Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko (...), K. B., C. T.

i M. K. (1)

o ochronę dóbr osobistych

I.  Oddala powództwo;

II.  Zasądza od J. K. (1) na rzecz (...), K. B., C. T. i M. K. (1) tytułem zwrotu kosztów procesu kwoty po 1457 zł (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty i nie obciąża powoda kosztami procesu w pozostałym zakresie;

III.  Zasądza od J. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1054,22 zł (jeden tysiąc pięćdziesiąt cztery złote i dwadzieścia dwa grosze) tytułem zwrotu wydatków.

Sygn. akt I C 166/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 lutego 2019 r. (data stempla pocztowego) skierowanym przeciwko (...), J. K. (1), na podstawie art. 23 k.c. i art. 24 § 1 k.c., wniósł o:

1.  nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że w dniu stycznia 2019 r. (...) w swych materiałach propagandowych bezprawnie twierdziła, że J. K. (1) mógł popełnić przestępstwo płatnej protekcji, oraz ukrywa majątek.

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

2.  nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że podczas konferencji prasowej polityków (...) z dnia 29.1.2019 r. zostały zaprezentowane bezprawne twierdzenia, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

oszustwa,

⚫

firmanctwa.

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

3.  nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że w materiałach przekazanych przez polityków (...)w dniach 29-30.1.2019 r. do publikacji przez portal (...) zostały zaprezentowane bezprawne twierdzenia, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

wyłudzenia sądowego w kwocie (...) zł. na szkodę spółki (...).

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

Dodatkowo powód wniósł, by oświadczenia z pkt 1-3 zostały opublikowane

w następujących formach:

A.  napisanego ręcznie albo komputerowo czcionką Arial w rozmiarze 12, opatrzonego własnoręcznym, wyraźnym, pełnym podpisem Przewodniczącego (...), wysłanego na adres powoda, tj. ul. (...), (...) W.

B.  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia” (tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego ((...)) przez okres 7 dni.

C.  wpisu opublikowanego na profilu (...) ((...))

na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia” (tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu (...) ((...)) przez okres 7 dni.

D.  oświadczenia opublikowanego na portalu (...) w dziale (...)

- bez jakichkolwiek komentarzy, uzupełnień, czy odniesień się do treści oświadczenia,

bez zastosowania jakichkolwiek zabiegów formalnych i treściowych umniejszających znaczenie, rangę i powagę oświadczenia, względnie zaznaczających dystans do jego treści

lub formy.

Nadto, powód wniósł o nakazanie pozwanemu zapłacenia kwoty 15 000 zł na rzecz „ Towarzystwa (...) w Polsce (...)

w C.” (KRS: (...)).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w związku z zamieszczeniem w materiałach propagandowych pozwanej partii w styczniu 2019 r., zaprezentowaniem w czasie konferencji prasowej w dniu 29 stycznia 2019 r. przez polityków pozwanej partii K. B., C. T. i M. K. (1), a także zamieszczeniem w materiałach przekazanych przez polityków (...)w dniach 29-30 stycznia 2019 r. do publikacji przez portal (...)informacji, że powód popełnił lub mógł popełnić przestępstwa płatnej protekcji, przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, oszustwa, firmanctwa i wyłudzenia sądowego w kwocie (...) złotych na szkodę spółki (...), zostało naruszone jego dobre imię. Dodał przy tym, że jego dobre imię zostało naruszone w sposób najpoważniejszy, bowiem przypisano mu, jako politykowi, popełnienie przestępstwa

– w formie twierdzeń kategorycznych, jak i wyrażonych w formie pytań, spekulacji, sugestii etc. Zaznaczył następnie, że przywoływane przez pozwanego akty staranności w postaci konsultacji z prawnikami mogą co najwyżej być elementem mającym znaczenie dla oceny stopnia winy, nie zaś bezprawności sprawcy. Podkreślił jednocześnie, że zarzuty prawnokarne były tak elementarnie chybione, że żadna konsultacja prawna nie może choćby złagodzić odpowiedzialności pozwanego. Podał także, że wystarczyłaby już tylko średnio wnikliwa analiza przepisów KK i KKS, aby od razu, bez wątpienia i bez wiedzy prawniczej, wykluczyć wypełnienie przez powoda znamion konkretnych czynów zabronionych. Powód wskazał,

że pozwany nie może się zasłaniać prawem do krytyki i swobodą wypowiadania ocen i opinii tym bardziej, iż jego postawa została przedstawiona nadmiernie krytycznie. Ostatecznie powód zaakcentował, iż jego roszczenia są adekwatne do formy i forów naruszeń, a dochodzone przez niego roszczenie majątkowe jest niewygórowane, zwłaszcza przy uwzględnieniu bardzo dużej siły rażenia zarzutów pozwanego i wyjątkowo pochopnego sposobu działania pozwanego (pozew o ochronę dóbr osobistych – k. 5-19).

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 marca 2019 r. (data stempla pocztowego) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości – zarówno w zakresie roszczenia niepieniężnego,

jak i pieniężnego, oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej, przede wszystkim kwestionując twierdzenia powoda, jakoby C. T., M. K. (1) oraz K. B., którzy zorganizowali konferencję prasową w dniu 29 stycznia 2019 r. działali

w interesie i na rachunek partii politycznej (...). Podkreślił także – odnosząc się do spornych grafik opublikowanych na (...)i (...)– iż powód

nie wykazał, że wpisy te zostały opublikowane przez osoby zasiadające w organach partii,

które uprawnione były do reprezentowania partii zgodnie z zasadami reprezentacji.

W uzasadnieniu pozwany zaznaczył, iż sporne grafiki zawierają sformułowania, które mają charakter ocenny i mieszczą się w ramach rzetelnie sformułowanej krytyki opartej

na prawdziwych informacjach, wobec polityka będącego funkcjonariuszem publicznym – (...), który winien być otwarty na szerszą i większą niż przeciętna krytykę. Podkreślił także, że wypowiedzi ocenne posłów podczas konferencji prasowej 29 stycznia 2019 r. były podjęte w ramach porządku prawnego, stanowiły relacje treści zawiadomienia składanego do prokuratury na podstawie faktycznych zdarzeń, a politycy działali w dobrej wierze w szeroko rozumianym interesie społecznym. Dodał, iż opinie te były rzetelne, obiektywne i oparte na faktach. Ostatecznie pozwany wskazał, iż powód nie może powoływać się na naruszenie dóbr osobistych przez pozwanego, skoro sam wcześniej naruszał dobra osobiste pozwanego, a co za tym idzie taka ochrona stanowiłaby nadużycie prawa zgodnie

z art. 5 k.c. (odpowiedź na pozew o ochronę dóbr osobistych – k. 134-160).

