Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I C 1879/18 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie z 2019-05-28

Sygn. akt I C 1879/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Radosław Florek

Protokolant: Marta Chęcińska

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 roku w Dzierżoniowie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko Gminie Miejskiej D.

o ustalenia nieważności umowy

I.  stwierdza, że umowa przejęcia długu A. H. w kwocie 13 949,79 zł zawarta przez powódkę K. G. i stronę pozwaną Gminę Miejską D. w styczniu 2017 roku jest nieważna;

II.  zasądza od strony pozwanej Gminy Miejskiej D. na rzecz powódki K. G. kwotę 2 952 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  nakazuje stronie pozwanej Gminie Miejskiej D., aby zapłaciła na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 698 zł tytułem uiszczenia kosztów sądowych, od których powódka K. G. została zwolniona.

Sygn. akt I C 1879/18

UZASADNIENIE

Powódka K. G. wystąpiła przeciwko stronie pozwanej Gminie Miejskiej D. o stwierdzenie nieważności umowy przelewu długu A. H. w wysokości 13 949,79 zł zawartej w styczniu 2017 roku.

Na uzasadnienie tego żądania wskazała, że w dniu 30 stycznia strony zawarły umowę najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w budynku numer (...) przy ulicy (...) w D., a przedmiotowa umowa została zawarta na skutek jej pisma z dnia 9 stycznia 2017 roku, w którym wystąpiła o zamianę dotychczasowego lokalu mieszkalnego ze względu na trudną sytuacje życiową i zobowiązała się do spłaty zadłużenia dotyczącego opisanego powyżej mieszkania w ratach po 500 zł miesięcznie. Podkreśliła, że wyrażono zgodę na zamianę pod warunkiem spłaty zadłużenia dotychczasowego najemcy A. H. w wysokości 13 949,75 zł, a ona w ugodzie z dnia 6 lutego 2017 roku zgodziła się na jego spłatę w ratach po 500 zł miesięcznie. Zarzuciła, że umowa przejęcia długu jest nieważna, albowiem wbrew przepisowi art. 522 zd. 1 k.c. nie została zawarta w formie pisemnej. Dodatkowo podniosła, że sporna umowa jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznie i w związku z tym nieważna na podstawie przepisu art. 58 § 2 k.c. Wskazała, że strona powodowa wykorzystała jej trudną sytuację rodzinną i mieszkaniową i zmusiła ją do zawarcia przedmiotowej umowy cesji długu, a ona zgodziła się na to, aby zapewnić dzieciom lepsze warunki życiowe. Podkreśliła, że w efekcie ona jako samotna matka jest zobowiązana do spłaty długu A. H., który bez żadnych obciążeń finansowych zamieszkał w nowym mieszkaniu.

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 września 2018 roku, strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Motywując swoje stanowisko podała, że powódka została skutecznie poinformowana o wysokości przejętego długu, a do zawarcia umowy przelewu tego długu doszło w wyniku wymiany dokumentów obejmujących takiej treści oświadczenia woli. Oświadczyła dodatkowo, że sporna umowa przelewu długu nie narusza zasad współżycia społecznego, albowiem do zamiany lokalów mieszkalnych doszło wyłącznie z inicjatywy powódki, która powinna mieć świadomość co do skutków prawnych swoich decyzji dotyczących przejęcia długu A. H.. Podkresliła, że nie wymuszała na powódce zawarcia tej umowy cesji długu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2016 roku, powódka K. G. miała dwie córki: O. i M.. O. miała siedem lat i uczęszczała do pierwszej klasy szkoły podstawowej, a M. miała trzy lata i chodziła do przedszkola. Powódka spodziewała się wówczas trzeciego dziecka.

Rodzina utrzymywał się z wynagrodzenia partnera powódki w kwocie 2 000 zł brutto, alimentów dla córki O. w kwocie 450 zł, zasiłku rodzinnego dla córki O. w kwocie 124 zł i zasiłku rodzinnego dla córki M. w kwocie 98 zł.

Dowód: przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

W tym czasie, na podstawie umowy najmu zawartej ze stroną pozwaną Gminą Miejska D., zamieszkiwali w lokalu mieszkalnym numer (...) położonym w budynku numer (...) przy ulicy (...) w D. o powierzchni 33,99 metrów kwadratowych. Mieszkanie to składało się tylko z jednego pokoju i kuchni, a przy tym nie miało łazienki. Ono było już zbyt małe dla rodziny powódki.

