Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach XXIV Wydział Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jarosław Antoniuk

Protokolant: sekretarz sądowy Renata Bigaj

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2022 r. w Katowicach na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917,00 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Jarosław Antoniuk

Sygn. akt XXIV GW 278/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 kwietnia 2022 r.

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwoty 2.022,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 listopada 2020 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany wykorzystał fotografie i opisy towarów będących własnością powoda oraz naruszył jego dobra osobiste w postaci dobrego imienia, reputacji, renomy, opinii handlowej, marki i autorytetu, co doprowadziło do powstania szkody po stronie powoda w łącznej wysokości 2.022,27 zł. Na rozprawie z dnia 31 marca 2022 r. powód wskazał, że kwoty 2.022,27 zł dochodzi w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania zgodnie z fakturą załączoną do pisma z dnia 23 lutego 2022 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. został zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 2 marca 2007 r. (dane o powodzie w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – fakty, o których informacje są powszechnie dostępne w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.).

Powód posługuje się na internetowej (...) handlowej (...) profilem o nazwie (...) (okoliczność bezsporna).

Na profilu „(...)” na internetowej (...) handlowej (...) oferowane są m.in. towary:

- o kodzie (...), zestaw śrubokrętów (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- o kodzie (...), zestaw bitów udarowych (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- o kodzie (...), magnetyczny uchwyt do bitów hex (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- o kodzie (...), udarowa nasadka kątowa (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- o kodzie (...), wiertła do metalu (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem

(wydruki z internetowej (...) handlowej (...) – k. 145-147, 165-169, 170-173, 175-179, 184-189).

W dniu 6 stycznia 2020 r. P. C. oświadczyła, że w związku z wykonaniem dzieła „(...)” dla powoda przysługują jej osobiste i majątkowe prawa autorskie do bliżej nieokreślonych utworów oraz iż przenosi ona całość autorskich praw majątkowych do bliżej nieokreślonych utworów na powoda (oświadczenie P. C. z dnia 6 stycznia 2020 r. – k. 143).

W dniu 6 stycznia 2020 r. J. C. oświadczył, że w związku z wykonaniem dzieła „(...)” dla powoda przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do bliżej nieokreślonych utworów oraz iż przenosi on całość autorskich praw majątkowych do bliżej nieokreślonych utworów na powoda (oświadczenie J. C. z dnia 6 stycznia 2020 r. – k. 144).

Powód w dniach 16 lipca 2020 r., 29 sierpnia 2020 r. i 29 września 2020 r. wystawił na podstawie umowy zawartej w dniu 2 maja 2020 r. dokumenty zatytułowane „Rachunek do umowy zlecenia/o dzieło” dotyczące porządkowania dokumentacji oraz przygotowania zdjęć i opisów użytych na internetowej (...) handlowej (...) przez P. C. odpowiednio na kwoty 2.240 zł, 2.400 zł i 2.040 zł (dokumenty zatytułowane „Rachunek do umowy zlecenia/o dzieło” z dnia 16 lipca 2020 r., 29 sierpnia 2020 r., 29 września 2020 r. – k. 52-54).

Powód w dniach 16 lipca 2020 r., 29 sierpnia 2020 r. i 29 września 2020 r. wystawił na podstawie umowy zawartej w dniu 2 maja 2020 r. dokumenty zatytułowane „Rachunek do umowy zlecenia/o dzieło” dotyczące „wystawiania aukcji” na internetowej (...) handlowej (...) przez J. C. odpowiednio na kwoty 2.300 zł, 2.840 zł i 2.100 zł (dokumenty zatytułowane „Rachunek do umowy zlecenia/o dzieło” z dnia 16 lipca 2020 r., 29 sierpnia 2020 r., 29 września 2020 r. – k. 55-57).

Pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. został zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 28 sierpnia 2018 r. (dane o pozwanym w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – fakty, o których informacje są powszechnie dostępne w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.).

Pozwany posługuje się na internetowej platformie handlowej „(...) profilem o nazwie (...) (fakt przyznany przez pozwanego w rozumieniu art. 230 k.p.c.).

Na profilu (...) na internetowej (...) handlowej (...) oferowane są m.in. towary:

- o kodzie (...), zestaw śrubokrętów (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- zestaw bitów udarowych (...) wraz ze zdjęciami tych towarów;

- magnetyczny uchwyt do bitów (...) wraz ze zdjęciami tych towarów;

- o kodzie (...), przystawka kątowa (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem;

- o kodzie (...), wiertła do metalu (...) wraz ze zdjęciami tych towarów i ich opisem

(wydruki z internetowej (...) handlowej (...) – k. 148-159, 160, 174, 180-183, 190-193).

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na dokumentach szczegółowo wskazanych przy każdej z okoliczności. Dokumentom tym należało przypisać walor wiarygodności, ponieważ ich autentyczność, prawdziwość i treść nie zostały podważone, zaś na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału Sąd nie uznał, aby ujawniły się jakiekolwiek okoliczności mogące z urzędu budzić co do nich wątpliwości. Należało mieć też na uwadze, że Sąd, dokonując oceny zgromadzonego materiału po myśli art. 233 § 1 k.p.c., ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, w tym wyjaśnień informacyjnych stron, oświadczeń, zarzutów przez nie zgłaszanych, jak i ich zachowania się w trakcie procesu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., sygn. akt I PKN 632/98, OSNP 2000/10/382).

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., Sąd pominął dowód z opinii biegłego zawnioskowany przez powoda. Dowód ten był nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, ponieważ, o czym Sąd wypowiedział się poniżej, ustalenie, czy sporne fotografie i opisy są utworami oraz czy posłużył się nimi pozwany nie mógł mieć istotnego znaczenia dla rozpoznawanej sprawy wobec niewykazania przez powoda, że przysługują mu jakiekolwiek prawa do tychże fotografii i opisów. Ponadto, kwestia, czy fotografie i opisy, jak wskazał powód w tezie dowodowej, „wykonano na rzecz powoda” nie może być przedmiotem opinii biegłego, gdyż nie wymaga to wiadomości specjalnych i jest rolą Sądu, nie zaś biegłego, ustalenie tej okoliczności. Podzielić przy tym należy stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 11 stycznia 2005 r. (I ACa 154/04, LEX nr 567213), w którym wskazano, że pojęcie wiadomości specjalnych nie obejmuje wiedzy dotyczącej treści obowiązującego prawa i reguł jego tłumaczenia; biegły nie może wypowiadać się w kwestii sposobu rozstrzygnięcia sprawy, byłoby to sprzeczne z istotą dowodu z opinii biegłego i z zasadą swobodnej oceny dowodów.

Sąd zważył, co następuje.

Na rozprawie z dnia 31 marca 2022 r. powód wskazał, że kwoty 2.022,27 zł dochodzi w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych.

Podstawy prawnej roszczenia powoda o zapłatę na jego rzecz kwoty 2.022,27 zł poszukiwać należało w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1062 z późn. zm., zwanej dalej „pr.aut.”).

Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a pr. aut., uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych.

W przypadku dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych (co w przypadku deliktu, zgodnie z art. 415 k.c., wymaga wykazania winy, wysokości uszczerbku majątkowego oraz związku przyczynowego) można domagać się zgodnie z dyspozycją art. 361 k.c. poniesionej straty ( damnum emergens) oraz korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( lucrum cessans), w granicach normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (adekwatny związek przyczynowy). Przede wszystkim powód musi dowieść bezprawności zachowania się pozwanego. To oznacza, że ten ostatni wkroczył na teren prawa wyłącznego, nie mając ku temu podstawy. Uprawniony wykazać musi, że doszło do nielegalnej reprodukcji, udostępnienia publiczności bez wymaganej zgody. Kolejną okolicznością przesądzającą odpowiedzialność sprawcy jest wina. W ramach odpowiedzialności deliktowej k.c. nie przewiduje, że należy jej domniemywać. Żadnych też ułatwień dowodowych nie wprowadza pr.aut. Stąd na ogólnych zasadach (art. 6 k.c.) winę sprawcy udowodnić ma powód. Naruszyciel nie musi działać umyślnie, ażeby można było przypisać mu odpowiedzialność. Inaczej mówiąc, podstawa odpowiedzialności sprawcy nie jest ograniczona do sytuacji, gdy działa w zamiarze wyrządzenia szkody. W tym ostatnim przypadku chce on naruszyć prawo autorskie lub godzi się na to. Odpowiedzialność odszkodowawczą uzasadniają również lżejsze postaci winy. Rozciąga się ona wobec tego na lekkomyślność lub niedbalstwo. Nieumyślnie narusza prawa autorskie np. ten, kto źle obliczył czas ich trwania, błędnie sądząc, że prawa już wygasły. Stopień winy sprawcy nie wpływa na zakres obowiązku odszkodowawczego w prawie autorskim. Nie ma, innymi słowy, przepisu, który uzależniałby wielkość sumy należnej na poczet odszkodowania od poziomu zawinienia. Dalej, o odpowiedzialności na zasadach ogólnych decyduje związek przyczynowy. Musi on istnieć między zdarzeniem szkodowym a samym uszczerbkiem wyrządzonym uprawnionemu. To na tym ostatnim spoczywa też ciężar dowodu w zakresie związku przyczynowego. Ma on wykazać, że związek ten jest adekwatny. To wymaganie znajduje wyraz w art. 361 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Sprawca nie odpowiada za ekstraordynaryjny uszczerbek, którego nie dało się przewidzieć, stosując zasady doświadczenia życiowego. Zakres pojęcia szkody dochodzonej w ramach ogólnych zasad obejmuje nie tylko opłaty licencyjne, jakie pozwany zapłaciłby, gdyby zawarł umowę z powodem. Rozciąga się także na utracone zyski. Mogą one być związane z tym, że kontrahenci rozwiązali z powodem umowy lub też ich nie zawarli (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt I AGa 72/19, LEX nr 3160201, A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, art. 79, uwaga 22, 26, LEX/el., M. Kubiak [w:] A. Michalak (red.), Prawo autorskie. Komentarz, art. 79, nb. 36, Legalis).

Z treści powyższego przepisu wynika, że powód, dochodząc naprawienia wyrządzonej mu szkody na zasadach ogólnych powinien był w pierwszej kolejności wykazać, że przysługują mu w niniejszej sprawie autorskie prawa majątkowe do fotografii i opisów, którymi, zdaniem powoda, pozwany bezprawnie posłużył się na internetowej (...) handlowej (...), a tym samym, iż przysługuje mu w rozpoznawanej sprawie legitymacja procesowa czynna.

Warunkiem wystąpienia w danym procesie w charakterze strony w znaczeniu procesowym jest, by dany podmiot był podmiotem do tego właściwym, tzn. musi on posiadać szczególną kwalifikację pozwalającą na wystąpienie z danym powództwem właśnie przez niego albo właśnie przeciwko niemu. Kwalifikację tę określa się w nauce postępowania cywilnego mianem legitymacji procesowej. Legitymacja procesowa stanowi uprawnienie do wystąpienia w danym procesie w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) względnie pozwanego (legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa przysługuje podmiotowi, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu normy prawnej indywidualno-konkretnej przytoczonej w powództwie. Podmiotem tym może być w szczególności stosownie do okoliczności podmiot objęty działaniem normy indywidualno-konkretnej przytoczonej w powództwie lub też podmiot podstawiony w miejsce takiego podmiotu (tak W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1998, s. 141).

Legitymację czynną do wystąpienia z powództwem o naruszenie autorskich praw majątkowych ma twórca, jego następca prawny (nabywca praw autorskich majątkowych, spadkobierca) lub podmiot pierwotnie nabywający prawa autorskie (pracodawca w przypadku oprogramowania komputerowego – art. 74 ust. 3 pr.aut.), jak również licencjobiorca wyłączny (w zakresie objętym umową licencyjną), chyba że umowa licencyjna stanowi inaczej (art. 67 ust. 4 pr.aut.). Wykazanie legitymacji procesowej czynnej może polegać na złożeniu do akt sprawy umowy przeniesienia praw lub licencji wyłącznej, która nie zawiera postanowienia odmiennego w sferze dochodzenia roszczeń (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt X GC 725/15, LEX nr 2127764; P. Podrecki [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, art. 79, LEX; J. Błeszyński [w:] Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, tom 13, red. J. Barta, Warszawa 2017, art. 79, Legalis; J. Barta, R. Markiewicz [w:] M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, E. Traple, J. Barta, R. Markiewicz, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2011, art. 79, LEX).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby doszło do przejścia na powodową spółkę autorskich praw majątkowych do fotografii i opisów towarów umieszczanych przez spółkę tę na internetowej (...) handlowej (...). Co więcej, z materiału tego nie wynika, komu miałyby przysługiwać prawa autorskie do spornych fotografii i opisów.

Zauważyć bowiem należy, że z dokumentów zatytułowanych „Rachunek do umowy zlecenia/o dzieło” z dnia 16 lipca 2020 r., 29 sierpnia 2020 r. i 29 września 2020 r. nie wynika, aby to P. C. lub J. C. odpowiedzialni byli za powstanie spornych fotografii i opisów. W przypadku J. C. rachunki te dotyczą „wystawiania aukcji” na internetowej (...) handlowej (...), a zatem już ze względu na samo posłużenie się niejasnym zwrotem „wystawiania aukcji” nie było możliwe ustalenie, czy jest on autorem jakichkolwiek fotografii czy też opisów. Podobnie ocenić należy rachunki dotyczące P. C., w których wskazuje się „przygotowywanie zdjęć i opisów”, co może, ale nie musi oznaczać tworzenia, w tym spornych w niniejszej sprawie, fotografii i opisów.

Przypomnieć także należy, że zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 1 in pricnipio, ust. 2 i 3 pr.aut. autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby m.in. na podstawie umowy, zaś umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana „licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione, przy czym nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości. Z kolei art. 53 pr.aut. stanowi, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Wobec wskazanych wyżej przepisów, zauważyć należy, że oświadczenia J. C. oraz P. C. z dnia 6 stycznia 2020 r. nie są umowami o przeniesienie autorskich prawa majątkowych. W pierwszej kolejności wskazać wypada, że nie jest jasne, czy doszło do zawarcia jakichkolwiek umów pomiędzy powodem a wskazanymi wyżej osobami. Przepis art. 78 § 1 zd. 2 k.c. stanowi, że do zawarcia umowy wystarcza m.in. wymiana dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany, podczas gdy powód przedstawił jedynie dokumenty obejmujące treść oświadczeń woli J. C. i P. C. podpisanie tylko przez wskazane wyżej osoby. Oświadczenia złożone zostały w dniu 6 stycznia 2020 r., zaś rachunki dotyczą wykonania umów z dnia 2 maja 2020 r. Wymogiem wszystkich umów z zakresu prawa autorskiego jest określenie ich przedmiotu, tj. utworu. Utwór może już istnieć w chwili zawarcia umowy lub też może być utworem na zamówienie, czyli mającym dopiero powstać w przyszłości; nieważna jest umowa przenosząca prawa lub licencja na wszystkie utwory, które twórca stworzy w przyszłości. Oświadczenia z dnia 6 stycznia 2020 r. nie precyzują jednakże, o jakie utwory w istocie chodzi. Co więcej, z oświadczenia J. C. wynika, że wykonał on dzieło „(...)”, zaś rachunki wydane na podstawie umowy z dnia 2 maja 2020 r. dotyczą „(...)”.

W świetle powyższych rozważań nie można uznać, aby powodowa spółka nabyła autorskie prawa majątkowe do spornych fotografii oraz opisów od J. C. i P. C.. Z materiału dowodowego zaoferowanego przeze powoda nie wynika bowiem, aby strony zawarły jakąkolwiek umowę, w tym umowę dotyczącą przeniesienia autorskich praw majątkowych, zaś rachunki i oświadczenia nie pozwalają na ustalenie, za stworzenie jakich to utworów odpowiadać mieliby J. C. i P. C.. Powód nie zdołał ponadto, a nawet nie podjął próby wykazania, choćby poprzez wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, czy doszło do udzielenia licencji niewyłącznej, co może nastąpić w dowolnej formie, także w sposób dorozumiany (por. art. 53 i 67 ust. 5 pr.aut. a contrario).

Powód nie udowodnił zatem, że jest następcą ewentualnego twórcy spornych fotografii i opisów. Nie przysługuje mu więc w niniejszej sprawie legitymacja procesowa czynna, co oznacza, że nie może on dochodzić naprawienia wyrządzonej mu szkody na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a pr.aut. i jeśli, jak sam wskazywał, dochodzi on kwoty 2.022,27 zł w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych, to już tylko z tego powodu powództwo podlegać musiało oddaleniu, o czym Sąd orzekł w pkt. 1 wyroku.

W tym miejscu zauważyć także należy, że zgodnie z art. 1 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 3 pr. aut., przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór), a przedmiotem prawa autorskiego może być m.in. utwór wyrażony słowem oraz utwór fotograficzny.

Dla zakwalifikowania danego dobra niematerialnego jako przedmiotu prawa autorskiego należy wykazać, że jest po pierwsze – rezultatem pracy człowieka, po drugie – przejawem działalności twórczej jako uzewnętrznionego rezultatu procesu intelektualnego, po trzecie – ma indywidualny charakter, po czwarte – jest ustalony. Poprzez ustalenie utworu rozumie się przy tym nie utrwalenie poprzez nadanie postaci materialnej, tylko uzewnętrznienie umożliwiające jego identyfikację oraz poznanie przez inne jak autor osoby. Utwory spełniające te cechy podlegają ochronie niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Nieistotne są także zamiar ich stworzenia, przeznaczenie oraz ewentualna użyteczność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2020 r., sygn. akt I CSK 513/18, LEX nr 3044356).

Wyróżnikiem pracy twórczej jest brak możliwości przewidzenia końcowego rezultatu podjętej aktywności; praca twórcza cechuje się tym, że jej rezultat jest niepewny. Należy to rozumieć jako próbę wyróżnienia działalności twórczej na tle czynności nieprowadzących do powstania utworu, bo podejmowanych rutynowo, w sposób powtarzalny, schematyczny, oczywisty dla innych potencjalnych wykonawców. Praca intelektualna o charakterze twórczym jest przeciwieństwem pracy o charakterze technicznym, która polega na wykonywaniu czynności wymagających jedynie określonej wiedzy i sprawności oraz użycia odpowiednich narzędzi, materiałów i technologii. Cechą pracy o charakterze technicznym jest przewidywalność i powtarzalność osiągniętego rezultatu. Tymczasem proces tworzenia, w przeciwieństwie do pracy technicznej, polega na tym, że rezultat podejmowanego działania stanowi projekcję wyobraźni osoby, od której pochodzi, zmierzając do wypełniania tych elementów wykonywanego zadania, które nie są jedynie wynikiem zastosowania określonej wiedzy, sprawności, surowców, urządzeń bądź technologii. W tym ujęciu twórczość, jako angażująca wyobraźnię twórcy, ma charakter subiektywny. Z tego względu przyjmuje się, że nie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego opracowanie stanowiące jedynie zastosowanie wiedzy technicznej, choćby wysokospecjalistycznej, jeżeli jego treść jest z góry zdeterminowana obiektywnymi warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem realizowanego (rozwiązywanego) problemu (zadania) technicznego. Należy to rozumieć jako próbę wyróżnienia działalności twórczej na tle czynności nieprowadzących do powstania utworu, bo podejmowanych rutynowo, w sposób powtarzalny, schematyczny, oczywisty dla innych potencjalnych wykonawców. Przede wszystkim należy jednak podkreślić, że praca o charakterze twórczym jest przeciwieństwem czynności o charakterze technicznym, polegających jedynie na wykonywaniu czynności wymagających tylko określonej wiedzy i sprawności oraz użycia odpowiednich narzędzi, materiałów czy technologii, mających cechy przewidywalności i powtarzalności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 listopada 2006 r., sygn. akt I ACa 490/06, LEX nr 298567).

Poza przypadkami skrajnymi bardzo trudno jest wśród fotografii przeprowadzić rozgraniczenie na fotografie chronione i niechronione (por. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, A. Niewęgłowski, M. Poźniak-Niedzielska [w:] J. Barta, System Prawa Prywatnego, t. 13, Warszawa 2017, s. 49).

W odniesieniu do fotografii jako utworu elementem twórczym jest wybór, albowiem to w jego wyniku dochodzi do nadania mu niepowtarzalnego piętna osobowości autora. Wspomniany wybór może dotyczyć uporządkowania i aranżacji przedmiotu fotografowania, kompozycji kadru, momentu fotografowania, przedstawienia perspektywy, ostrości obrazu, jego głębi, a także przyjętej skali natężenia światła, jasności. Fotografię, aby mogła być uznana za utwór podlegający ochronie, musi cechować inwencja twórcza autora, wynikająca z jego samodzielności artystycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002 r., sygn. akt III CKN 1096/00, LEX nr 81369).

Nie można uznać za utwór fotograficzny zdjęcia, które polega tylko na rejestracji rzeczywistości i nie ma znamion oryginalności ani też cech o charakterze osobistym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1976 r., sygn. akt IV CR 127/76, LEX nr 2043).

Charakter fotografii produktowych powoduje, że przejawów działalności twórczej nie można powiązać ani z przyjętą kompozycją ani oświetleniem, decyzją co do czasu fotografowania czy też ze sposobem obróbki zdjęć po ich powstaniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 października 2018 r., sygn. akt I ACa 125/18, LEX nr 2731661).

Podzielając powyższe poglądy judykatury, Sąd uznał, że sporne fotografie, do których, zdaniem powoda, przysługiwały mu majątkowe prawa autorskie, jako fotografie mające na celu jedynie rejestrację wyglądu znajdujących się na nich produktów, a więc fotografie produktowe, nie są utworami w rozumieniu pr.aut.

Sporne fotografie mają jedynie charakter dokumentacyjny. Przeznaczeniem tych zdjęć jest przedstawienie rzeczywistego, obiektywnego wyglądu produktów. Tworzenie fotografii produktowych odbywa się w stałych warunkach oświetleniowych, często bez ingerencji w położenie aparatu, gdyż ten znajduje się na statywie; w trakcie tworzenia serii fotografii osoba wykonująca zdjęcia przygotowuje wyłącznie kolejne produkty, a proces twórczy ograniczony jest do mechanicznej rejestracji. Produkty fotografowane są na jednolitym białym tle; ułożone są one podobnie, niemal w jednakowy sposób. Na ogół niezmieniona jest też koncepcja fotografowania, ułożenia, kadrowania i końcowego opracowania każde ze zdjęć.

Wydaje się także, że sporne fotografie nie mogą przejść testu statystycznej jednorazowości sprawdzającego, czy taki sam lub bardzo podobny (w treści lub formie) wytwór intelektualny nie powstał już wcześniej bądź czy istnieje prawdopodobieństwo, że taki sam lub bardzo podobny wytwór powstanie w przyszłości, co pozwala zweryfikować indywidualność utworu (por. E. Laskowska-Litak [w:] Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, art. 1., uwaga 25, por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2009 r., sygn. akt V CSK 337/08, LEX nr 488738), na co wskazują zdjęcia użyte na stronie producenta towarów oferowanych przez powoda.

Podobnie ocenić należy opisy produktów i ich działania, którymi powód posłużył się na aukcjach, nie jest bowiem utworem taki rezultat pracy, który jest zdeterminowany przez opisywany obiekt, założony cel (funkcję) i który jest jednym z możliwych do osiągnięcia przez osoby (specjalistów) podejmujących się tego samego zadania (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 września 2010 r., sygn. akt II FSK 839/09, LEX nr 745894).

Oznacza to, że nawet gdyby przyjąć, czego Sąd nie czyni, iż powodowi przysługują jakiekolwiek prawa do spornych fotografii i opisów, to jako prawa do nie-utworów nie mogłyby one podlegać ochronie na gruncie pr.aut.

Chociaż na rozprawie z dnia 31 marca 2022 r. powód wskazał, że kwoty 2.022,27 zł dochodzi w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych, to w pismach procesowych podnosił również, że pozwany naruszył jego dobra osobiste w postaci m.in. dobrego imienia.

Zgodnie z art. 43 k.c., przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Przepis art. 24 § 1 k.c. stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Na podstawie art. 24 § 1 k.c. należy wskazać następujące przesłanki ochrony:

1)  istnienie dobra osobistego;

2)  zagrożenie naruszeniem lub naruszenie tego dobra osobistego;

3)  bezprawność działania, które zagraża dobru osobistemu lub je narusza (por. J. Panowicz-Lipska [w:] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, art. 24, nb. 4, Legalis).

Dobrem osobistym powoda, którego naruszenia przez pozwanego dopatruje się powód w niniejszej sprawie, jest dobre imię osoby prawnej będące odpowiednikiem czci osoby fizycznej. W prawie cywilnym cześć występuje w dwóch aspektach: czci wewnętrznej (godność osobista) oraz czci zewnętrznej (dobrego imienia). Osobie prawnej nie przysługuje cześć wewnętrzna (godność osobista), ochronie prawnej podlega natomiast dobre imię. Działaniem naruszającym dobre imię osoby prawnej jest publikacja materiałów powodujących pogorszenie wizerunku osoby prawnej i narażających ją na utratę zaufania lub podważająca jej wiarygodność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2006 r., sygn. akt I CSK 169/06, LEX nr 607233, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2007 r., sygn. akt II CSK 392/06, LEX nr 276219, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., sygn. akt II CSK 111/08, LEX nr 447659, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I CSK 790/10, P. Sobolewski [w:] W. Borysiak (red.), K. Osajda (red.), Kodek cywilny. Komentarz, art. 43, uwaga 3., Legalis).

Nie sposób jednakże dopatrzyć się na gruncie niniejszej sprawy naruszenia dobrego imienia powoda, a w gruncie rzeczy jakiegokolwiek innego dobra osobistego. Jak już wyżej wskazano, powód nie wykazał, że przysługują mu jakiekolwiek prawa do spornych fotografii i opisów, a tym samym posłużenie się nimi przez pozwanego nie mogłoby mieć charakteru bezprawnego (co do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych por. np. M. Pazdan [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, art. 24, nb. 6-17, Legalis). Co więcej, rozpowszechnienie tychże fotografii i opisów przez pozwanego mogłoby zagrozić naruszeniem dobrego imienia powoda tylko wtedy, gdyby uczestnicy obrotu fotografie te i opisy łączyli bezpośrednio z powodem i tym samym mogliby uznać, że pozwany posługując się nimi, jest w istocie powodem, podczas gdy powód nie miałby kontroli nad towarami sprzedawanymi przez pozwanego czy też nad jakością obsługi klienta. Oczywiście, sytuacja taka w niniejszej sprawie nie miała miejsca, a tym samym nie sposób było dopatrzyć się zasadności roszczenia powoda również w przepisach k.c. dotyczących dóbr osobistych i ich ochrony.

Mając powyższe na względzie, Sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 2 wyroku zgodnie z art. 98 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty postępowania obciążające powoda w łącznej kwocie 917,00 zł składały się kwota 900,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego pozwanego zgodnie z § 2 pkt 3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265) oraz kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1923 z późn. zm.). Wskazać przy tym należy, że do wynagrodzenia i wydatków jednego adwokata, zaliczonych do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, nie dolicza się VAT (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1995 r., sygn. akt III CZP 4/95, OSNC 1995/5/79), dlatego też nie było podstaw do zasądzenia kosztów zastępstwa pozwanego powiększonych o kwotę VAT według faktury z dnia 12 maja 2021 r.

Sędzia Jarosław Antoniuk