Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1429/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z 11 kwietnia 2024 r. sygn. V K 347/23.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ obrońcy (wszystkich oskarżonych)

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ w całości

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie (ewentualny, jednego obrońcy)

☒

zmiana (główny)

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

A. M.

Karalność oskarżonego

Karna karna

865-876

2

M. M.

Karalność oskarżonego

Karna karna

861-864

3

S. G.

Karalność oskarżonego

Karna karna

877-882

4

M. M.

Leczenie oskarżonego

Dokumenty

888-892

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1-4

Karty karne i dokumenty

Art. 424 § 1 pkt 1 kpk nie przewiduje wyjaśniania przyczyn uznania dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego A. M. poprzez błędną jego wykładnię i zastosowanie art. 278 § 1 kk przy prawidłowo dokonanych ustaleniach faktycznych w zakresie zamiaru oskarżonego towarzyszącego mu w okolicznościach zaboru torby (zarzut obrońcy wszystkich oskarżonych).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jest okolicznością niekwestionowaną, bo przyznaną, że A. M. podczas przedmiotowego zajścia zabrał F. N. torbę będącą przedmiotem zarzutu. Zatem wywody skarżącego mające wykazać, że nie miała miejsce kradzież, sprowadzają się do twierdzenia, że nie zabrał jej w celu przywłaszczenia. Odpowiedzieć więc należy zatem w pierwszej kolejności, że finalnie do tego przywłaszczenia doszło. Rzeczy, które znajdowały się w torbie, zostały odnalezione u M. M., co przesądza o ustaleniu, że oskarżony rozporządził nimi jak własnymi. Nie odnaleziono zresztą wówczas pendriva i telefonu, którego – jak wynika z zeznań F. N. – sprawcy użyli, rozsyłając do znajomych pokrzywdzonego negatywne wiadomości na jego temat. Po kradzieży rozporządzono więc telefonem i pendrivem jak własnym, a przyczyna, dla której w tej sytuacji M. M. nie został oskarżony o paserstwo (chociaż przyjął kradzioną torbę z rzeczami, a o udział w kradzieży prokurator go nie oskarżył) pozostanie tajemnicą prokuratora.

Następnie należy ocenić wyjaśnienia oskarżonego twierdzącego, że zabrał torbę, aby wymusić na F. N. zwrot długu. To z kolei jest nie do przyjęcia z uwagi na treść przepisów dotyczących przestępstw przeciwko mieniu. Nie ulega wątpliwości, że torbę A. M. zabrał bezprawnie, a nazywanie tego zaboru w apelacji „zastawem” w żaden sposób tego nie zmieni: z takim samym skutkiem kradzież można nazywać mimowolną darowizną na rzecz sprawcy.

Tu należy przypomnieć treść art. 286 § 2 kk, który przewiduje przestępstwo żądania korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. Oznacza to, że zabranie rzeczy po to, aby za jej zwrot żądać korzyści majątkowej – jakiejkolwiek, bo zwrot długu też jest korzyścią majątkową – jest przestępstwem, w dodatku zagrożonym surowszą karą niż zwykła kradzież z art. 278 § 1 kk, a także niż czyn z art. 191 § 2 kk (co miałoby znaczenie, gdyby całość działania A. M. chcieć uznać za jeden czyn). Jeśli to w kierunku takiego ustalenia idzie apelacja, to przypomnieć należy, że obrońca ma prawo działać tylko na korzyść oskarżonego. Sąd Okręgowy nie będzie dokonywał ustaleń w tym kierunku, gdyż wyrok nie jest – przynajmniej deklaratywnie – zaskarżony na niekorzyść oskarżonego. Ustalenie, że A. M. zabrał torbę „w zastaw”, musiałoby prowadzić zaś do zakwalifikowania kradzieży z art. 286 § 2 kk, a to nie jest możliwe z uwagi na obowiązujący zakaz reformationis in peius. To kwestię powyższą zamyka.

Wniosek

O uniewinnienie A. M. od czynu z art. 278 § 1 kk.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut w żadnym zakresie nie podważył słuszności uznania czynu A. M. za kradzież, nie mógł więc skutkować zmianą wyroku.

Lp.

Zarzut

2

Dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego naruszając przy tym przepis art. 7 kpk, co miało wpływ na treść orzeczenia poprzez bezpodstawne przyjęcie, że oskarżony A. M. dopuścił się kradzieży w sytuacji, gdy nie wynika, by zabranie przez oskarżonego torby miało charakter kradzieży, w sprawie nie ustalono realnej wartości zabranych przedmiotów i oceniono wyjaśnienia oskarżonych, w tym A. M. jako częściowo niewiarygodne (zarzut obrońcy A. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kwestia charakteru czynu oskarżonego omówiona została w odniesieniu do poprzedniego zarzutu. Widzimisię oskarżonego, że torbę zabrał „w zastaw”, nie ma żadnego prawnego znaczenia w sprawie, skoro rozporządził nią jak własną. Poza tym oskarżony zapewne nie wie (zwłaszcza, że nie wie tego również jedna z obrońców) iż zabranie rzeczy w celu wymuszenia za jej zwrot jakiejkolwiek korzyści majątkowej jest przestępstwem surowiej karanym niż zwykła kradzież. W dalszym zakresie odnoszenie się do wskazanego argumentu byłoby powtarzaniem tego, co już napisano.

Ustalenie wartości zabranych przedmiotów nastąpiło w oparciu o zeznania pokrzywdzonego. Jest to sytuacja typowa i nie widzi Sąd Okręgowy w tym żadnej nieprawidłowości. Nie można żądać od wszystkich właścicieli, aby przez całe życie przechowywali dowody zakupu wszystkich posiadanych rzeczy na wypadek, gdyby zostały one ukradzione i trzeba było udowadniać przed sądem ich wartość. A do tego sprowadza się negowanie zeznań pokrzywdzonego co do wartości mienia. Pokrzywdzony mógł nie każdą wartość dokładnie pamiętać i Sąd nie zamierza mu z tego czynić zarzutu. Zeznał tak, jak potrafił, a skoro nie da się obecnie sprawdzić, jaka była wartość skradzionych rzeczy z tego powodu, że niektórych z tych rzeczy nie odnaleziono, to przyczyna ich nieodnalezienia leży po stronie oskarżonego. Sąd Okręgowy nie będzie na tej podstawie podważał zeznań pokrzywdzonego; trzeba było nie kraść. Ocena wyjaśnień oskarżonych nie budzi w zakresie powyższego czynu zastrzeżeń: oskarżeni mówią o czynie tak, jak chcieliby go postrzegać.

