Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 1005/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 maja 2024 r., sygn. akt II K 668/18

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami

przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.6.  Ocena dowodów

1.1.3.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.4.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. Obraza przepisów prawa materialnego - tj.:

a) art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. polegająca na błędnym uznaniu, że oskarżony R. J. swoim zachowaniem nie wypełnił znamion usiłowania czynu zabronionego stypizowanego w art. 191 § 2 k.k. w warunkach czynu ciągłego, podczas gdy:

⚫

oskarżony w zamiarze popełnienia czynu zabronionego wielokrotnie kierował za pośrednictwem poczty elektronicznej i wiadomości SMS do pokrzywdzonych groźby bezprawne upublicznienia informacji i treści uwłaczających czci pokrzywdzonych, celem zdyskredytowania ich w oczach opinii publicznej i środowisku zawodowym, a także kierował korespondencję do innych osób, chcąc wymusić od pokrzywdzonych zwrot nienależnej mu wierzytelności w wysokości 200.000 zł, czym bezpośrednio zmierzał do jego dokonania, które jednak nie nastąpiło;

⚫

w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla wypełnienia znamion przestępstwa stosowania groźby bezprawnej w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności wystarczy subiektywne przekonanie sprawcy, że wierzytelność faktycznie istnieje, a osoba, wobec której stosuje się wymienione w art. 191 § 1 k.k. środki, choćby pośrednio, jest tą osobą, która ma zdolność (możliwość, obowiązek itp.) spełnienia świadczenia − to jest wydania rzeczy, zwrotu pieniędzy, zapłaty odsetek (tak SN w postanowieniu z 5 marca 2003 r., II KKN 195/01);

⚫

w czasie orzekania obowiązywała inna ustawa karna niż w czasie popełnienia czynu zabronionego, co doprowadziło do zmiany charakteru czynu zabronionego zarzucanego oskarżonemu przestępstwa skutkowego na przestępstwo formalne, co wobec spełnienia znamion tego czynu skutkuje przyjęciem konstrukcji usiłowania, za które wymierza się karę jak za dokonanie;

b) art. 191 § 2 k.k. polegająca na jego błędnej wykładni, sprowadzającej się do uznania, że warunkiem zrealizowania znamion stypizowanego w tym przepisie czynu zabronionego jest zdolność formułowanej groźby do wywarcia nacisku na wolę zmuszanego w celu skłonienia go do określonego zachowania się, podczas gdy dla jego dokonania wystarczy, że sprawca podjął określone w przepisie środki zmuszania, używając przemocy lub groźby bezprawnej w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, bez względu na to czy pokrzywdzony zachował się w sposób, do jakiego zmuszał go sprawca;

nadto z daleko idącej ostrożności procesowej

c) art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 115 § 12 k.k. w zw. z art. 190 § 1 k.k. a contrario polegająca na ich błędnej wykładni, sprowadzającej się do uznania, że groźba bezprawna musi wywołać u pokrzywdzonych realną obawę jej spełnienia, podczas gdy przepis art. 191 § 1 k.k. posługuje się znamionami groźby bezprawnej w rozumieniu definicji zawartej w art. 115 § 12 k.k., która nie zawiera wyrażonego wprost wymogu, aby określone tam zachowania wywołały w zagrożonym uzasadnioną obawę spełnienia groźby.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Pomimo podniesienia w apelacji szeregu zarzutów dotyczących nieprawidłowej oceny dowodów oraz błędnych ustaleń faktycznych, pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych w pierwszej kolejności zaakcentowała obrazę przepisów prawa materialnego.

Abstrahując na tym etapie od słusznych ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, należało zatem odnieść się do prawidłowej oceny karnoprawnej czynu objętego przedmiotem procesu.

Na wstępie należy przedstawić kilka uwag ogólnych.

