Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Józef Wąsik

Sędziowie: SSA Robert Jurga

SSA Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: Julia Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Powiatu (...) - Zarządu (...) w O.

przeciwko Redaktorowi Naczelnemu (...) (...) w O.

o opublikowanie sprostowania

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 13 marca 2024 r. sygn. akt I C 4275/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się tego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I A Ca 1723/24

UZASADNIENIE

Powód Powiat (...) – Zarząd (...) w O. wniósł przeciwko Redaktorowi Naczelnemu (...) (...) (...) (...) o zobowiązanie strony pozwanej, do bezpłatnego opublikowania w tym(...) sprostowania następującej treści: „W artykule „Kiedy wreszcie zakończy się remontowy koszmar mieszkańców Ż." nieprawdziwa jest informacja, że remont drogi w Ż. trawa już 3 lata. Umowa na wykonanie przebudowy drogi umową został przekazany Wykonawcy zadania w dniu 05.04.2022 r. Zatem prace trwają rok. Prace wykonywane w okresie poprzedzającym to była budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przebudową sieci wodociągowej, których inwestorem było Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. tj. spółka, której udziałowcem nie jest Powiat (...). Zarząd (...)w O. pismem z 06.04.2022 r. poinformował (...) Sp. z o.o., że przekazał plac budowy firmie (...) Sp. z o.o. -wykonawcy przebudowy drogi w Ż., a nie jak napisano w artykule wziął odpowiedzialności na siebie za jej stan. Do postawienia w stan likwidacji kopalni (...) doszło 31.12.2020 r., czyli podczas budowy kanalizacji sanitarnej wraz z przebudową sieci wodociągowej prowadzonej przez (...) Sp. z o.o. tj. 16 m-cy przed rozpoczęciem przebudowy drogi w Ż., a nie jak napisano w artykule w jej trakcie." oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód powołał się na opublikowanie artykułu w (...) oraz złożenie wniosku o opublikowanie sprostowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa podnosząc, że podana w artykule informacja jest prawdziwa i rzetelna, a sprostowanie nie miało charakteru rzeczowego i nie odnosiło się do faktów, które mogły by zostać przedstawione nieściśle i nieprawdziwie.

Wyrokiem z 13 marca 2024r Sąd Okręgowy w Krakowie:

1. zobowiązał stronę pozwaną Redaktora Naczelnego (...) (...), do bezpłatnego opublikowania w tym tygodniku sprostowania następującej treści: „W artykule „Kiedy wreszcie zakończy się remontowy koszmar mieszkańców Ż." nieprawdziwa jest informacja, że remont drogi w Ż. trawa już 3 lata. Umowa na wykonanie przebudowy drogi umową został przekazany Wykonawcy zadania w dniu 05.04.2022 r. Zatem prace trwają rok. Prace wykonywane w okresie poprzedzającym to była budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przebudową sieci wodociągowej, których inwestorem było Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. tj. spółka, której udziałowcem nie jest Powiat (...). Zarząd (...) w O. pismem z 06.04.2022 r. poinformował (...) Sp. z o.o., że przekazał plac budowy firmie (...) Sp. z o.o. -wykonawcy przebudowy drogi w Ż., a nie jak napisano w artykule wziął odpowiedzialności na siebie za jej stan. Do postawienia w stan likwidacji kopalni (...) doszło 31.12.2020 r., czyli podczas budowy kanalizacji sanitarnej wraz z przebudową sieci wodociągowej prowadzonej przez (...) Sp. z o.o. tj. 16 m-cy przed rozpoczęciem przebudowy drogi w Ż., a nie jak napisano w artykule w jej trakcie."

2. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1337 zł (jeden tysiąc trzysta trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty.

Podstawą faktyczną rozstrzygnięcia jest następujący stan faktyczny:

Okoliczności bezsporne:

- fakt, że w dniu 7-04-2023 r. został opublikowany w (...) (...) artykuł pod tytułem „kiedy wreszcie zakończy się remontowany koszmar mieszkańców Ż.?” o treści jak na k. 17

- fakt, że pismem z dnia 18-04-2023 doręczonym pozwanemu w dniu 21-04-2023 powód zwrócił się do pozwanego o opublikowanie sprostowania o treści jak na k. 18-19

- fakt, że pismem z dnia 04-05-2023 pozwany odmówił opublikowani sprostowania z uwagi na zawarcie w artykule prawdziwych i rzetelnych informacji o treści jak na k. 20.

Powyższe okoliczności wynikają z twierdzeń zawartych w pozwie i odpowiedzi na pozew, strony co do faktu istnienia powyższych dokumentów nie pozostawały w sporze.

Pozostałe wnioski dowodowe nie były istotne dla rozstrzygnięcia albowiem zmierzały do wykazywania prawdziwości okoliczności faktycznych obj. artykułem co z punktu widzenia przedmiotowego roszczenia nie ma znaczenia.

Uzasadnienie prawne: Roszczenie jest zasadne. W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że legitymowanym biernie w sprawie o sprostowanie jest każdoczesny redaktor naczelny, nie konkretna osoba fizyczne (vide uchwała SN z dnia 22-06-2017 sygn. akt III CZP 8/17 oraz III CZP 79/08.

Podstawę prawną roszczenia stanowi art. 31a. ust 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe: Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, redaktor naczelny właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości zawartej w materiale prasowym.

W przedmiotowej sprawie wniosek o sprostowanie odpowiadał warunkom formalnym wynikającym z 31a ust 3-7 cytowanej ustawy.

Możliwość odmowy opublikowania sprostowania została uregulowana w art. 33 ust 1 ww ustawy i występuje min. in. gdy sprostowanie jest nierzeczowe lub nie odnosi się do faktów.

Odnosząc się do instytucji sprostowania, w kontekście podnoszonych zarzutów, Sąd wskazał na następujące orzeczenia Sądu Najwyższego:

- sygn. akt II CSKP 942/22 Sprostowanie stanowi szczególny mechanizm prawa prasowego pozwalający opinii publicznej na zapoznanie się ze stanowiskiem drugiej strony sporu, umożliwiając zainteresowanemu zajęcie własnego stanowiska i przedstawienie swojej wersji wydarzeń oraz zapoznanie z nią opinii publicznej, za pośrednictwem tego samego środka przekazu, w którym ukazały się uprzednio informacje jego dotyczące i wpływające na jego wizerunek. Przyjęcie takiej koncepcji sprostowania sprawia, że przedmiotem procesu sądowego jest przede wszystkim kontrola zasadności dokonania przez redaktora naczelnego odmowy opublikowania żądanego sprostowania w świetle przesłanek przewidzianych w art. 33 ustawy z 1984r. Prawo prasowe. Przedmiotem sprostowania prasowego co do zasady nie jest badanie prawdziwości twierdzeń zainteresowanego, który przedstawia własną wersje zdarzeń, lecz ocena treści sprostowania pod względem rzeczowości, w związku z publikacją oraz pod względem zachowania wymogów formalnych. Treścią sprostowania można więc objąć także fakty nieprawdziwe albo nieścisłe, które wprost nie zostały wskazane w materiale prasowym, ale które można wywieść na podstawie możliwej, racjonalnej oceny innych wskazanych w materiale prasowym faktów.

- sygn. akt I CSKP 126/21 Jeżeli materiał prasowy podlegający sprostowaniu (art. 31a ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, tekst jedn.: Dz. U. z 2018r. poz. 1914) jest skonstruowany w sposób, który z punktu widzenia rozsądnego, racjonalnie działającego odbiorcy pozwala uznać, że wynikają z niego określone fakty, to odniesienie się do tych faktów w tekście sprostowania nie może być uznane za pozbawione rzeczowości, choćby nawet sposób sformułowania wypowiedzi, wykorzystującej technikę sugestii, aluzji lub niedomówienia dawał możliwość odmiennej interpretacji.

Oceniając wniosek o sprostowanie w kontekście treści artykułu Sąd uznał, że wniosek dotyczy faktów i jest rzeczowy.

W artykule wskazano, że :

- remont drogi powiatowej w Ż. trwa już 3 lata

- w tym czasie doszło o zamknięcia kopalni (...)

- Zarząd(...) w O. skierował do (...) oficjalne pismo , w którym poinformował, że przejął na siebie odpowiedzialność za utrzymanie odpowiedniego stanu ul. (...) w Ż. w związku z przystąpieniem do remontu nawierzchni.

Tymczasem w sprostowaniu powód wskazuje, że:

- remont drogi nie trwa 3 lata ale od 5-04-2022r

- do zamknięcia kopalni doszło 31-12-2020r czyli przed rozpoczęciem remontu

- treścią pisma z 06-04-2022r. była informacja o przekazaniu placu budowy, a nie przejęciu odpowiedzialności na siebie za jej stan.