W piśmie z dnia 23 kwietnia 2019 r. (data prezentaty) J. K. (1) wniósł

o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanych K. B., C. T. i M. K. (1) oraz nakazanie:

1.  złożenia przez K. B. oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszam Pana J. K. (1) za to, że podczas konferencji prasowej polityków (...) z dnia 29.01.2019 r., bezprawnie twierdziłem, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

firmanctwa,

⚫

oszustwa.

Oświadczam, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

K. B.”

- w następujących formach:

a)  napisanego ręcznie albo komputerowo, czcionką Arial w rozmiarze 12, opatrzonego własnoręcznym, wyraźnym podpisem pozwanego K. B., wysłanego na adres powoda, tj. ul. (...), (...) W.;

b)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

c)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

d)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego K. B. ((...))

na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego K. B. ((...)) przez okres 7 dni;

- bez jakichkolwiek komentarzy, uzupełnień czy odniesień się do treści oświadczenia, bez zastosowania jakichkolwiek zabiegów formalnych i treściowych umniejszających znaczenie, rangę i powagę oświadczenia, względnie zaznaczających dystans do jego treści lub formy.

2.  złożenia przez C. T. oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszam Pana J. K. (1) za to, że podczas konferencji prasowej polityków (...) z dnia 29.01.2019 r., bezprawnie stwierdziłem, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

firmanctwa,

⚫

oszustwa.

Oświadczam, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

C. T.”

- w następujących formach:

a)  napisanego ręcznie albo komputerowo, czcionką Arial w rozmiarze 12, opatrzonego własnoręcznym, wyraźnym podpisem pozwanego C. T., wysłanego na adres powoda, tj. ul. (...), (...) W.;

b)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

c)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

d)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego C. T. na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego przez okres 7 dni;

- bez jakichkolwiek komentarzy, uzupełnień czy odniesień się do treści oświadczenia, bez zastosowania jakichkolwiek zabiegów formalnych i treściowych umniejszających znaczenie, rangę i powagę oświadczenia, względnie zaznaczających dystans do jego treści lub formy.

3.  złożenia przez M. K. (1) oświadczenia następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszam Pana J. K. (1) za to, że podczas konferencji prasowej polityków (...) z dnia 29.01.2019 r., bezprawnie stwierdziłem, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

firmanctwa,

⚫

oszustwa.

Oświadczam, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

M. K. (1)”

- w następujących formach:

a)  napisanego ręcznie albo komputerowo, czcionką Arial w rozmiarze 12, opatrzonego własnoręcznym, wyraźnym podpisem pozwanego M. K. (1), wysłanego na adres powoda, tj. ul. (...), (...) W.;

b)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

c)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego – (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego – (...) ((...)) przez okres 7 dni;

d)  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego M. K. (1) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia”

(tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego M. K. (1) ((...)) przez okres 7 dni;

- bez jakichkolwiek komentarzy, uzupełnień czy odniesień się do treści oświadczenia, bez zastosowania jakichkolwiek zabiegów formalnych i treściowych umniejszających znaczenie, rangę i powagę oświadczenia, względnie zaznaczających dystans do jego treści lub formy.

Nadto, powód zmodyfikował żądanie określone w punkcie 4. pozwu, wnosząc

o nakazanie (...), C. T., K. B. i M. K. (1), aby solidarnie zapłacili kwotę 15 000 zł na rzecz „ Towarzystwa (...) w Polsce – (...)w C.” (KRS: (...)).

Wniósł także o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z normami przepisanymi (dopozwanie oraz odpowiedź na zobowiązanie Sądu Okręgowego w Warszawie – k. 243-254).

Postanowieniem z dnia 21 maja 2019 r. tut. Sąd wezwał K. B., C. T. i M. K. (1) do udziału w sprawie w charakterze pozwanych (postanowienie z dnia 21 maja 2019 r. – k. 546).

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 czerwca 2019 r. (data stempla pocztowego) K. B. wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu przeciwko niemu z uwagi

na obejmujący go immunitet parlamentarny oraz zasądzenie kosztów postępowania,

w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Na wypadek gdyby Sąd pozwu nie odrzucił, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podał, że w czasie konferencji prasowej w dniu 29 stycznia 2019 r. podnoszone były konkretne zarzuty wobec powoda, w związku z ujawnioną przez (...) sprawą planowanej inwestycji budowy wieżowców prze spółkę (...). Dodał, iż (...) jest partią opozycyjną, a działalność parlamentarna posłów opozycji skupia się w zdecydowanej mierze na kontrolowaniu partii władzy i informowaniu społeczeństwa o wszelkich nieprawidłowościach w zarządzaniu państwem. Pozwany podniósł także, że zachodzi ścisły związek pomiędzy jego wypowiedzią w czasie konferencji prasowej w dniu 29 stycznia 2019 r., a wykonywaną przez niego pracą parlamentarną. Zaznaczył, że jego prawem i obowiązkiem, jako posła opozycji jest informowanie wyborców o efektach pracy parlamentarnej pozwanego i jego kolegów, planowanych i wykonywanych działaniach

oraz związanych z zawiadamianiem organów ścigania o możliwych przestępstwach. Dodał przy tym, że działalność informacyjna może być realizowana między innymi poprzez udział

w konferencjach prasowych (odpowiedź na pozew o ochronę dóbr osobistych – k. 562-569).

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 sierpnia 2019 r. (data stempla pocztowego) C. T. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż nie stwierdził względem powoda, że popełnił on przestępstwa: płatnej protekcji, przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, firmanctwa, oszustwa. Stwierdził również, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych J. K. (1). Następnie pozwany zauważył, że żądanie sformułowane przez powoda jest ze sobą sprzeczne wewnętrznie i sugeruje brak pewności samego powoda

co do zasadności jego żądania. Zaakcentował, iż w kontekście opublikowanej przez „(...)” rozmowy powoda z G. B. wypowiedziane przez niego, w toku konferencji z dnia 29 stycznia 2019 r., oceny i twierdzenia były jak najbardziej uzasadnione

i uprawnione. Dodał, iż jego ocenne wypowiedzi pozostawały jak najbardziej w kategoriach działania w ramach obrony uzasadnionego interesu społecznego, a jego działania w ramach obowiązującego porządku prawnego. Ostatecznie pozwany wskazał, iż przedmiotowy pozew odbiera, jako sposób zmierzający wprost do ograniczenia wolności debaty publicznej,

tym bardziej, że kwestionowane przez powoda wypowiedzi C. T. miały charakter opinii, nie zaś kategorycznych sformułowań o tym, że powód dokonał konkretnego czynu zabronionego (odpowiedź pozwanego C. T. na pozew o ochronę dóbr osobistych – k. 610-624).

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 sierpnia 2019 r. (data stempla pocztowego) M. K. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podkreślił, iż nie stwierdził względem powoda popełnienia przestępstwa płatnej protekcji, przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, firmanctwa czy oszustwa, co też powoduje brak naruszenia dóbr osobistych J. K. (1). Dodał, iż pozwany miał wszelkie podstawy faktyczne

do formułowania swojego stanowiska i oceny w toku konferencji z dnia 29 stycznia 2019 r. wobec treści opublikowanych artykułów przez „(...)” oraz nagrań z rozmowy dotyczącej inwestycji na ul. (...). Zaznaczył także, że działał w ramach uzasadnionego interesu społecznego oraz w ramach obowiązującego porządku prawnego. Ostatecznie pozwany wskazał, iż przedmiotowy pozew odbiera, jako sposób zmierzający wprost

do ograniczenia wolności debaty publicznej, jak również uderzający w niego osobiście

z przyczyn stricte politycznych – zbliżającej się kampanii wyborczej i zaostrzającej się

w związku z tym walki o głosy obywateli (odpowiedź pozwanego M. K. (1)

na pozew o ochronę dóbr osobistych – k. 731-749).

Postanowieniem z dnia 12 listopada 2019 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu przeciwko K. B., a rozpoznając zażalenie tego pozwanego, Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem wydanym w dniu 17 marca 2020 r. (sygn. akt I ACz 38/20) środek zaskarżenia oddalił (postanowienie z dnia 12 listopada 2019 r. – k. 762; zażalenie pozwanego K. B. – k. 779-783; odpowiedź na zażalenie pozwanego K. B. – k. 802-803; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 marca 2020 r., sygn. akt I ACz 38/20 – k. 878).

Do zamknięcia rozprawy w dniu 17 lutego 2025 r. tak sformułowane stanowiska procesowe stron nie uległy zmianie (protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2025 r. – k. 1331-1331v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. (1) jest (...), (...), (...) (dalej: (...)), której główną opozycyjną partią polityczną jest (...) (dalej: (...)) zrzeszająca m.in. posłów C. T., M. K. (1) oraz K. B. (fakty powszechnie znane).

J. K. (1) nie prowadzi działalności gospodarczej i nie zarządza działalnością gospodarczą, nie jest członkiem władz spółek handlowych. W okresie, którego dotyczy sprawa, wraz z K. C. i R. S., był członkiem rady Fundacji „(...)”, w której organem uprawnionym do reprezentacji był zarząd

w osobach B. C. i A. L.. Fundacja ta była jedynym udziałowcem (...) spółki z o.o. z siedzibą w W., w której organem uprawnionym do reprezentacji był zarząd w osobach J. G., J. C. i M. K. (2), zaś radę nadzorczą tworzyli H. W., M. R., B. S., J. R. i G. T..

(...) spółka z o.o. planowała inwestycję polegającą na budowie dwóch wysokościowych budynków wraz z infrastrukturą towarzyszącą na nieruchomości przy

ul. (...) w W.. Inwestycja ta miała być realizowana przy udziale spółki (...). W przygotowanie inwestycji został zaangażowany G. B. – (...) J. K. (1) (dowód: wydruk odpowiadający odpisowi aktualnemu z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS, nr (...) na dzień 28 marca 2019 r. – k. 196-200; wydruk odpowiadający odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS, nr (...) na dzień 28 marca 2019 r. – k. 201-209; oświadczenie o stanie majątkowym J. K. (1) – k. 210-214; złożone na piśmie zeznania świadka I. Ż. – k. 1163-1182; zeznania świadka W. C. złożone na rozprawie w dniu 17 czerwca 2024 r. – k. 1261v-1263)

W dniu 25 stycznia 2019 r. G. B. złożył do Prokuratury Okręgowej

w W. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez J. K. (1) przestępstwa oszustwa w stosunku do mienia o znacznej wartości, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k., a także zwrócić się do dziennikarzy „(...)” – W. C. i I. Ż., którym udostępnił m.in. nagranie spotkania z udziałem J. K. (1) (dowód: artykuł „(...)” – k. 108-109; złożone na piśmie zeznania świadka I. Ż. – k. 1163-1182; zeznania świadka W. C. złożone na rozprawie w dniu 17 czerwca 2024 r. – k. 1261v-1263; zeznania pozwanego M. K. (1) złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1290v-1291; zeznania pozwanego C. T. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1291-1291v; zeznania pozwanego K. B. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1291v-1292)

W dniu 29 stycznia 2019 r. Dziennik „(...)” opublikował artykuł pod tytułem (...), w którym przedstawiono stenogram rozmowy z dnia 27 lipca 2018 r. z udziałem J. K. (1), J. T. oraz G. B. (...), pełniącą rolę tłumacza. Rozmowa ta dotyczyła opisanego wyżej projektu budowlanego, jaki miał być zrealizowany na nieruchomości przy ul. (...), wstrzymania ww. inwestycji,

a także zapłaty wynagrodzenia należnego G. B. za działania podjęte w celu przygotowania inwestycji.

Z publikacji tej wynika, że podejmując czynności przygotowawcze dla potrzeb inwestycji G. B. nie dysponował pisemną umową ze spółką (...), która dawałaby podstawę wypłaty wynagrodzenia za wykonane prace, a jak wynika ze stenogramu rozmowy, J. K. (1) miał zaproponować, aby w celu uzyskania wynagrodzenia G. B. wytoczył proces spółce (...), przy czym oświadczył: „(...) . Podczas rozmowy J. K. (1) miał stwierdzić także: „(...)”, „(...)”, „(...)”.

W stenogramie rozmowy znalazło się także stwierdzenie J. K. (1): „(...)”, które miało się odnosić wyborów samorządowych w W. (dowód: artykuł (...) – k. 75-97; złożone na piśmie zeznania świadka J. K. (2) – k. 1053-1056).

W dniu 29 stycznia 2019 r. odbyła się konferencja prasowa, w czasie której C. T., K. B. i M. K. (1), występujący w imieniu (...), oświadczyli, że na podstawie treści ww. publikacji prasowej złożą zawiadomienie do prokuratury.

M. K. (1) doprecyzował, iż zawiadomienie to dotyczyć będzie popełnienia przez J. K. (1) przestępstwa z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 230 § 1 k.k. – płatnej protekcji, powoływania się na wpływy, przekroczenia uprawnień (...)w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także kwestii uzależnienia realizacji inwestycji od wygrania wyborów W., skoro w świetle obowiązujących ówcześnie przepisów powstanie budynku o wysokości 170 metrów nie było możliwe.

(...) .”.

K. B. oświadczył: „(...)

(...)

(...)” (dowód: stenogram z konferencji prasowej (...) z dnia 29 stycznia 2019 r. – k. 68-71; zeznania pozwanego M. K. (1) złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1290v-1291; zeznania pozwanego C. T. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1291-1291v; zeznania pozwanego K. B. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. – k. 1291v-1292).

W przygotowanych w tym czasie przez (...) ulotkach zawarto następujące stwierdzenia:

1)  ulotka nr 1

(...) (...) (...) „(...)” (...)

2)  ulotka nr 2

(...) J. K. (4) K. (...) (...). (...) (...) (...) (...)

(dowód: ulotki – k. 50-51).

W dniu 30 stycznia 2019 r. (data prezentaty Prokuratury Okręgowej w W.), K. B., M. K. (1) oraz C. T. złożyli do Prokuratury Okręgowej w W. zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przez J. K. (1) przestępstw polegających na tym, że:

I.  27 lipca 2018 r. w W., przy ul. (...), funkcjonariusz publiczny, tj. (...)- J. K. (1) (...) partii politycznej (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą

w W., w postaci oczekiwanych, przyszłych dochodów mających pochodzić z przyszłego najmu powierzchni biurowych w planowanych wieżowcach przy ul. (...), nie dopełnił obowiązku funkcjonariusza publicznego, bowiem jako poseł zawodowy, mimo ustawowego obowiązku

nie powiadomił Marszałka Sejmu o zamiarze podjęcia dodatkowych zajęć

i prowadził działalność gospodarczą polegającą na faktycznym zarządzaniu

i prowadzeniu spraw spółki (...) Sp. z o.o. i podjął się pośrednictwa

w załatwieniu sprawy polegającej na uzyskaniu przez spółkę (...) Sp.

z o.o. korzystnej dla tej spółki decyzji o warunkach zabudowy pozwalającej

na realizację przez spółkę (...) Sp. z o.o. inwestycji budowlanej

w W. o wartości (...) zł, przy ul. (...), powołując się przy tym na wpływy w instytucji samorządowej, tj. u (...)

(...) W. (tj. wybranego w wyborach samorządowych w 2018 r.), to jest organu właściwego do wydania decyzji o warunkach zabudowy tj. o czyn

z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 230 § 1 k.k. w zw. art. 11 § 2 k.k.

II.  27 lipca 2018 r. w W., przy ul. (...), funkcjonariusz publiczny, tj. (...)- J. K. (1) -(...) partii politycznej (...) działając wspólnie i w porozumieniu z G. T., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez spółkęG. B., podżegał G. B. do dokonania wyłudzenia sądowego poprzez zaplanowanie i organizowanie wykonania czynu zabronionego przez inną osobę, w ten sposób, że nakłaniał G. B. do złożenia przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą

w W. pozwu o zapłatę w wysokości ok. (...) zł (słownie: (...) złotych), za rzekomo wykonane na rzecz tej spółki usługi, pomimo braku istnienia jakichkolwiek rzeczywistych zobowiązań ze strony (...) sp. z o.o. w związku z wykonaniem na rzecz innego podmiotu usług doradczych w procesie inwestycyjnym „(...)" przy ul. (...), w celu doprowadzenia do wydania wyroku lub zawarcia ugody sądowej, mającej rzekomo uzasadniać zapłatę przez (...) sp. z o.o. wynagrodzenia w wysokości ok.(...) zł (słownie:(...) złotych) za usługi wykonane na rzecz innego podmiotu, a tym samym, udzielając rady co do sposobu nadania pozorów legalności do wyprowadzenia pieniędzy z majątku spółki za pomocą wyroku lub ugody sądowej, dopuścił się pomocnictwa

do nadużycia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez mających wykonać postanowienia wyroku lub zawrzeć ugodę członków zarządu (...) sp. z o.o., zobowiązanych do zajmowania się sprawami majątkowymi tej spółki, narażając spółkę (...) sp. z o.o. na szkodę wielkiej wartości w wysokości (...) zł (słownie: (...) złotych), tj. czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zbiegu z art. 18 § 3 k.k. w zw. z 296 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

(dowód: zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z dnia 30 stycznia 2019 r. – k. 162-163v)

W artykule pod tytułem „(...)” opublikowanym na portalu (...) w dniu 30 stycznia 2019 r. powołano się na wypowiedzi posłów (...) zgodnie z którymi „J. K. (1), jako (...), działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowych na rzecz spółki (...) sp. z o.o., która miała osiągać dochody z najmu biur w planowanych wieżowcach. J. K. (1) podjął się pośrednictwa w załatwieniu uzyskania przez spółkę (...) sp. z o.o. decyzji

o warunkach zabudowy pozwalającej na budowę wieżowców o wartości (...) zł. J. K. (1) powoływał się przy tym na wpływy w instytucji samorządowej, która ma wydać decyzję o warunkach zabudowy.”, a także wskazujące, iż „J. K. (1) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez spółkęG. B.podżegał go do wyłudzenia sądowego. Nakłaniał G. B. do złożenia przeciwko (...) sp. z o.o. pozwu o zapłatę ok. (...) zł za rzekomo wykonane na rzecz tej spółki usługi. Wyrok lub ugoda sądowa miały uzasadnić zapłatę. Tym samym J. K. (1) udzielał rady co do sposobu nadania pozorów legalności wyprowadzeniu pieniędzy ze spółki, narażając (...) sp. z o.o. na szkodę w wysokości (...) zł.” (dowód: artykuł „(...)” – k. 124-126).

Pismem nadanym w dniu 1 lutego 2019 r. J. K. (1) skierował do pozwanego (...)ostateczne wezwanie przedsądowe powołując się w nim na informacje zawarte w ww. ulotkach oraz przekazywane portalowi (...)i wzywając do dobrowolnego spełnienia – w terminie do dnia 7 lutego 2019 r. – świadczeń polegających na:

1.  złożeniu oświadczeń następującej treści:

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że w dniu stycznia 2019 r. (...) w swych materiałach propagandowych bezprawnie twierdziła, że J. K. (1) mógł popełnić przestępstwo płatnej protekcji, oraz ukrywa majątek.

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że podczas konferencji prasowej polityków (...) z dnia 29.1.2019 r. zostały zaprezentowane bezprawne twierdzenia, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

oszustwa,

⚫

firmanctwa.

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

„Przeprosiny.

Przepraszamy Pana J. K. (1) za to, że w materiałach przekazanych przez polityków (...)w dniach 29-30.1.2019 r. do publikacji przez portal (...) zostały zaprezentowane bezprawne twierdzenia, że J. K. (1) popełnił, względnie mógł popełnić przestępstwa:

⚫

płatnej protekcji,

⚫

przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

⚫

wyłudzenia sądowego w kwocie (...) zł. na szkodę spółki (...).

Oświadczamy, że brak było podstaw do sformułowania takich twierdzeń i sugestii.

Ubolewamy, że w wyniku tych nielegalnych działań naruszono dobre imię Pana J. K. (1).

(...)”

w następujących formach:

A.  napisanego ręcznie albo komputerowo czcionką Arial w rozmiarze 12, opatrzonego własnoręcznym, wyraźnym, pełnym podpisem (...) (...), wysłanego na adres powoda, tj. ul. (...), (...) W.;

B.  wpisu opublikowanego na profilu pozwanego ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia” (tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu pozwanego ((...)) przez okres 7 dni.

C.  wpisu opublikowanego na profilu (...) ((...)) na portalu (...), który:

i.  powinien zostać opublikowany z użyciem funkcji tzw. „przypięcia” (tj. funkcji, która sytuuje opublikowany wpis na pierwszej pozycji strony głównej profilu);

ii.  powinien widnieć na profilu (...) ((...)) przez okres 7 dni.

D.  oświadczenia opublikowanego na portalu (...) w dziale (...)

- bez jakichkolwiek komentarzy, uzupełnień, czy odniesień się do treści oświadczenia, bez zastosowania jakichkolwiek zabiegów formalnych i treściowych umniejszających znaczenie, rangę i powagę oświadczenia, względnie zaznaczających dystans do jego treści lub formy.

2.  zapłaceniu kwoty 15 000 zł na rzecz „ Towarzystwa (...) w Polsce (...)w C.” (KRS: (...)).

(dowód: ostateczne wezwanie przedsądowe – k. 46-48; wydruk z książki nadawczej z dnia 1 lutego 2019 r. – k. 49)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, a wskazanych wyżej, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania i których prawdziwość oraz wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwała żadnych wątpliwości.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również na dowodzie ze złożonych

na piśmie zeznań świadka I. Ż. oraz złożonych na rozprawie w dniu 17 czerwca 2024 r. zeznań świadka W. C. w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Zeznania te były szczere, jasne oraz wyczerpujące, a także pozbawione wewnętrznych sprzeczności.

Sąd oparł się także na złożonych na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. zeznaniach pozwanych K. B., C. T. i M. K. (1) w zakresie podstaw i celu konferencji prasowej w dniu 29 stycznia 2019 r.

Mało istotne okazały się zeznania świadka J. K. (2) – redaktora naczelnego serwisu(...), bowiem w sposób ogólnikowy i skrótowy opisał początkowy przebieg realizacji ostatecznie niewykonanej inwestycji oraz podkreślił, że to do I. Ż. oraz W. C., jako współautorów publikacji z dnia 29 stycznia 2019 r., należy kierować większość z pytań sformułowanych przez strony postępowania.

Za nieprzydatne uznać należało złożone na piśmie zeznania świadków M. P. oraz Ż. G., które jedynie przygotowywały streszczenie artykułu autorstwa W. C. i I. Ż., same zaś nie prowadziły śledztwa dziennikarskiego, a co za tym idzie nie dokonywały własnych ustaleń, które mogłyby mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Podobnie należało ocenić złożone na piśmie zeznana świadka D. P., która co prawda była współautorką materiału na serwisie (...)opartego

o ustalenia ww. dziennikarzy śledczych „(...)”, jednak przeważająca część udzielonych przez nią odpowiedzi na sformułowane przez strony postępowania pytania ograniczała się do stwierdzenia, iż nie zajmowała się tym tematem lub wątkiem.

Dopuszczony postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2020 r., sprostowanym postanowieniem z dnia 22 lipca 2022 r., dowód z zeznań świadka G. B. nie został przeprowadzony, bowiem kierowana do niego korespondencja nie była odbierana (k. 1120, 1137, 1138, 1146), co też nie uległo zmianie do dnia 31 marca 2023 r., a mianowicie terminu, po którego upływie dowód ten mógł być przeprowadzony tylko wówczas, gdy nie spowoduje to zwłoki w postępowaniu (stosownie do postanowienia z dnia 25 stycznia 2023 r.). Ostatecznie więc postanowieniem z dnia 22 czerwca 2023 r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. dowód ten został pominięty.

Sąd pominął pozostałe dowody z dokumentów lub kopii dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, a nie wskazanych powyżej, jako niemających istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód domagał się ochrony dóbr osobistych na podstawie art. 23 k.c. i 24 k.c. powołując się na naruszenie przez pozwanych jego dobrego imienia.

Niespornie w dniu 29 stycznia 2019 r. doszło do opublikowania przez „(...)” artykułu pod tytułem „(...), który stał się impulsem do zorganizowania przez K. B., C. T. oraz M. K. (1) konferencji prasowej, stworzenia przez (...) ulotek oraz przekazania portalowi (...) przez polityków (...)informacji, że J. K. (1) prawdopodobnie dopuścił się oszustwa wobec G. B., a którego także namawiał do wyłudzenia sądowego oraz o planowanym złożeniu zawiadomienia do prokuratury o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przez J. K. (1) przestępstwa płatnej protekcji, powoływania się na wpływy, przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a więc o czyny z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 230 § 1 k.k.