Brak wątpliwości, że w wyniku nowelizacji z 30 maja 2022 r. zmieniono konstrukcję znamion czynu z art. 191 § 2 k.k. We wcześniejszym stanie prawnym sprawca podlegał karze już w momencie stosowania groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do zwrotu wierzytelności. Po zmianie przepisu, podlega karze sprawca, który, stosując groźbę bezprawną, zmusza inną osobę do zwrotu wierzytelności. Brak zatem wątpliwości, że na skutek nowelizacji omawiany typ przestępstwa stracił swój formalny charakter. Do popełnienia czynu, w obecnym stanie prawnym, nie wystarczy, że sprawca stosuje groźbę bezprawną, jako narzędzie wpływania na pokrzywdzonego. Czyn jest dokonany dopiero w momencie, gdy osiągnięty zostanie skutek polegający na zmuszaniu innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, a więc – w realiach niniejszej sprawy – do zwrotu wierzytelności. Ewentualne użycie środków przymusu lub groźby bezprawnej bez osiągnięcia wskazanego skutku może być obecnie potraktowane jedynie jako usiłowanie.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powyższe wywody prawne nie budziły wątpliwości stron, które przedstawiły nawet tożsame argumenty w tym zakresie (zarówno w apelacji, jak i w odpowiedzi na apelację). Strony również zgodnie twierdziły, że podmiotem przestępstwa z art. 191 § 2 k.k. może być wyłącznie sprawca, który ma co najmniej subiektywne przekonanie, że działa w celu zwrotu realnej i zasługującej na ochronę prawną wierzytelności. Podobny pogląd legł u podstaw oceny karnoprawnej, której dokonał Sąd pierwszej instancji. Dlatego zarzuty odwoławcze w tym zakresie należało uznać za oczywiście bezzasadne.

Prawidłowo uznał Sąd pierwszej instancji, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przypisania oskarżonemu popełnienia zarzucanego mu czynu – ani w stadialnej formie usiłowania, ani dokonania (abstrahując tym samym od oceny, czy dla oskarżonego korzystniejszy byłby stan prawny obowiązujący w chwili popełnienia tego czynu, czy też w chwili orzekania).

Prawidłowo bowiem przyjął Sąd pierwszej instancji, że w sprawie brak znamion groźby bezprawnej w rozumieniu art. 115 § 12 k.k.

W realiach sprawy istotne znaczenie ma odróżnienie groźby bezprawnej -spełniającej znamiona definicji legalnej - od innych form nacisku na dłużnika (w celu spełnienia świadczenia), które są poza zakresem penalizacji.

Zgodnie z art. 115 § 12 k.k. – groźba bezprawna obejmuje zarówno groźbę karalną, jak i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczających czci pokrzywdzonego lub osób mu najbliższych.

Nie sposób zgodzić się z wywodem apelacji, że Sąd pierwszej instancji dokonał niewłaściwej wykładni omawianego przepisu. Przedstawiony pogląd prawny (wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w Sekcji „Podstawa prawna wyroku”) w pełni zasługuje na aprobatę. Jest przy tym zgodny z orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. W judykaturze od dawna wskazuje się, że warunkiem karalności w przypadku art. 191 § 2 k.k. jest „przedmiotowo uwarunkowana zewnętrznymi okolicznościami danego czynu zdolność tej groźby do wywarcia nacisku na wolę zmuszonego w celu skłonienia go do określonego zachowania się”. Przyjmuje się, że musi to być groźba, która „u obiektywnego obserwatora wywołuje przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego zgodnie z wolą sprawcy” (tak np. wyrok SN z 26.09.2006 r., WA 27/06, OSNwSK 2006/1/1809, dostępne w zbiorze LEX Temida; wyrok SA w Łodzi z 20.07.1994 r., II Akr 175/94, Prok. i Pr. 1995/3/14, dostępne w zbiorze LEX Temida). Wbrew wywodom apelacji, powyższych poglądów nie należy utożsamiać z materialnym skutkiem groźby karalnej, którym jest uzasadniona obawa zagrożonego, że groźba zostanie spełniona. Groźba bezprawna, jako postać popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 k.k., musi być jednak realna, tzn. wywoływać u obiektywnego obserwatora przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego – zgodne z wolą sprawcy (tak chociażby postanowienie SN z 14.02.2013 r., II KK 120/12, Lex Temida).