Jeżeli poprzez „okoliczność faktyczną” rozumiemy zdarzenie, sytuację istniejące w rzeczywistości, a poprzez sformułowanie „wypowiedź rzeczowa” wypowiedź pozbawioną elementów emocjonalnych – to wniosek o sprostowanie w kontekście treści artykułu na pewno jest rzeczowy i dotyczy faktów. Faktami tymi jest wykonywanie remontu drogi – identyfikowana przez powoda na okres od 2022, a nie 3 lat, okoliczności zamknięcia kopalni , która nastąpiła przed rozpoczęciem remontu, a nie w trakcie oraz treść pisma skierowanego przez powoda (wg powoda treścią pisma była informacja o przekazaniu placu budowy nie informacja o przejęciu odpowiedzialności). Stąd pozwany swoje zarzuty skupia wyłącznie na próbie wykazania, że artykuł zawiera informacje prawdziwe. Tymczasem instytucja sprostowania ma celu umożliwienie zainteresowanemu odniesienie się do faktów wskazanych w artykule i umożliwienie przedstawienia swojej wersji – niezależnie od tego, która z wersji jest prawdziwa.

W związku z powyższym Sąd uznał za bezzasadną odmowę sprostowania i uwzględnił żądanie pozwu.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 par 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku – w całości - wniósł pozwany, zarzucając:

1. nierozpoznanie istoty sprawy poprzez odstąpienie od przeprowadzenia postępowania dowodowego i uznanie w sposób całkowicie dowolny przez Sąd Okręgowy iż, wniosek o sprostowanie artykułu prasowego strony powodowej z (...) dotyczył faktów oraz był rzeczowy, bez faktycznego przeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie.

2. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 w zw. z art 232 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.) (zwanej dalej k.p.c.) poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów, w postaci dokonania dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, poprzez uznanie, iż sprostowanie strony powodowej z dnia 18.04.2023 r. dotyczyło faktów zawartych w artykule i był rzeczowe.

3.naruszenie prawa procesowego, tj. art. 235 (2) §1 w zw. z art. 227 k.p.c, polegające na tym, że Sąd I instancji nie przeprowadził zawnioskowanego przez pozwanego dowodów z zeznań świadków, w tym w szczególności zaś zeznań autora artykułu redaktora M. P..

4. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 31a ust. w zw z art. 33 §1 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo Prasowe. (Dz.U. 1984 nr 5 poz. 24 z późn. zm.), polegające na tym, że Sąd I instancji uznał, iż Redaktor Naczelny (...) (...) bezzasadnie odmówił publikacji złożonego przez stronę powodową sprostowania do artykułu „ Kiedy wreszcie zakończy się remontowany koszmar mieszkańców Ż. ?" podczas gdy odmowa ta znajdowała uzasadnienie w art. 31 a ust.1 w zw. z art. 33 §1 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984r. Prawo Prasowe.

Wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu apelacji uznał ja za niezasadną.

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za swoje, oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i co do zasady prawa materialnego.

Na wstępie wskazać należy, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 §1 k.p.c.) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody, a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji ma miejsce wyjątkowo (art. 381 k.p.c.).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów (III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz.55), której nadano moc zasady prawnej, sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. Z kolei prawidłowe zastosowanie prawa materialnego jest uzależnione od poczynienia prawidłowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy.

Odnośnie najdalej idącego zarzutu apelacji pozwanego dotyczącego nierozpoznania istoty sprawy w sposób opisany w apelacji, należy stwierdzić, że jest on oczywiście bezzasadny. W rozumieniu kodeksowym (art. 386 § 4 k.p.c.) nierozpoznanie istoty sprawy oznacza z reguły stan, w którym sąd I instancji oddalił powództwo z uwagi na stwierdzenie istnienia przesłanki unicestwiającej roszczenie, czego konsekwencją jest to, że nie rozpoznał merytorycznie podstaw powództwa. Chodzi zatem o sytuację, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy oraz gdy sąd zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania lub merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje materialnoprawna lub procesowa przesłanka niwecząca lub hamująca roszczenie.