Dowód: odpis karty z dnia 18 stycznia 2017 roku - k. 27,

przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Od sąsiadów powódka dowiedział się, że najemca A. H. ma być eksmitowany z lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w budynku numer (...) przy ulicy (...) w D. ze względu na zadłużenie z tytułu czynszu najmu.

Dowód: przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Lokal ten jest większy od dotychczas zajmowanego przez powódkę. Ma on powierzchnię 48,64 metrów kwadratowych i składa się z kuchni, dwóch pokoi i łazienki.

Dowód: odpis karty z dnia 18 stycznia 2017 roku - k. 27,

przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Powódka uzyskała w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w D. informację, że warunkiem otrzymania tego mieszkania jest przejęcie długu poprzedniego lokatora w kwocie około 14 000 zł, a przy tym zgodę na zamianę mieszkań musi wyrazić dotychczasowy najemca tego lokalu.

Dowód: przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

W związku z tym, w piśmie z dnia 9 stycznia 2017 roku powódka wystąpiła do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. o zgodę na zamianę jej dotychczasowego mieszkania na opisany powyżej lokal mieszkalny oraz zobowiązała się do spłaty zadłużenia dotyczącego tego ostatniego mieszkania w ratach po 500 zł miesięcznie.

Dowód: odpis pisma powódki do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. z dnia 9 stycznia 2017 roku - k. 10,

przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Społeczna Komisja Mieszkaniowa wyraziła zgodę na proponowaną zamianę pod warunkiem przejęcia przez powódkę zadłużenia dotyczącego lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w budynku numer (...) przy ulicy (...) w D..

Dowód: odpis karty z dnia 18 stycznia 2017 roku - k. 27,

przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

W dniu 30 stycznia 2017 roku, powódka zawarła ze stroną pozwaną umowę najmu tego lokalu.

Dowód: odpis umowy najmu z dnia 30 stycznia 2017 roku - k. 8-9,

przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Był przy tym obecny A. H., który wyraził wówczas ustnie zgodę na zamianę lokali.

Dowód: przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

W piśmie z dnia 6 lutego 2017 roku, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. wyraziła zgodę na spłatę przez powódkę zaległości w opłatach za ten lokal w ratach po 500 zł miesięcznie.

Dowód: odpis pisma (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. do powódki z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 26.

Powódka miała świadomość, że nie jest w stanie spłacić zadłużenia A. H..

W przejętym lokalu powódka wymieniła instalacje w kuchni i łazience, przeprowadziła kapitalny remont łazienki, położyła gładzie na ścianach i wymieniła dwa okna. Opisane prace sfinansowała z własnych dochodów.

Dowód: przesłuchanie powódki K. G. - k. 40.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie powódka K. G. wystąpiła przeciwko stronie pozwanej Gminie Miejskiej D. o stwierdzenie nieważności umowy przelewu długu A. H. w wysokości 13 949,79 zł zawartej w styczniu 2017 roku.

Podstawę prawną żądania ustalenia stanowi przepis art. 189 k.p.c., wedle którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Wskazany przepis wprowadza więc dwie przesłanki warunkujące dopuszczalność powództwa o ustalenie, a mianowicie:

1)  ustalenie musi dotyczyć prawa lub stosunku prawnego,

2)  po stronie powoda musi wystąpić interes prawny w ustaleniu.

W przypadku, gdy brak jest którejkolwiek z tych przesłanek powództwo o ustalenie podlega oddaleniu bez potrzeby dalszego rozpoznawania sprawy, a zwłaszcza rozstrzygania kwestii istnienia lub nieistnienia danego prawa bądź stosunku prawnego. Dlatego też przy tego rodzaju żądaniach sąd jest obowiązany w pierwszym rzędzie ustalić istnienie wskazanych przesłanek.

Odnośnie pierwszej przesłanki nie ma wątpliwości, że jest ona spełniona w rozpoznawanej sprawie. Powódka domagała się bowiem ustalenia, że nie łączy ją ze stroną pozwaną stosunek zobowiązaniowy, którego źródłem jest umowa przejęcia długu, a taki stosunek jest regulowany normami prawnymi czyli stanowi stosunek prawny.

Co do drugiej przesłanki dopuszczalności powództwa o ustalenie, czyli istnienia po stronie powódki interesu prawnego w dokonaniu żądanego ustalenia należy na wstępie podkreślić, że według wskazanego przepisu interes prawny po stronie powoda zachodzi wówczas, gdy istnieje jakaś niepewność stanu prawnego lub prawa. Interes prawny należy rozumieć więc jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego stosunku prawnego lub prawa w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1999 roku, II UKN 176/99, OSNAP 2001, nr 3, poz. 80; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1999 roku, I PKN 278/99, OSNAP 2001, nr 2, poz. 42; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1998 roku, I PKN 334/98, OSNAP 1999, nr 20, poz. 646; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 marca 1997 roku, I ACa 117/97, „Wokanda” 1998, nr 2, poz. 44). Należy przy tym podkreślić, że wskazana niepewność powinna mieć charakter obiektywny, czyli zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywny, to jest wedle odczucia powoda (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 04 lutego 1999 roku, II CKN 804/98, OSNC 1999, nr 10, poz. 171; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, poz. 39; J. Pisuliński, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1989 roku, III CZP 37/89, „Państwo i Prawo” 1991, nr 6, s. 112). Oczywiście ciężar dowodu odnośnie tak rozumianego interesu prawnego, stosownie do przepisu art. 6 k.c., spoczywa na powodzie (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1999 roku, II CKN 804/98, OSNC 1999, nr 10, poz. 171; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, poz. 39), przy czym sąd jest obowiązany badać z urzędu jego istnienie w każdym stanie sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 1999 roku, I ACa 1105/98, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 2, poz. 35).

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi obiektywna niepewność co do sytuacji prawnej powódki. Miedzy stronami powstał bowiem spór co do tego, czy zawarły one skutecznie sporną umowę przelewu długu. Tym samym zachodzi potrzeba wyjaśnienia tej niepewności, co oznacza, że powódka ma interes prawny w dokonaniu żądanego ustalenia.

Tym samym spełnione zostały w rozpoznawanej sprawie wszystkie przesłanki dopuszczalności powództwa o ustalenie.

W ocenie składu orzekającego przedmiotowa umowa cesji długu jest nieważna i to z dwóch powodów.

Po pierwsze, wedle przepisu art. 522 zd. 1 k.c., umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na piśmie. Przepisy art. 78 § 1 k.c. stanowią z kolei, że do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli, przy czym do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany. W niniejszej sprawie brak jest natomiast dowodów wskazujących na zawarcie spornej umowy cesji długu w formie pisemnej. Jak strony bowiem przyznały nie zawarły odrębnie takiej umowy na piśmie. Nie ma także podstaw do przyjęcia, że wymieniły dokumenty obejmujące ich oświadczenia woli co do zawarcia takiej umowy cesji. Pismo powódki do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. z dnia 9 stycznia 2017 roku (k. 10 akt) nie może być uznane za takie oświadczenie, gdyż stanowiło ono co najwyżej ofertę zawarcia umowy cesji długu. Brak jest jednocześnie pisma strony pozwanej obejmującego odpowiednie oświadczenie woli w tym przedmiocie, albowiem wszystkie przedłożone przez nią w tej sprawie dokumenty dotyczyły jedynie rozliczenia spornego długu. W tych okolicznościach, należało przyjąć, że przy zawarciu tej umowy cesji długu strony nie zachowały formy pisemnej, co skutkuje nieważnością tej umowy.

Z drugiej strony, w ocenie Sądu, przedmiotowa umowa narusza zasady współżycia społecznego, a wedle przepisu art. 58 § 2 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W tym aspekcie należy podkreślić, że przez zasady współżycia społecznego rozumie się oceny moralne wyrażane w postaci uzasadnionych przez te oceny norm postępowania (norm moralnych), regulujących postępowanie jednych osób wobec innych. Ocena moralna to przeżycie polegające na udzieleniu aprobaty lub dezaprobaty jakiemuś czynowi ludzkiemu ze względu na to, w jakim stopniu przyczynia się ono do sprawiedliwego dobra innych ludzi. Szczególnego znaczenia na tle przepisu art. 58 § 2 k.c. nabierają oceny moralne dokonywane z uwagi na wartość, jaką stanowi sprawiedliwa równość podmiotów. Pozwalają one w pewnych przypadkach uznać umowę za nieważną na podstawie komentowanego przepisu, jeżeli jej zawarcie lub nadanie jej określonej treści było wynikiem nadużycia przez jedną ze stron silniejszej (pod różnymi względami) pozycji. O sprzeczności z zasadami współżycia społecznego mówi się także, gdy na gruncie danej umowy dochodzi do naruszenia tzw. słuszności (sprawiedliwości) kontraktowej rozumianej jako równomierny rozkład uprawnień i obowiązków w stosunku prawnym, czy też korzyści i ciężarów oraz szans i ryzyk związanych z powstaniem i realizacją tego stosunku. Takie naruszenie ma miejsce, gdy zawarta przez stronę umowa nie jest wyrazem w pełni świadomie i rozważnie podjętej decyzji, gdyż na treść umowy wpłynął brak koniecznej wiedzy czy presja ekonomiczna. Negatywna ocena umowy ze względu na kryteria moralne uzasadniona jest w tych tylko przypadkach, gdy kontrahentowi osoby pokrzywdzonej można postawić zarzut złego postępowania, polegającego na wykorzystaniu (świadomym lub spowodowanym niedbalstwem) swojej przewagi (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2019 roku, I ACa 7/18, LEX nr 2627888). W tym wypadku powodowa Gmina jako dysponent komunalnego zasobu mieszkaniowego wykorzystała swoją dominującą pozycję w zakresie przyznawania mieszkań komunalnych oraz trudną sytuację rodzinną i majątkową powódki w ten sposób, że uzależniła przyznanie powódce lokalu mieszkalnego, o który się ona ubiegała, od przejęcia długu poprzedniego najemcy z tytułu korzystania z tego lokalu. Nie ma bowiem wątpliwości, że powódka zmierzając do polepszenia sytuacji mieszkaniowej swojej rodziny musiała na ten warunek przystać, choć od początku miała świadomość, iż nie jest w stanie spłacić tego długu. Bez zgody jednak na cesje długu nie mogła otrzymać nowego, większego mieszkania. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z art. 18 Konstytucji, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej, a wedle art. 75 ust. 1 Konstytucji, władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania. Wskazane w tych unormowaniach powinności są wyrazem aprobowanych społecznie zasad, że należy troszczyć się o słabszych i wspomagać rodzinę między innymi w zapewnieniu jej godnego życia, w tym zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Musza być one brane pod uwagę zwłaszcza przez organy władzy publicznej, w tym instytucje samorządu terytorialnego. Opisane natomiast powyżej zachowanie strony pozwanej nie realizowało tych postulatów, a wręcz przeciwnie godziły w dobro rodziny powódki, zwłaszcza jej dzieci, nadmiernie obciążając ją finansowo. Prowadziło bowiem do zwolnienie z długu osoby, która zadłużyła swoje mieszkania i obciążenia nim samotnej matki z trojką dzieci, która do powstania tego długu w żaden sposób się nie przyczyniła. Jest to sprzeczne z zasadą ochrony słabszych jednostek i prowadzi do niczym nieusprawiedliwionego uprzywilejowania nielojalnych i nierzetelnych stron stosunków najmu, co nie może zasługiwać na społeczną akceptację.

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie wskazanych przepisów, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji.

Zgodnie z przepisem art. 98 § 3 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Stosownie do tego przepisu Sąd ustalił, że na koszty procesu poniesione przez powódkę składało się jedynie wynagrodzenie reprezentującego ją adwokata z urzędu w kwocie 2 400 zł (§ 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu - tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku, poz. 18), podwyższone o podatek VAT w kwocie 552 zł (§ 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu - tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku, poz. 18), co daje łącznie kwotę 2 952 zł.

Wedle przepisu art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Biorąc pod uwagę, że strona pozwana w całości przegrała niniejszy proces, należało obciążyć ją w całości kosztami procesu poniesionymi przez powódkę.

Mając powyższe na względzie, w oparciu o przytoczone przepisy, Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji.

W rozpoznawanej sprawie powódka została zwolniona od kosztów sądowych, na które składała się wyłącznie opłata od pozwu w kwocie 698 zł (k. 1 akt).

W związku z powyższym, stosownie do przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity – Dz.U. z 2019 roku, poz. 785 z późn. zm.), Sąd nakazał stronie pozwanej zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 698 zł tytułem uiszczenia kosztów sądowych, od których powódka została zwolniona. Zgodnie bowiem ze wskazanym przepisem tymi kosztami sadowymi, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W tym przypadku oznacza to, że na podstawie stosowanego odpowiednio przepisu art. 98 § 1 k.p.c. należało pozwaną Gminę obciążyć w całości kosztami sądowymi, od których powódka została zwolniona.

Z tych powodów, w oparciu o cytowany przepis, orzeczono jak w punkcie III wyroku.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Monika Chmiel
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie
Osoba, która wytworzyła informację:  Radosław Florek
Data wytworzenia informacji: