Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 277/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2018 r., sygn. XII K 76/18

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.1

Zarzut obrazy prawa procesowego (art. 438 pkt 2 kpk)

1.  Art. 7 i art. 410 kpk – poprzez dowolną ocenę ujawnionych okoliczności i błędne dokonanie oceny motywacji oskarżonego, co do faktycznego celu jego działania, a więc osiągnięcia korzyści majątkowej, skutkujące nieuprawnioną konstatacją, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 272 (apelacja prokuratora);

2.  Art. 413 § 2 pkt 1 kpk poprzez nie zawarcie w opisie czynu przypisanego czasu jego popełnienia (apelacja prokuratora);

3.  Art. 7 kpk – poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego i uznanie za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego w zakresie motywów jakimi kierował się składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku oraz uznanie za wiarygodne w całości zeznań świadka E. W., które jawią się gołosłowne i niepotwierdzone;

4.  Art., 618 § 1 pkt 9 kpk poprzez zaliczenie w poczet uzasadnionych wydatków Skarbu Państwa kosztów sporządzonej opinii, która była w postępowaniu bezużyteczna

☒ zasadny punkt 4

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny punkt 1, 2, 3,

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1

Zarzut uznać należy za oczywiście bezzasadny. Pomijając jego konstrukcję, która dopiero przez pryzmat uzasadnienia pozwala rozszyfrować zarzut, jako kwestionujący nieprzypisanie oskarżonemu czynu z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk, nie może budzić żadnych wątpliwości, że niezależnie od oceny szerszego zamiaru, z jakim działał oskarżony, w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie Wydział Rodzinny i Nieletnich o rozszerzenie kurateli dla nieznanej z miejsca pobytu F. vel F. A., o sygn. VI RNS 25/14, nie istniała choćby potencjalna możliwość oszustwa sądowego, skoro ze względu na przedmiot tego postępowania, rozstrzygnięcie nie mogło przekładać się na decyzję o charakterze rozporządzającej mieniem, co warunkuje byt przestępstwa z art. 286 § 1 kk.

Samo zatem wprowadzenie Sądu w błąd, choćby motywowane osiągnięciem korzyści majątkowej, nie może być rozpoznawane na płaszczyźnie dyspozycji normy karnej z art. 286 § 1 kk, kiedy z racji istoty postępowania nie może prowadzić do rozporządzenia mieniem innej osoby.

Przede wszystkim jednak zaznaczyć trzeba, że kwestia ta została już rozstrzygnięta w wyniku nieuwzględnienia apelacji prokuratora przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2019 r., sygn. II AKa 52/19, w którego uzasadnieniu wprost stwierdzono brak podstaw do zakwalifikowania czynu zarzucanego oskarżonemu, jako przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk. Natomiast Sąd Najwyższy oddalił wniesioną od powyższego wyroku kasację prokuratora, podnoszącą zarzut skierowany przeciwko takiemu rozstrzygnięciu, uznając ją za oczywiście bezzasadną (wyrok z dnia 1 czerwca 2021 r., sygn. II KK 72/20).

W zaistniałych uwarunkowaniach trzeba zatem wskazać na przepis art. 442 § 1 kpk, mający - na podstawie art. 518 kpk - odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odwoławczym, toczącym się po uchyleniu orzeczenia na skutek rozpoznania kasacji. I tak zgodnie z zawartą tam dyrektywą Sąd, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, orzeka w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie.

Jeżeli uchylenie zaskarżonego orzeczenia nastąpiło - jak w tym wypadku - po rozpoznaniu dwóch przeciwstawnych nadzwyczajnych środków odwoławczych, decydujące znaczenie ma zakres przekazania związany z kierunkiem zaskarżenia. W sytuacji, gdy sąd odwoławczy (tu Sąd Najwyższy), uznał środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego za niezasadny, a uwzględnił ten złożony na jego korzyść i w związku z tym uchylił zaskarżone orzeczenie, to w ponownym postępowaniu działa zakaz reformationis in peius.

W konsekwencji rozpoznając ponownie przedmiotową sprawę w postępowaniu odwoławczym, Sąd Apelacyjny jest związany granicami przekazania sprawy zakreślonymi przez Sąd Najwyższy w wyroku kasacyjnym, co in concreto wyklucza dopuszczalność zmiany zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego na niekorzyść oskarżonego M. M. (1), zarówno w II instancji, jak i w wyniku ewentualnego ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd I instancji, gdyby miało dojść do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Ad. 3

Niezasadny jest podniesiony przez obrońcę zarzut obrazy art. 7 kpk odnoszący się do wadliwej, zdaniem skarżącego, oceny wyjaśnień oskarżonego M. M. (1) rzutującej na wnioski w zakresie podmiotowej strony przypisanego mu przestępstwa z art. 272 kk.

Próba przekonania Sądu, jakoby oskarżony nie miał zamiaru wyłudzenia sądowego poświadczenia swoich rozszerzonych uprawnień kuratorskich dla nieznanej z miejsca pobytu współwłaścicielki kamienicy przy ul. (...) w W., poprzez odwołanie się do faktu zainicjowania postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, jest skazana na niepowodzenie właśnie z przyczyn, o jakich mowa w art. 7 kpk.

Gdyby bowiem, jak wywodzi autor apelacji, oskarżony chciał wyjaśnić wątpliwości co do tożsamości F. vel F. A., to przede wszystkim podzieliłby się nimi z Sądem, przed którym domagał się rozszerzenia kurateli poprzez uzyskanie upoważnienia do reprezentowania wyżej wskazanej w postępowaniach przed Ministrem Cyfryzacji o wydanie decyzji dekomunizacyjnej i jej odbiór oraz przed Prezydentem m. st. Warszawy o wydanie decyzji o zwrocie nieruchomości i jej odbiór, czego wszak nie uczynił, bazując w dochodzeniu swoich żądań na przekonaniu Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli o niezmienności faktycznych podstaw ustanowienia kurateli i powierzenia jej oskarżonemu na mocy postanowienia z dnia 4 marca 2009 r., utwierdzając Sąd w tym przekonaniu poprzez oświadczenie o bezskutecznych poszukiwaniach nieznanej z miejsca pobytu i zatajając posiadane informacje o jej śmierci oraz o ustalonych spadkobiercach zmarłej.

Trzeba też zaznaczyć, co skarżący skrzętnie pomija, że wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej w dniu 6 czerwca 1974 r. w S. P. w Brazylii F. A.-K., oskarżony złożył w postępowaniu dotyczącym zupełnie innej nieruchomości, bo kamienicy przy ul. (...) w W., stanowiącej przedmiot odrębnego postępowania administracyjnego, w którym oskarżony również został ustanowiony kuratorem nieobecnej strony (postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 21 stycznia 2002 r., I Co 1954.01 – k. 323).

M. M. (1) nie zainicjował natomiast takiego postępowania w związku z reprezentowaniem nieobecnej strony w postępowaniu administracyjnym dotyczącym zwrotu kamienicy przy ul. (...) w W., gdzie wykorzystując swój status quo kuratora nieobecnej strony , dążył do rozszerzenia kurateli, a zatajenie przed procedującym w tym przedmiocie Sądem Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie Wydział VI Rodzinny i Nieletnich wszelkich informacji mogących wskazywać, że F. A. nie żyje, stanowiło zachowanie wpisujące się realizację celu, któremu podporządkowany był wniosek inicjujący to postępowanie. Oskarżony zmierzał bowiem do jak najszybszego przejęcia nieruchomości (...) w zarząd i administrowanie, gdyż stwarzało to możliwość czerpania z niej zysków zanim nastąpiłoby notarialne oddanie budynku w użytkowanie wieczyste, podczas gdy czasochłonne postępowanie spadkowe spowodowałoby zawieszenie postępowania administracyjnego do czasu wyjaśnienia kwestii spadkowych, co finalnie nastąpiło (zeznania świadków D. R. – k. 2469 i K. H. - k. 2475 verte).

Jakkolwiek bowiem w związku z Zarządzeniem Prezydenta m. st. W. (...) do skutecznego ubiegania się o wydanie nieruchomości i uzyskania zaświadczenia Biura Gospodarowania Nieruchomościami, co do zasady wystarczyło posiadać 50% udziałów, który to warunek oskarżony, reprezentując jednocześnie C. C., spełniał, to praktyka zwrotów była różna w zależności od dzielnicy. I tak Zarząd (...) D. P. praktykował zwroty nieruchomości tylko na podstawie decyzji Prezydenta m.st. W. o zwrocie, uznając zaświadczenie z BGN za niedostateczną podstawę do wydania nieruchomości (uznane za wiarygodne przez Sąd I instancji i niekwestionowane przez strony zeznania świadków D. R. – k. 2469, K. H. – k. 2479). Natomiast uzyskanie takiej decyzji Prezydenta m. st. Warszawy wymagało obecności wszystkich właścicieli, co stanowiło powód starań oskarżonego o rozszerzenie kurateli i uzyskanie niezbędnych w tym zakresie umocowań do reprezentowania współwłaścicielki F. vel F. A.. Oskarżony miał bowiem pełną wiedzę w zakresie powyższych uwarunkowań, co wynika nie tylko z jego szerokiego zaangażowania w procedury zwrotu licznych stołecznych nieruchomości i związanego z tym doświadczenia, ale też wprost wskazują na taki stan rzeczy zeznania świadka D. R. („ Pan M. przychodził jako interesant, przedkładał oczekiwania związane z wydaniem nieruchomości, otrzymywał zawsze odpowiedź, że jak będzie decyzja Prezydenta Miasta, to nieruchomość zostanie wydana” k. 2469).

Tym samym nie leżało w interesie oskarżonego ujawnienie faktu śmierci współwłaścicielki nieruchomości (...), ani też przekazania Sądowi procedującemu w przedmiocie wniosku o rozszerzenie kurateli posiadanych w tym zakresie informacji, bo tak w jednym, jak i drugim przypadku oskarżony nie osiągnąłby zamierzonego celu, dla którego zainicjował to postępowanie.

W tym kontekście na szczególne podkreślenie zasługuje data wniosku o rozszerzenie kurateli, który M. M. (1) złożył w dniu 9 kwietnia 2014 r., a zatem po blisko 8 miesiącach od złożenia – tym razem do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. - wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej F. vel F. A., gdzie działał jako kurator nieobecnej strony postępowania administracyjnego dotyczącego roszczeń dekomunizacyjnych względem nieruchomości przy ul. (...) w W..

Należy zaznaczyć, że w tym wcześniej zainicjowanym postępowaniu oskarżony również nie wyrażał żadnych wątpliwości w kwestii tożsamości współwłaścicielki nieruchomości i osoby objętej aktem zgonu wydanym przez USC Federacyjną Republikę Brazylii, którego treścią oskarżony już wówczas dysponował, składając jego kopię w Sądzie, wskazując spadkobierców zmarłej (E. K. i R. J.), daty śmierci ojca i sióstr zmarłej, postanowienia sądów zagranicznych w T. A., na podstawie których stwierdzono nabycie spadku po nieżyjących siostrach zmarłej, a także informując, że F. A. zmarła jako wdowa po J. K., nie pozostawiając zstępnych (niekwestionowany co do wiarygodności wniosek na k. 883-884).

Tym samym zeznania świadka E. W., jakoby oskarżony już podczas rozmowy z nią w dniu 30 sierpnia 2013 r. wiedział o śmierci F. A. oraz miał dysponować dokumentem potwierdzającym jej drugi związek małżeński z J. K., korespondują z działalnością samego oskarżonego w postępowaniu sądowym. Relacja świadka E. W. co do braku ze strony oskarżonego jakichkolwiek oznak kontestacji faktu drugiego małżeństwa F. A. oraz posługiwania się przez nią nazwiskiem drugiego męża, koresponduje z depozycjami świadka K. H., która zeznała „ Wiedzieliśmy, że jest drugi mąż, którego miała F. A. ” (k. 2476 verte), zaś sam oskarżony przyznał w swoich wyjaśnieniach, że świadek K. H. już w 2013 r. poinformowała go o nadesłaniu przez prawników z G. aktu zgonu F. A.-K. oraz dokumentów wskazujących jej następców prawnych (k. 2466).

Wobec powyższego również twierdzenie oskarżonego, jakoby spotkał się ze świadkiem E. W., aby uzyskać od niej dokumenty niezbędne do potwierdzenia faktu śmierci osoby, którą reprezentował, nie może być uznane za przekonujące, skoro to spotkanie miało mieć miejsce 30 sierpnia 2013 r., a zatem już po złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wraz z aktem zgonu. Natomiast uzyskawszy od świadka informację, że oryginał aktu zgonu został złożony w sądzie w związku z wnioskiem o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych, oskarżony w żaden sposób nie powołał się na tę wiedzę w postępowaniu o rozszerzenie kurateli – przeciwnie, złożył oświadczenie, że bezskutecznie poszukiwał reprezentowanej. Wskazania wiedzy, logiki i życiowego doświadczenia dyktują wniosek, że oskarżony, mając świadomość faktu śmierci reprezentowanej osoby, ustalał w ten sposób zakres działań podejmowanych przez jej spadkobierców, aby je uwzględniać we własnych planach realizacji roszczeń dekomunizacyjnych. Dlatego w rozmowie z E. W. nie kwestionował śmierci F. A., wszak wiedział, że jest ona faktem.

Wyjaśnienia oskarżonego, jakoby miał wątpliwości co do tożsamości osoby reprezentowanej oraz wskazanej w akcie zgonu jako zmarła w Brazylii, nie wytrzymują też konfrontacji z niekwestionowanym sprawozdaniem z kurateli, które oskarżony M. M. (1) złożył w Sądzie w dniu 21 sierpnia 2013 r., wskazując w nim na ustalenia własne, że F. A. miała siostry: L. K. i A. P., które zmarły w Izraelu, z których pierwsza miała syna E. K., a druga córkę R. J. z domu B. P. (k. 98). W sytuacji, gdy te same osoby figurowały w załączonych do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku dokumentach, jako spadkobiercy zmarłej, to immanentnym jest, że nie tylko nie było podstaw do wątpliwości co do autentyczności aktu zgonu, ale również, że pismo złożone przez oskarżonego w BGN w dniu 26 sierpnia 2013 r., w którym wskazywał na prawdopodobieństwo braku tożsamości pomiędzy osobą reprezentowaną a faktycznie zmarłą w S. P., miało wyłącznie instrumentalny charakter, zmierzając do zapewnienia sobie czasu na realizację planu przejęcia kamienicy w zarząd i administrowanie. Wówczas, nawet długotrwałe oczekiwanie na wynik postępowania spadkowego nie przeszkadzałoby czerpaniu zysków chociażby z wynajmu lokali w kamienicy (oskarżony m.in. już wcześniej zabiegał, aby ZGM nie wynajmował tam pustostanów – k. 108). Trzeba przy tym zaznaczyć, że skutki czynności kuratora mającego umocowanie w orzeczeniu sądu opiekuńczego wydanym na podstawie ustawy, pozostają w mocy nawet w razie późniejszego wykrycia, że osoba nieznana z miejsca pobytu w rzeczywistości nie żyła (vide: wyrok SN z 12 kwietnia 1994 r., II CR 18/94 LEX nr 80722, z powołaniem się na orzeczenie SN z 8 marca 1957 r., 3 CR 179/57, OSPiKA 1958/1/28).

Próba zyskania na czasie jest jednocześnie jedynym logicznym powodem złożenia w BGN pisma poddającego w wątpliwość, czy zmarła w Brazylii F. A.-K. jest osobą, dla której oskarżony został ustanowiony kuratorem ( nota bene w różnych postępowaniach) oraz pisemnego zapewnienia o weryfikacji tych informacji: „ w tym celu podejmę czynności sprawdzająco-wyjaśniające, łącznie z wyjazdem do Brazylii” (k. 398, k. 2463A).

Jakkolwiek zatem zgodzić należy się ze skarżącym, że Sąd nie może wymagać od oskarżonego, aby w ramach sprawowanej kurateli udał się na inny kontynent w poszukiwaniu informacji o osobie, którą reprezentuje, to jednocześnie Sąd takiego wymagania przecież nie wyraził. Było natomiast obowiązkiem Sądu, w ramach powinności logicznego rozumowania, wyprowadzenie wniosku, że oskarżony użył takiego instrumentu, aby uniknąć natychmiastowego zawieszenia postępowania administracyjnego w związku z nieruchomością (...), co zresztą osiągnął.

Trzeba wreszcie wyraźnie przypomnieć, że podczas posiedzenia Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie w dniu 9 kwietnia 2014 r., kiedy to oskarżony zmodyfikował swój wniosek, żądając rozszerzenia kurateli w zakresie przyjętym w zaskarżonym wyroku, jednocześnie złożył oświadczenie, że szukał nieznanej z miejsca pobytu F. vel F. A., ale bez skutku (vide protokół k. 970-972), w żaden sposób nie wspominając nawet o znanych mu faktach, mających stanowić podstawy do rzekomych wątpliwości, czy reprezentowana przez niego osoba w istocie nie żyje. Warto zaś zaznaczyć, że działo się to po tym, jak w odpowiedzi na datowany 22 stycznia 2014 r. wniosek oskarżonego o wydanie nieruchomości przy ul. (...), ZGM dzielnicy P. m.st. Warszawy w piśmie z dnia 5 lutego 2014 r. wskazał m.in., że „ z treści Zaświadczenia Nr (...) wydanego w dniu 16 stycznia 2014 r przez Biuro Gospodarki Nieruchomościami Urzędu m. st. Warszawy wynika, że ustaleni są spadkobiercy F. vel F. A. ” (k. 116 i k. 120).

Tym samym zarzut, że w powyższych okolicznościach Sąd I instancji nie uznał za wiarygodne twierdzenia oskarżonego, jakoby chciał jedynie wyjaśnić powziętą wątpliwość w powyższym zakresie, należy odczytywać jako oczekiwanie skarżącego, że Sąd ten postąpi nie tyle nawet wbrew regułom art. 7 kpk, co wbrew fundamentalnemu rozsądkowi, któremu każdy Sąd w pierwszym rzędzie powinien hołdować.

Próba przedstawienia oskarżonego w środku odwoławczym, jako osoby nieporadnej w związku z brakiem prawniczego profesjonalizmu, jest nieskuteczna w sytuacji, gdy oskarżony na przestrzeni wielu lat aktywnie uczestniczył w procesach reprywatyzacyjnych jako nabywca roszczeń, współwłaściciel odzyskanych na ich podstawie nieruchomości, ich zarządca oraz kurator nieobecnej strony w różnych postępowaniach administracyjnych. Działalność ta dotyczyła specyficznego zagadnienia stosunków własnościowych na terenie miasta stołecznego Warszawy i wymagała wyspecjalizowanego rozeznania w tym temacie, bez którego oskarżony nie przebrnąłby skutecznie przez żaden etap postępowań administracyjnych, w których składał szereg wniosków, inicjując różnorakie czynności zarówno organów administracji, jak i sądów.

„Na marginesie” należy wskazać, że już w dniu 16 września 2013 r. pełnomocnik spadkobierców F. A., M. H.-T. skierowała do oskarżonego wiadomość e-mail z sugestią, że powinien wystąpić do sądu, który ustanowił kuratora, bo zmarła nie może być dłużej uznawana za nieznaną z miejsca pobytu, co osobę nieznającą prawa, acz mającą rzetelne intencje, jak próbuje oskarżonego przedstawiać skarżący, winno skłonić do zasygnalizowania Sądowi choćby potencjalnej ewentualności, że akt zgonu może dotyczyć reprezentowanej.

W konsekwencji zarzut obrazy art. 7 kpk, zarówno wobec negatywnej oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego, jak i dania wiary zeznaniom świadka E. W. należy uznać za niezasadny, w szczególności, że o ile oskarżony miał procesowy interes w forsowaniu określonej wersji obronnej, o tyle świadek W. nie miała żadnych powodów, aby narażać się na odpowiedzialność karną za składanie fałszywych zeznań, które nota bene nie mają bynajmniej doniosłego znaczenia dla rozstrzygnięcia, wszak niezależnie od tego, czy oskarżony był w posiadaniu dokumentu potwierdzającego drugie małżeństwo F. A., ani też, czy mówił o tym świadkowi, istnieje szereg innych dowodów świadczących we wzajemnym powiązaniu, że miał on wiedzę o śmierci reprezentowanej, którą zataił przed Sądem, realizując konkretne cele podporządkowane własnym interesom.

Ad. 2

Nie można podzielić zarzutu apelacji prokuratora, jakoby Sąd I instancji naruszył art. 413 § 2 pkt 1 kpk poprzez nie zawarcie w opisie czynu przypisanego czasu jego popełnienia, skoro przypisując oskarżonemu w zaskarżonym wyroku popełnienie przestępstwa z art. 272 kk, Sąd I instancji wprost wskazał, że czyni to „w ramach zarzucanego mu czynu”, co odczytywać należy, jako odwołanie również do ram czasowych i przestrzennych objętych zarzutem - „w okresie od 20 stycznia 2014 r. do 09 kwietnia 2014 roku w W.”, które zostały przyjęte w wyroku w niezmienionym kształcie, podczas gdy inaczej ustalono i opisano zachowanie oskarżonego. Tym samym, pomimo pewnej nieprzejrzystości podyktowanej konstrukcją zaskarżonego wyroku, określono w nim przypisany oskarżonemu czyn w sposób podyktowany wymogiem art. 413 § 2 pkt 1 kpk.

Inną rzeczą jest natomiast prawidłowość takiego ustalenia daty przestępstwa, które ma charakter skutkowy i jest dokonane w chwili, gdy zabiegi sprawcy doprowadziły do wprowadzenia w błąd funkcjonariusza co do okoliczności mających być przedmiotem poświadczenia. Dlatego Sąd Apelacyjny zmienił - w ramach czynu przypisanego - przyjętą datę jego popełnienia, ograniczając ją do dnia 9 kwietnia 2014 r., kiedy to Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli w Warszawie VI Wydział Rodzinny i Nieletnich, w błędnym przeświadczeniu o niezmienności faktycznych podstaw umocowania oskarżonego do reprezentacji nieznanej z miejsca pobytu F. vel F. A., wydał postanowienie rozszerzające umocowanie kuratora M. M. (1) w postępowaniu administracyjnym dotyczącym nieruchomości (...).

Powyższa korekta w żadnym razie nie może być uznana za niekorzystną dla oskarżonego.

Niemniej nawet w sytuacji, gdyby podzielić zarzut z punktu 2 apelacji prokuratora co do braku wskazania daty czynu, nie mogłoby to uzasadniać wniosku o uchylenie z tego powodu wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, gdy nie zachodzą przesłanki z art. 437 § 2 kpk in fine, a ujawnione na rozprawie głównej dowody, w kontekście opisu czynu przypisanego, pozwalają na poczynienie pewnych w tym względzie ustaleń.

Ad. 4

Jakkolwiek wskazany w apelacji przepis art. 618 § 1 pkt 9 kpk wskazuje jedynie, że wydatki Skarbu Państwa obejmują m.in. należności biegłych lub instytucji wyznaczonych do wydania opinii lub wystawienia zaświadczenia, a obrazę tego przepisu nie sposób in concreto wykazać, to przyznać należy rację skarżącemu, że obciążenie w wyroku oskarżonego kosztami opinii z zakresu wyceny nieruchomości przeczyło względom słuszności, do których odwołuje się przepis art. 624 § 1 kpk in fine. Zgodnie z przywołaną regulacją, niezależnie od sytuacji materialnej oskarżonego, Sąd może go zwolnić w całości lub w części od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności.

Tymczasem wywołana w postępowaniu karnym na etapie procedowania przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie opinia biegłej K. C. (postanowienia z dnia 6 października 2016 r., uzupełnione następnie w dniach 18 i 25 stycznia 2017 r.), mająca na celu ustalenie wartości nieruchomości (...) w W. oraz udziałów 3/64 i 15/320 przysługujących w niej F. A. i jej spadkobiercom, od początku jawiła się zbędna dla rozstrzygnięcia, skoro objęte skargą postępowanie o rozszerzenie kurateli ze swojej istoty nie mogło zakończyć się orzeczeniem mającym postać rozporządzenia przedmiotową nieruchomością, jak i żadnym do niej prawem majątkowym. Tym samym wynagrodzenie przyznane biegłej w kwocie 19.784,85 zł (postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. IV K 566/16), jakkolwiek należne biegłej w związku z wykonaniem postanowienia Sądu i stanowiące element składowy wydatków Skarbu Państwa poniesionych w niniejszym postępowaniu, właśnie ze względów słuszności, nie powinno obciążać oskarżonego, który nie wnosił o sporządzenie takiej opinii i nie miał wpływu na jej dopuszczenie przez Sąd, choć wytyczony ramami zarzutu aktu oskarżenia przedmiot postępowania, z góry czynił opinię zbędną dla rozstrzygnięcia (niezależnie od tego, że w oparciu o jej treść sprawę przekazano do rozpoznania Sądowi wyższego rzędu pomimo, że zarzucany oskarżonemu czyn od początku należał do właściwości sądu rejonowego jako sądu I instancji).

O nieprzydatności opinii dla rozstrzygnięcia sprawy świadczy również fakt pozostawienia jej przez Sąd I instancji bez jakichkolwiek ocen i nieuczynienia podstawą jakichkolwiek ustaleń w sprawie.

Dlatego, kierując się przepisem art. 624 § 1 kpk in fine, Sąd Apelacyjny obniżył wysokość wydatków, którymi w zaskarżonym wydatku obciążono oskarżonego, pomniejszając jego zobowiązanie z tego tytułu o należność biegłej, co dało kwotę 3.192,46 zł, uznając, że koszty opinii w tej sytuacji muszą obciążyć Skarb Państwa.

Lp.2

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mających wpływ na jego treść (art. 438 pkt 3 kpk)

przyjęcie, że oskarżony wiedział, że F. vel F. A. nie żyje oraz, że posiadał dokument potwierdzający jej drugi związek małżeński.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec niezasadności zarzutu błędnej oceny dowodów, w tym odmówienia waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, oczywiście bezzasadny jest też zarzut błędnych ustaleń faktycznych, skoro Sąd I instancji poczynił tylko takie ustalenia, które znajdują umocowanie w treści dowodów uznanych za wiarygodne oraz wynikają z wnioskowania zgodnego ze wskazaniami wiedzy, logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia.

Fakt, że poczynione ustalenia nie spełniają oczekiwań obrony, jest dalece niewystarczający do uznania ich za wadliwe.

Lp.3

Zarzut obrazy prawa materialnego (art. 438 pkt 1 kpk)

Art. 272 kk poprzez zakwalifikowanie czynu na tej podstawie, gdy zachowanie oskarżonego nie wypełnia znamion strony podmiotowej występku z art. 272 kk, dla którego konieczne jest podstępne wprowadzenie w błąd, tj. podjęcie podstępnych zabiegów w celu wyłudzenia od osoby uprawnionej określonej treści dokumentu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W orzecznictwie i doktrynie nie budzi wątpliwości, że dla wypełnienia znamion przestępstwa określonego w art. 272 kk nie wystarcza samo złożenie nieprawdziwego oświadczenia, ale konieczne jest podjęcie jeszcze pewnych działań, na przykład przebiegłych, pozorujących jego zgodność z rzeczywistością i utrudniających wykrycie nieprawdy (por.: wyrok SN z 4 czerwca 2003 r., WA 26/03, OSNKW 2003/9–10/83; wyrok SN z 5 kwietnia 2011 r., II KK 267/10, LEX 794972; wyrok SN z 26 listopada 2014 r., II KK 138/14, OSNKW 2015/4/35; wyrok SN z 16 grudnia 2016 r., II KK 314/16, LEX 2178700).

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 9 października 2008 r., II KK 179/08 (LEX 477711) wskazał, że kłamstwo staje się podstępnym zabiegiem dopiero w połączeniu z zachowaniem sprawcy, które jego kłamliwym twierdzeniom daje pozór prawdy.

Fakt, że oskarżony wnioskując o rozszerzenie kurateli wprost oświadczył, że poszukiwał reprezentowanej, ale bez skutku, w sytuacji, gdy miał wiedzę, że istnieje dokument potwierdzający jej śmierć w 1974 r., niewątpliwie stanowi o posłużeniu się przez oskarżonego kłamstwem. Bezspornym jest, że oskarżony posłużył się tym kłamstwem w celu uzyskania orzeczenia Sądu upoważniającego do szerszej reprezentacji nieznanej z miejsca pobytu strony postepowania administracyjnego, choć wraz ze śmiercią reprezentowanej wygasło prawo do jej reprezentacji przez kuratora ustanawianego dla osoby nieobecnej i nieznanej z miejsca pobytu.

Oczywistym jest bowiem, że kuratela ma na celu ochronę praw nieobecnego i jest niedopuszczalna, gdy nieobecny nie żyje. Ustanowienie kuratora może nastąpić jedynie w wypadkach w ustawie przewidzianych (art. 178 § 1 k.r.o.), a kompletną regulację takich wypadków w przypadku kuratora nieobecnego zawiera art. 184 § 1 k.r.o., z którego wprost wynika, że: „Dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika, ustanawia się kuratora. To samo dotyczy wypadku, gdy pełnomocnik nieobecnego nie może wykonywać swoich czynności albo gdy je wykonywa nienależycie”.

Przepisy prawa materialnego nie przewidują możliwości ustanowienia kuratora dla osoby zmarłej, a w orzecznictwie i doktrynie za bezdyskusyjne uznaje się stanowisko, że niedopuszczalne jest ustanowienie kuratora dla osoby nieżyjącej, skoro z chwilą śmierci osoby fizycznej przysługujące jej prawa i obowiązki majątkowe albo wygasają, albo przechodzą na inne osoby (art. 922 § 1 i 2 k.c.), co sprawia, że osoba zmarła wraz z chwilą śmierci przestaje mieć prawa wymagające ochrony, a tym samym nie może mieć spraw wymagających prowadzenia w rozumieniu art. 184 § 1 zd. 1 k.r.o.

W sytuacji zatem, gdyby Sąd powziął informację o śmierci F. vel F. A., rozszerzenie kurateli dla nieznanej z miejsca pobytu byłoby oczywiście niedopuszczalne, a wniosek oskarżonego w tym zakresie nie mógłby zostać uwzględniony, nawet jeśli potwierdzenie tego faktu wymagałoby dalszych ustaleń. W tym kontekście wskazać trzeba, że postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 r. sygn. IV RNs 294/14, Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli w Warszawie VI Wydział Rodzinny i Nieletnich uchylił kuratelę (k. 1232-12333) po tym, jak do sprawy wpłynęła informacja z Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, że w aktach własnościowych nieruchomości (...) znajduje się akt zgonu F. vel F. A. córki O. L. (L.) i M. vel M. z G..

Oskarżony M. M. (1), który był kuratorem dla nieznanej z miejsca pobytu F. vel F. A. w różnych postępowaniach dotyczących dekomunizacji stołecznych nieruchomości, przy czym w odniesieniu do Targowej 66 od 2009 r., musiał znać zasady działania instytucji kurateli, o czym wprost świadczą składane przez niego sprawozdania oraz wnioski.

W orzecznictwie wyrażono stanowisko, z którym Sąd Apelacyjny zgadza się, że: „o tym, czy wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego nastąpiło «podstępnie» czy też nie, rozstrzygać można wyłącznie w realiach konkretnej sprawy. Jednym z istotnych elementów analizy tej materii jest niewątpliwie relacja w jakiej pozostaje sprawca i funkcjonariusz publiczny, a w szczególności zakres ciążących na funkcjonariuszu obowiązków sprawdzania czy kontrolowania wiarygodności informacji, od których zależy treść wystawianego «poświadczenia»” (postanowienie SN z 7 października 2008 r., II KK 142/08, OSNwSK 2008/1/1975).

Kierując się taką wykładnią, Sąd Najwyższy za podstępne wprowadzenie w błąd uznał m.in. złożenie przez uprawnioną osobę działającą w imieniu spółki (prezesa zarządu), w ramach wykonania ustawowego obowiązku, fałszywego oświadczenia przed sądem rejestrowym o wpłaceniu udziałów pieniężnych, w sytuacji, gdy obowiązkiem sądu w tym postępowaniu było jedynie kontrolowanie, czy takie oświadczenia zostały złożone, ale już nie sprawdzenie wiarygodności tych oświadczeń. Sąd Najwyższy wskazał, że dla uzyskania pożądanego skutku, w postaci wpisu do rejestru, wystarczające było samo złożenie oświadczenia przez jednoosobowy zarząd spółki o wpłaceniu udziałów, zbędnym czyniąc podejmowanie jakichkolwiek dalszych, bardziej przebiegłych czy pozorujących działań, mających fałszywie wykazać wpłatę udziałów pieniężnych, bowiem jedynie szczególne, ponadprzeciętne działanie sądu rejestrowego mogłoby wyprowadzić go z błędnego mniemania o wpłaceniu udziałów przez oskarżonego, a to daje podstawę do wniosku, że nastąpiło "kwalifikowane" - podstępne wprowadzenie w błąd (vide: postanowienie SN z 7 października 2008 r., II KK 142/08, OSNwSK 2008/1/1975; por.: wyrok SN z dnia 15 listopada 1957 r., III K 421/57, OSNPG 1958/3/119).

Podzielając powyższą wykładnię i przenosząc jej założenia na grunt in concreto, wskazać należy tożsamość relacji pomiędzy oskarżonym a Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie VI Wydział Rodzinny i Nieletnich w postępowaniu o rozszerzenie kurateli.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie z dnia 4 marca 2009 r., oskarżony M. M. (1) został - na wniosek Ministra Infrastruktury - wyznaczony kuratorem dla nieznanej z miejsca pobytu F. vel F. A., umocowanym do reprezentowania nieobecnej w toczącym się postępowaniu administracyjnym dotyczącym „dekomunizacji” przejętej przez państwo nieruchomości przy ul. (...) w W.. Z istoty funkcji kuratora nieobecnego wynika obowiązek ochrony praw nieobecnego, co jest celem jego ustanowienia (art. 184 § 1 zd. 1 k.r.o.) i co obliguje kuratora do kierowania się dobrem nieobecnego oraz interesem społecznym (art. 154 w zw. z art. 178 § 2 k.r.o.). Sam fakt sprawowania kurateli, w tym wypadku wieloletniej, wprowadza stan domniemania, że kurator działa w taki właśnie, wymagany przepisami prawa sposób. Uwzględnienie wniosku oskarżonego o rozszerzenie kurateli nie wymagało w żadnej mierze weryfikowania faktycznych i prawnych podstaw jej istnienia, w szczególności, gdy kurator złożył przed Sądem oświadczenie, że poszukiwał reprezentowanej bezskutecznie. Takie zapewnienie utwierdzało Sąd w przekonaniu, że kurator potrzebuje szerszego umocowania, aby działać w interesie nieobecnej, a nie żeby działać z pominięciem jej spadkobierców, o istnieniu których Sąd nie miał wiedzy, tak samo, jak nie miał jej co do faktu śmierci reprezentowanej, nie będąc przy tym zobligowanym do weryfikacji twierdzeń kuratora co do niezmienności braku wiedzy o miejscu pobytu nieobecnej. Oskarżony wykorzystał zatem swoją funkcję kuratora sądowego, z którą wiąże się domniemanie gwarancji należytego wypełnienia obowiązku pomocy sądowi w zebraniu i ocenie materiału dowodowego z punktu widzenia dobra osoby zastąpionej przez kuratora. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na przepis art. 605 k.p.c. przewidujący odpowiednie stosowanie w zakresie nieuregulowanym do spraw z zakresu kurateli przepisów o postępowaniu w sprawach z zakresu opieki, w tym art. 590 k.p.c. nakazującego złożenie przy obejmowaniu kurateli przyrzeczenia sumiennego i zgodnego z interesem społecznym wykonania powierzonych obowiązków z uwzględnieniem zawsze dobra reprezentowanej osoby.

Wykorzystanie przez oskarżonego funkcji kuratora i związanego z nią zaufania Sądu co do podejmowania przez niego jedynie działań podyktowanych istotą instytucji kurateli, stanowiło w tym wypadku podstępne wprowadzenie Sądu w błąd, że – wbrew znanym oskarżonemu okolicznościom - nadal zachodzą podstawy do sprawowania kurateli i poszerzenia jej zakresu dla ochrony praw osoby niezmiennie nieznanej z miejsca pobytu (pozorowanie działania wypełniającego treść kurateli), co do której kurator nie tylko nie ujawnił posiadanych informacji o jej śmierci, ale wprost zapewnił Sąd, że bezskutecznie jej poszukiwał, a których to oświadczeń Sąd nie był zobowiązany weryfikować właśnie ze względu na funkcję osoby, która je składała. Tym samym oskarżony podstępnie wytworzył mylne wyobrażenie Sądu o stanie rzeczy, do którego miało się odnosić poświadczenie, pozorując działania zgodne z instytucją kurateli i obowiązkami kuratora, pomimo wiedzy, że odpadła podstawa faktyczna do jej sprawowania.

Oskarżony miał przy tym świadomość, że jedynie wyjątkowe i ponadprzeciętne działanie Sądu mogłoby wyprowadzić go z błędnego przekonania o niezmienności faktycznych i prawnych podstaw kurateli, decydujących również o niedopuszczalności jej rozszerzenia we wnioskowanym przez oskarżonego zakresie.

Jakkolwiek opis czynu przypisanego oskarżonemu przez Sąd I instancji nie posługuje się wprost słowami ustawy użytymi w dyspozycji zastosowanej normy karnej, to wynikają z niego wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa z art. 272 kk. Przypisanie zaś konkretnego przestępstwa nie jest warunkowane dokładnym powtórzeniem wyrażeń ustawowych. Wystarczy, aby zawarty w wyroku opis zachowania sprawcy czynu zabronionego mieścił się w pojęciach określających wszystkie ustawowe znamiona, innymi słowy, aby znamiona te można było zdekodować poprzez opis czynu.

Przypisanie kuratorowi dla osoby nieznanej z miejsca pobytu zachowania polegającego na zatajeniu przed Sądem w postępowaniu o rozszerzenie zakresu kurateli faktu śmierci osoby reprezentowanej (wprowadzenia w błąd Sądu co do okoliczności faktycznej warunkującej byt kurateli) odpowiada zachowaniu polegającemu na podstępnym wprowadzeniu w błąd, wszak odnosi się do zachowania osoby pełniącej funkcję zaufania publicznego, z którą wiąże się ustawowe domniemanie kierowania się dobrem nieobecnego oraz interesem społecznym (art. 184 § 1 zd. 1 k.r.o., art. 154 w zw. z art. 178 § 2 k.r.o.), wiarygodności oświadczeń którego w zakresie aktualności faktycznych podstaw kurateli Sąd nie ma obowiązku weryfikować, a który faktycznie pozoruje działanie dla dobra nieobecnego i w interesie społecznym.

W tym stanie rzeczy przypisanie oskarżonemu przez Sąd I instancji występku z art. 272 kk uznać należy za zasadne, bowiem zachowanie oskarżonego wypełniało zarówno przedmiotowe znamię tego czynu w postaci podstępnego wprowadzenia w błąd funkcjonariusza publicznego (sędziego stanowiącego skład Sądu), jak i znamię podmiotowe w postaci zamiaru umyślnego ukierunkowanego na wyłudzenie poświadczenia nieprawdy, a wreszcie ziścił się też skutek tego działania w postaci wystawienia dokumentu, o jakim mowa w tym przepisie, w postaci postanowienia Sądu z dnia 9 kwietnia 2014 r. o sygn. VI RNS 25/14, zmieniającego postanowienie z dnia 4 marca 2009 r. poprzez dodatkowe upoważnienie M. M. (1) do reprezentowania F. vel F. A. przy podpisaniu protokołu przejęcia w zarząd i administrowanie nieruchomości od ZGM P. m.st. W. w postępowaniach przed Ministrem Cyfryzacji o wydanie decyzji dekomunizacyjnej i jej odbiór oraz przed Prezydentem m. st. Warszawy o wydanie decyzji o zwrocie nieruchomości i jej odbiór, w sytuacji, gdy wobec potwierdzenia śmierci reprezentowanej, nie było faktycznych i prawnych podstaw do takiego umocowania. Tym samym poświadczenie nieprawdy polegało na poświadczeniu uprawnień oskarżonego do dalszego działania w postępowaniu administracyjnym w imieniu F. vel F. A., jako kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu (w określonym w postanowieniu zakresie), wywodzonych z faktu braku potwierdzenia śmierci nieobecnej. Wyłudzony dokument w powyższej postaci miał charakter wiążący w sensie normatywnym, wywołując skutki prawne w innych postępowaniach, w tym wypadku administracyjnych, co decyduje o jego charakterze dokumentu poświadczającego nieprawdę co do okoliczności faktycznych (że strona postępowania administracyjnego nadal jest nieznana z miejsca pobytu i brak jest potwierdzenia, że nie żyje), decydujących o określonym stanie prawnym (że w jej imieniu w określonym zakresie może działać kurator).

Nota bene z zeznań świadka D. R. wynika, że oskarżony w dniu 14 maja 2014 r. złożył w ZGM P. przedmiotowe postanowienie Sądu z dnia 9 kwietnia 2014 r., o sygn. VI RNs 25/14 – k. 102).

Natomiast zachowanie urzędników BGN, a konkretnie ich długotrwała bierność wobec uzyskanych dowodów śmierci F. vel F. A. nie stanowi przedmiotu ocen prawno-karnych w niniejszym postepowaniu, jak też nie przekłada się na oceny zachowań oskarżonego M. M. (1), który odpowiada za swoje działania w granicach własnego zamiaru.

Lp.4

Zarzut rażącej niewspółmierności kary (art. 438 pkt 4 kpk)

Rażąca surowość orzeczonej oskarżonemu kary grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych przy ustaleniu jednej stawki na kwotę 300 zł

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W żadnej mierze nie można uznać zasadności zarzutu rażącej niewspółmierność kary grzywny w sytuacji, gdy Sąd I instancji orzekł karę tego rodzaju zamiast przewidzianej w sankcji art. 272 kk kary pozbawienia wolności do lat 3. Już samo zastosowanie dobrodziejstwa art. 37a kk pozwalającego na orzeczenie kary oczywiście łagodniejszego rodzaju sprawia, że formułowanie zarzutu opartego na podstawie prawnej art. 438 pkt 4 kpk, aby mogło być skuteczne, musiałoby zostać poparte argumentacją odwołującą się do szczególnych okoliczności konkretnej sprawy, której w apelacji zabrakło. Dalece w tym zakresie niewystarczające jest poleganie na „wrażeniach” skarżącego.