Podkreślenia nadto wymaga, że nierozpoznanie istoty sprawy nie dotyczy sytuacji, w której sąd rozstrzygnął o przedmiocie sprawy, tyle, że w sposób nieadekwatny do żądania którejkolwiek strony. W szczególności stan taki nie zachodzi, gdy – w ocenie skarżącego – sąd nie przeprowadził wnioskowanych dowodów, uwzględnił wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, zaniechał wyjaśnienia mających mieć znaczenie faktów, czy też dopuścił się innych błędów przy orzekaniu. W takiej sytuacji adekwatne jest odwolywanie się do zarzutów naruszenia konkretnych przepisów prawa procesowego bądź materialnego. Zatem za nierozpoznanie istoty sprawy nie może być poczytane nieprzeprowadzenie dowodów na okoliczność prawdziwości faktów podanych w artykule czy też ocena sprostowania pod kątem spełnienia wymogów z art. 31 a w zw. z art. 33 § 1 Prawa prasowego, gdyż kwestia ta dotyczy wniosku prawnego w sferze prawa materialnego.

Z ustalonego przez Sąd I Instancji stanu faktycznego wynika, że żądane sprostowanie w uwzględnionym przez Sąd I Instancji zakresie – wbrew zarzutom apelacji odnosi się co najmniej do wiadomości o faktach zawartych w artykule prasowym „ Kiedy wreszcie zakończy się remontowany koszmar mieszkańców Ż. ?", zatem nie został naruszony art. 31 a ani art. 33 ust. 1 pkt 1 Prawa prasowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego proponowane sprostowanie w zakresie uwzględnionym jest rzeczowe i odnosi się do faktów, o których była mowa w przedmiotowym artykule.

Przedmiotowe sprostowanie odnosi się bowiem do zawartej w materiale prasowym wiadomości o czasie trwania remontu drogi, o dacie zamknięcia kopalni i informacji o przekazaniu placu budowy drogi, a nie przejęciu odpowiedzialności na siebie za jej stan.

Dodac należy, że dopuszczalne jest umieszczenie informacji prostującej w kontekście nawiązującym do poprzedniej publikacji, w celu wywołania o czytelników odpowiednich skojarzeń, aby właściwie odczytali sens sprostowania. Z uwagi na konstrukcję artykułu oraz sposób, w który podano w nim informacje o powodzie jako zarządcy drogi i iunwestorze, treść sprostowania trafnie odnosi się nie tylko do faktów przedstawionych w materiale prasowym, lecz także zawiera ono rodzaj wprowadzenia w poruszaną tematykę, co jest konieczne, zwłaszcza że sprostowanie ma być zamieszczone po długim od publikacji spornego artykułu.

Nadto sprostowanie, którego opublikowania domaga się powód nie przekraczało dopuszczalnej objętości, zatem odpowiadało wymaganiom określonym w art. 31a ust. 6 Prawa prasowego.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że w postępowaniu o publikację sprostowania nie jest badana kwestia prawdziwości podlegającego sprostowaniu materiału prasowego, jak również czy samo sprostowanie jest prawdziwe (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r., I CSK 151/09, OSNC-ZD 2010/3/87). Podstawowym celem sprostowania jest umożliwienie osobie, której dotyczą fakty przytoczone w prostowanym materiale prasowym (art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe), przedstawienia własnej wersji zdarzeń. Zainteresowane podmioty mają prawo przedstawić opinii publicznej swoje stanowisko i swoją wersję wydarzeń. W ten sposób zainteresowany może dotrzeć do opinii publicznej z „własną prawdą”, za pośrednictwem tego samego środka przekazu, w którym ukazały się uprzednio informacje dotyczące jego osoby.

Nakazując odnoszenie się do faktów, ustawodawca zezwala prostującemu wiadomość na przedstawienie opinii publicznej tego, jak te fakty odbiera. Tak więc sprostowanie, z natury rzeczy, służy przedstawieniu przez prostującego jego subiektywnego punktu widzenia. O tym, czy tekst jest „sprostowaniem” decyduje nie pojedyncze zdanie, lecz całość i sens wypowiedzi skierowanej do czasopisma.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, apelacje oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. mając na uwadze przepisy Prawa prasowego, a to art. 31 a ust. 1 w zw. z art. 33 § 1 ust. 1.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl zasady odpowiedzialności za wynik sprawy na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. w zw. z § 8 ust. 1 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015r, poz. 1800 ze zm.).