Sąd Rejonowy i tak podszedł do sprawy bardzo ostrożnie, bo wyeliminował z wykazu ukradzionych rzeczy zegarki. Było to ustaleniem na korzyść oskarżonego i rozstrzygnięciem na jego korzyść wszelkich wątpliwości. Doprowadziło to do znacznego obniżenia wartości przedmiotu kradzieży.

Wniosek

O uniewinnienie A. M. od czynu z art. 278 § 1 kk.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut nie został uznany za zasadny, zatem nie mógł doprowadzić do uwzględnienia wniosku.

Lp.

Zarzut

3

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 410 kpk poprzez pominięcie w procesie rekonstrukcji stanu faktycznego dowodu w postaci pliku dźwiękowego na płycie uzyskanej od operatora 112, ujawnionego na rozprawie w dniu 09.01.2024 r. i zaliczonego w poczet materiału dowodowego na rozprawie w dniu 05.03.2024 r. (zarzut obrońcy wszystkich oskarżonych).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Rejonowy uwzględnił przedmiotowy dowód, czego dowodzi jasno przebieg procesu i uzasadnienie zaskarżonego wyroku: dowód (k. 714a) odtwarzany był na rozprawie, zatem Sąd się z nim zapoznał, został także wymieniony jako użyty przy ustalaniu przebiegu przedmiotowego zdarzenia. Zarzut zatem jest chybiony. Natomiast powoływanie się na słowa „oddasz pieniądze, to oddam ci torbę” znowu mogłoby skutkować co najwyżej niekorzystnym dla A. M. uznaniem kradzieży za czyn z art. 286 § 2 kk, co obecnie nie jest możliwe z przyczyn prawnych.

Wniosek

O uniewinnienie A. M. od czynu z art. 278 § 1 kk.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut z uwagi na treść jego uzasadnienia (zawartego zresztą nie w uzasadnieniu apelacji, a w zarzucie, co jest niezgodne z art. 427 § 2 kpk) został tak sformułowany, aby być skierowany przeciwko skazaniu A. M. z art. 278 § 1 kk. Nie zmienia on sytuacji w sprawie ani nie podważa wskazanego skazania.

Lp.

Zarzut

4

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 204 § 1 pkt 2 kpk poprzez przeprowadzenie czynności przesłuchania F. N. i odebranie od niego zeznań w postępowaniu przygotowawczym bez udziału tłumacza, choć świadek nie władał językiem polskim, co w konsekwencji spowodowało czynienie ustaleń faktycznych w oparciu o protokół znajdujący się na k. 3-4, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia (zarzut obrońcy M. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dowodem przeprowadzonym przed Sądem nie był protokół zeznań F. N. znajdujący się na k. 3-4, ale zeznania świadka. F. N. został przesłuchany bezpośrednio przez Sąd na rozprawie, z udziałem tłumacza. Jeśli bowiem świadek jest przesłuchany bezpośrednio przez Sąd, dowodem są jego zeznania jako takie, w całości, a nie jakikolwiek protokół. Protokół z k. 3-4 został natomiast świadkowi odczytany, przy czym uczestniczył tłumacz. Świadek potwierdził w całości treść zeznań zawartych w tym protokole, a w niektórych kwestiach odniósł się do nieścisłości. Oznacza to, że bez względu na to, w jaki sposób owo przesłuchanie zostało przeprowadzone, zapis w protokole nie zniekształcił ostatecznej treści zeznań świadka. Gdyby bowiem tak się stało, F. N. na rozprawie by inne zniekształcenia i ewentualne nieprawdziwości również wskazał, a obrońcy, co należy podkreślić, mieli możliwość wypytania świadka o wszystkie fakty związane z przedmiotowym protokołem.

Zatem nie miała tu miejsca obraza prawa procesowego, która miałaby wpływ na treść wyroku, ponieważ ostatecznie nie doszło do oparcia wyroku na jakiejkolwiek treści niezgodnej z zeznaniami świadka przesłuchanego bezpośrednio na rozprawie.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych, także ewentualnie wszystkie inne wnioski co do winy.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut nie był słuszny, nie sposób było oprzeć o ten zarzut jakiegokolwiek skutecznego wniosku. Nie da się zresztą stwierdzić, który wniosek wiązał się z powyższym zarzutem, jako że zarzut miał zakwestionować całość zeznań F. N., a te wiązały się ze wszystkimi czynami zarzucanymi oskarżonym.

Lp.

Zarzut

5

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 204 § 2 kpk poprzez niedokonanie tłumaczenia na język polski treści dokumentu znajdującego się na k. 21, tj. zdjęcia wiadomości, jakie pokrzywdzony miał otrzymać od M. M., co w konsekwencji spowodowało czynienie ustaleń faktycznych w oparciu o treść tej rozmowy, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia (zarzut obrońcy M. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodnie z art. 204 § 2 kpk należy wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie albo zapoznania strony z treścią przeprowadzanego dowodu. W niniejszym przypadku nie sposób mówić o zapoznawaniu stron z treścią dowodu, ponieważ chodzi o wiadomości przesyłane przez oskarżonego pokrzywdzonemu, zatem obu im były one znane i znali oni ich treść. Pokrzywdzony jest Niemcem, a oskarżony w tym języku z nim korespondował, co dowodzi znajomości języka przynajmniej w takim zakresie, jaki był niezbędny do zrozumienia wiadomości; nie wysyłałby przecież tekstów, których by nie nie rozumiał. Wymieniane wiadomości są też – w dzisiejszych czasach, gdy znajomość języków takich jak niemiecki nie jest niczym rzadkim – zrozumiałe całkowicie dla Sądu, który się z nimi zapoznał nawet bez tłumacza, podobnie zresztą jak Sąd Okręgowy.

Dla Sądu Okręgowego treść tych wiadomości też jest jasna, co należy wskazać. Osk.: „ Liebst du deine Frau ” – Czy kochasz swoją żonę. Pokrz: „ Was soll die Frage ” – Co to za pytanie, „ Habe dir schon mal gesagt bedrohe nicht meile Familie” – Mówiłem ci już, żebyś nie groził mojej rodzinie. Osk.: „ Ich bedrogen??” – Ja grożę?? „ Neine” – Nie, „ Ganz normale frage” – Zupełnie normalne pytanie. Pokrz.: „ Was willst von meiner Frau? Lasse meine Frau in Ruhe ” – Czego chcesz od mojej żony? Zostaw moją żonę w spokoju, „ Kein Kontakt” – żadnego kontaktu, „ Keine Anrufe” – Żadnych telefonów, „ Keine Nachrichten” – Żadnych wiadomości, „ Lasse meine Frau in peace” – Zostaw moją żonę w spokoju (peace – słowo angielskie). Sens tej wymiany wiadomości jest dla Sądu również oczywisty.

