Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14/03/2025 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Ławnicy:	Sędzia Marek Osowicki Grzegorz Bytner Jan Poczekajło
Protokolant:	kierownik sekretariatu Anna Górska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2025 r. w Człuchowie

sprawy z powództwa B. R.

przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno Handlowemu (...) i (...) Spółce jawnej w M.

o odszkodowanie i odprawę

z pozwem wzajemnym

1.  Zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego (...) i (...) Spółki jawnej w M. na rzecz powoda B. R. kwotę 29.597,46 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych 46/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11.09.2024 r. do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania

2.  Zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego (...) i (...) Spółki jawnej w M. na rzecz powoda B. R. kwotę 19.731,64 zł (dziewiętnaście tysięcy siedemset trzydzieści jeden złotych 64/100 ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11.09.2024 r. do dnia zapłaty, tytułem odprawy

3.  Oddala powództwo wzajemne

4.  Zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego (...) i (...) Spółki jawnej w M. na rzecz powoda B. R. kwotę 2.700,00 zł (dwa tysiące siedemset złotych ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów procesu

5.  Wyrokowi w punkcie pierwszym nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 9.865,82 zł.

(-) G. B. (-) M. O. (-) J.P.

Sygn. akt IV P 469/24

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda B. R. wniósł powództwo przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno Handlowemu (...) i (...) spółka jawna w M. o zapłatę odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika i zasądzenie odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda wskazał, iż powód pracował na stanowisku kierowcy. Powód wskazał, że pozwana spółka ciężko naruszyła obowiązki pracodawcy co objawiało się przez nierówne traktowanie pracowników, poniżanie, szykanowanie i naruszanie godności powoda przez R. B. oraz łamanie przepisów transportowych, w tym naruszeń dotyczących przekroczenia masy całkowitej pojazdu oraz uzależniania wynagrodzenia kierowcy od ilości przejechanych kilometrów. Pełnomocnik powoda powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego, iż rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, uprawnia pracownika do nabycia prawa do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiazywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Pełnomocnik pozwanej spółki w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami. Zgłosiła też powództwo wzajemne o zasądzenie od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwoty 29 597,46 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p.

W uzasadnieniu sprzeciwu podniosła, iż w ocenie pozwanego żadna z przyczyn wskazanych przez powoda w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia nie miała miejsca. Strona pozwana zaprzecza jakoby w firmie pensja była uzależniona od wartości frachtu, normy paliwowej, by był łamany pakiet mobilności i przepisy transportowe. Również pozwana zaprzecza jakby R. B. poniżał i szykanował powoda.

Pełnomocnik powoda w odpowiedzi na pozew wzajemny wniósł o oddalenie pozwu wzajemnego w całości jako bezzasadnego.

Uzasadnienie faktyczne:

Powód B. R. był zatrudniony w pozwanej spółce Przedsiębiorstwu Produkcyjno Handlowemu (...) i (...) spółka jawna w M. od 9.06.2020 r. do 19.04.2024 r. na stanowisku kierowcy.

(dowód: akta osobowe powoda cz. C , świadectwo pracy k. C4).

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe (...) i (...) spółka jawna w M. na dzień 24.05.2024 r. zatrudniało 46 kierowców.

(dowód: protokół kontroli PIP k. 52).

Wynagrodzenie powoda faktycznie było wyliczane jako 12% od wartości frachtu, tj. ceny za przetransportowanie towaru, plus premia paliwowa, dodatek stażowy i wynagrodzenie za dyżury weekendowe. Z tego cześć wynagrodzenia była wypłacana na konto pozostała część wypłacana w gotówce. Na koniec miesiąca przy wypłacie było zestawienie, tabelka, ilości wykonanych przewozów i kwota frachtu. Frachty były ogółem podsumowane i z tego było obliczone12 % plus dodatki.

(dowód: zeznania świadków M. J. k.102 od 00:05:32 do 00:26:40 , T. S. k. 103 od 00:30:51 do 00:42:15, P. W. k.86 od 01.07.33 do 01:21:06, korespondencja sms powoda ze spedytorem k. 25, 76 raport zleceń i ceny za przewóz za marzec 2024 r. dla samochodu powoda k.26 i 77,78,81, wyliczenie wynagrodzenia powoda za marzec k.27, stenogram nagrania rozmowy powoda z pozwanym k. 95, pozwanego w sprawie ogłoszenia o pracę k. 97-98 ).

Powód 19.04.2024 r. złożył pracodawcy oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o prace bez wypowiedzenia z winy pracodawcy w trybie art. 55 k.p. z powodu uzależnienia pensji od wartości frachtu i od normy paliwowej, nieprzestrzegania pakietu mobilności, nierównego traktowania pracowników, jedni maja dniówki inni procent od frachtu, poniżania, szykanowania i naruszania godności pracownika przez R. B., w tym przesyłania filmików z wizerunkiem pracownika w celu naruszenia jego dobrego imienia, łamania przepisów transportowych, w tym naruszeń z tytułu przekroczenia masy całkowitej pojazdu.

(dowód: akta osobowe powoda cz. C , rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia k. C1).

Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda wynosiło 9865,82 zł.

(dowód: wyliczenie wynagrodzenia k. 46).

Uzasadnienie prawne:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie powód skutecznie rozwiązał umowę o pracę z winy pracodawcy w trybie art. 55 § 1 ¹ k.p.

Odnosząc się do roszczenia powoda o odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p., pracodawca może zarzucić brak przyczyny wskazanej w tym przepisie mimo, że sam nie wniósł powództwa o odszkodowanie przewidziane w 61 ¹ k.p. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4.03.1999 III ZP 3/99 OSNAPiUS 1999/17 poz. 542).

W niniejszej sprawie pełnomocnik powodowej spółki wniósł powództwo wzajemne o zasądzenie od powoda odszkodowania na podstawie art. 61 ¹ k.p.

W takim przypadku ciężar przeprowadzenia dowodu zasadności rozwiązania umowy o pracę spoczywa na pracowniku. Jest on zobowiązany udowodnić, że pracodawca w ciężki sposób naruszył jeden ze spoczywających na nim obowiązków względem pracownika. Nieprzeprowadzenie powyższego dowodu powoduje automatycznie uznanie przez sąd pracy braku zasadności roszczenia o odszkodowanie.

Bieg miesięcznego terminu z art. 55 § 2 w zw. z art. 52 § 2 k.p. rozpoczyna się, jeżeli pracownik pozyskał odpowiednio skonkretyzowane i wiarygodne – także przedmiotowo – wiadomości o naruszeniu jego uprawnień przez pracodawcę bądź osoby działające w jego imieniu (np. odmowie przeniesienia go do odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje pracy). Jeżeli zachowanie pracodawcy ma charakter ciągły, termin miesięczny liczy się od dnia popełnienia ostatniego czynu, jeśli natomiast ma charakter trwały, od dnia ustania stanu bezprawności.

Przy rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia przez pracownika skutkiem nieumieszczenia w art. 55 § 1 ¹ przesłanki winy pracodawcy jest otwarty charakter pojęcia „ciężkiego naruszenia”. Jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, obok znacznego stopnia winy pracodawcy samodzielną podstawą przyjęcia „ciężkości naruszenia” jest naruszenie istotnych interesów pracownika, niekoniecznie majątkowych (tak: K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska, K. Jaśkowski, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2025, art. 55).

Ocena wagi naruszenia podstawowego obowiązku pracodawcy wobec pracownika, który rozwiązuje stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, dokonywana jest z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy dotyczących tego naruszenia, a nie jedynie na podstawie treści oświadczenia pracownika art. 55 § 1 ¹ w związku z art. 55 § 2 k.p. (vide: wyrok SN z 10 września 2020 r., III PK 43/19).

W rozpatrywanej sprawie powód rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy w trybie art. 55 § 1 ¹ k.p. z powodu uzależnienia pensji od wartości frachtu i od normy paliwowej, nieprzestrzegania pakietu mobilności, nierównego traktowania pracowników, jedni maja dniówki inni procent od frachtu, poniżania, szykanowania i naruszania godności pracownika przez R. B., w tym przesyłania filmików z wizerunkiem pracownika w celu naruszenia jego dobrego imienia, łamania przepisów transportowych, w tym naruszeń z tytułu przekroczenia masy całkowitej pojazdu.

Jak wynika z art. 26 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 z ze zm.), warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku, jeżeli ich stosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub zachęcać do naruszania przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Innymi słowy, warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku, jeżeli ich stosowanie wpłynęłoby na pogorszenie bezpieczeństwa jazdy (zob. art. 10 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 561/2006, Magdalena Rycak, Komentarz do art. 26 ustawy o czasie pracy kierowców, Lex 2009 , Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 25.09.2015 r., VII Pa 83/15, LEX nr 1842453 i wyrok TSUE z 8.07.2021 r., C-428/19).

W stosunku do kierowców pracodawca nie może wprowadzić quasi-akordowego systemu wynagradzania polegającego na uzależnieniu wysokości wynagrodzenia od liczby przejechanych kilometrów bądź ilości przewiezionego ładunku (tak: T. Zwolak [w:] Ustawa o czasie pracy kierowców. Komentarz, Warszawa 2010, art. 26).

Oznacza to, że przedsiębiorca powinien stosować taki system wynagradzania, który w żaden sposób nie mógłby wpływać na naruszanie przez kierowców norm w zakresie obowiązków prowadzenia przerw i odpoczynków. Zaznaczyć przy tym trzeba, że odpowiedzialność przedsiębiorstwa za tego typu naruszenia ma charakter obiektywny, tzn. nie jest uzależniona od winy przedsiębiorcy (porównaj: wyrok SR w Świebodzinie z 23.03.2016 r., IV P 15/15, LEX nr 2107754).

Jak wynika z jasnych i konsekwentnych a przez to wiarygodnych zeznań świadków kierowców M. J., T. S. i spedytora P. W. wynagrodzenie powoda było ustalane jako 12% od frachtu tzw. obrotu, plus premia paliwowa, dodatek stażowy i wynagrodzenie za dyżury weekendowe.

Powyższe zeznania świadków znajdują potwierdzenie w zestawieniach wykonanych zleceń transportowych, wyliczeniach wynagrodzenia powoda oraz korespondencji sms powoda ze spedytorem oraz proponowanych przez stronę pozwaną warunkach zatrudnienia kandydatowi na kierowcę.

Mając na względzie powyższe dowody w ocenie sądu nie zasługują na wiarę, nieszczere zeznania W. C. i K. K. (1), iż zasady płatności wynikają z umowy o pracę. Co więcej świadek C. zeznał jednak, że podstawa zależy jak jest umówiony dany kierowca a świadek K. nie wie nic na temat wynagradzania powoda.

Więc faktycznie, wbrew zapisom umowy o pracę, wynagrodzenie powoda było wyliczane od wartości frachtu, tj. ceny za przetransportowanie towaru, 12 % od frachtu i stanowiło główny element wynagrodzenia powoda, dodatkami była premia paliwowa, stażowe i dodatek za dyżury.

Powyższe w ocenie sądu wpływa na dysponowanie czasem przez kierowcę, który może zachęcać do naruszania norm prawnych w sferze czasu pracy czy też bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego (porównaj też: J. Jasiewicz [w:] Ustawa o czasie pracy kierowców. Komentarz, red. K. W. Baran, M. Tomaszewska, Warszawa 2023, art. 26).

Z doświadczenia wynika, iż wynagrodzenie kierowców zatrudnianych na podstawie umowy o pracę bardzo często ma charakter ryczałtowy lub też jest ustalane procentowo od frachtu, tj. wysokości danej umowy przewozu. Kierując się z kolei zasadami doświadczenia życiowego można wywieść wniosek, że kierowca, którego wynagrodzenie zależy od liczby przejechanych kilometrów, dąży do tego, aby tych kilometrów przejechać jak najwięcej, co przekładałoby się na wyższe wynagrodzenie. Taka sytuacja zmuszałaby, czy też zachęcała kierowców do bardziej intensywnej pracy, bez baczenia na własne zmęczenie, warunki drogowe, dopuszczalne normy czasu prowadzenia pojazdu czy też ograniczenia wynikające z przepisów prawa o ruchu drogowym. Wszystkie te składniki niewątpliwie negatywnie wpływałyby na bezpieczeństwo jazdy i z tych też względów ustalanie tego rodzaju wynagrodzenia jest niedopuszczalne, a sąd nie dostrzega żadnych przesłanek, które usprawiedliwiałyby stosowanie tego rodzaju wynagrodzenia w pozwanej spółce (tak też: SA w G. w uzasadnieniu wyroku z 29.09.2015 r., III APa 21/15, LEX nr 1934488).

W ocenie sądu takie ukształtowanie wynagrodzenia powoda, uzależnione od ilości wykonanych przewozów transportowych i związanej z tym wartości frachtu, naruszało istotne interesy powoda, co do przestrzegania norm czasu pracy kierowcy i dobowego oraz tygodniowego odpoczynku, co za tym idzie zagrażało zdrowiu powoda oraz bezpieczeństwu w ruchu drogowym jego i innych uczestników ruchu.

Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 94 ust. 4 k.p.) oraz przestrzeganie zakazu uzależniania wynagrodzenia kierowców od frachtu (art. 26 ustawy o czasie pracy kierowców).

Z korespondencji sms z 31 sierpnia 2023 r. (k.76) wynika, iż powodowi faktycznie zależało na wysokości dniówki, uzależnionej od ceny za przewóz.

Skoro pozwana spółka do końca zatrudnienia powoda stosowała zasady wynagradzania naruszające art. 26 ustawy o czasie pracy kierowców, to nie został, naruszony termin do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 55 k.p.

Również w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalony jest podgląd, iż jeżeli choćby jedna z przyczyn wskazanych w rozwiązaniu umowy o pracę się potwierdzi i w ocenie sądu jeżeli uzasadnia ten tryb rozwiązania stosunku pracy, to takie oświadczenie woli nie narusza przepisów o rozwiązywaniu stosunku pracy.

Przepis art. 61 k.p. jednoznacznie stanowi, że odszkodowanie przysługuje w razie " nieuzasadnionego rozwiązania umowy" przez pracownika w trybie natychmiastowym. Inaczej mówiąc, chodzi o przypadek, gdy zatrudniony skorzystał z trybu przewidzianego w art. 55 § 1 ¹ KP, mimo że pracodawca nie dopuścił się ciężkiego naruszenia swoich podstawowych obowiązków.

Zdaniem sądu powód w toku postępowania wykazał, jedną z przyczyn rozwiązania umowy o pracę z pracodawcą, mianowicie uzależnienie pensji od wartości frachtu i że jest ona rzeczywista oraz uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 55 k.p.

Zatem nie zasługuje na uwzględnienie zgłoszone powództwo wzajemne.

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika uprawnia pracownika do nabycia prawa do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j.: Dz.U. z 2015 r., poz. 192 ze zm.), jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy (zobacz: uchwała SN z 2.07.2015 r., III PZP 4/15, OSNP 2016, nr 1, poz. 1).

Skoro jedyną przyczyną rozwiązania stosunku pracy przez powoda z przyczyn dotyczących pracodawcy było uzależnienie wynagrodzenia powoda od wartości frachtu, co zagrażało jego interesom w postaci zdrowia i życia, to powodowi należna jest odprawa na podstawie art. 8 w zw. art. 10 ust. 1 z ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Mając na uwadze powyższe sąd na podstawie przepisu art. 55 § 1 ¹ k.p. zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda kwotę 29 597,46 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i na mocy przepisu art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników kwotę 19 731,64 zł tytułem odprawy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Na zasadzie art. 61 ¹ k.p. a contrario oddalił powództwo wzajemne.

O kosztach procesu sąd orzekł w myśl przepisu art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 pkt. 2 w zw. z § 2 pkt 5 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r. (Dz.U. poz. 1800 ze zm.), zasądzając od pozwanej spółki na rzecz powoda 2700 zł tytułem kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Na mocy przepisu art. 477 ² § 1 k.p.c. nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

(-) M. O.