Spornym pomiędzy stronami pozostawało, czy na skutek powyższych działań pozwanych naruszone zostało dobro osobiste powoda w postaci dobrego imienia oraz czy zachowanie pozwanych było bezprawne.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Dobra osobiste, ujmowane są w kategoriach obiektywnych, jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznane w społeczeństwie i akceptowane przez system prawny.

Ujęcie dobra osobistego człowieka w postaci czci przedstawione zostało w orzecznictwie i literaturze w dwóch aspektach. W ujęciu wewnętrznym cześć człowieka, jego godność osobista, to poczucie własnej wartości, które może zostać naruszone poprzez skierowanie do niego wypowiedzi lub zachowania obraźliwego. W ujęciu zewnętrznym cześć to dobre imię, reputacja i oczekiwanie szacunku ze strony innych ludzi. Dobre imię rozumiane jest jako pozytywny przekaz zewnętrzny, dobra opinia wśród innych osób w określonym środowisku. Naruszenie dobrego imienia może nastąpić zarówno przez wypowiedzi o faktach, jak również przez wypowiedzi o charakterze ocennym.

Kryterium oceny czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego w postaci czci musi przyjąć charakter obiektywny – chodzi o reakcję, jaką wywołuje w społeczeństwie zdarzenie stanowiące podstawę żądania ochrony (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., V CK 69/04, wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 2004 r. I CK 636/03, wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2001 r., V CKN 195/01). Nie może być dla takiej oceny miarodajny wyłącznie stan uczuć oraz miara indywidualnej wrażliwości powoda, lecz także kontekst społeczny, a zwłaszcza odbiór kwestionowanych słów w środowisku, w którym je wypowiedziano (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 33/97).

Przepis art. 24 § 1 k.c. stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych

w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Z powyższego wynika, że rozpoznanie roszczenia o ochronę dóbr osobistych wymaga przede wszystkim ustalenia i dokonania oceny, czy i jakie dobro osobiste żądającego ochrony zostało naruszone, w dalszej zaś kolejności stwierdzenia bezprawności działania sprawcy, bądź też wystąpienia okoliczności bezprawność tę wyłączających. Z przepisu określającego zasady odpowiedzialności cywilnej za naruszenie dóbr osobistych wynika bowiem, że sam fakt naruszenia dobra osobistego nie jest równoznaczny z przypisaniem odpowiedzialności za ten czyn. Odpowiedzialność ta jest wyłączona wówczas, gdy działanie sprawcy nie jest bezprawne. Za bezprawne uznaje się zaś zachowanie sprzeczne z normami prawa bądź z zasadami współżycia społecznego. Wobec wynikającego z art. 24 § 1 k.c. domniemania bezprawności - stosownie do brzmienia art. 6 k.c. - ciężar udowodnienia braku bezprawności określonego działania spoczywa na osobie, która naruszyła dobra osobiste. Przesłanka bezprawności działania sprawcy naruszenia dóbr osobistych – zgodnie z art. 24 § 1 k.c., decydująca o przyznaniu uprawnionemu ochrony – ujmowana jest w prawie cywilnym szeroko. Przyjmuje się, że bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a także z porządkiem prawnym oraz zasadami współżycia społecznego. W zasadzie działaniem bezprawnym jest każda czynność naruszająca dobra osobiste, jeżeli nie zachodzi jedna z okoliczności wyłączających tę przesłankę. Do kontratypów wyłączających bezprawność, uzasadniających ingerencję w sferę cudzych dóbr osobistych, zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa; wykonywanie prawa podmiotowego; zgodę pokrzywdzonego (ale z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) oraz działanie w obronie uzasadnionego interesu.

W aspekcie naruszenia dóbr osobistych poprzez wypowiedzi dotyczące określonej osoby i jej przymiotów wskazać trzeba, że wypowiedź naruszająca cześć, w tym dobre imię może dotyczyć faktów lub mieć charakter wypowiedzi ocennej. Bezprawność naruszenia czci może wynikać zatem z posłużenia się wiadomością fałszywą lub nierzeczową krytyką, a więc np. napastliwą, ośmieszającą (patrz np.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. I ACa 1199/13).

Krytyczne wypowiedzi ocenne wprawdzie nie podlegają testowi prawdy, jednakże muszą być rzetelne; dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których oceny zawierają w sobie sugestię co do zniesławiających, a nadających się do ustalenia, faktów (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2023 r., II CSKP 1083/22 oraz obszernie powołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo).

Zgodnie z art. 10 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 04 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Wolność słowa została zapewniona w art. 54 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Wolność wyrażania opinii o jakiej mowa w tych przepisach jest jednym z zasadniczych fundamentów demokratycznego społeczeństwa oraz jednym z podstawowych warunków społecznego rozwoju i samospełnienia obywateli. Ograniczenie prawa do swobody wypowiedzi, również w odniesieniu do formułowania opinii, ocen jako wyjątki, wymagają ścisłej wykładni i dopuszczalne są po spełnieniu wskazań celowości, legalności i konieczności dla zapewnienia ochrony ważnych wartości, do których należą również dobra osobiste.

Wolność wypowiedzi, zagwarantowana w art. 10 Konwencji, stanowi jeden z podstawowych filarów społeczeństwa demokratycznego i jeden z podstawowych warunków jego rozwoju oraz samorealizacji jednostki, obejmuje ona przy tym nie tylko do „informacje” czy „idee”, które są przychylnie przyjmowane albo traktowane jako nieszkodliwe lub obojętne, lecz także te, które obrażają, oburzają lub wprowadzają niepokój, bowiem odpowiada to wymaganiom pluralizmu, tolerancji i otwartości, bez których nie ma „demokratycznego społeczeństwa” (patrz: wyrok ETPC z dnia 23 maja 1991 r., (...) przeciwko A. oraz wyrok ETPC z dnia 25 listopada 1999 r., (...) i (...) przeciwko N.) .

Dziennikarze i publicyści, jak również inne osoby zaangażowane w życie publiczne muszą wykazywać większą otwartość na krytykę wobec nich, bowiem art. 10 ust. 2 Konwencji pozostawia niewiele miejsca na ograniczenie wypowiedzi politycznych lub debaty w kwestiach interesu publicznego (patrz: wyrok ETPC z 5 lipca 2016 r., K. przeciwko P.).

Swoboda wypowiedzi w sporze publicznym, w tym zwłaszcza sporze politycznym, powinna być w imię zasady wolności debaty publicznej pojmowana szczególnie szeroko, a ewentualna ingerencja sądu powinna być szczególnie wyważona i ostrożna. Kolizja między prawem do wolności słowa oraz prawem społeczeństwa do informacji, a prawem jednostki do ochrony dobrego imienia (czci) będzie zawsze rozwiązywana w okolicznościach konkretnej sprawy. Przy ocenie, że doszło do naruszenia dobra osobistego, znaczenie decydujące mają kryteria obiektywne, a nie jedynie subiektywne odczucia osoby żądającej ochrony prawnej. Niemniej powszechnie przyjmuje się, iż ochrona dóbr osobistych, a zatem także prawo do korzystania z wolności słowa kształtuje się odmiennie wobec osób publicznych, w tym, polityków czy publicznych osób prawnych. W stosunku do nich wolność wyrażania opinii jest szersza. Osoby publiczne muszą liczyć się z krytyką swojego postępowania, a w konsekwencji w większym od przeciętnego zakresie muszą tolerować wypowiedzi krytyczne własnej działalności (por. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2008 r., SK 45/05, wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 8 lipca 1986 r. Nr 9815/12 i z dnia 2 lutego 2010 r. Nr 571/04, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2021 r. III CSKP 18/21).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności stwierdzić należy, że kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma kontekst zaistnienia w debacie publicznej wypowiedzi i treści rozpowszechnianych przez pozwanych, dotyczących J. K. (1), a także intencji, jakie przyświecały pozwanym.

Wypowiedzi K. B., C. T. oraz M. K. (1) w czasie konferencji prasowej w dniu 29 stycznia 2019 r. oraz materiały przygotowane i rozpowszechnione przez (...) mogą być ocenione jako źródło naruszenia czci powoda, skoro wynika z nich, że powodowi będącemu politykiem, (...), przypisuje się możliwość popełnienie czynów polegających na ukrywaniu majątku, firmanctwie, płatnej protekcji, powoływaniu się na wpływy, przekroczeniu uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także dopuszczenia się przestępstwa oszustwa na szkodę G. B. oraz namawiania go do wyłudzenia sądowego. Takie negatywne wypowiedzi dotyczące powoda, obiektywnie rzecz oceniając, stawiają osobę go jako polityka w złym świetle, przypisując mu cechy mogące podważyć konieczne do pełnienia funkcji publicznej zaufanie wyborców.

Analizując wypowiedzi pozwanych nie można tracić z pola widzenia faktu, że nie polegały one na kategorycznym stwierdzeniu, że powód popełnił określone przestępstwa lub dopuścił się innych bezprawnych zachowań, bowiem na konferencji prasowej

w dniu 29 stycznia 2019 r. dopiero zapowiedziano złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, a nie powoływano się na fakty stwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym.

Wypowiedzi pozwanych należało analizować w aspekcie uzasadnionych okolicznościami oświadczeń o charakterze ocennym, sugerujących opinii publicznej, że istnieją podstawy do oceny działań powoda jako realizujących znamiona czynów zabronionych.

W kontekście ich zasadniczej podstawy, jaką stanowi artykuł w Dzienniku „(...)”, będący w istocie stenogramem rozmowy z udziałem powoda, a także w kontekście ról publicznych pełnionych przez strony niniejszej sprawy – czołowych polityków dwóch głównych, antagonistycznych partii politycznych, przy czym w dacie konferencji prasowej pozwana partia stanowiła (...) – wypowiedzi tych nie można uznać za wypowiedzi bezprawne.

Z publikacji Dziennika „(...)” z dnia 29 stycznia 2019 r. pod tytułem „(...)” wynika, że powód uczestniczył w rozmowach dotyczących planowanej przez spółkę (...) budowy przy ul. (...) w W., a w ich czasie wypowiadał się jako przedstawiciel inwestora.

Z przedmiotowej publikacji wynika, że w ramach przygotowania inwestycji G. B. wykonał określone czynności i poniósł koszty, jednakże brak umowy ze spółką (...) był przeszkodą do wypłaty wynagrodzenia za wykonane prace. Jak wynika ze stenogramu rozmowy, w tych okolicznościach powód wypowiedział się na temat możliwości uzyskania przez G. B. wynagrodzenia na drodze procesu przeciwko spółce (...), przy czym powód miał oświadczyć: „ (...) ”, „(...)”, „(...)”.

Ze stenogramu wynika też, że J. K. (1) odnośnie możliwości rozpoczęcia inwestycji oświadczył: „(...)”, co miało się odnosić do wyborów samorządowych w W..

Ze znajdujących się w materiale dowodowym informacji z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że w czasie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy jedynym wspólnikiem (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. była fundacja „(...)”, zaś organem uprawnionym do reprezentacji spółki zarząd, w skład którego wchodzili J. G., J. C. i M. K. (2), zaś jej radę nadzorczą tworzyli H. W., M. R., B. S., J. R. i G. T.. Organem uprawnionym do reprezentacji ww. fundacji był zarząd, w skład którego wchodzili B. C. i A. L., zaś radę fundacji tworzyli J. K. (1), K. C. i R. S..

Ze złożonego do akt sprawy oświadczenia majątkowego powoda, które wpłynęło do sekretariatu Marszałka Sejmu w dniu 23 kwietnia 2018 r., wynika, że nie prowadził on działalności gospodarczej i nie zarządzał działalnością gospodarczą, nie był też członkiem władz spółek handlowych, a jedynie był członkiem rady nadzorczej prowadzącej działalność gospodarczą Fundacji „(...)”.

W świetle powyższych okoliczności dokonać należy następującej oceny wypowiedzi pozwanych:

a)  ukrywanie majątku, firmanctwo, brak uczciwości – w pierwszej z ulotek postawiono pytanie: (...)”, „(...)”, w czasie konferencji K. B. stwierdził, że należy rozważyć popełnienie czynu określanego jako firmanctwo, tj. działania w ukryciu osób, firmujących oficjalnie swoimi nazwiskami określoną aktywność – z danych zawartych w Krajowym Rejestrze Sądowym wynika, że tak w Fundacji (...), jak i spółce (...) powód nie pełnił funkcji organu reprezentującego te podmioty, tymczasem na podstawie stenogramu można odnieść wrażenie, że to nie organy ww. podmiotów, lecz powód podejmuje kluczowe decyzje dotyczące inwestycji na nieruchomości przy ul. (...), której koszty wynosi około (...) zł, w takiej sytuacji zaś nie można uznać spornych wypowiedzi za oderwane od rzeczywistych okoliczności, przy czym pojęcie „uczciwości” należałoby w okolicznościach sprawy rozumieć jako transparentność,

b)  możliwość popełnienia oszustwa na szkodę G. B. – jak wynika z materiału dowodowego, a przede wszystkim stenogramu rozmowy z 27 lipca 2018 r., powód uczestniczył w negocjacjach dotyczących rozliczenia wynagrodzenia i zwrotu kosztów należnych G. B., potwierdza, że zlecono mu podjęcie działań w celu przygotowania inwestycji na podstawie pełnomocnictwa, a jednak powód stwierdza, że należność nie może być wypłacona w ramach typowego rozliczenia transakcji, lecz proponuje G. B., aby wytoczył powództw o zapłatę, wskazując przy tym na możliwe, choć niepewne zawarcie ugody. Takie postępowanie w relacjach biznesowych może budzić wątpliwości jako sprzeczne z lojalnością względem kontrahentów i może

w potocznym rozumieniu być oceniane jako oszustwo, przy czym zamiar złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa oraz słowa K. B., że powód „(...)” wskazują na potrzebę wyjaśnienia tej kwestii przez organy ścigania,

c)  podejrzenie popełnienia czynu z art. 231 § 2 w zw. z art. 230 § 1 k.k. – płatna protekcja, powoływanie się na wpływy, przekroczenie uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – twierdzenia przedstawione w czasie konferencji prasowej i w jednej z ulotek przygotowanych przez (...)odnoszą się do wypowiedzi powoda zawartej w stenogramie, w tym „(...)”, co mogłoby oznaczać, że powodzenie planowanej inwestycji uzależnione jest nie od regulacji prawa miejscowego, lecz od objęcia władzy w W. przez określoną partię polityczną. Wypowiedź ocenną dotyczącą możliwości przekroczenia uprawnień posła w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, ocenianą w kontekście uczestniczenia przez powoda w planowaniu procesu inwestycyjnego zestawionego z wykonywaniem przez niego funkcji posła i oświadczeniem majątkowym, z którego wynika, że nie prowadzi działalności gospodarczej, również trzeba uznać nie jako zawieszoną w próżni, lecz nawiązującą do rzeczywistej sytuacji faktycznej – brania przez powoda udziału w podejmowaniu decyzji w przedmiocie prowadzenia inwestycji gospodarczej,

d)  wyłudzenie sądowe na szkodę spółki (...) – w stenogramie przedstawiona jest wypowiedzieć powoda: „(...)” – sposób uzyskania tytułu pozwalającego na zapłatę wynagrodzenia G. B. może budzić wątpliwości z tego względu, że skoro nie zawarto umowy określającej zakres zlecenia, tego, kto daje zlecenie oraz wynagrodzenia, to przeniesienie tego zobowiązania na spółkę (...) mogłoby być oceniane jako źródło szkody w majątku tej spółki.

Podsumowując stwierdzić należy, że w świetle całokształtu okoliczności sprawy sporne wypowiedzi pozwanych oraz opublikowane przez nich treści opierały się na podstawach, ze względu na które nie można ich uznać za nośnik ocen oczywiście nierzetelnych,

a w szczególności swobodnych w takim stopniu, że stają się oderwanymi od ich podstawy i kontekstu. Poprzez organizację konferencji w dniu 29 stycznia 2019 r. oraz przygotowanie ulotek pozwani wzięli udział w debacie publicznej na temat istotnej, pozostającej w zainteresowaniu społecznym kwestii, realizując tym samym prawo do swobody wypowiedzi. Podkreślić też trzeba, że pozwany jako czołowy polityk, reprezentant partii politycznej rywalizującej z pozwaną (...), zmuszony jest znosić dotyczące go wypowiedzi krytyczne, nawet jeżeli krytyka ta przyjmuje postać jaskrawą i bezpardonową, skupiając uwagę polskiego społeczeństwa na zdarzeniach, które mogą wpływać na późniejsze decyzje wyborcze.

Wskazać dodatkowo należy, że w realiach tej sprawy nie może służyć jako przejaw naruszenia dóbr osobistych powoda przez pozwanych opublikowany na portalu (...)

w dniu 30 stycznia 2019 r. artykuł pod tytułem „(...)”, który zawiera analizę złożonego przez nich zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa i motywów takiego działania. Zauważyć trzeba, że złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia określonego czynu zabronionego jako działanie zgodne z prawem i przez prawo oczekiwane (art. 304 k.p.k.) nie może być uznane za działanie bezprawne w rozumieniu art. 24 k.c., o ile nie spełnia równocześnie znamion czynu zabronionego z art. 238 k.k., polegającego na zawiadomieniu o przestępstwie lub o przestępstwie skarbowym mimo świadomości, że przestępstwa nie popełniono. Co oczywiste, nie można uznać za bezprawne działanie polegające na poinformowaniu dziennikarza, że dokonano zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Omówione w ww. publikacji motywy takiej decyzji powielają wypowiedzi przedstawione w czasie konferencji w dniu 29 stycznia 2019 r., brak jest zatem potrzeby, aby czynić je przedmiotem odrębnej analizy.

Mając powyższe na uwadze, powództwo należało oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

Wobec wyniku postępowania, w punkcie II wyroku Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz (...), K. B., C. T. i M. K. (1) kwoty po 1 457 zł, na które składały się podwójna stawka minimalna wynikająca z § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (2 x 720 zł) oraz 17 zł opłaty od pełnomocnictwa. Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu w zakresie roszczenia o zapłatę, bowiem miało ono marginalne znaczenie, a potraktowanie go podstawy zasądzenia kosztów procesu przeniosłoby akcent z kluczowej kwestii niemajątkowej, na kwestię majątkową, którą także strony w swych stanowiskach nie czyniły przedmiotem znaczącego zainteresowania. Koszty procesu zasądzono – stosownie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c. – wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W punkcie III sentencji wyroku Sąd zasądził od J. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1 054,22 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na poczet wynagrodzenia tłumacza, biorąc za podstawę art. 113 ust. 1 ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (tj. Dz.U. z 2024 r. poz. 959) oraz wskazaną wyżej zasadę obciążenia kosztami procesu.