Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy

i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2025 r. w Warszawie

sprawy R. G.

z udziałem P. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania R. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 stycznia 2024 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od R. G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 4 marca 2024 r. płatnik składek R. G. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 stycznia 2024 r., nr (...), stwierdzającej że P. B. jako pracownik u płatnika składek R. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 września 2023 r. i wniósł o jej uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości.

Odwołujący podniósł, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji niezasadnie uznał, że zatrudnił P. B. na podstawie umowę o pracę. Następnie odwołujący wskazał, że P. B. świadczył pracę w znacznej mierze online, poszukując klientów do nabycia od płatnika składek systemu do renowacji podłóg J. A.. W ocenie odwołującego fakt braku zatrudnienia nowego pracownika na miejsce przebywającego na zwolnieniu lekarskim P. B., nie przesądza o pozorności jego zatrudnienia. Odwołujący podniósł, że po przejściu pracownika na zwolnienie lekarskie przejął jego obowiązki ( odwołanie k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że z dokumentów ubezpieczeniowych wynika, że P. B. od 1 września 2023 r. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek R. G.. P. B. wystąpił z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 9 października 2023 r. Mając na uwadze powyższe organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające. W oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe, organ rentowy wskazał, że umowa zawarta pomiędzy stronami miała charakter pozorny. Zgłoszony do ubezpieczeń i płatnik składek nie mieli zamiaru, aby odwołujący świadczył pracę podporządkowaną organizacyjnie i służbowo w czasie określonym przez płatnika i takiej pracy nie świadczył. Ich zamiarem było wyłącznie stworzenie pozorów wykonywania pracy w celu uzyskania przez ww. korzyści w postaci objęcia ubezpieczeniami społecznymi, co skutkowałoby wypłatą przez organ rentowy świadczeń wynikających z tego ubezpieczenia ( odpowiedź na odwołanie k. 12-14v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. G. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) (NIP (...), REGON (...)) od 11 maja 2011 r. Stałym miejscem wykonywania działalności gospodarczej jest ul. (...) (...) w W.. Jako przeważającą działalność gospodarczą wskazano posadzkarstwo, tapetowanie i oblicowywanie ścian ( wyciąg z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – informacja ogólnodostępna).

Odwołujący R. G. w dniu 1 września 2023 roku zawarł z P. B. umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym 3.600,00 zł brutto, na stanowisku młodszego przedstawiciela handlowego. Praca miała być świadczona zdalnie w T., (...), oraz w terenie. Zgodnie z zakresem obowiązków P. B., miało do nich należeć: pozyskiwanie nowych klientów za pomocą środków elektronicznych oraz telekomunikacyjnych; wysyłanie drogą elektroniczną korespondencji związanej z prezentacją renowacji wykładzin oraz tworzenie ofert handlowych; spotkania z klientami mające na celu promocję produktu; monitorowanie oraz analiza rynku pod kątem zapotrzebowania na oferowany produkt; budowanie relacji przedsprzedażowej oraz posprzedażowej z klientem; budowanie i dbanie o wizerunek firmy na terenie województwa (...). P. B. miał pozyskiwać nowych klientów zainteresowanych systemem renowacji podłóg firmy (...). Korzystał ze skrzynki mailowej do której dostęp miał również płatnik składek. Ubezpieczony nie otrzymał od płatnika składek komputera. Nadzór nad wykonywaną przez P. B. pracą miał teoretycznie sprawować R. G., który nie wnikał jednak faktycznie w to z kim spotyka się ubezpieczony oraz komu wysyła oferty. P. B. sam wyszukiwał klientów, nie miał narzuconej liczby ofert, które musi wysłać, czy też telefonów, które musi wykonać. Strony umowy nie są ze sobą spokrewnione, jednak znają się od dzieciństwa z uwagi na pochodzenie z T.. Płatnik składek nie skierował P. B. do lekarza medycyny pracy, który stwierdziłby brak przeciwskazań do pracy na określonym stanowisku oraz nie przeszkolił go w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Płatnik składek zgłosił P. B. od 1 września 2023 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. P. B. od 9 października 2023 r. wystąpił z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego. Jego absencja chorobowa była związana z wcześniej zaplanowanym leczeniem operacyjnym ręki. Przed zwolnieniem lekarskim P. B. nawiązał kontakt z sześcioma podmiotami, wysłał maile do czterech, nie odbyło się żadne spotkanie z potencjalnymi klientami, w których uczestniczyłby zarówno P. B. jak i R. G.. W tym okresie P. B. zapoznawał się z ofertą oraz technologią.

W złożonych przez płatnika za P. B. dokumentach rozliczeniowych ZUS RCA wykazane zostały niżej wymienione podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za 9.2023 r. – 0,00 zł,

- za 10.2023 r. – 3600,00 zł,

- za 11.2023 r. – 840,00 zł,

- za 12.2023 r. – 0,00 zł.

P. B. jest jedynym pracownikiem R. G. zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, przebywał na zwolnieniu lekarskim od 9 października 2023 r. do końca marca 2024 roku. Podczas absencji chorobowej ubezpieczonego, odwołujący nie zatrudnił nikogo na zastępstwo za niego. Po powrocie do pracy ubezpieczony przeszedł badanie lekarza medycyny pracy, otrzymując zgodę na wykonywanie pracy na zajmowanym stanowisku oraz szkolenie BHP. Od 2025 roku etat P. B. został zredukowany do wymiaru ¼ etatu z proporcjonalnie zmniejszonym wynagrodzeniem. Przed zatrudnieniem u R. G., P. B. od 15 lutego 2023 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Cukiernio-Piekarni (...) na stanowisku piekarza w wymiarze ½ etatu, następnie od 1 kwietnia 2023 r. do 31 sierpnia 2023 r. nie posiadał tytułu do ubezpieczeń społecznych, pomimo zbliżającej się planowanej operacji ręki, więc zaczął intensywnie poszukiwać pracy i otrzymał od kogoś ze znajomych kontakt do R. G. ( umowa o pracę oraz zakres obowiązków pracownika z dnia 1 września 2023 r., potwierdzenia przelewów, druk ZUS P ZUA z dnia 1 września 2023 r. – karty bez numeracji akt ZUS, korespondencja e-mail k. 6-10v. a.s., dokumentacja medyczna k. 34-54 a.s., umowa o pracę oraz zakres obowiązków pracownika z dnia 1 września 2023 r. k. 56, 57 a.s., karta pracy za miesiące wrzesień i październik 2023 r. k. 63 a.s., orzeczenie lekarskie z dnia 28 marca 2024 r. k. 73 a.s., karta szkolenia wstępnego BHP z dnia 2 kwietnia 2024 r. k. 74-74v. a.s., umowa o pracę z dnia 15 lutego 2023 r. k. 94 a.s., zeznania świadka A. N. k. 100-101 a.s., zeznania ubezpieczonego P. B. k. 102-105 a.s., zeznania odwołującego R. G. k. 105-108 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia 27 listopada 2023 r. zawiadomił ubezpieczonego oraz płatnika składek o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia P. B. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę u płatnika składek R. G. ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 27.11.2023 r. - nienumerowane karty akt ZUS).

W dniu 26 stycznia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że P. B. jako pracownik u płatnika składek R. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 września 2023 r. ( decyzja z dnia 26.01.2024 r. - nienumerowane karty akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadka A. N., ubezpieczonego P. B. oraz odwołującego R. G.. Dokumenty zostały ocenione jako wiarygodne w zakresie w jakim pokrywają się z pozostałym materiałem dowodowym. Natomiast Sąd nie dał wiary kartom ewidencji czasu pracy P. B., gdyż nie jest możliwe, aby wykonane przez niego w spornym okresie czynności zajmowały mu 8 godzin dziennie. Nadto należy wziąć pod uwagę, że po spornym okresie wymiar etatu ubezpieczonego został zmniejszony do wymiaru ¼ etatu, tj. 2 godziny dziennie i nie została zatrudniona kolejna osoba.

Zeznania świadka A. N. co do zasady Sąd uznał za wiarygodne. Świadek zeznała, że zna P. B. z młodości, kiedy mieszkała w T., spotkali się przypadkiem i w tej prywatnej rozmowie P. B. zaproponował jej modernizację podłóg, kiedy powiedziała mu, że prowadzi placówkę oświatową. Następnie otrzymała maila z ofertą, ale nie doszło do nawiązania współpracy.

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego P. B. oraz odwołującego R. G. jedynie w zakresie w jakim pokrywają się z pozostałym materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. G. jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to czy P. B. jako pracownik u płatnika składek R. G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 września 2023 r.

Rozstrzygając powstały spór, Sąd miał na względzie, że art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023r., poz. 1230, dalej jako ustawa systemowa) stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Przy tym celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy. Oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Przesłankę nawiązania stosunku ubezpieczenia oraz wynikające z tego stosunku prawo do świadczeń stanowi jednak nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz faktyczne zatrudnienie. Jak wynika bowiem z utrwalonego orzecznictwa, wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy, a nie samo zawarcie umowy uprawnia do świadczeń przewidzianych przepisami (m.in. do świadczeń chorobowych, świadczeń emerytalno-rentowych). Z tego wynika, że dokument w postaci umowy nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go, jako strony, faktycznie złożyły niewadliwe oświadczenie woli o treści zapisanej w tym dokumencie (wyrok Sądu Najwyższego z 21 maja 2010 r., sygn. akt I UK 43/10).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdzając w zaskarżonej decyzji, że P. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu powołał się na pozorny charakter zawartej umowy.

Stosownie do treści art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W przedmiotowej sprawie z uwagi na zarzuty organu rentowego sformułowane w zaskarżonej decyzji, ale uwzględniając również okoliczność, że Sąd tymi zarzutami nie jest związany, zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe ustalające rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy, a także została dokonana ocena prawna co do tego, czy umowa o pracę z dnia 1 września 2023 r. jest ważna.

Przede wszystkim Sąd na początku rozważył potrzebę po stronie płatnika składek zatrudnienia pracownika, ponieważ jak wskazuje orzecznictwo, w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarczego pracodawcy determinuje zatrudnienie. Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, że przy ocenie ważności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla tej oceny. Racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika dlatego, że potrzebuje w swoim zakładzie pracy siły roboczej. U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno – organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Pracodawca kieruje się własną potrzebą gospodarczą i przy prawidłowym, ważnym stosunku pracy wyłącznie ta potrzeba jest sprawczym czynnikiem zatrudnienia. Przy ocenie pozorności umowy o pracę racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika, są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2002r., II UKN 359/99, OSNAPiUS Nr 13, poz. 447; wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 1997 r., II UKN 568/97, OSNAPiUS z 1999 r. Nr 5, poz. 18 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001r. Nr 13, poz. 449).

W analizowanej sprawie strony spornego stosunku pracy nie wykazały, by istniała faktyczna potrzeba zatrudnienia P. B., w szczególności na cały etat. Należy podkreślić, że R. G. nie zatrudniał żadnego innego pracownika poza P. B., który w spornym okresie, przed przejściem na zwolnienie lekarskie, tj. ponad miesiąc pracy na cały etat, wysłał zaledwie 4 wiadomości email z ofertą i odbył jedno przypadkowe spotkanie o charakterze prywatnym ze świadkiem zeznającym w niniejszej sprawie, na którym przedstawił ofertę po tym jak dowiedział się, że świadek zarządza placówką oświatową. Zatem nie doszło do podpisania żadnego kontraktu, ani choćby profesjonalnego umówionego spotkania. Również podczas długiej zaplanowanej absencji P. B., płatnik składek R. G. nie widział potrzeby zatrudnienia pracownika, który zastąpiłby nieobecnego pracownika. W ocenie Sądu nie można stwierdzić, że działania, których dopuścił się P. B. w spornym okresie w jakikolwiek sposób przyczyniły się do spełnienia potrzeb ekonomicznych działalności gospodarczej R. G.. Wobec czego Sąd nie uznał za faktycznie uzasadnioną decyzję o zatrudnieniu P. B. na umowę o pracę. W ocenie Sądu stosunek prawny między stronami może nosić znamiona umowy cywilnoprawnej, jednak nie jest to przedmiotem rozważań w niniejszej sprawie.

Przechodząc do dalszych rozważań należy wskazać, że w wyniku dokonanych ustaleń i przeprowadzonej oceny Sąd przyjął, że – pomimo zachowania części formalnych wymogów w postaci m.in. sporządzenia umowy o pracę i dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń – w rzeczywistości nie doszło do faktycznego nawiązania stosunku pracy pomiędzy P. B. a R. G.. Umowa o pracę została oceniona przez Sąd jako pozorna.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa rozróżnia się dwie podstawowe postacie pozorności:

1.  pozorność czysta, zwana też bezwzględną lub absolutną, kiedy to strony, dokonując czynności prawnej, nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych. W ich sferze prawnej nic się nie zmienia, a jedynym celem ich zachowania jest stworzenie u innych przeświadczenia, że czynność prawna, w takiej postaci jak ujawniona, została w rzeczywistości dokonana. Jak to wyjaśnia SN w wyroku z 23 czerwca 1986r. (I CR 45/86, LEX nr 8766) „Czynność prawna pozorna, wyrażająca oświadczenie woli pozorne, nie ukrywająca innej czynności prawnej, nie wywołuje między stronami skutków prawnych, gdyż jest nieważna w świetle art. 83 § 1 k.c. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego, aby wspomniane oświadczenie nie wywołało skutków prawnych. Oświadczenie woli stron nie może wtedy wywoływać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą” (wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2007 r., I CSK 70/07, LEX nr 287785; tak również wyrok SN z 26 lipca 2012 r., I UK 27/12, LEX nr 1218584);

2.  pozorność kwalifikowana, względna, zwana też relatywną, kiedy strony zawierają czynność prawną pozorną tzw. symulowaną dla ukrycia innej, rzeczywiście przez te strony zamierzonej i dokonanej (czynność ukryta tzw. dysymulowana). Rzeczywistym zamiarem stron jest wywołanie innych skutków prawnych niż wynikałoby to z treści ujawnionych oświadczeń. Jest to najczęściej występujący w praktyce przypadek pozorności. Strony posługują się czynnością prawną ujawnioną dla ukrycia swoich rzeczywistych zamiarów. „Strony udają więc, że dokonują jakiejś czynności prawnej, a pozorność ma miejsce wtedy, gdy pod pozorowaną czynnością prawną nic się nie kryje, jak i wtedy, gdy czynność pozorna ma na celu ukrycie innej rzeczywistej i zamierzonej czynności prawnej” (wyrok SN z 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00, LEX nr 56054). Rozwiązaniem z punktu widzenia ważności złożonych oświadczeń w wyżej wymienionej sytuacji zajmuje się art. 83 § 1 k.c. zdanie drugie.

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie zachodzi bezwzględna pozorność umowy o pracę. Wprawdzie R. G., odwołując się od decyzji organu rentowego przeczył temu, aby umowę zawarł dla pozoru, to jednak nie stoi na przeszkodzie, by taki fakt ustalić. Można to zrobić nie tylko w sytuacji, kiedy strony wyraźnie przyznają, że złożyły oświadczenia pozorne, co w zasadzie się nie zdarza, ale i wówczas, gdy strony temu przeczą, tak jak w przedmiotowej sprawie. Pozorność umowy o pracę można w takim przypadku stwierdzić w oparciu o całokształt okoliczności sprawy. W rozważanym przypadku przede wszystkim trzeba podkreślić, że w toku postępowania nie uzyskano dowodów, które pozwoliłyby na ustalenie, że P. B. faktycznie wykonywał pracę w reżimie umowy o pracę na rzecz płatnika składek. Z całą pewnością nie była to praca w pełnym wymiarze czasu pracy, pod kierownictwem pracodawcy – tak, jak strony wskazały w zawieranych umowach i na co wskazywał odwołujący się.

Wyżej został już omówiony brak ekonomicznej potrzeby po stronie płatnika składek zatrudnienia pracownika. W związku z tym Sąd ocenił, że strony nawiązały stosunek pracy, aby ubezpieczony uzyskał tytuł do ubezpieczeń społecznych, aby mógł później, co nastąpiło w trakcie stosunku pracy, korzystać ze świadczeń w związku z zaplanowaną absencją chorobową związaną z operacją ręki. Natomiast przechodząc do dalszych rozważań należy również podkreślić, że w relacji łączącej P. B. i R. G. brak było podporządkowania pracowniczego, o jakim mowa w art. 22 § 1 k.p. Przepis ten posługuje się sformułowaniem „na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem". Można więc przyjąć, że zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy podporządkowanej oznacza poddanie się przez niego kierownictwu pracodawcy. Granice owego kierownictwa (podporządkowania) wyznacza umówiony rodzaj pracy. Istotą kierownictwa pracodawcy jest prawo wydawania pracownikowi wiążących poleceń. Jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych – poza sumiennym i starannym wykonywaniem pracy – jest oczywiście stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą umówionej pracy i nie są sprzeczne z prawem (art. 100 § 1 k.p.). Pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem czy też właściwym tempem wykonywanych czynności. Wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 2 marca 2017 r., sygn. akt III AUa 1656/15). Praca świadczona w ramach stosunku pracy pod kierownictwem ma polegać nie tylko na kierownictwie podmiotu zatrudniającego w zakresie pracy, lecz także na zależności pracownika od pracodawcy w dwóch sferach dodatkowych, a mianowicie w sferze wyznaczania miejsca świadczenia pracy oraz czasu pracy. Miejsce świadczenia pracy ma zostać oznaczone w umowie o pracę, natomiast ustalanie rozkładów czasu pracy obowiązujących w zakładzie pracy określane jest w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy. Uczestniczą w tym zatem związki zawodowe. W art. 22 chodzi jednak raczej o ustalenie szczegółowych harmonogramów pracy dla konkretnego pracownika, nie zaś o generalne ustalenie, jakiego rodzaju systemy czasu pracy stosowane są u pracodawcy i w jakim z systemów pracownik pracuje. Pracodawca ma zatem prawo ustalania dla pracownika tych harmonogramów i prawo weryfikacji pracy pracownika także z tego punktu widzenia. Kierownictwa pracy nie można zrównywać z pozostawaniem w dyspozycji, bowiem wykonywanie takich samych czynności może występować w ramach umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej. Cechą umowy o pracę nie jest pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, bo to może występować też w umowach cywilnoprawnych, lecz wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej). Ta cecha ma charakter konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy (wyrok SN z 25 listopada 2005 r., I UK 68/2005, LexisNexis nr 411114, „Wokanda” 2006, nr 4, poz. 26). W analizowanym przypadku element, o którym mowa, nie wystąpił. Odwołujący tłumaczył, że kontrolował pracę P. B. poprzez dostęp do jego skrzynki e-mail, z której zostały przedstawione cztery wiadomości wysłane przez zainteresowanego w spornym okresie, co w żaden sposób nie potwierdza faktycznego nadzoru nad pracą P. B.. Dowód ten może świadczyć jedynie o tym, że ktoś, najprawdopodobniej zainteresowany wysłał te wiadomości. Nadto należy podkreślić, że płatnik składek pracował w W., natomiast P. B. w T. i oprócz informacji, że panowie byli w kontakcie telefonicznym, to nie zostało to w niniejszej sprawie udowodnione, albo przynajmniej uprawdopodobnione. Odwołujący się zeznał, że nie narzucał i nie wnikał w to z kim spotyka się zainteresowany, komu wysyła oferty, nie narzucał również ilości telefonów do wykonania czy e-maili do wysłania. Nie zostało również udowodnione w niniejszej sprawie, aby strony ustaliły określone godziny, w których zainteresowany miał świadczyć pracę. W świetle powyższego i w zbiegu z pozostałymi omówionymi okolicznościami nie można przyjąć, że zainteresowany faktycznie wykonywał jakąś pracę dla płatnika, a nawet jeśli to robił, to nie następowało to w pełnym wymiarze czasu pracy i w systemie podporządkowania pracowniczego.

Wszystko to, doprowadziło Sąd do oceny, że strony nie realizowały, tak jak się umówiły, stosunku pracy. Zdaniem Sądu, nie istniało uzasadnienie dla nawiązania stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, szczególnie że P. B. nie posiadał ani wykształcenia, ani też żadnego doświadczania w pracy, chociażby w pokrewnej branży do tej w jakiej działa odwołujący. Mimo tego został zatrudniony, a zbiegało się to w czasie z jego planowaną operacją, co sam zeznał ubezpieczony.

Mając na uwadze powyższe odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od odwołującego R. G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., reprezentowanego przez pełnomocnika, który złożył odpowiedni wniosek, kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sędzia SO Renta Gąsior