W orzecznictwie i komentarzach wskazuje się, że powyższy pogląd jest oparty o dobro prawne podlegające ochronie w art. 191 k.k. Należy przyjąć, że przedmiotem tym jest wolność jednostki co do wyboru zachowania się zgodnie ze swoją wolą, osobista swoboda podejmowania lub niepodejmowania jakiegoś zachowania, czy wolność w zakresie wyboru postępowania (wyrok SA we Wrocławiu z 31.05.2016 r., II AKa 124/16, LEX Temida). Jeśli zatem groźba bezprawna nie wywiera realnego wpływu na psychikę zagrożonego, to trudno racjonalnie wykazać, że faktycznie doszło do zagrożenia bądź naruszenia omawianego dobra prawnego. Oceny tej należy dokonać w realiach konkretnej sprawy, biorąc pod uwagę tak okoliczności zdarzenia, jak również właściwości osobiste zagrożonego, który miałby się zachować zgodnie z intencjami sprawcy omawianego czynu zabronionego.

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej analizy wypowiedzi oskarżonego adresowanych do oskarżycieli posiłkowych pod kątem przedstawionych wyżej wywodów prawnych. Słusznie przyjęto, że wypowiedzi te, w tym również zapowiedź podjęcia dalszych kroków zmierzających do uzyskania przez oskarżonego należnego (jego zdaniem) świadczenia, w żaden sposób nie wpłynęły i nie mogły wpłynąć na zachowanie oskarżycieli posiłkowych.

Błędne jest wyprowadzenie przeciwnego wniosku z niekwestionowanego faktu, że oskarżyciele posiłkowi zaangażowali A. G. i jej kancelarię z zakresu PR w celu „prostowania” informacji rozpowszechnianych przez oskarżonego. Ocena dowodów dotyczących tego wątku sprawy będzie przedstawiona w dalszej części. W tym miejscu można jednak zasygnalizować, że oskarżyciele posiłkowi zaakceptowali formę publicznej polemiki z roszczeniami oskarżonego. Nie sposób zatem kwestionować poglądu Sądu pierwszej instancji, że brak podstaw do przyjęcia, jakoby korespondencja kierowana przez oskarżonego do wspólników spółki (...) jak również innych podmiotów, ograniczyła ich swobodę w wyborze postępowania co do metody rozliczenia się z R. J.. Nie sposób przyjąć, że ta korespondencja zmusiła oskarżycieli posiłkowych do postępowania niezgodnego z ich wolą. Oskarżyciele posiłkowi akceptowali bowiem formę publicznej wymiany argumentów na temat roszczeń oskarżonego wynikających z jego zaangażowania w transakcję przejęcia (...) SA.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W świetle przedstawionych wyżej wywodów brak podstaw do uwzględnienia wniosku.

3.2.

2. Obraza przepisów postępowania, mająca wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia − tj.:

a) art. 410 k.p.k. polegająca na oparciu skarżonego wyroku na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej w zakresie w jakim Sąd Rejonowy odnosił się do treści umowy łączącej oskarżonego ze spółką (...) - istnienia wierzytelności oskarżonego względem tej spółki, jej wysokości i zasad przyznawania oskarżonemu wynagrodzenia, w sytuacji gdy do akt sprawy nie złożono egzemplarza tej umowy, a pozostałe dowody były niewystarczające dla ustalenia tych okoliczności, nadto zapisy umowy dotyczyły ściśle określonego zakresu usług i nie dawały żadnego tytułu do wypłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia dla oskarżonego w związku z nawiązaniem relacji przez pokrzywdzonych z (...)

b) art. 410 k.p.k. polegająca na oparciu skarżonego wyroku na okolicznościach ustalonych na podstawie zeznań świadka Z. W., podczas gdy zgodnie z art. 7 k.p.k. sąd winien w procesie swobodnej oceny dowodów uznać, że udział oskarżonego w transakcji przejęcia (...) SA pozostaje prawnie obojętny dla popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu czynu i że zeznania świadka nie mają żadnego znaczenia dla ustalenia odpowiedzialności karnej oskarżonego;

c) art. 167 k.p.k. w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. polegająca na nieprzeprowadzeniu dowodu z przesłuchania w charakterze świadka I. K., będącej dziennikarką (...) co uniemożliwiło pełne zrekonstruowanie zachowania oskarżonego, którego ten dopuszczał się w warunkach czynu ciągłego, realizując znamiona zarzucanego mu czynu;

d) art. 7 k.p.k. polegająca na dokonaniu dowolnej, nie zaś swobodnej oceny dowodów z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego w postaci wyjaśnień oskarżonego R. J.

⚫

z których treści, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, wynika, że swoim zachowaniem wyczerpał on znamiona czynu zabronionego z art. 191 § 2 k.k., albowiem oskarżony potwierdził kierowanie korespondencji do pokrzywdzonych o treści ujawnionej w aktach sprawy, która to treść jednoznacznie wskazuje, że oskarżony usiłował zmusić pokrzywdzonych do zwrócenia mu wierzytelności, notabene nienależnej, przy czym korespondencja ta była kierowana także do wiadomości innych osób − współpracujących ze spółką (...), związanych ze spółką zawodowo i przełożonych pokrzywdzonego K. O., a oskarżony na rozprawie dniu 1 lutego 2019 r. wyjaśnił m.in., że „ w 2013 r., gdy okazało się, że wspólnicy (...) są nieuczciwi ostrzegałem przed nimi, działając w interesie moich kontrahentów, podkreślam to po to, żeby nie narazić się na zarzut, że wiedząc o braku uczciwości (...) jego wspólników, nie poinformowałem moich kontrahentów o takiej okoliczności”, oskarżony intencjonalnie działał na szkodę wizerunku pokrzywdzonych w celu zmuszenia ich do rozporządzenia mieniem w sposób dla nich niekorzystny;

⚫

dając im wiarę, mimo że stanowią one ocenę faktów poczynioną przez oskarżonego, nie zaś przywoływanie faktów, a także intencjonalnie zmierzają do odwrócenia uwagi Sądu od istoty sprawy, którą jest zarzut popełnienia czynu zabronionego z art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., nie zaś okoliczności zawierania umowy ze spółką (...), treść tej umowy i wzajemne obowiązki stron, a przede wszystkim wynikająca z niej rzekoma wierzytelność, która notabene uległaby już przedawnieniu (gdyby istniała), sam zaś oskarżony nie dochodził jej na drodze cywilnej;

e) art. 7 k.p.k. polegająca na dokonaniu dowolnej, nie zaś swobodnej oceny dowodów, z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego w postaci zeznań świadków

⚫

D. O., T. P., K. O., Z. R., które to zeznania, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, zasługiwał na uwzględnienie także w zakresie nieistnienia wierzytelności, którą usiłował wymusić oskarżony od wspólników spółki (...);

⚫

J. P., dając im wiarę w całości, w sytuacji gdy zeznania świadka złożone na rozprawie w dniu 16 listopada 2022 r. stanowią w zdecydowanej większości jego ocenę faktów, nie zaś przytaczanie faktów, a świadek i oskarżony znają się od wielu lat, przy czym świadek oświadczył na rozprawie, że rozmawiał z oskarżonym na temat tego, czego dotyczy sprawa;

⚫

A. G., sprowadzająca się do stwierdzenia, że wspólnicy (...) postanowili skorzystać z usług agencji PR w celu zdezawuowania R. J., w sytuacji, gdy nie sposób takiego wniosku wyprowadzić tak z zeznań świadka, jak i z całości zebranych w sprawie dowodów, zaś świadek podejmował działanie naprawiające wizerunek pokrzywdzonych w przestrzeni publicznej;

⚫

T. G., sprowadzająca się do bezpodstawnego uznania przez Sąd Rejonowy, że pokrzywdzeni nie traktowali zapowiedzi oskarżonego jako realnie grożących ich dobrom osobistym i w ten sposób determinujących wolę i swobodę postępowania, w sytuacji, gdy wnioski takie nie wynikają ze złożonych przez świadka depozycji i są sprzeczne z podejmowanymi przez pokrzywdzonych działaniami, zmierzającymi do uzyskania ochrony prawnej przed działaniem oskarżonego, jak i działaniami pozaprawnymi w postaci skorzystania z pomocy agencji marketingowej (...)

co doprowadziło do błędnego uznania, że oskarżony swoim zachowaniem nie wypełnił znamion zarzucanego mu czynu zabronionego;

f) art. 424 k.p.k., polegająca na sporządzeniu uzasadnienia skarżonego wyroku w sposób pobieżny, niedokładny i nieprzekonujący, przez co uzasadnienie wbrew swojemu ustawowemu celowi stanowi w istocie usprawiedliwienie dla przestępnego działania oskarżonego, a przy tym uniemożliwia dokonanie instancyjnej kontroli orzeczenia;

nadto w konsekwencji powyższych naruszeń przepisów postępowania - błąd w ustaleniach faktycznych sprowadzający się do uznania, że:

⚫

oskarżony kierował korespondencję zmierzającą do wymuszenia nienależnej mu wierzytelności wyłącznie do wspólników spółki (...)w sytuacji, gdy ze zgromadzonych w sprawie dowodów jednoznacznie wynika, że kierowano ją również do osób zawodowo związanych z wyżej wymienioną spółką, do Ministra Skarbu Państwa czy Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej oraz kontrahentów, klientów spółki (...);

⚫

w przekonaniu oskarżonego jego wierzytelność była realna i zasługiwała na ochronę prawną, w sytuacji, gdy oskarżony nigdy nie wystąpił na drogę cywilnoprawną celem jej dochodzenia;

⚫

pokrzywdzeni nie traktowali zapowiedzi oskarżonego jako realnie grożących ich dobrom osobistym i w ten sposób determinujących wolę i swobodę postępowania, w sytuacji, gdy celem ochrony wizerunku spółki (...) nawiązali współpracę z agencją marketingową (...)powierzyli prowadzenie sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi oraz wystąpili do prokuratury z zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd pierwszej instancji wykazał niezbędną inicjatywę dowodową. Czynności dowodowe przeprowadzono bardzo starannie, dogłębnie, bacząc, by wyjaśniono wszystkie okoliczności sprawy. Sąd dokonał przy tym prawidłowej oceny zgromadzonych dowodów. Swoje wywody przedstawił w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Odnosząc się do zarzutów odwoławczych apelacji, należy zauważyć, że zgodnie z art. 455a k.p.k. nie można uchylić wyroku z tego powodu, że jego uzasadnienie nie spełniało wymogów określonych w art. 424. Ustawodawca przyjął bowiem założenie, że sąd odwoławczy dokonuje kontroli instancyjnej mając na uwadze cały zgromadzony materiał dowodowy, a nie ocenę tych dowodów przedstawioną w pisemnym uzasadnieniu. Ewentualne zatem niedostatki uzasadnienia wyroku nie mogą skutkować wydaniem orzeczenia kasatoryjnego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd odwoławczy może zwrócić akta sądowi pierwszej instancji w celu uzupełnienia uzasadnienia wyroku, jednocześnie szczegółowo wskazując kwestie, które należy wyjaśnić. W niniejszej sprawie takiej potrzeby nie stwierdzono. Co więcej, nie przedstawiła ich również skarżąca w apelacji, ograniczając się do polemiki z ustaleniami faktycznymi Sądu pierwszej instancji i dokonaną oceną dowodów.

Sąd Odwoławczy zważył, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku zostało sporządzone zwięźle, jednak nie uchybiono wymogom przewidzianym w art. 424 § 1 i 2 k.p.k. W szczególności wskazano ustalony stan faktyczny i dowody, na których oparto te ustalenia. W wystarczającym stopniu przedstawiono ocenę zgromadzonych dowodów. Wyjaśniono dlaczego niektóre dowody nie zostały uznane przy ustaleniach faktycznych. Brak podstaw do przyjęcia, aby uzasadnienie zaskarżonego wyroku utrudniało czy wręcz udaremniało jego kontrolę instancyjną. Nie wykazano tego również w apelacji, ograniczając się do polemiki z ustaleniami faktycznymi Sądu pierwszej instancji.

W dalszej części Sąd Okręgowy zważył, że brak podstaw do przyjęcia zarzutu obrazy art. 410 k.p.k. Wywody apelacji prowadzą do wniosku, że skarżąca utożsamia tę obrazę z przyjęciem przez Sąd pierwszej instancji odmiennych ustaleń faktycznych niż forsowane przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych. Brak umowy o współpracę oskarżonego z (...) sp. z o.o. sp. k. czy (...) sp. z o.o. – na etapie wyrokowania przez Sąd pierwszej instancji – nie miał wpływu na prawidłowe ustalenia faktyczne. Jak wynika z wyjaśnień oskarżonego, a nawet zeznań oskarżycieli posiłkowych, warunki współpracy nie były do końca ujęte w tym dokumencie. Oskarżony częściowo wywodził swe zarzuty z ustnej umowy zawartej ze wspólnikami (...)sp. z o.o. sp. k. w zakresie wynagrodzenia czy prowizji od sukcesu transakcji w postaci przejęcia (...) SA.

W tym miejscu należy podkreślić, nie było rolą Sądu pierwszej instancji „wejście” w kompetencje sądu cywilnego i dokonanie dokładnych rozliczeń pomiędzy stronami. Sąd dokonał prawidłowej oceny dowodów wskazujących, że oskarżony dążył do zaspokojenia swych roszczeń opartych o realną i zasługującą na ochronę prawną wierzytelność. Nie oznacza to jednak, że rolą Sądu karnego było dokładne ustalenie wysokości tego roszczenia, a nawet wyjaśnienie jego podstawy prawnej – czy roszczenie to należało traktować jako wynagrodzenie od sukcesu pozyskania transakcji przejęcia (...) SA, czy od sukcesu restrukturyzacji tego podmiotu przejętego przez spółkę (...) sp. z o.o. sp. k. Jedynie na marginesie należy zauważyć, że w apelacji nie wykazano, aby wyjaśnienia oskarżonego w tej części były fałszywe i nastawione jedynie na wyłudzenie nienależnego świadczenia. Oskarżyciele posiłkowi wszak nie kwestionowali, że oskarżonemu zaproponowano wynagrodzenie od sukcesu w wysokości (...) spośród puli wynagrodzenia należnego wspólnikom (...) Różnice zdań dotyczyły tego, że w przypadku wynagrodzenia R. J. od sukcesu pozyskania transakcji przejęcia (...) SA należne oskarżonemu wynagrodzenie miało mieć inną postać niż świadczenie pieniężne (udziały). Jeszcze innym zagadnieniem był rzeczywisty wkład R. J. w pozyskanie transakcji przejęcia (...) SA (zdaniem niektórych oskarżycieli posiłkowych, wręcz marginalny). Jak podkreślono jednak wyżej, nie jest rzeczą Sądu karnego dokonać w tym zakresie ostatecznych rozliczeń pomiędzy stronami bądź rozstrzygać o innych zarzutach podnoszonych w postępowaniu cywilnym (np. zarzut przedawnienia roszczenia). Tym samym treść kopii pisemnych umów o współpracę z oskarżonym nie miały wpływu na ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji. Na potrzeby oceny karnoprawnej (szeroko przedstawionych w poprzedniej sekcji uzasadnienia) wystarczające było ustalenie, że oskarżony miał uzasadnione przekonanie, iż dochodzi należnego mu roszczenia.

Tym samym bezzasadne okazały się zarzuty odwoławcze, które sprowadzały się do niewłaściwej oceny poszczególnych dowodów z zeznań świadków. Wywody apelacji w tej części należało potraktować jako polemikę z prawidłową oceną dowodów i prawidłowymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Należy dodatkowo zauważyć, że formułując zarzut błędnego utożsamienia zeznań o faktach z oceną faktów, pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych przyjęła ten sam tok rozumowania. Nie inaczej bowiem należy traktować ocenę zeznań świadków, w tym oskarżycieli posiłkowych, którzy wyrazili swe subiektywne przekonanie, iż oskarżonemu żadne roszczenia nie przysługiwały.

Bez znaczenia są przy tym wywody apelacji, czy oskarżony występował, czy też nie występował ze swymi roszczeniami na drogę postępowania cywilnego. Oskarżony miał bowiem, jak wielu wierzycieli, własne motywy, aby dążyć do pozasądowego rozstrzygnięcia sporu. Ostateczna rezygnacja z wytoczenia powództwa nie może być argumentem na rzecz niewiarygodności złożonych wyjaśnień, faktycznego braku roszczeń po stronie oskarżonego ani na rzecz podważenia w tym zakresie ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd pierwszej instancji.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W świetle przedstawionych wyżej wywodów brak podstaw do uwzględnienia wniosku apelacji.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Jak w Sekcji 1.1.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do kwestionowania sposobu prowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd pierwszej instancji. Zgromadzony materiał dowodowy jest kompletny. Brak podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku i przeprowadzenia przewodu sądowego w całości. Sąd pierwszej instancji dokonał trafnej oceny dowodów, która została przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Zarzuty odwoławcze apelacji nie pozwalają na podważenie tej oceny dowodów i ustaleń faktycznych. Brak podstaw do przyjęcia obrazy prawa materialnego i dokonania ustaleń, jakoby wypowiedzi oskarżonego objęte zarzutami aktu oskarżenia spełniały znamiona groźby bezprawnej w rozumieniu art. 115 § 12 k.k.

Wobec powyższego poza zakresem swych rozważań Sąd Okręgowy pozostawił rozważania dotyczące ewentualnego kontratypu, który legalizuje wypowiedzi dotyczące negatywnych właściwości lub negatywnego postępowania oskarżycieli posiłkowych, a które miały być formułowane w obronie własnych praw oskarżonego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentuje się taki pozaustawowy kontratyp, który zazwyczaj odnosi się do przestępstwa zniesławienia (por. np. wyrok SN z 18.12.2000 r., IV KKN 331/00, Lex Temida). Wskazuje się, że chodzi tu o wypowiedzi, które służą ochronie uzasadnionego interesu (np. roszczeń majątkowych) i nie mają na celu wyłącznie poniżenie innej osoby lub wyrządzenie jej określonej szkody. Należy jednak podkreślić, że rozważania na temat kontratypu mają sens tylko wtedy, gdy zachowanie sprawcy formalnie wyczerpuje znamiona czynu zabronionego, jednakże ze względu na wystąpienie szczególnych okoliczności zachowanie to jest pozbawione cech bezprawności. W niniejszej sprawie, wobec uznania zarzutów apelacji za bezzasadne, nie było podstaw do podjęcia dalszych rozważań w tym zakresie.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.5.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.6.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Wobec ustanowienia oskarżonemu obrońcy z urzędu bezzasadne było zasądzenie od oskarżycieli posiłkowych solidarnie na rzecz oskarżonego kwoty 840 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym. Rozstrzygnięcie to powinno być skorygowane na skutek wniesienia środka odwoławczego – zażalenia na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zawarte w wyroku. Ewentualne przyznanie obrońcy wynagrodzenia ze środków Skarbu Państwa (po dokonaniu powyższej korekty) może zaś nastąpić na podstawie art. 626 § 2 k.p.k., ponieważ w wyroku pominięto to rozstrzygnięcie.

PODPIS

SSO Sebastian Ładoś