Wymóg wezwania tłumacza nie ma charakteru bezwzględnego, następuje wtedy, gdy konieczna jest jego rola do przetłumaczenia czegokolwiek. W przypadku powyższych wiadomości potrzeby takiej nie było, zatem nie sposób uznać, że zaniechanie wezwania tłumacza miało jakikolwiek wpływ na ustalenia i treść wyroku.

Wniosek

O wyeliminowanie z opisu czynu, że M. M. groził członkom rodziny pokrzywdzonego.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut nie wykazał jakiegokolwiek wpływu omawianej kwestii na treść wyroku, zatem nie mógł spowodować uwzględnienia jakiegokolwiek wniosku.

Lp.

Zarzut

6

Naruszenie prawa procesowego, a to art. 399 § 1 kpk w zw. z art. 14 § 1 kpk poprzez daleko idącą zmianę opisu czynu, co po pierwsze spowodowało naruszenie zasady skargowości, a po drugie pozbawiło oskarżonego prawa do obrony (zarzut obrońcy A. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wskazane przepisy w ogóle nie regulują kwestii zmiany przez Sąd opisu czynu. Art. 399 § 1 kpk nakazuje uprzedzić strony o możliwej zmianie kwalifikacji prawnej czynu, ale nie o możliwej zmianie jego opisu. Sąd uprzedzenia przewidzianego w art. 399 § 1 kpk dokonał na rozprawie w dniu 7 marca 2024 r. Wznowił w tym celu przewód sądowy, a po uprzedzeniu odroczył rozprawę, umożliwiając oskarżonym obronę w stosunku do możliwej zmienionej kwalifikacji. Zatem niczego więcej domagać się w tym zakresie strony od Sądu nie mogły.

Opis czynu wolno Sądowi zmieniać bez uprzedzenia stron, bo Sąd ma obowiązek skazać oskarżonego za taki tylko czyn, którego zaistnienie ustalił, a nie za taki, jaki prokurator zarzucił, bez prawa korekty. Nie wolno mu tylko wychodzić poza granice oskarżenia. Tego zaś Sąd z całą pewnością nie zrobił. Próba wmówienia Sądowi Okręgowemu, że zmiana opisu czynu była „daleko idąca”, jest skazana na niepowodzenie. Sąd Rejonowy w istocie uznał kradzież rozbójniczą za zwykłą, skorygował (zmniejszył) wykaz ukradzionych rzeczy, jednemu z oskarżonych przypisał pomocnictwo zamiast współsprawstwa, a nadto dokonał ustaleń co do recydywy oskarżonych, ustaleń zresztą bezbłędnych, bo prokurator w tym zakresie nie stanął na wysokości zadania.

Art. 14 § 1 kpk został natomiast powołany w zarzucie zupełnie nie na temat, bo dotyczy czegoś innego (zasady skargowości) i o jego naruszeniu w tym przypadku nie sposób mówić.

Wniosek

Prawdopodobnie o uniewinnienie oskarżonych; zarzut nie przekłada się bezpośrednio na jakikolwiek wniosek reformatoryjny.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut jest kompletnie chybiony i jako taki nie mógł uzasadnić skutecznie żadnego wniosku.

Lp.

Zarzut

7

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 7 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań F. N., przejawiającą się w uznaniu tych „wyjaśnień” za częściowo wiarygodne, w części, w której wskazywał, że M. M. groził jego rodzinie, co w konsekwencji spowodowało błędne ustalenie, że M. M. groził członkom rodziny F. N., co doprowadziło do błędnego ujawnienia tego znamienia w „kwalifikacji” czynu (zarzut obrońcy M. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy nie widzi w tym zakresie żadnego błędu. F. N. jasno zeznał, że M. M. w swoich wypowiedziach związanych z żądaniem zwrotu pieniędzy mówił o jego żonie, mówił, że „byłyby z nią problemy”, jeśli pokrzywdzony nie odda pieniędzy. Tego rodzaju nawiązywanie do osoby żony jest jednoznaczne. Groźba nie musi być wprost wypowiedzią w rodzaju „zrobię krzywdę twojej żonie”. Jest faktem powszechnie znanym, że groźby tego rodzaju wypowiadane są często przez aluzje, retoryczne pytania, które mają jeden cel: uświadomić zagrożonemu, że jego osoba bliska też jest obiektem „zainteresowania” sprawcy, który grozi.

Groźby M. M. zawarte są także w sfotografowanej wymianie wiadomości sms. Jeżeli ktoś żąda od drugiej osoby zwrotu pieniędzy, grozi mu i w tym kontekście zadaje złośliwe pytanie „Czy kochasz swoją żonę?”, to udawanie, że jest to zwykłe pytanie i nie stanowi ono groźby, nie przekona Sądu. Groźba może być sformułowana nie wprost, jeśli jasna jest intencja sprawcy i jasne jest wywołane nią odczucie pokrzywdzonego.

Oczywiście grożenie pokrzywdzonemu podjęciem działań przeciwko jego żonie nie wpływa na kwalifikację prawną czynu z art. 191 § 2 kk, gdyż tak czy inaczej przestępstwo to miało miejsce,bowiem grożono samemu pokrzywdzonemu. Jest to tylko kwestia opisu czynu.

Wniosek

O wyeliminowanie z opisu czynu, że M. M. groził członkom rodziny pokrzywdzonego.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wskazany zarzut nie był słuszny, a zatem nie mógł spowodować zmiany zaskarżonego wyroku.

Lp.

Zarzut

8

Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 kpk w zw. z art. 424 § 1 kpk poprzez niewypełnienie dyspozycji tego przepisu, albowiem uzasadnienie, choć sporządzone wedle ustalonego wzoru przez Ministra Sprawiedliwości zgodne z art. 99a kpk, nie spełnia wymogów wynikających z art. 424 § 1 kpk, co nakazywało Sądowi odstąpienie od stosowania przepisu naruszającego prawa strony do sprawiedliwego procesu i przygotowanie uzasadnienia w dotychczasowej formule, które pozwalało wyjaśnić należycie motywy orzeczenia i nie deprecjonowało roli wymiaru sprawiedliwości, jak czyni to formularz przygotowany przez Ministra Sprawiedliwości i nie stanowiłoby również naruszenia prawa oskarżonego do rzetelnego postępowania sądowego, o którym mowa w art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (zarzut obrońcy A. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Formularzowy system sporządzania uzasadnień może się podobać lub nie. Jego wprowadzenie było wolą ustawodawcy, a wywołane zostało wadliwą praktyką sądów. W obawie przed uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, co było przez wiele lat nadużywane przez sądy odwoławcze i doprowadziło do zwyrodnienia polskiej praktyki orzeczniczej, sądy na wszelki wypadek umieszczały w uzasadnieniach ogromną ilość zbędnych zapisów, ogólnikowych sformułowań, wyjaśnień rzeczy oczywistych, cytatów z orzeczeń, zwłaszcza od chwili, gdy komputerowa opcja „kopiuj – wklej” to umożliwiła. Nadzieja ustawodawcy, że formularz skróci uzasadnienia, raczej się nie spełniła, ale trudno czynić Sądowi zarzut, że formularz zastosował. Niniejsza sprawa nie różni się od innych na tyle, by uzasadnienie na formularzu nie oddawało toku rozumowania Sądu Rejonowego. Dla Sądu Okręgowego jest on całkowicie jasny.

Należy zaznaczyć, że właściwie nie wiadomo, dlaczego obrońca uważa sporządzenie uzasadnienia na formularzu za naruszenie art. 410 kpk i art. 424 § 1 kpk i jaki to jego zdaniem miało wpływ na treść wyroku. Art. 410 kpk nie dotyczy w ogóle uzasadnienia, uzasadnienie sporządzane jest już po wydaniu wyroku, przepis ten wskazano rutynowo. Natomiast co do art. 424 kpk należy przypomnieć treść art. 455a kpk, który jednoznacznie zabrania uchylania wyroku z powodu wadliwości uzasadnienia. Przepis ten wprowadzono z powodu setek tysięcy wyroków, uchylonych w Polsce przez sądy odwoławcze do ponownego rozpoznania na przełomie XX i XXI w. z jednym tylko argumentem: „uzasadnienie wyroku nie odpowiada wymogom art. 424 kpk”. Jeżeli obrońca uważał, że uzasadnienie z powodu swej wadliwości uniemożliwia mu zaskarżenie wyroku, mógł po złożeniu apelacji wnieść o wydanie przez Sąd Okręgowy postanowienia w trybie art. 449a § 1 kpk, co umożliwiłoby mu nawet formalne uzupełnienie apelacji. Nie zrobił tego.

Natomiast jeżeli obrońca zarzuca niniejszemu uzasadnieniu naruszenie prawa określonego w art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, powinien zapoznać się zarówno z ww. przepisem, jak i z przepisami dotyczącymi uzasadnień wyroków w innych krajach Unii Europejskiej oraz z praktyką ich sporządzania. Art. 6 Konwencji nie mówi nic o uzasadnieniach wyroków i w żaden sposób nie określa ich formy. Przy tym na tle przepisów innych krajów UE polskie uzasadnienia wyroków – w tym sporządzone w niniejszej sprawie – nadal należą do najdłuższych i najbardziej drobiazgowych.

Wniosek

Ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powyższy zarzut dotyczy sposobu procedowania i jako taki może być powiązany tylko z ewentualnym wnioskiem o uchylenie wyroku. Nie wolno zaś uchylać wyroku z powodu uchybień w uzasadnieniu, nawet gdyby zaistniały (art. 455a kpk), co ostatecznie ucina dyskusję na ten temat. Natomiast innego wpływu uzasadnienia na treść wyroku skarżący nie wskazał i nie mógł, choćby z tego powodu, że uzasadnienie jest sporządzane po jego wydaniu, a nie przed.

Lp.

Zarzut

9

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, poprzez rażąco nieprawidłowe ustalenie, iż A. M. i M. M. działali wspólnie z oskarżonym S. G., podczas gdy jednocześnie Sąd uznał, że S. G. był pomocnikiem współoskarżonych, co mogło mieć wpływ na wymiar kary (dwa zarzuty obrońcy wszystkich oskarżonych oraz zarzut obrońcy M. M.).

☒ zasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ten zarzut jest oczywiście słuszny. Skoro Sąd ustalił, że S. G. dopuścił się pomocnictwa, a nie sprawstwa, powinien był wyeliminować z opisu czynu ustalenie, że dwaj pozostali oskarżeni dokonali wymuszenia wspólnie i w porozumieniu z nim. Nie zrobił tego i to uchybienie niewątpliwie wymagało korekty. Natomiast nie widzi Sąd Okręgowy żadnego wpływu tego uchybienia na wymiar kary wobec obu braci M.. Ocena kary wymierzonej S. G. dokonana zostanie w innym punkcie.

Wniosek

O zmianę wyroku poprzez wyeliminowanie ustalenia, że współoskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu z S. G. (wniosek obrońcy wszystkich oskarżonych – ze strony obrońcy M. M. brak wniosku związanego z tym zarzutem).

☒ zasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o korektę opisu czynu był słuszny i został uwzględniony.

Lp.

Zarzut

10

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, iż wobec pokrzywdzonego byłą stosowana groźba karalna pozbawienia jego życia i członków jego rodziny (dwa zarzuty obrońcy wszystkich oskarżonych).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Powyższa kwestia jest niejako powtórzeniem zarzutu 7. Groźby były pod adresem F. N. wypowiadane oraz przesyłane mu przedstawionymi Sądowi wiadomościami sms, tyle, że były to częściowo groźby zakamuflowane, odpowiednio formułowane, nie wprost. To zostało ustalone i nie widzi tu Sąd Okręgowy jakiegokolwiek błędu. Warto zaznaczyć, że oskarżeni A. M. i M. M. generalnie do popełnienia czynu polegającego na wymuszeniu zwrotu długu groźbą się przyznali, zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i na rozprawie. O skutecznym zastraszeniu F. N. świadczy też fakt, że przed przedmiotowym zajściem pod naciskiem M. M. udzielił swojej żonie (którą bracia M. przywieźli do banku) pełnomocnictwa do konta bankowego, a odwołał je, gdy tylko M. M. odszedł. Sposób potraktowania F. N., w szczególności w trakcie przedmiotowego zdarzenia, skutecznie go zastraszył, wywołując u niego obawę o bezpieczeństwo jego samego i jego żony.

A. M. i M. M. jednoznacznie formułowali groźby wobec pokrzywdzonego, z tym tylko – co dostrzegł Sąd Rejonowy i ustalił – że M. M. zwracając się do samego F. N. pisał i mówił o jego żonie, natomiast pod adresem I. N. oskarżeni nie formułowali gróźb kierowanych do niej. Mówili jej natomiast, że zabiją lub okaleczą F. N., jeśli ten nie odda pieniędzy, co należało uznać za zamiar kierowania gróźb za jej pośrednictwem do pokrzywdzonego. I. N., która między innymi pod wpływem niniejszych wydarzeń rozstała się z mężem, nie złożyła wniosku o ściganie sprawców gróźb, ale same działania oskarżonych zostały tu ustalone.

W tej sytuacji wywodzenie, że nie miało miejsca przestępstwo będące główną treścią niniejszej sprawy i że Sąd Rejonowy w tym zakresie popełnił błąd, jest skazane na niepowodzenie.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych od czynu z art. 191 § 2 kk.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut nie był słuszny, nie mógł skutkować zmianą wyroku.

Lp.

Zarzut

11

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia, poprzez skrajnie wadliwe ustalenie, iż S. G. pomógł A. M. i M. M. w zmuszeniu F. N. do zwrotu wierzytelności w kwocie 45 tysięcy euro poprzez stosowanie groźby karalnej pozbawienia życia jego oraz członków jego rodziny oraz stosowanie przemocy w postaci uderzenia głową w twarz w ten sposób, że przyjechał wraz z A. M. do S., a następnie obserwował mieszkanie F. N. (zarzut obrońcy wszystkich oskarżonych).

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W tym zakresie również nie został popełniony błąd. Rola S. G. w sprawie byłą rolą pomocniczą, co prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy. Jednakże z dowodów wynika jednoznacznie, że S. G. wiedział, po co jedzie ze współoskarżonymi na miejsce zdarzenia, pod wyjazd z garażu, z którego miał wyjechać F. N.. Wiedział, że jadą po to, aby wymusić od F. N. zwrot pieniędzy i ta okoliczność wynika jasno nawet z wyjaśnień oskarżonych. Sam oskarżony to przyznał. Odegrał rolę kierowcy, który zawiózł sprawców na miejsce planowanego wymuszenia, a taki czyn stanowi pomocnictwo. Jako kierowca zajechał drogę samochodowi pokrzywdzonego, umożliwiając tym samym braciom M. dokonanie napaści na pokrzywdzonego.

O udziale S. G. w obserwowaniu mieszkania F. N. świadczą przykładowo zapisy wiadomości wymienianych telefonicznie, w których jasno jest mowa o tym, co dostrzegły osoby obserwujące. Są to wymiany informacji S. G. z M. M.. Do osoby raportującej mu przebieg obserwacji M. M. zwraca się (...) albo (...), otrzymuje w informacjach wiadomości o tym, co robi A., nie ma więc wątpliwości, że S. G. był osobą używającą wtedy telefonu.

Powyższe dowody jednoznacznie wskazują na wiedzę S. G. co do tego, że M. M. i A. M. podejmują działania przeciwko F. N. oraz na jego uczestnictwo w tych działaniach.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego S. G..

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zebrane dowody nie pozwalają na uniewinnienie oskarżonego, dowodząc dopuszczenia się przezeń pomocnictwa do wymuszenia. Zatem wniosek nie jest zasadny.

Lp.

Zarzut

12

Obraza przepisów prawa materialnego w postaci art. 191 § 2 kk poprzez błędną jego wykładnię i dowolne ustalenie, iż groźba musi być realna, ale nie jest konieczne, by rzeczywiście wzbudziła w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, jak jak jest to konieczne w przypadku przestępstwa z art. 190 § 1 kk, a także art. 191 § 2 kk zastosowanego przez Sąd I instancji w znowelizowanym brzmieniu, obowiązującym na dzień wyrokowania, poprzez błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu, że w aktualnym brzmieniu ustawy wystarczające jest zmuszanie pokrzywdzonego do określonego działania, zaniechania lub znoszenia (bez wystąpienia skutku w postaci podjęcia przez pokrzywdzonego określonego działania, do którego jest zmuszany), co doprowadziło do uznania, iż A. M. i M. M. dopuścili się jego popełnienia (wypełnili wszystkie znamiona czynu zabronionego), a S. G. pomagał w jego popełnieniu, podczas gdy udzielona przez niego pomoc nie doprowadziła do zamierzonego skutku i pokrzywdzony nie zwrócił należnej i wymaganej wierzytelności (pięć zarzutów obrońcy wszystkich oskarżonych oraz zarzut obrońcy M. M.).

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca reprezentująca wszystkich oskarżonych z powyższego zarzutu, który w istocie dotyczy jednej kwestii – prawidłowości zastosowania art. 191 § 2 kk – zdołała zrobić aż pięć, w znacznym zakresie metodą „kopiuj – wklej”, wychodząc zapewne z założenia, że jeśli zarzutów w apelacji będzie więcej, to będzie ona bardziej zasadna i robiła lepsze wrażenie. Jest dokładnie odwrotnie, gdyż taki system dowodzi nieumiejętności zwięzłego, a więc konkretnego postawienia zarzutów, a przy tym nieznajomości art. 427 § 2 kpk. Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie zarzutów powinno znajdować się w uzasadnieniu apelacji, a nie być umieszczone w poszczególnych zarzutach po to, aby zarzuty te powydłużać do monstrualnych rozmiarów.

Art. 191 kk oczywiście nie warunkuje zaistnienia przestępstwa tym, aby groźba, którą stosuje sprawca, wzbudziła u pokrzywdzonego obawę, że zostanie spełniona. O kwalifikacji prawnej czynu decyduje samo użycie groźby w celu zmuszania, wola i zamiar sprawcy, a nie reakcja pokrzywdzonego. To znamię czynu – wywołanie obawy – występuje tylko w art. 190 § 1 kk. Pierwsza część niniejszego zarzutu sprowadza się więc do twierdzenia, że doszło do obrazy prawa materialnego, ponieważ Sąd Rejonowy powinien był zastosować przepis art. 191 § 1 kk brzmiący tak, jakby było w nim coś, czego w nim nie ma, a co jest tylko w art. 190 § 1 kk.

„Groźba bezprawna”, o której mowa w art. 191 § 1 kk to pojęcie szersze niż „groźba karalna” z art. 190 § 1 kk. Groźbą karalną przewidzianą w art. 190 § 1 kk jest wyłącznie grożenie komuś popełnieniem przestępstwa. Natomiast groźbą bezprawną jest również np. grożenie zawiadomieniem władz o popełnionym przestępstwie (typowy szantaż), grożenie popełnieniem wykroczenia czy grożenie samobójstwem: zachowania takie same w sobie przestępstw nie stanowią, ale nie wolno takimi groźbami kogokolwiek do czegokolwiek zmuszać, gdyż faktycznie stanowią one silny, zakazany prawem nacisk na wolność pokrzywdzonego. Zatem twierdzenie skarżących, że groźba, o której mowa w art. 191 § 1 kk, musi spełniać wszystkie znamiona groźby karalnej z art. 190 § 1 kk, jest chybione.

Drugą kwestią prawną jest treść art. 191 § 2 kk z dnia wyrokowania. Obecna treść tego przepisu brzmi – w połączeniu z art. 191 § 1 kk – następująco: „ Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, a działa w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Tak brzmiący przepis obowiązuje od 1 października 2023 r. Treść poprzednia początkowej części tego przepisu (obowiązująca do 30 września 2023 r.), brzmiała” Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby…”. W tym zakresie nastąpiła więc zmiana prawa po dacie czynu.

Analizując zmianę art. 191 kk, dostrzec jednak trzeba, że przede wszystkim poprzednia wersja przepisu stanowiła, iż czyn z art. 191 kk był przestępstwem kierunkowym („ stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia”). Sprawca musiał działać konkretnie w celu zmuszenia, w zamiarze bezpośrednim. Po zmianie przepisu czyn przestępstwem kierunkowym być przestał („ stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza”) i przemoc lub groźba bezprawna, których przewidywalnym i normalnym skutkiem jest zmuszenie innej osoby do czegokolwiek, stały się przestępstwem, nawet gdy nie są dokonywane konkretnie w celu zmuszenia. Czyn może być zatem obecnie popełniony w zamiarze ewentualnym. Ta zmiana wiązała się w szczególności z dodaniem do art. 191 przepisu § 1a, mówiącego o stosowaniu przemocy innego rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego. Tego typu czyny są bardzo często popełniane w zamiarze ewentualnym i ustawodawca, chcąc objąć je karalnością, nadał art. 191 § 1 kk takie brzmienie, które znosiły wymóg, aby działanie sprawcy czynu z art. 191 miało charakter kierunkowy, obejmując karalnością wszystkie czyny prowadzące do zmuszania innych osób do określonego działania, zaniechania lub znoszenia.

Analizując zaś wnioskowany przez obrońców pogląd, że z chwilą zmiany przepisu art. 191 § 1 kk stał się przestępstwem skutkowym, a w przypadku nieosiągnięcia skutku ma miejsce usiłowanie zmuszania, w związku z tym czyn oskarżonych stał się usiłowaniem, należy mieć na uwadze gramatyczne znaczenie słowa „zmusza”, w czasie teraźniejszym. Odpowiada ono zarówno formie dokonanej tego czasownika (zmusić/zmusił) jak i niedokonanej (zmuszać/zmuszał). Zatem określenie w przepisie, że karze podlega ktoś, kto zmusza, nie przesądza o tym, czy ma być to nieskuteczne zmuszanie, czy skuteczne zmuszenie. Wykładnia językowa słowa „zmusza” użytego w przepisie nie pozwala uznać, że słowo to odnosi się tylko do zmuszania skutecznego, a czyn pozostaje przestępstwem formalnym.

Należy zresztą zauważyć, że dla odpowiedzialności karnej za przestępstwo, a ściślej zakresu tej odpowiedzialności nie ma znaczenia, czy czyn zakończył się w formie stadialnej dokonania, czy usiłowania. Za oba te czyny odpowiedzialność karna (zakres kar) jest taka sama. Zatem wprowadzanie zmiany, która sprowadziłaby się tylko do odróżniania usiłowania od dokonania, dla samej kwalifikacji, nie byłoby racjonalnym działaniem ustawodawcy.

Wniosek

O uniewinnienie wszystkich oskarżonych od czynu z art. 191 § 2 kk, ewentualnie o wpisanie co do A. M. i M. M. w miejsce „zmuszał” słów „usiłował zmusić” i poprawienie kwalifikacji prawnej na art. 13 § 1 kk w zw. z art. 191 § 2 kk (co do A. M. w zw. z art. 64 § 1 kk), zaś co do S. G. o wyeliminowanie z opisu „pozbawienia życia jego i członków jego rodziny” „oraz stosowanie przemocy w postaci uderzenia głową w twarz”, a w miejsce „pomógł” – „usiłował pomóc” i poprawienie kwalifikacji prawnej na art. 13 § 1 kk w zw. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 191 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uniewinnienie oskarżonych od czynu z art. 191 § 2 kk na podstawie powyższego zarzutu nie wchodziło w grę, ponieważ groźba przez nich użyta spełniała znamiona z art. 191 § 1 kk. Wpisanie do zarzutu zamiast słowa „zmuszał” słów „usiłował zmusić” po to, aby uznać czyn za usiłowanie, nie znajduje uzasadnienia prawnego, jako że użyte w ustawie słowo „zmusza” odpowiada gramatycznie zarówno formie dokonanej, jak i niedokonanej. Nie daje więc podstaw do uznania, że czyn z art. 191 może być uznany za przestępstwo materialne: pozostaje on przestępstwem formalnym, zachodzącym zarówno wtedy, gdy sprawca zmuszał i osiągnął swój cel, jak i wtedy, gdy zmuszał, ale go nie osiągnął. Nie ma więc zastosowania kwalifikacja prawna z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 191 § 2 kk.

Co do S. G. zaś stwierdzić trzeba, że oskarżony ten, jako pomocnik, nie usiłował pomóc sprawcom, ale im faktycznie pomógł, dokonując wszystkiego, czego od niego oczekiwali. Nieosiągnięcie przez nich skutku leżało całkowicie poza zakresem jego działania. Nie dopuścił się więc usiłowania pomocnictwa, ale pomocnictwa dokonanego, podobnie jak pomocnik sprawcy kradzieży dopuszcza się pomocnictwa bez względu na to, czy sprawca zdoła kradzieży dokonać, czy nie. Usiłowanie pomocnictwa zachodzi tylko wtedy, gdyby pomocnik nie zdołał mimo swego zamiaru wykonać tych czynności, które miały dopomóc sprawcy.

Lp.

Zarzut

13

Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec A. M. kary roku i dwóch lat oraz łącznej dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, a co do M. M. dwóch lat pozbawienia wolności wynikająca z niedostatecznego rozważenia okoliczności sprawy, w tym postawy pokrzywdzonego, jego nieuczciwości i faktu, że oskarżony został przez niego oszukany, a nadto że w wyniku działania pokrzywdzonego A. M. wraz z bratem utracił blisko 300.000 zł, co do A. M. ze względu na skruchę oskarżonego, chęć pojednania się z pokrzywdzonym, w tym ustalenie warunków ugody i słusznie dostrzeżoną sytuację, w której uderzenie głową stanowiło eksces i fakt, że oskarżony ten zerwał z dotychczasowym trybem życia, zajmując się prowadzeniem działalności, w ramach której daje zatrudnienie wielu osobom, w tym uchodźcom z Ukrainy, co do M. M. skrajnie nieproporcjonalnej do wymiaru kary pozostałych oskarżonych, którzy odpowiadali w warunkach art. 64 § 1 kk oraz uznania za okoliczność obciązającą okoliczności będącej znamieniem przestępstwa (podejmowania prób odzyskiwania wierzytelności groźbą) i niedostrzeżenie, że w sprawie występują okoliczności łagodzące – skrucha oskarżonego, wyrażanie negatywnego stosunku do popełnionego czynu oraz zawarcie z pokrzywdzonym ugody, której celem było pojednanie i nienadanie włąściwej wagi właściwościom i warunkom osobistym oskarżonego, a co do M. M. i S. G. nieproporcjonalnej do wymiaru kary A. M., dopuścił się jeszcze innej czynności sprawczej – uderzenia pokrzywdzonego, zaś co do S. G. z niedostatecznego rozważenia jego marginalnej i znikomej roli ograniczającej się do bycia kierowcą drugiego samochodu (trzy zarzuty obrońcy wszystkich oskarżonych oraz zarzuty obrońców A. M. i M. M.).

☒ częściowo zasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Analizując kwestię kary stwierdzić trzeba, że obrońca reprezentująca w tej kwestii wszystkich oskarżonych popadła w sytuację mocno wątpliwą, ponieważ wśród jej argumentów dotyczących kar wymierzonych M. M. i S. G., znalazły się takie, które prowadziły do wzajemnego porównywania kar orzeczonych wobec wszystkich oskarżonych. Taki argument, mający być korzystny dla tego oskarżonego, którego dotyczy apelacja, wskazuje bowiem karę orzeczoną wobec innego oskarżonego jako przykład tej, która powinna być w porównaniu z nią surowsza. Nawet zastosowanie tej metody, którą obrońca zastosowała – postawienie co do każdego z oskarżonych odrębnych zarzutów, po to, aby zarzutów było jak najwięcej (nawet gdy są identyczne), nie pozwala na pełną akceptację tego rodzaju zaskarżenia. Obrońca reprezentujący więcej niż jednego oskarżonego nie powinien dokonywać na korzyść któregokolwiek z oskarżonych takich porównań, które stawiają w niekorzystnym świetle innego z reprezentowanych przezeń mandantów, gdy jednocześnie wnosi o obniżenie kar wszystkim.

Co do pozostałej argumentacji nie można przyjąć jako okoliczności łagodzącej twierdzenia, że pokrzywdzony jest osobą nieuczciwą, bo oszukał M. M., a w wyniku jego działania A. i M. M. utracili blisko 300.000 zł. Gdyby nie istniało zadłużenie pokrzywdzonego wobec M. M., to nie miałoby miejsca wymuszanie długu, ale usiłowanie wymuszenia rozbójniczego. Art. 191 § 2 kk może dotyczyć tylko sprawcy, co do którego wierzytelność faktycznie istnieje. Sąd przyjął słusznie, że dług istniał, ale jest to znamię przestępstwa, a nie okoliczność łagodząca.

Zapisana w apelacji kwota 300.000 zł nie może być określona inaczej jak tylko jako wyssana z palca. Skoro F. N. podpisał w dniu 26 listopada 2022 r. – na co powołują skarżący – z oskarżonymi ugodę uznającą roszczenie M. M. na kwoty 27.854,60 euro i 50.000 złotych (zresztą w zamian za zwrot samochodu oraz pod warunkiem wycofania oskarżenia pod ich adresem; to ostatnie nie wywoływało skutków prawnych), to jest to ugoda na kwotę rzędu ledwie połowy z owych rzekomych 300.000 zł. A wskazana w zarzucie kwota 45.000 euro to także dużo mniej niż 300.000 zł.

Skrucha oskarżonego A. M. jest dostrzegalna, w szczególności w związku z faktem, że zdał on sobie sprawę z konsekwencji czynu. Jest to jednak skrucha umiarkowana, bo oskarżony jednocześnie neguje istotne znamiona czynu: wolno mu się w ten sposób bronić, ale zmniejsza to wiarygodność prezentowanej postawy. Niewątpliwie wiąże się to z chęcią pojednania się z pokrzywdzonym, ale zawarta ugoda sprowadza się do tego, że to pokrzywdzony ma zapłacić oskarżonemu M. M., a nie oskarżeni jemu. Uderzenie pokrzywdzonego głową przez A. M. stanowiło zaś rzeczywiście eksces i tylko jego obciąża.

Nie można natomiast podzielić poglądu, że A. M. zerwał z dotychczasowym trybem życia. A. M. był wielokrotnie karany sądownie za przestępstwa przeciwko mieniu oraz związane z użyciem przemocy: rozboje, kradzieże, groźby, uszkodzenie ciała. Spędził wiele lat w zakładzie karnym, a opuścił go półtora roku przed przedmiotowym zdarzeniem. W niniejszej sprawie od razu przyłączył się do zainicjowanych przez brata działań mających na celu wymuszenie długu, a przy tym z własnej inicjatywy natychmiast użył przemocy i dokonał kradzieży, co oznacza, że przestępcze zachowania tego typu są dla niego normalne, odruchowe, natychmiastowe i wykazuje on znaczny stopień utrwalonej demoralizacji.

Co do M. M. zauważyć należy istotną okoliczność, że w przeciwieństwie do obu współoskarżonych był on karany tylko raz (za zniszczenie mienia), ale w dniu 13 października 2022 r. zezwolono mu na odbycie kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za te czyny w trybie dozoru elektronicznego. Karę w dozorze elektronicznym odbywał oskarżony zaś w ten sposób, że już 40 dni po rozpoczęciu jej odbywania w tym trybie popełnił niniejsze przestępstwo. Pokazał w ten sposób jasno, że odbywanie kary w formie nieizolacyjnej, choćby najostrzejszej, jaką jest dozór elektroniczny, nie zresocjalizuje go i nie powstrzyma od popełniania przestępstw. To on był przy tym inicjatorem przestępstwa i w istocie nim kierował, poza ekscesami jego brata. Konieczne więc było orzeczenie wobec niego takiej kary, która będzie miała formę pozbawienia wolności.

Co do wszystkich oskarżonych należało także zauważyć, że czyn, którego się dopuścili, ma charakter bardzo niebezpieczny. Wymuszanie siłą czy groźbą oddawania długów związanych z prowadzeniem jakiejkolwiek działalności prowadzi do nakręcania spirali przemocy i niejednokrotnie do dramatycznych skutków, z zabójstwami włącznie. Tego typu zachowania muszą więc być konsekwentnie tępione i nie może być dla nich tolerancji.

Jedynym oskarżonym, co do którego apelacja od kary częściowo była zasadna, jest S. G.. Sąd słusznie zauważył, że oskarżony ten zaledwie rok i trzy miesiące przed przedmiotowym zdarzeniem zakończył odbywanie kary pozbawienia wolności za zabójstwo, co jest bardzo istotną okolicznością obciążającą. Jednak w zestawieniu z A. M., obciążonym równie poważną recydywą i większym zakresem czynności zakazanych prawem oraz M. M., inicjatorem przestępstwa kierującym działaniami współsprawców, rola S. G. jako pomocnika jest zdecydowanie i dostrzegalnie mniejsza. Sąd natomiast nie wyłożył tej okoliczności na korzyść tego oskarżonego, orzekając wobec niego za pomocnictwo do czynu z art. 191 § 2 kk taką samą karę, jak wobec obu sprawców głównych. To naruszyło wewnętrzną spójność wyroku. Z tego powodu wymiar kary pozbawienia wolności wobec S. G. należało obniżyć.

Wniosek

O wymierzenie A. M. kary mieszanej przy zastosowaniu art. 37b kk, alternatywnie kary trzech miesięcy pozbawienia wolności, a pozostałym dwóm oskarżonym kar wolnościowych przy zastosowaniu art. 37a kk (wniosek obrońcy wszystkich oskarżonych), o wymierzenie A. M. kary nie przekraczającej roku pozbawienia wolności (wniosek obrońcy A. M.), o obniżenie M. M. kary poprzez wymierzenie kary w dolnym wymiarze ustawowego zagrożenia (wniosek obrońcy M. M.).

☒ częściowo zasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kary orzeczone wobec A. M. i M. M. określić należy jako będące w średnim zakresie ustawowego zagrożenia. Niniejsza sprawa pod względem okoliczności obciążających związanych z samym czynem nie wyróżnia się in minus, natomiast negatywne okoliczności dotykają samych oskarżonych i zostały wyżej wskazane. Kary orzeczone wobec tych dwóch oskarżonych są dość znaczne, ale nie są dotknięte surowością rażąco niewspółmierną. Tylko taka pozwala zaś na zmianę wyroku.

Orzeczenie wobec A. M., co do którego nie ma pozytywnej prognozy resocjalizacyjnej, kary mieszanej czy też kary zbliżonej do ustawowego minimum, było wykluczone. Podobnie niemożliwe było orzeczenie wobec M. M. kary nieizolacyjnej lub kary w dolnych granicach zagrożenia, skoro nawet kara pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego nie powstrzymała go od popełnienia przestępstwa.

Również nie widzi Sąd Okręgowy możliwości orzeczenia kary nieizolacyjnej lub minimalnej co do S. G., którego nie skłoniła do przestrzegania prawa nawet długoletnia kara pozbawienia wolności. Natomiast zasadne było obniżenie wobec niego kary pozbawienia wolności o połowę, bo do jednego roku. Taka zmiana świadczy już o rażącej niewspółmierności kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy, a zarazem zmierza do zachowania należytej proporcji między sankcjami orzeczonymi wobec wszystkich oskarżonych.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Nie było.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Orzeczenie o winie co do wszystkich oskarżonych oraz o karze co do A. M. i M. M..

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wszystkie apelacje w zakresie dotyczącym winy, w tym kwalifikacji prawnej czynu okazały się niezasadne. Podobnie było jeśli chodzi o orzeczenia o karach wymierzonych dwóm wymienionym oskarżonym. Wyrok w tym zakresie utrzymano w mocy.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Opis czynu przypisanego A. i M. M. oraz orzeczenie o karze wobec S. G..

Zwięźle o powodach zmiany

Oczywistym błędem Sądu Rejonowego, wymagającym korekty, było przypisanie braciom M. popełnienie przestępstwa z art. 191 § 2 kk wspólnie i w porozumieniu z S. G., skoro był on ich pomocnikiem, a nie współsprawcą. W tym zakresie wyrok skorygowano. Natomiast rola S. G. jako pomocnika wymagała odpowiedniej korekty kary wobec niego, o czym była mowa w odniesieniu do zarzutu 13.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Nie miało miejsca.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Nie było.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Apelacje należało uznać generalnie za niezasadne, jako że korekta zaskarżonego wyroku nastąpiła tylko w niewielkim zakresie. Obciążono więc wszystkich oskarżonych kosztami procesu odwoławczego w równych częściach (art. 633 i 636 § 1 kpk). Nadto w oparciu o art. 2 ust. 1 pkt. 3, 4 i 5 a nadto art. 8 co do braci M., a art. 10 ust. 1 co do S. G., orzeczono opłaty – co do dwóch pierwszych oskarżonych za instancję odwoławczą, a co do trzeciego za obie instancje.

7.  PODPIS

SSO Agnieszka Bobrowska SSO Maciej Strączyński SSR Agnieszka Brodzińska

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca wszystkich oskarżonych

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ w całości

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.11.4. Wnioski

☒ zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca A. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ w całości

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie (ewentualny)

☒

zmiana (główny)

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca M. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ w całości

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.11.4. Wnioski

☒ zmiana