Sąd I instancji klarownie wskazał na takie okoliczności obciążające, jak premedytacja działania, a z poczynionych prawidłowo ustaleń wynika fakt popełnienia przestępstwa w związku z pełnieniem funkcji wyznaczonego przez Sąd kuratora, której oskarżony nadużył, w sposób celowy wyłudzając od Sądu nienależne, niedopuszczalne umocowanie.

Przedmiotem ochrony na gruncie art. 272 kk jest pewność obrotu oparta na zaufaniu do dokumentów, prawdziwość pism urzędowych i publiczne zaufanie do dokumentów (vide: postanowienie SN z 30 września 2013 r., IV KK 209/13, LEX nr 1375230).

Społeczna szkodliwość tego rodzaju przestępstwa potęguje się wraz ze wzrostem rangi dokumentu, stanowiącego jego przedmiot. W przypadku wyłudzenia poświadczenia nieprawdy w orzeczeniu Sądu, ładunek społecznej szkodliwości czynu zwiększa się, wszak czyn godzi wówczas w autorytet sądu, wiarygodność orzeczeń sądowych, społeczne zaufanie do sądów i wizerunek wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza, gdy wyłudzającym jest kurator wyznaczony przez sąd.

W sytuacji, gdy oskarżony będąc zobligowanym do ochrony praw osoby reprezentowanej, wywołuje czynności Sądu świadomie wprowadzając go w błąd i doprowadzając do wydania popartego autorytetem państwa orzeczenia pomijającego prawa spadkobierców tej osoby, orzeczoną karę, nawet przy prawidłowo ustalonych okolicznościach łagodzących (niekaralność) trzeba ocenić jako wysoce łagodną.

Wniosek

1.  O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (apelacja prokuratora).

2.  O zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu (apelacja obrońcy),

3.  O zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łagodniejszej (apelacja obrońcy).

4.  O zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania poprzez wyeliminowanie z uzasadnionych wydatków, którymi obciążono oskarżonego kosztów sporządzenia opinii (apelacja obrońcy)

☒ zasadny 4

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny1, 2 i 3

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ad. 1,2, i 3

Wobec niezasadności zarzutów apelacji z przyczyn wyżej wskazanych i niestwierdzenia z urzędu podstaw do uchylenia lub zmiany wyroku co do istoty.

Ad. 4

Ze względów słuszności podyktowanych okolicznościami wyżej wskazanymi (punkt 3 Lp. 1, Ad. 4)

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

1.  Nieprawidłowo określona data czynu;

2.  Zmiany po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji ustawy Kodeks karny, w tym art. 37a kk, z dniem 24 czerwca 2020 r. ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U. poz. 1086).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Ad. 1

Z przyczyn jak w punkcie 3 Lp. 1, Ad. 3

Ad. 2

Sąd Apelacyjny uwzględnił fakt popełnienia przestępstwa (również wydania zaskarżonego wyroku) przed zmianą ustawy Kodeks karny wprowadzoną z dniem 24 czerwca 2020 r. ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U. poz. 1086), na mocy której do art. 37a kk m.in. dodano § 1 i podwyższono przewidziane w art. 37a kk dolne granice kar ograniczenia wolności (3 miesiące) i grzywny (100 stawek dziennych) jako kar orzekanych zamiennie zamiast kary pozbawienia wolności, w sytuacji, gdy wcześniej przepis ten nie wprowadzał progów minimalnych, a także wprowadzono obowiązek równoczesnego orzeczenia środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku. Tym samym to ustawa dawna, w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu oraz wyrokowania przez Sąd I instancji, a zatem przed wyżej wskazaną nowelizacją, znajduje tu zastosowanie w myśl art. 4 § 1 kk, jako względniejsza, co wymagało wskazania w sytuacji, gdy po wydaniu zaskarżonego wyroku a przed rozpoznaniem apelacji stron, stan prawny uległ powyższej zmianie.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1w części nieobjętej zmianami

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z przyczyn wyżej wskazanych – niezasadności konkretnych zarzutów podniesionych w środkach odwoławczych oraz braku podstaw do uchylenia wyroku lub zmiany orzeczenia co do istoty z urzędu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

1.  przyjęto datę czynu na dzień 9 kwietnia 2014 r.;

2.  obniżono wysokość wydatków należnych od oskarżonego za pierwszą instancję do kwoty 3.192.46 zł;

3.  za podstawę skazania i wymiaru kary przyjęto powołane w wyroku przepisy w zw. z art. 4 § 1 kk w stanie prawnym obowiązującym przed zmianą ustawy wprowadzoną z dniem 24 czerwca 2020 r. ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U. poz. 1086).

Zwięźle o powodach zmiany

Z przyczyn wyżej wskazanych.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczono oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 28 stycznia 2020 r. do dnia 21 maja 2020 r., przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny.

Zanim bowiem Sąd Najwyższy uchylił w postępowaniu kasacyjnym wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2019 r. sygn. II AKa 52/19, zmieniający wyrok Sądu I instancji, wyrok ten uprawomocnił się, a oskarżonemu wprowadzono do wykonania orzeczoną w postępowaniu apelacyjnym karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą M. M. (1) odbywał w okresie od 28 stycznia 2020 r. do 21 maja 2020 r., kiedy to na mocy postanowienia Sądu Najwyższego wstrzymano wykonanie wyroku i zwolniono oskarżonego (k. 2723, k. 2726, k. 2776).

W tym stanie rzeczy kara grzywny została faktycznie wykonana.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za instancję odwoławczą, w tym opłatę w kwocie 6.000 (sześciu tysięcy) złotych, nie znajdując podstaw do zwolnienia oskarżonego z obowiązku ich zapłaty.

7.  PODPIS

Rafał Kaniok Ewa Leszczyńska-Furtak Anna Wielgolewska

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W całości

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Kwalifikacja prawna czynu, data czynu

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana