I C 946/19 - wyrok Sąd Okręgowy w Szczecinie z 2021-08-02
Sygnatura akt I C 946/19
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Szczecin, dnia 11 czerwca 2021 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie I Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący: SSO Joanna Kitłowska-Moroz
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Majorek
po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2021 r. w Szczecinie
na rozprawie sprawy z powództwa J. L.
przeciwko (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, (...) Spółce Akcyjnej w W.
- o zapłatę
I. zasądza od pozwanych (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych w (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda J. L. kwotę 2. 658.021,10zł (dwa miliony sześćset pięćdziesiąt osiem tysięcy dwadzieścia jeden złotych dziesięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 28 maja 2019r, z tym zastrzeżeniem że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego;
II. zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 118.767zł (sto osiemnaście tysięcy siedemset sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu i kwotę 50.131,90 (pięćdziesiąt tysięcy sto trzydzieści jeden złotych dziewięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego- z tym zastrzeżeniem że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego.
SSO Joanna Kitłowska-Moroz
IC 946/19 UZASADNIENIE
Powód J. L. w pozwie z dnia 5 sierpnia 2019 roku wniósł o zasądzenie od pozwanych (...) Funduszu Inwestycyjnego (...) S.A. in solidum na swoją rzecz kwoty 2.658.021,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 28 maja 2019 roku.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych jest funduszem inwestycyjnym zamkniętym - funduszem aktywów niepublicznych w rozumieniu art. 117 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami zaś pozwany (...) S.A. w W. jest zaś organem (Towarzystwem) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Powód wskazał, iż nabył szereg certyfikatów inwestycyjnych wyemitowanych przez Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, a przy ich nabywaniu czynności w imieniu Funduszu wykonywał (...) S.A. Powód wskazał, że nabył certyfikaty serii 016, 020 oraz 026, a tytułem ich nabycia opłacił następujące kwoty: 1.263.255,48 zł (w dniu: 13 marca 2015 roku), 755.000 zł (w dniu: 30 lipca 2015 roku), 1.000.000 zł (w dniu: 25 stycznia 2017 roku), o łącznej wartości 3.018.255,48 zł, którą to kwotę wniósł na konto pozwanego (...) S.A.
Powód podał również, że zgodnie z treścią stosunku prawnego łączącego strony Fundusz i Towarzystwo zobowiązani byli m.in. do: dokonywania wyceny aktywów funduszu na ostatni dzień kwartału (par. 2 pkt 8 lit. b Statutu), dokonywania wykupu certyfikatów na żądanie powoda (jako uczestnika Funduszu) oraz dokonania wykupu certyfikatów na żądanie powoda na dzień wyceny, tj. na ostatni dzień kwartału (par. 25 Statutu).
W dalszej kolejności powód podał, iż w dniu 28 listopada 2018 roku złożył żądania wykupu posiadanych przez niego certyfikatów, tj. wykupu: 4450 certyfikatów serii 026, (...) certyfikatów serii 020 oraz (...) certyfikatów serii 016 jednakże mimo złożenia powyższego żądania nie doszło do wykupienia certyfikatów należących do powoda, co więcej nie doszło nawet do sporządzenia wyceny aktywów fundusz x netto na ostatni dzień czwartego kwartału 2018 roku tj. na dzień 31 grudnia 2018 roku. Dodał, iż Fundusz nie sporządził również kolejnej wyceny - na ostatni dzień pierwszego kwartału 2019 roku tj. na dzień 31 marca 2019 roku. Powód w uzasadnieniu powołał się także na to, że Fundusz powyższe zaniechania tłumaczył początkowo m.in. zmianami w strukturze kapitałowej i koniecznością wypracowania nowych metod sprawozdawczości zaś w późniejszym czasie wskazywał na zawirowania w powiązanych kapitałowo spółkach, tłumaczył się zawieraniem rzekomo nieważnych umów dotyczących udziałów w powiązanych spółkach, wrogim przejęciem aktywów Funduszu, a informacje w tym zakresie udostępniano poprzez publikacje na stronie internetowej Funduszu ogłoszeń dostępnych dla uczestników. Podał, iż w komunikatach przywołano również fakt ustanowienia nadzorców sądowych dla spółek z portfela Funduszu. Powód podniósł, iż wskazywano nadto, że powyższe zdarzenia mają wpływ na pozyskiwanie środków na bieżącą działalność oraz mają charakter „istotnych zdarzeń po dniu bilansowym” w rozumieniu ustawy o rachunkowości.
Powód podkreślił, iż z uwagi na bezczynność oraz brak realizacji ustawowych i statutowych obowiązków przez pozwanych oraz wyjaśnienia w tym zakresie udzielane w publikowanych ogłoszeniach, wystosował do pozwanych (tj. do Towarzystwa działającego zarówno jako organ Funduszu jak i w imieniu własnym) wezwanie do realizacji ww. obowiązków (tj. do dokonania wyceny aktywów netto Funduszu na dzień 31 grudnia 2018 roku oraz do dokonania wykupu certyfikatów zgodnie ze złożonym żądaniem z listopada 2018 roku). Dodał, iż wezwanie nastąpiło w trybie art. 491 k.c., tj. pod rygorem odstąpienia od umowy jednakże wezwanie pozostało bezskuteczne.
Nadto powód podał, iż komunikacie na stronie internetowej Funduszu z dnia 17 maja 2019 roku, iż na chwilę obecną Towarzystwo nie jest jednak w stanie określić daty potwierdzenia wyceny aktywów Funduszu, gdyż finalizacja tego procesu jest uzależniona od wielu czynników zewnętrznych, wskazanych w niniejszym oraz we wcześniejszych komunikatach do Uczestników. Powód podał również, że z uwagi na bezskuteczny upływ terminu wyznaczonego we wezwaniu z dnia z dnia 23 kwietnia 2019 roku, deklaracje zawartą w 2019 roku oraz fakt, że zaprzestanie przez pozwanych realizacji ich podstawowych obowiązków - tj. dokonywania wycen aktywów Funduszu i realizacji wykupów — miał charakter trwały, odstąpił o umowy uczestnictwa w Funduszu zawartej ze pozwanymi. Podał, iż wraz z oświadczeniami wezwano pozwanych do zapłaty kwot: 2.289.279,23 zł tytułem zwrotu spełnionego świadczenia oraz 367.741 zł tytułem naprawienia szkody powstałej na skutek niewykonania umowy. Podkreślił, iż wezwanie pozostało bezskuteczne.
Powód jako podstawę prawną swojego roszczenia powołał przepis art. 494 § 1 k.c. zgodnie z treścią którego strona która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć, a nadto strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Powód podkreślił, iż w przypadku uznania, że w niniejszej sprawie nie doszło do odstąpienia od umowy i nie znajdą zastosowanie przepisy art. 491, 492 1 i 494 k.c., zastosowanie znajdzie art. 64 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, zgodnie z którym Towarzystwo odpowiada wobec uczestników zbiorczego portfela papierów wartościowych oraz uczestników funduszu inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych lub funduszem i jego reprezentacji chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane okolicznościami, za które towarzystwo odpowiedzialności nie ponosi. Powód wskazał, iż to, że Fundusz i Towarzystwo zobowiązani byli do dokonywania wyceny wykupu certyfikatów wynika zarówno z zapisów ustawy, statutu jak i warunków emisji wszystkich serii (pkt 13). Podał, iż odnośnie wysokości roszczenia to przy przyjęciu podstawy prawnej roszczenia opartej o treść art. 494 k.c. powód tytułem zwrotu spełnionego świadczenia dochodzi różnicy miedzy kwotą, którą wpłacił, kwota którą otrzymał, co daje wartość 2.290.279,23 zł. Wskazał, iż z kolei tytułem odszkodowania za niewykonanie zobowiązania dochodzi kwot 367.741,87 zł stanowiącej równowartość oprocentowania, które mógłby on uzyskać gdyby przedmiotowe zamiast inwestowania w niewykonaną umowę umieścił na rachunku bankowym na okres zbliżony do trwania umowy, od której odstąpił. Dodał, iż w przypadku zaś odpowiedzialności na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy obejmuje ona szkody związane z niewykonaniem obowiązków Towarzystwa i jest to różnica pomiędzy stanem, który by był gdyby Towarzystwo wykonywało swoje obowiązki a stanem aktualnym, a w takiej sytuacji dla pełnego ustalenia wysokości należności konieczne jest dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.
Pozwany (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości wobec pozwanego jako powództwa bezzasadnego oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w tym kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.
W uzasadnieniu pozwany podał, iż brak jest podstaw do wytoczenia powództwa przeciwko pozwanemu w związku z brakiem wykupu certyfikatów inwestycyjnych przez pozwanego (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych. Podał, iż jedynym podmiotem, na którym leży obowiązek wykupu certyfikatów inwestycyjnych pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych jest wyłącznie sam Fundusz, który posiada osobowość prawną i własny rachunek bankowy. Pozwany podniósł, iż pozwany Fundusz i on to dwa zupełnie odrębne podmioty posiadające osobowość prawną i mogące skutecznie zaciągać zobowiązania we własnym imieniu.
W ocenie pozwanego powód powinien być świadomy tego, iż inwestycja w certyfikaty inwestycyjne pozwanego Funduszu wiąże się z szeregiem ryzyk, w tym literalnie wymienionymi pogrubioną czcionką w warunkach emisji ryzykami dotyczącymi opóźnień w wykupie lub braku wykupów certyfikatów inwestycyjnych, jak również tego, iż wykup certyfikatów inwestycyjnych może być realizowany wyłącznie przez Fundusz, a nie przez pozwanego.
Pozwany zaznaczył, iż obowiązkiem pozwanego Funduszu względem powoda był obowiązek starannego działania, a nie obowiązek osiągnięcia celu inwestycyjnego przez pozwany Fundusz.
W dalszej kolejności pozwany podał, iż w przedmiotowej sprawie nastąpiła materializacja ryzyka związanego z inwestycją w pozwany Fundusz w postaci niezrealizowania żądania wykupu certyfikatów inwestycyjnych, które to ryzyko nie tylko wynika wprost z ustawy o Funduszach, ale również jest literalnie wskazane pogrubioną czcionką w warunkach emisji certyfikatów inwestycyjnych pozwanego Funduszu przedstawionych Sądowi przez samego powoda, które to warunki powód sam zaakceptował.
Pozwany wskazał, iż brak dokonania do chwili obecnej jakichkolwiek wykupów certyfikatów inwestycyjnych na dzień wykupu 31 grudnia 2018 roku oraz 31 marca 2019 roku nie tylko względem powoda, ale względem wszystkich uczestników pozwanego Funduszu, którzy złożyli stosowne żądania wykupu - wynika z braku potwierdzenia wyceny wartości aktywów netto pozwanego Funduszu w odniesieniu do wskazanych dni. Dodał, iż wycena aktywów i certyfikatów inwestycyjnych pozwanego Funduszu nie była dokonywana samodzielnie przez pozwanego lecz każde aktywo pozwanego Funduszu jest wyceniane przez niezależny wyspecjalizowany podmiot legitymujący się stosownymi kwalifikacjami i uprawnieniami, a podmiotem dokonującym finalnego potwierdzenia wyceny jest bank depozytariusz pozwanego Funduszu, a nie pozwany. Podkreślił, iż zaistniałe opóźnienie w wycenie aktywów pozwanego Funduszu w żaden sposób nie wynika z jakiejkolwiek zwłoki czy zaniechania po stronie pozwanego, a wręcz przeciwnie pozwany poświęcił ogromne zasoby w celu rozwiązania zaistniałych utrudnień i zakończenia procesu wyceny pozwanego Funduszu.
Odnośnie do wskazywanych przez powoda podstaw do odstąpienia od umowy uczestnictwa w Funduszu, pozwany podniósł, iż już z uwagi na specyfikę podmiotów jakimi są fundusz inwestycyjny będący instytucją zbiorowego inwestowania oraz towarzystwo funduszy inwestycyjnych stanowiące odrębny od funduszu podmiot, działające na podstawie ustawy o Funduszach stanowiącej odrębny reżim prawny, brak jest podstaw do indywidualnego odstąpienia przez powoda jako jednego z wielu uczestników Funduszu od stosunku prawnego łączącego go z pozwanym Funduszem lub pozwanym na podstawie art. 491 oraz art. 492 1 k.c. Pozwany podał, iż niezależnie od powyższego, pokreślenia wymaga, iż w przedmiotowej sprawie zarówno pozwany jak i pozwany Fundusz nie dopuścili się zwłoki w wykonaniu swoich zobowiązań, co uniemożliwia powodowi złożenie skutecznego i wiążącego pozwany Fundusz lub pozwanego oświadczenia na podstawie art. 491 k.c. Jeśli chodzi o przedstawioną przez powoda podstawę roszczenia z art. 64 ust. 1 \ustawy o Funduszach, pozwany podniósł, iż sam [dowód wskazał, że roszczenie z tej podstawy kieruje „do samego Funduszu” a nie do pozwanego. Nadto pozwany podał, iż niezależnie od powyższego w przedmiotowej sprawie nie zmaterializowała się przesłanka z art. 64 ust. 1 ustawy o Funduszach w postaci nienależytego wykonania swoich obowiązków przez pozwanego powodowanej okolicznościami, za które pozwany ponosi odpowiedzialność, skutkującego wystąpieniem szkody po stronie powoda.
Ponadto pozwany wskazał, iż brak jest podstaw do twierdzenia, że gdyby powód nie dokonał inwestycji w certyfikaty inwestycyjne pozwanego Funduszu, to swoje pieniądze ulokowałby na lokacie bankowej.
W ocenie pozwanego niezależnie od braku możliwości wykupu certyfikatów inwestycyjnych wynikającego z zewnętrznych przyczyn uniemożliwiających wycenę Funduszu, również art. 3 ust. 3 ustawy o Funduszach nie pozwala na realizację partykularnego interesu jednego uczestnika funduszu inwestycyjnego godzącą w interesy pozostałych uczestników Funduszu, a tego właśnie domaga się powód.
Pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości w stosunku do niego oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W ocenie pozwanego fakt, iż powód oparł swoje roszczenie wobec pozwanego Funduszu o oświadczenie o odstąpieniu od umowy o uczestnictwo w Funduszu świadczy o braku zrozumienia przez powoda istoty stosunku prawnego uczestnictwa w funduszu - w świetle właściwości (natury) tego stosunku odstąpienie przez uczestnika od umowy uczestnictwa w funduszu na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, dotyczących umów wzajemnych, nie jest bowiem możliwe. Pozwany zaznaczył, iż oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy jest bezskuteczne z uwagi na to, iż umowa o uczestnictwo w pozwanym Funduszu nie stanowi umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c., w związku z czym nie jest możliwe odstąpienie od tej umowy w oparciu o art. 491 k.c. / art. 492 1 k.c. Dodał, iż nawet gdyby przyjąć, że umowa o uczestnictwo w pozwanym Funduszu stanowi umowę wzajemną, to i tak oświadczenie o odstąpieniu byłoby bezskuteczne - odstąpienie od ww. umowy musiałoby bowiem zostać uznane za nieważne, zgodnie z art. 58 § 1 k.c., z uwagi na to, że: byłoby sprzeczne z naturą stosunku prawnego uczestnictwa w funduszu (art. 353 1 k.c.) oraz służyłoby obejściu prawa – przepisów o likwidacji funduszu inwestycyjnego (art. 249 i n. ustawy o Funduszach), ewentualnie o wykupie certyfikatów inwestycyjnych (art. 139 ustawy o Funduszach). Nadto dodał, iż nawet gdyby przyjąć, że istniała teoretyczna możliwość odstąpienia od umowy o uczestnictwo w Funduszu w oparciu o art. 491 k.c. / art. 492 1 k.c., to i tak oświadczenie o odstąpieniu byłoby bezskuteczne - nie zostały bowiem spełnione przesłanki odstąpienia z art. 491 k.c. / art. 492 1 k.c. w szczególności pozwany nie dopuścił się zwłoki w wykonaniu żadnego zobowiązania wynikającego z umowy, m.in. dlatego, iż zobowiązania do dokonania wyceny certyfikatów i do zrealizowania żądania wykupu certyfikatów spoczywają na pozwanym (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w W. tj. na Towarzystwu, a nie na pozwanym tj. na Funduszu. Pozwany podkreślił, iż w związku z brakiem ważnego i skutecznego odstąpienia przez powoda od umowy z pozwanymi nie przysługuje roszczenie o zwrot świadczeń ani roszczenie odszkodowawcze wynikające z art. 494 k.c.
Powód w pismach procesowych będących ustosunkowaniem się do odpowiedzi na pozew (k. 760 – 764 oraz 772 – 779) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w piśmie procesowym z dnia 30 kwietnia 2020 roku (k. 808 – 820) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2020 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił wniosek pozwany (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych o wyłączenie sprawy do odrębnego rozpoznania.
Postanowieniem z dnia 22 lipca 2020 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił oznaczenie pozwanego (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w W. na (...) Spółka Akcyjna w W. oraz oddalił zarzut niewłaściwości miejscowej zgłoszony przez pozwanego (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych jest funduszem inwestycyjnym zamkniętym - funduszem aktywów niepublicznych w rozumieniu art. 117 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Jest osobą prawną działającą na podstawie Ustawy oraz Statutu. Wyłącznym przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego proponowania nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych w określone w Statucie lokaty. Fundusz działa w imieniu własnym i na własną rzecz. Siedzibą i adresem Funduszu jest siedziba i adres Towarzystwa (§ 1 Statutu).
Zgodnie z § 2 Statutu:
- Aktywa Funduszu, Aktywa – to mienie Funduszu obejmujące środki pieniężne, w tym z tytułu wpłat Uczestników Funduszu, prawa nabyte oraz pożytki z tych praw;
- Aktywa Płynne – to Aktywa Funduszu ulokowane w środki pieniężne oraz w kategorie lokat określone w § 20 ust. 1 pkt 7), płatne na żądanie lub które można wycofać przed terminem zapadalności;
- Aktywny Rynek - to rynek spełniający łącznie następujące kryteria: instrumenty, będące przedmiotem obrotu na rynku są jednorodne, zazwyczaj w każdym czasie występują zainteresowani nabywcy i sprzedawcy, ceny są podawane do publicznej wiadomości;
- Certyfikaty Inwestycyjne, Certyfikaty – to emitowane przez Fundusz papiery wartościowe imienne nieposiadające formy dokumentu, które nie są oferowane w drodze oferty publicznej ani dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, ani wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu Ustawy;
- Depozytariusz – to podmiot, o którym mowa w art. 71 i nast. Ustawy, który wykonuje funkcję depozytariusza Funduszu;
- Dochody Funduszu - dochodem Funduszu są przychody z lokat netto lub zrealizowany zysk (strata) ze zbycia lokat Funduszu;
- Dzień Roboczy – to każdy dzień od poniedziałku do piątku włącznie, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy;
- Dzień Wyceny – to dzień wyceny Aktywów Funduszu, ustalenia Wartości Aktywów Netto Funduszu i Wartości Aktywów Netto Funduszu na Certyfikat Inwestycyjny, przypadający:
a/ na Dzień Roboczy, w którym nastąpi otwarcie ksiąg rachunkowych Funduszu,
b/ na ostatni dzień ostatniego miesiąca w każdym kwartale kalendarzowym,
c/ na 7 dni przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów na Certyfikaty Inwestycyjne kolejnej emisji,
d/ na 7 Dzień poprzedzający dzień rozpoczęcia likwidacji Funduszu,
e/ na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego Funduszu;
- Dzień Wykupu – każdorazowo ostatni Dzień Wyceny przypadający w danym kwartale. Pierwszy Dzień Wykupu dla każdej z serii Certyfikatów Inwestycyjnych przypada nie wcześniej niż na koniec pierwszego pełnego kwartału po upływie jednego roku od dnia przydziału Certyfikatów Inwestycyjnych każdej z serii Certyfikatów Inwestycyjnych;
- Ewidencja – to ewidencja informacji o Uczestnikach Funduszu, zawierającą dane identyfikujące ich oraz dane o Certyfikatach Inwestycyjnych poszczególnych emisji, prowadzoną w formie elektronicznej przez Towarzystwo;
- Instrumenty Rynku Pieniężnego – to papiery wartościowe lub prawa majątkowe, o których mowa w art. 2 pkt 21 Ustawy;
- Komisja – to Komisja Nadzoru Finansowego;
- Sąd Rejestrowy – to Sąd Okręgowy w Warszawie, prowadzący rejestr funduszy inwestycyjnych;
- OECD – to Organizacja (...);
- Rejestr Funduszy Inwestycyjnych – to jawny i dostępny dla osób trzecich rejestr funduszy inwestycyjnych prowadzony przez Sąd Okręgowy w Warszawie;
- Statut – to niniejszy statut (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych;
- Uczestnik Funduszu, Uczestnik – to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, wskazana w Ewidencji Uczestników Funduszu jako posiadacz przynajmniej jednego Certyfikatu;
- Ustawa o ofercie – to ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;
- Wartość Aktywów Netto Funduszu, WAN – to wartość Aktywów Funduszu pomniejszoną o zobowiązania Funduszu w Dniu Wyceny;
- Wartość Aktywów Netto Funduszu na Certyfikat Inwestycyjny, WANCI – to wartość Certyfikatu Inwestycyjnego obliczoną jako Wartość Aktywów Netto Funduszu w Dniu Wyceny podzieloną przez liczbę Certyfikatów Inwestycyjnych zawartą w Ewidencji w Dniu Wyceny;
- Warunki Emisji – to warunki emisji Certyfikatów emitowanych przez Fundusz;
- Rada Inwestorów – to organ Funduszu działający na podstawie Ustawy i Statutu;
- Towarzystwo – to (...) S.A. z siedzibą w W. (01-601), przy ulicy (...).
Stosownie do § 3 Statutu organami Funduszu są Towarzystwo oraz (...) Inwestorów. Towarzystwo zarządza Funduszem oraz reprezentuje Fundusz w stosunkach z osobami trzecimi (§ 4 ust. 1 Statutu). Towarzystwo odpowiada wobec Uczestników za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków w zakresie zarządzania Funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków spowodowane jest okolicznościami, za które Towarzystwo odpowiedzialności nie ponosi (§ 4 ust. 3 Statutu). Za szkody z tytułów, o których mowa w ust. 3, Fundusz nie ponosi odpowiedzialności (§ 4 ust. 4 Statutu). Towarzystwo działa w interesie wszystkich Uczestników Funduszu (§ 4 ust. 6 Statutu).
Wedle § 8 ust. 1 Statutu Depozytariuszem prowadzącym rejestr aktywów Funduszu na podstawie umowy o wykonywanie funkcji depozytariusza jest Bank (...) S.A. z siedzibą w W., ul. (...). Obowiązki Depozytariusza zostały określone w Ustawie oraz w umowie o wykonywanie funkcji depozytariusza. Umowa, o której mowa w zdaniu poprzedzającym nie może ograniczyć obowiązków Depozytariusza określonych w Ustawie oraz zakresu jego odpowiedzialności określonego Ustawą. Przechowywanie aktywów Funduszu może zostać powierzone przez Depozytariusza innym podmiotom, o których mowa w art. 81i Ustawy, na polecenie Funduszu (§ 8 ust. 2 Statutu). Depozytariusz działa, niezależnie od Towarzystwa, w interesie Uczestników (§ 8 ust. 3 Statutu).
Stosownie do § 9 ust. 1 Statutu Certyfikat Inwestycyjny jest papierem wartościowym imiennym
Zgodnie z § 10 ust. 7 Statutu Emisja Certyfikatów Inwestycyjnych nastąpi poprzez proponowanie nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych skierowane, do mniej niż 150, imiennie wskazanych osób oraz zostanie przeprowadzona w sposób, który nie będzie powodować uznania proponowania nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych za ofertę publiczną, w tym w szczególności proponowanie nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych odbywać będzie się bez wykorzystania środków masowego przekazu. Oferowanie Certyfikatów w każdym przypadku nie będzie ofertą publiczną w rozumieniu art. 3 ust. 3 Ustawy o ofercie. Wedle § 10 ust. 8 Statutu uprawnionymi do zapisywania się na Certyfikaty Inwestycyjne są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (jednak posiadające zdolność do nabywania praw we własnym imieniu), zarówno rezydenci, jak i nierezydenci w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe, które przyjmą imienną propozycję nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych. Towarzystwo skieruje imienną propozycję nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych do osób wskazanych w ust. 8. Propozycja nabycia wskazywać będzie maksymalną liczbę Certyfikatów Inwestycyjnych, na którą będzie mogła złożyć zapis osoba, do której kierowana będzie propozycja nabycia (§ 10 ust. 10 Statutu). Stosownie do § 10 ust. 16 Statutu osoby fizyczne mogą nabyć Certyfikaty Inwestycyjne, jeżeli dokonają jednorazowo zapisu na Certyfikaty Inwestycyjne o wartości nie mniejszej niż równowartość w złotych 40.000 euro. Równowartość w złotych kwoty wyrażonej w euro ustala się przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu dokonywania zapisu.
Wedle § 11 ust. 2 Statutu zapisy na Certyfikaty Inwestycyjne prowadzi bezpośrednio Towarzystwo lub inny podmiot działający w imieniu Towarzystwa na podstawie umowy zawartej w trybie art. 27 ust. 1 Ustawy, wskazany w Warunkach Emisji danej serii Certyfikatów Inwestycyjnych.
Na podstawie § 15 ust. 1 składający zapis jest zobowiązany dokonać wpłaty, której wysokość powinna być równa iloczynowi liczby Certyfikatów Inwestycyjnych, na które dokonano zapisu i ceny emisyjnej Certyfikatu Inwestycyjnego. Kwota dokonanej wpłaty powinna być powiększona o opłatę manipulacyjną, na zasadach określonych w § 11 ust. 3-7
Zgodnie § 18 ust. 1 Statutu Uczestnikiem Funduszu mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Uczestnik Funduszu ma prawo do: wypłat w postępowaniu likwidacyjnym, zbycia lub zastawienia posiadanego przez niego Certyfikatu Inwestycyjnego, żądania wykupienia Certyfikatu Inwestycyjnego przez Fundusz na zasadach określonych w Ustawie i Statucie oraz uczestniczenia i wykonywania prawa głosów w Radzie Inwestorów (§ 18 ust. 2 Statutu).
Wedle § 19 ust. 1 Statutu Celem Funduszu jest wzrost wartości Aktywów Funduszu w wyniku wzrostu wartości lokat. Stosownie do § 19 ust. 2 Statutu Fundusz nie gwarantuje osiągnięcia celu inwestycyjnego, jednakże dołoży wszelkich starań dla jego realizacji.
Na podstawie § 25 ust. 1 Statutu Fundusz dokonuje wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych nieobjętych automatycznym wykupem w trybie § 25a, na żądanie Uczestnika Funduszu zgłoszone Towarzystwu, przy czym w danym Dniu Wykupu, jednorazowo wykupowi może ulec do 10% ogólnej liczby Certyfikatów Inwestycyjnych, które mogą podlegać wykupowi w danym Dniu Wykupu. Towarzystwo może postanowić o podniesieniu tego limitu. Informacja o podniesieniu limitu zostanie ogłoszona na stronie internetowej www.epef-fiz.pl, nie później niż w Dniu Wykupu. Wykup Certyfikatów odbywa się na następujących zasadach:
1/ z zastrzeżeniem poniższych punktów, Fundusz dokonuje wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych w Dniu Wykupu,
2/ uczestnik Funduszu może złożyć żądanie wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych w siedzibie Towarzystwa najpóźniej ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym przypada Dzień Wyceny, przypadający na koniec kwartału kalendarzowego. Uczestnik może również złożyć żądanie wykupu poprzez przesłanie żądania wykupu listem poleconym bądź kurierem do siedziby Towarzystwa, z zastrzeżeniem, iż doręczenie takiego żądania wykupu powinno nastąpić najpóźniej ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym przypada Dzień Wyceny, przypadający na koniec kwartału kalendarzowego. Żądanie wykupu winno być złożone na formularzu przedstawionym przez Fundusz oraz wskazywać liczbę oraz serię Certyfikatów Inwestycyjnych, które mają być wykupione, oraz Dzień Wykupu. Żądanie wykupu złożone z naruszeniem niniejszego punktu nie jest realizowane. W przypadku złożenia przez Uczestnika żądania wykupu na większą liczbę Certyfikatów Inwestycyjnych od posiadanej przyjmuje się, iż żądanie wykupu obejmuje wszystkie Certyfikaty Inwestycyjne należące do Uczestnika. W przypadku złożenia przez Uczestnika żądania wykupu na większą liczbę Certyfikatów Inwestycyjnych od posiadanej przyjmuje się, iż żądanie wykupu obejmuje wszystkie Certyfikaty Inwestycyjne należące do Uczestnika,
3/ żądanie wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych może być odwołane tylko za zgodą Towarzystwa,
4/ w związku ze złożeniem przez Uczestnika Funduszu żądania wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych Towarzystwo prowadzące Ewidencję dokona blokady Certyfikatów Inwestycyjnych, a następnie w związku z ich wykupem Towarzystwo dokona wpisu liczby Certyfikatów Inwestycyjnych podlegających wykupowi do Ewidencji,
5/ cena wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych równa jest Wartości Aktywów Netto Funduszu na Certyfikat Inwestycyjny w Dniu Wykupu,
6/ Towarzystwo nie pobiera opłaty za wykupienie Certyfikatów Inwestycyjnych,
7/ kwota przypadająca Uczestnikowi Funduszu do wypłaty z tytułu wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych może być pomniejszona o podatki, do pobrania których Fundusz jest zobowiązany jako płatnik,
8/ środki pieniężne przeznaczone do wypłaty z tytułu wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych wypłacane są przez Fundusz niezwłocznie po Dniu Wykupu, nie później jednak niż w 14 dniu po dniu wykupienia Certyfikatów Inwestycyjnych, przez przekazanie na rachunek bankowy Uczestnika Funduszu wskazany w Ewidencji kwoty środków pieniężnych.
Na podstawie § 25 ust. 2 Statutu Wykup Certyfikatów Inwestycyjnych nastąpić może wyłącznie w przypadku, gdy Aktywa Płynne pozwalają na wypłatę środków z tytułu umorzenia Certyfikatów Inwestycyjnych. Liczba Certyfikatów przeznaczonych do wykupu uzależniona będzie od wartości Aktywów Płynnych pomniejszonej o kwotę niezbędną dla uregulowania bieżących zobowiązań Funduszu przewidywanych w terminie 6 (sześciu) miesięcy po Dniu Wykupu, określoną przez Towarzystwo, przy uwzględnieniu zawartych przez Fundusz umów i zobowiązań Funduszu, w tym środków przeznaczonych na realizację automatycznego wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych, o którym mowa w § 25a. Wartość środków pozwalających na wypłatę z tytułu umorzenia Certyfikatów Inwestycyjnych, w związku z ich wykupem, ustalana będzie w dniu wykupienia Certyfikatów Inwestycyjnych. § 25 ust. 3 Statutu w przypadku, w którym wartość środków pozwalających na wypłatę z tytułu umorzenia Certyfikatów Inwestycyjnych nie będzie pozwalać na wykupienie wszystkich Certyfikatów Inwestycyjnych przedstawionych przez Uczestników do wykupu, lub żądania wykupu obejmą więcej niż 10% (dziesięć procent) ogólnej liczby Certyfikatów Inwestycyjnych, które mogą podlegać wykupowi w danym Dniu Wykupu, żądania wykupienia Certyfikatów Inwestycyjnych podlegają proporcjonalnej redukcji. Ułamkowe części Certyfikatów powstałe w wyniku zastosowania redukcji zostaną zaokrąglone w dół, do najbliższej całkowitej liczby Certyfikatów. Wedle § 25 ust. 5 Statutu ogłoszenie o wykupieniu Certyfikatów Inwestycyjnych publikowane jest na stronie internetowej www.epef-fiz. pl. Ogłoszenie dokonywane jest w terminie 3 dni od dnia wykupienia Certyfikatów Inwestycyjnych.
Zgodnie § 27 ust. 1 Statutu Aktywa Funduszu wycenia się, a zobowiązania Funduszu ustala się w Dniu Wyceny, z zachowaniem zasad określonych w § 28-31. Wartość godziwą składników lokat notowanych na Aktywnym Rynku wyznacza się w oparciu o dostępne kursy z godziny 23:00 czasu polskiego z Dnia Wyceny. Na Dzień Wyceny Fundusz dokonuje wyceny Aktywów Funduszu, ustalenia wartości zobowiązań Funduszu, ustalenia Wartości Aktywów Netto oraz ustalenia Wartości Aktywów Netto na Certyfikat Inwestycyjny. Wartość Aktywów Netto Funduszu ustala się pomniejszając Wartość Aktywów Funduszu o jego zobowiązania w Dniu Wyceny. Wartość Aktywów Netto Funduszu na Certyfikat Inwestycyjny jest równa Wartości Aktywów Netto Funduszu w Dniu Wyceny podzielonej przez liczbę wszystkich Certyfikatów Inwestycyjnych wyemitowanych przez Fundusz ustaloną na podstawie Ewidencji w Dniu Wyceny (§ 27 ust. 2 -5 Statutu).
Wedle § 34 ust. 1 Statutu Fundusz udostępni Warunki Emisji na zasadach określonych w Ustawie zaś zgodnie z ust. 2 Warunki Emisji zostaną udostępnione osobom, do których Towarzystwo skieruje imienną propozycję nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych. Ogłoszenia i publikacje wymagane Ustawą oraz Statutem, jeżeli Statut nie stanowi inaczej, będą podawane do publicznej wiadomości na stronie internetowej www.epef-fiz.pl. W szczególności Fundusz będzie na tej stronie podawał Wartość Aktywów Netto na Certyfikat Inwestycyjny niezwłocznie po jej ustaleniu oraz będzie publikował półroczne j roczne sprawozdania finansowe Funduszu (§ 34 ust. 3 Statutu).
Dowód:
- teksty jednolite Statutu (...), k. 23 – 206
(...) S.A. w W. był organem (Towarzystwem) pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
W dniu 20 sierpnia 2019 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała decyzję o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie działalności przez (...) S.A. w W. w związku z czym od tego dnia pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych był reprezentowany przez (...) Bank (...) S.A. w W..
Z dniem 18 listopada 2019 roku O. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna z (...) w W. przejęło zarządzanie pozwanym Funduszem na podstawie umowy o przejęcie zarządzania funduszem zawartej w dniu 16 października 2019 roku z (...) Bank (...) S.A. w W..
(...) S.A. w W. zmieniła nazwę na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..
Dowód:
- teksty jednolite Statutu (...), k. 23 – 206
- komunikat KNF z dnia 20 sierpnia 2019 roku, k. 524 – 526, 529 – 531, 599 - 601
- informacja, k. 527, 532, 603
- komunikat, k. 602
- wyciąg z dnia 1 kwietnia 2020 roku, k. 794 – 796
- wyciąg z dnia 17 kwietnia 2020 roku, k. 821 – 826, 903 - 908
- odpis KRS, k. 797 – 806, 827 – 829
- odpis KRS, k. 848 – 866, 874 – 878
- ogłoszenie z dnia 18 listopada 2019 roku, k. 902
- akt notarialny, k. 909 – 910
Pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych jest wpisany do Rejestru Funduszy Inwestycyjnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Warszawie pod numerem 928.
Dowód:
- wyciąg z dnia 6 sierpnia 2019 roku, k. 571 - 573
Powód J. L. nabył certyfikaty inwestycyjne wyemitowane przez (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych . Przy ich nabywaniu czynności w imieniu Funduszu wykonywał pozwany (...) S.A. w W..
Powód nabył certyfikaty serii 016, 020 oraz 026. Tytułem ich nabycia wpłacił następujące kwoty: 1.263.255,48 zł w dniu 13 marca 2015 roku, 755.000 zł w dniu 30 lipca 2015 roku, 1.000.000 zł w dniu 25 stycznia 2017 roku, co łącznie daje kwotę 3.018.255,48 zł. Wszystkie ww. wpłaty zostały dokonane na konto pozwanego (...) S.A. w W..
Zapisy na certyfikaty pozwanego Funduszu każdorazowo dokonywane były w ten sposób, że pozwany (...) S.A. w W. kierował do powoda imienną propozycję nabycia certyfikatów, a powód akceptował tę propozycję i składał zapis na certyfikaty. W treści propozycji nabycia certyfikatów każdorazowo wskazywano, że warunki składania zapisów na certyfikaty określają dokumenty załączone do propozycji nabycia, tj. warunki emisji certyfikatów danej serii oraz Statut pozwanego Funduszu.
Dowód:
- potwierdzenie wpłaty i wpisu do ewidencji z dnia 7 kwietnia 2015 roku, k. 207
- potwierdzenie przelewu z dnia 13 marca 2015 roku, k. 209
- formularz zapisu na certyfikaty serii 016, k. 210 - 214
- imienna propozycja nabycia certyfikatów serii 016 z załącznikiem, k. 215 - 216
- warunki emisji certyfikatów serii 016, k. 217 - 245
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 3 lipca 2015 roku, k. 246 - 247
- potwierdzenie wpłaty i wpisu do ewidencji uczestników z dnia 5 sierpnia 2015 roku, k. 248 - 249
- formularz zapisu na certyfikaty serii 020 z załącznikiem, k. 250 - 260
- imienna propozycja nabycia certyfikatów serii 020 z załącznikiem, k. 261
- potwierdzenie przelewu z dnia 30 lipca 2015 roku, k. 262 - 263
- warunki emisji certyfikatów serii 020, k. 264 - 292
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 31 grudnia 2016 roku, k. 293 - 294
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 5 lipca 2016 roku, k. 295 - 296
- potwierdzenie wykonanej operacji z dnia 15 lipca 2016 roku, k. 297 - 298
- potwierdzenie wpłaty i wpisu do ewidencji uczestników, k. 299 - 300
- informacja o sposobie dokonania wpłaty na certyfikaty serii 026, k. 301
- formularz zapisu na certyfikaty serii 026, k. 302 - 304
- oświadczenie (...) sp. z o.o., k. 305 – 306
- potwierdzenie przelewu z dnia 25 stycznia 2017 roku, k. 307 - 308
- imienna propozycja nabycia certyfikatów serii 026 z dnia 9 stycznia 2017 roku, k. 309 - 310
- warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii 026, k. 311 - 342
- potwierdzenie wykupu certyfikatów inwestycyjnych z dnia 31 marca 2017 roku, k. 343 - 344
- potwierdzenie wykupu certyfikatów inwestycyjnych z dnia 30 czerwca 2017 roku, k. 345 - 346
- potwierdzenie wykupu certyfikatów inwestycyjnych z dnia 30 września 2017 roku, k. 347 - 348
- wydruk z portalu Funduszu ze stanem konta powoda, k. 349 – 350
\N treści warunków emisji certyfikatów Funduszu, serii 016, 020 i 026, każdorazowo wskazano i wyjaśniono, iż inwestowanie w certyfikaty inwestycyjne wiąże się z szeregiem ryzyk dla nabywcy certyfikatów, takich jak ryzyka związane z działalnością funduszu oraz czynniki związane z otoczeniem w jakim prowadzi działalność, w tym m.in.: ryzyko wyceny, ryzyko nieosiągnięcia oczekiwanego zwrotu z inwestycji w certyfikaty inwestycyjne oraz ryzyko wystąpienia szczególnych okoliczności, na wystąpienie których uczestnik funduszu nie ma wpływu lub ma ograniczony wpływ jak również ryzyka związane z charakterem funduszu, w tym m.in.: ryzyko wyceny poszczególnych składników portfela oraz ryzyko związane z możliwością niewykupienia przez fundusz certyfikatów inwestycyjnych lub redukcji żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych.
Dowód:
- warunki emisji certyfikatów serii 016, k. 217 – 245
- warunki emisji certyfikatów serii 020, k. 264 – 292
- warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii 026, k. 311 - 342
W latach 2015 - 2017 powód złożył żądania wykupu części posiadanych przez siebie certyfikatów serii 016, 020 i 026. Towarzystwo każdorazowo dokonywało wyceny aktywów pozwanego Funduszu na dany dzień wykupu, a następnie pozwany Fundusz, reprezentowany przez Towarzystwo, dokonywał wykupu certyfikatów pozwanego Funduszu, posiadanych przez powoda.
Z tytułu zrealizowanych wykupów powód otrzymał łącznie kwotę 727.976,25 zł.
Dowód:
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 3 lipca 2015 roku, k. 246 – 247
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 31 grudnia 2016 roku, k. 293 - 294
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 5 lipca 2016 roku, k. 295 – 296
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 31 marca 2017 roku, k. 343 - 344
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 30 czerwca 2017 roku, k. 345 - 346
- potwierdzenie wykupu certyfikatów z dnia 30 września 2017 roku, k. 347 - 348
Powód w dniu 28 listopada 2018 roku złożył żądania wykupu posiadanych przez niego certyfikatów, tj. wykupu: 4450 certyfikatów serii 026, (...) certyfikatów serii 020 oraz (...) certyfikatów serii 016.
Dowód:
- potwierdzenia przyjęcia zleceń przez Dom Maklerski, k. 351 - 353
- wiadomość mailowa od Domu Maklerskiego z dnia 3 grudnia 2018 roku, k. 354
Mimo złożenia powyższego żądania, nie doszło do wykupienia certyfikatów należących do powoda. Nie doszło również do sporządzenia wyceny aktywów funduszu netto na ostatni dzień czwartego kwartału 2018 r. tj. na dzień 31 grudnia 2018 roku. Pozwany Fundusz nie sporządził również kolejnej wyceny - na ostatni dzień pierwszego kwartału 2019 roku. tj. na dzień 31 marca 2019 roku.
Pozwany Fundusz powyższe zaniechania tłumaczył początkowo m.in. zmianami w strukturze kapitałowej oraz koniecznością wypracowania nowych metod sprawozdawczości zaś w późniejszym czasie wskazywano - jako usprawiedliwienie braku wyceny i realizacji wykupów - zawirowania w powiązanych kapitałowo spółkach, zawieraniem nieważnych umów dotyczących udziałów w powiązanych spółkach oraz wrogie przejęcie aktywów pozwanego Funduszu. Informacje w tym zakresie udostępniano poprzez publikacje na stronie internetowej Funduszu ogłoszeń dostępnych dla uczestników. W komunikatach przywołano również fakt ustanowienia nadzorców sądowych dla spółek z portfela Funduszu. Wskazano nadto, że powyższe zdarzenia mają wpływ na pozyskiwanie środków na bieżącą działalność oraz mają charakter istotnych zdarzeń po dniu bilansowym w rozumieniu ustawy o rachunkowości.
Dowód:
- komunikat pozwanego z dnia 22 lipca 2019 roku, k. 355 - 357
- komunikat pozwanego z dnia 17 maja 2019 roku, k. 358 - 361
- komunikat pozwanego z dnia 1 kwietnia 2019 roku, k. 362 - 363
- komunikat pozwanego z dnia 27 lutego 2019 roku, k. 364 - 365
- komunikat pozwanego z dnia 25 lutego 2019 roku, k. 366 – 369, 496 - 499
- komunikat pozwanego z dnia 8 lutego 2019 roku, k. 370
- komunikat pozwanego z dnia 4 lutego 2019 roku, k. 371 - 372
- komunikat pozwanego z dnia 14 stycznia 2019 roku, k. 373 – 374
W zakresie realizacji żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych na dzień wykupu 31 września 2018 roku dokonano wykupu certyfikatów w części, tj. żądania wykupu zostały zgłoszone przez więcej niż 10% uczestników, w związku z czym zgodnie z § 25 ust. 3 Statutu dokonano redukcji żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych o 56,1%.
W zakresie realizacji żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych na dzień wykupu 31 grudnia 2018 roku i na kolejne dni wykupu - nie dokonano wykupu certyfikatów, w tym nie dokonano wykupu certyfikatów posiadanych przez powoda, ze względu na brak dokonania przez Towarzystwo wyceny aktywów Funduszu na dzień 31 grudnia 2018 roku ani na kolejne dni wykupu.
Dowód:
- komunikaty publikowane przez (...) w dniach 21 grudnia 2018 roku, 12 listopada 2018 roku, 26 października 2018 roku, 12 października 2018 roku, k. 740 – 743
- ogłoszenie o wykupie Certyfikatów Inwestycyjnych Funduszu z dnia 11 lutego 2019 roku, k. 745
W dniu 1 lutego 2019 roku powód skierował do (...) S.A. w W. pismo zawierające wezwanie do wykupu posiadanych przez niego certyfikatów inwestycyjnych. W odpowiedzi na ww. pismo (...) S.A. w W. wskazał, że w ww. okresie nie było możliwości realizacji przez niego żądania wykupu, ponieważ nie została zakończona procedura wyceny aktywów pozwanego Funduszu na dzień 31 grudnia 2018 roku. (...) S.A. w W. wskazał także, że brak zakończenia procedury wyceny aktywów pozwanego Funduszu na dzień 31 grudnia 2018 roku wynikał z szeregu okoliczności, wskazywanych w ogłoszeniach i komunikatach przez niego publikowanych. (...) S.A. w W. zapewnił, że dokłada wszelkiej staranności w celu zakończenia ww. procedury w jak najkrótszym terminie.
Dowód:
- pismo z dnia 1 lutego 2019 roku, k. 747
- pismo z dnia 22 marca 2019 roku, k. 749
Powód w dniu 23 kwietnia 2019 roku wystosował do pozwanych tj. do (...) S.A. z siedzibą w W. działającego zarówno jako organ pozwanego Funduszu jak i w imieniu własnym, wezwanie do realizacji ww. obowiązków tj. do dokonania wyceny aktywów netto Funduszu na dzień 31 grudnia 2018 roku oraz do dokonania wykupu certyfikatów zgodnie ze złożonym żądaniem z listopada 2018 roku. Wezwanie nastąpiło w trybie art. 491 k.c., tj. pod rygorem odstąpienia od umowy. Wezwanie pozostało bezskuteczne.
Dowód:
- wezwanie do wykonania zobowiązania z dnia 23 kwietnia 2019 roku, k. 375 – 378
W zamieszczonym na stronie internetowej pozwanego Funduszu, komunikacie z dnia 17 maja 2019 roku wskazano, że na chwilę obecną Towarzystwo nie jest w stanie określić daty potwierdzenia wyceny aktywów pozwanego Funduszu, gdyż finalizacja tego procesu jest uzależniona od wielu czynników zewnętrznych, wskazanych w niniejszym oraz we wcześniejszych komunikatach do uczestników.
Dowód:
- komunikat z dnia 17 maja 2019 roku, k. 379 – 382
Pismem z dnia 16 maja 2019 roku powód odstąpił od umowy uczestnictwa w Funduszu zawartej ze pozwanymi. Wraz z oświadczeniami wezwano pozwanych do zapłaty kwot: 2.289.279,23 zł tytułem zwrotu spełnionego świadczenia oraz 367.741,87 zł tytułem naprawienia szkody powstałej na skutek niewykonania umowy. Wezwanie pozostało bezskuteczne.
Dowód:
- oświadczenia z dnia 16 maja 2019 roku, k. 383 – 392
Powód nadal pozostaje uczestnikiem pozwanego Funduszu i posiada następujące certyfikaty Funduszu:
- 10.752 certyfikatów serii 016;
- 4.133 certyfikatów serii 020;
- 4.450 certyfikatów serii 026.
Dowód:
- wyciąg z ewidencji, k. 752 - 757
Średnie oprocentowanie możliwe do osiągnięcia w latach 2015 – 2019 roku dla tzw. „lokat dużej wartości” to 3.5% co daje:
- od kwoty 1.263.255,48 zł, w okresie od 13 marca 2015 roku do dnia 22 maja 2019 roku - 185.577,42 zł,
- od kwoty 755.000,00 zł, w okresie od 30 lipca 2015 roku do dnia 22 maja 2019 roku - 100.849,38 zł,
- od kwoty 1.000.000 zł w okresie od dnia 25 stycznia 2017 roku do dnia 22 maja 2019 roku - 81.315,07 zł.
Dowód:
- komunikat z dnia 4 maja 2015 roku, k. 393
W okresie od 2015 roku do 2018 roku wyceny certyfikatów dokonywanych przez Towarzystwo systematycznie rosły - o około 1% co każdą wycenę. Jedynym wyjątkiem była różnica pomiędzy wycenami na dzień 30 czerwca 2018 roku oraz 30 września 2018 roku.
Zgodnie z ostatnio dokonaną wyceną na dzień 20 września 2018 roku wartość wyceny aktywów netto (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych wynosiła 116.118.221 zł, a wartość aktywów netto na certyfikat wynosiła 134,65 zł.
Dowód:
- Wartość Aktywów Netto, k. 394 – 397
- sprawozdania finansowe za okres 2015 -2017, k. 398 – 495
- raport bieżący nr (...), k. 894
- rejestr aktywów, k. 916
W komunikacie z dnia 23 kwietnia 2020 roku (...) S.A. wskazała, że dokonanie wycen aktywów pozwanego Fundusz uwarunkowane jest następującymi zdarzeniami:
- sporządzeniem aktualnych operatów szacunkowych nieruchomości spółek komandytowo-akcyjnych przez syndyka każdej z wymienionych spółek,
- sporządzeniem aktualnych operatów szacunkowych nieruchomości spółek portfelowych Funduszu innych niż spółki komandytowo-akcyjne przez zarządy tych spółek,
- sporządzeniem zaległych wycen i sprawozdań finansowych spółek portfelowych innych niż spółki komandytowo-akcyjne przez zarządy tych spółek.
Wskazano, iż (...) S.A. podejmuje aktywne działania mające na celu doprowadzenie każdego z wymienionych procesów do końca, tak aby sporządzenie zaległych i aktualnej wyceny aktywów Funduszu było możliwe oraz na bieżąco współpracuje i koordynuje pracę podmiotów odpowiedzialnych za te procesy.
Dowód:
- komunikaty do uczestników, k. 895 – 898
Powód J. L. ma obecnie 82 lata.
Niesporne
Sąd zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie powód wnosił o zasądzenie od pozwanych (...) Funduszu Inwestycyjnego (...) S.A. in solidum na swoją rzecz kwoty 2.658.021,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 28 maja 2019 roku.
Tytułem wyjaśnienia wskazać należy, iż (...) S.A. w W. był organem (Towarzystwem) pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W dniu 20 sierpnia 2019 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała decyzję o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie działalności przez (...) S.A. w W. w związku z czym od tego dnia pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych był reprezentowany przez (...) Bank (...) S.A. w W.. Kolejno z dniem 18 listopada 2019 roku O. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna z (...) w W. przejęło zarządzanie pozwanym Funduszem na podstawie umowy o przejęcie zarządzania funduszem zawartej w dniu 16 października 2019 roku z (...) Bank (...) S.A. w W.. (...) S.A. w W. zmieniła nazwę na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., co skutkowało wydaniem przez Sąd w dniu 22 lipca 2020 roku postanowienia zmieniającego oznaczenie ww. strony pozwanej.
Na wstępie zasadne jest określenie wzajemnych relacji między pozwanymi tj. (...) Funduszu Inwestycyjnego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (poprzednio (...) S.A.). Podstawą konstrukcji przyjętej w ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi jest definicja legalna funduszu inwestycyjnego, zawarta w art. 3 ust. 1 ustawy. Zgodnie z nią fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Istotą działalności funduszu inwestycyjnego jest takie lokowanie środków pochodzących od uczestników, które ma na celu pomnożenie zgromadzonych aktywów. Wedle art. 4 ust. 1 ustawy organem funduszu jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Polski (art. 38 ust. 1), której wyłącznym przedmiotem działalności jest - co do zasady - tworzenie funduszy i zarządzanie nimi oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych (art. 45 ust. 1). Rolą towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest tworzenie funduszy inwestycyjnych, zarządzanie funduszami oraz reprezentowanie funduszy w stosunkach z osobami trzecimi. Do obowiązków towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zarządzającego funduszem inwestycyjnym zamkniętym, należy w szczególności przeprowadzanie czynności związanych z emisją i przydziałem certyfikatów funduszu, zarządzaniem zbiorczym portfelem papierów wartościowych, wyceną aktywów funduszu, a także - jeżeli statut funduszu przewiduje taką możliwość - realizacją żądań uczestników, dotyczących wykupu certyfikatów.
W przedmiotowej sprawie powód jest uczestnikiem pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych, którym do dnia 19 sierpnia 2019 roku zarządzał pozwany (...) S.A.
Uczestnicy funduszu (w tym przypadku powód) zapewniają niezbędne środki, umożliwiające powstanie i funkcjonowanie funduszu. Środki te gromadzone są przez fundusz poprzez oferowanie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Tworzenie i zarządzanie funduszami ustawa ceduje zasadniczo na towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy towarzystwo funduszy inwestycyjnych odpowiada wobec uczestników funduszu inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane okolicznościami, za które towarzystwo odpowiedzialności nie ponosi.
Powód jako podstawę prawną swojego roszczenia upatruje art. 494 § 1 k.c., zgodnie z którym strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Niezależną podstawę prawną złożenia oświadczenia o odstąpieniu stanowił art. 492 1 k.c. Zgodnie z jego treścią jeżeli strona obowiązana do spełnienia świadczenia oświadczy, że świadczenia tego nie spełni, druga strona może odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego, także przed nadejściem oznaczonego terminu spełnienia świadczenia.
Konieczne jest więc określenie charakteru stosunku prawnego pomiędzy stronami niniejszego sporu oraz rozstrzygnięcie, czy powód był uprawniony do odstąpienia od umowy.
Zgodnie z art. 471 § 2 k.c. umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.
Wedle art. 6 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi uczestnikiem funduszu inwestycyjnego jest podmiot, któremu w zamian za wniesienie do funduszu określonych aktywów - w formie pieniężnej lub innej, przewidzianej przez art. 7 ust. 2 ustawy i przepisy szczególne regulujące ustrój i funkcjonowanie określonego typu funduszu inwestycyjnego, w wyniku formalnego zapisu - zostają przyznane określone w ustawie i statucie funduszu uprawnienia. Uprawnienia te reprezentowane są przez niezbywalne, podzielne jednostki uczestnictwa - w funduszach inwestycyjnych otwartych i specjalistycznych funduszach inwestycyjnych otwartych oraz będące papierami wartościowymi certyfikaty inwestycyjne - w funduszach inwestycyjnych zamkniętych.
Wskazać należy, iż certyfikaty inwestycyjne funduszu inwestycyjnego zamkniętego inkorporują dwa rodzaje praw uczestników funduszu w stosunku do funduszu: prawa majątkowe, tj. przede wszystkim prawo do uzyskania wypłaty oznaczonej kwoty pieniężnej, której wysokość ustalana jest na podstawie wartości aktywów netto funduszu w przeliczeniu na wyemitowane przez niego certyfikaty inwestycyjne oraz prawa niemajątkowe, korporacyjne, tj. przede wszystkim prawo do uczestniczenia w zgromadzeniach inwestorów funduszu i wykonywania prawa głosu przy podejmowaniu uchwał w sprawach określonych w przepisach ustawy. Powstanie, jak i wygaśnięcie umowy o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym, jest ściśle związane z certyfikatami inwestycyjnymi, inkorporującymi prawa uczestnika funduszu. Umowa o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym zostaje zawarta w trybie ofertowym. Składając zapis na certyfikaty inwestycyjne i dokonując wpłaty na certyfikaty, dana osoba składa funduszowi ofertę zawarcia umowy. Z kolei fundusz inwestycyjny, dokonując przydziału certyfikatów inwestycyjnych, przyjmuje ww. ofertę - co prowadzi do zawarcia umowy o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym, pod warunkiem zawieszającym wpisania funduszu inwestycyjnego do rejestru i dojścia do skutku emisji certyfikatów inwestycyjnych. Z chwilą ziszczenia się ww. warunku pomiędzy uczestnikiem a funduszem inwestycyjnym zamkniętym zawiązuje się węzeł obligacyjny, którego treść wyznaczają przepisy ustawy i postanowienia statutu funduszu. Tak więc uczestnik funduszu zobowiązany jest wyłącznie do wniesienia wpłaty lub innych środków majątkowych do funduszu, na pokrycie uczestnictwa w nim zaś zobowiązanie funduszu ma charakter ciągły i wyraża się w realizacji określonego w statucie funduszu inwestycyjnego celu, poprzez właściwie prowadzoną politykę inwestycyjną. Przyjmuje się, iż powyższy stosunek może zostać zakończony na dwa sposoby, szczegółowo uregulowane w ustawie oraz w statucie funduszu tj. wskutek wykupu certyfikatów inwestycyjnych przez fundusz, na żądanie uczestnika - jednak wyłącznie wtedy, kiedy przewiduje to statut funduszu, i wyłącznie na warunkach określonych w tym statucie (art. 139) albo wskutek likwidacji funduszu inwestycyjnego, podczas której fundusz inwestycyjny ściąga należności, zaspokaja wierzycieli i umarza certyfikaty inwestycyjne poprzez wypłatę uzyskanych poprzednio środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich certyfikatów inwestycyjnych (art. 249).
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż umowa o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym nie stanowi umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c.
W doktrynie wskazuje się, iż o wzajemności umowy decydują dwa elementy tj. obie strony są zobowiązane do świadczenia oraz czynią to w taki sposób, że świadczenie każdej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. Chodzi tu o funkcjonalne sprzężenie tych świadczeń. Co istotne, o wzajemności umowy nie rozstrzyga obiektywna wartość świadczeń (równoważność, ekwiwalentność), ale element subiektywny, jakim jest ocena stron, które właśnie subiektywnie uznają, że ich świadczenia są ekwiwalentne. Przyczyną, dla której zobowiązanie jest zaciągane przez stronę, jest to, że zobowiązanie zaciąga druga strona, licząc na uzyskanie świadczenia od kontrahenta, co oznacza, że celem umowy wzajemnej jest wymiana świadczeń między jej stronami.
Za umowy wzajemne uznaje się przede wszystkim umowy, na podstawie których dochodzi do wymiany dóbr i usług - np. umowa sprzedaży, zamiany, umowa o dzieło czy o roboty budowalne. Jednocześnie umowami wzajemnymi nie są umowy dwustronnie zobowiązujące, takie jak umowa przedwstępna czy nieodpłatna umowa pożyczki, często błędnie uznawane za umowy wzajemne.
Uwzględniając powyższe trudno uznać, iż umowa o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym jest umową wzajemną. Umowa o uczestnictwo w funduszu prowadzi do powstania struktury organizacyjnej mającej umożliwić osiągnięcie określonego celu gospodarczego. Nie występuje w tej sytuacji wzajemność świadczeń, stanowiąca immanentną cechę umowy wzajemnej. Nie ulega wątpliwości, iż umowa wzajemna posiada bowiem prostą konstrukcję prawną, tj. jest ukierunkowana na uzyskanie od kontrahenta świadczenia w zamian na spełnienie własnego zaś umowa o uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym wprowadza w miejsce ww. bezpośredniej wymiany świadczeń sieć wielostronnych powiązań, mieszczących się w ramach danego stosunku prawnego. Uznać należy, iż interes uczestnika funduszu inwestycyjnego nie realizuje się w dokonaniu przez uczestnika wpłaty do funduszu i uzyskaniu w zamian za nie przeciwstawnego świadczenia funduszu - interes ten realizuje się w uczestnictwie w złożonej strukturze organizacyjnej, z której funkcjonowaniem może wiązać się w przyszłości, ale nie musi, uzyskanie zysku.
W związku z tym należało uznać, że oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy z funduszem inwestycyjnym nie jest skuteczne, ponieważ art. 494 indeks 1 k.c. dotyczy umów wzajemnych.
W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, że prawo umorzenia jednostek wskutek wykupu certyfikatów jest podstawowym prawem inwestora . Powstaje w związku z tym pytanie, czy uczestnik Funduszu, który to Fundusz w ogóle nie realizuje swoich ustawowych obowiązków, ma zgodnie z zaprezentowaną przez pozwanych wykładnią, ze względu na istotę zobowiązania trwać w łączącym strony stosunku prawnym. W ocenie Sądu odpowiedź na to pytanie jest przecząca i można rozważać możliwość złożenia oświadczenia o jej wypowiedzeniu w trybie art. 746§1 k.c stosowanego odpowiednio, jako, że umowa z funduszem wykazuje mnogie podobieństwa do umowy zlecenia. Niemniej jednak w niniejszej sprawie oświadczeniu powoda trudno nadać takie brzmienie, więc kwestię tą należy pozostawić poza zakresem rozważań Sądu.
Nie oznacza to jednak, że po stronie powoda nie powstało roszczenie z art. 471 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
W odniesieniu do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu kontraktu przesłankami odpowiedzialności są:
1) niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego,
2) odpowiedzialność strony umowy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego (w tym zakresie ustawodawca w art. 471 kc wprowadził domniemanie, że jeżeli ma miejsce niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego to jest to następstwem okoliczności za które odpowiedzialność ponosi dłużnik, przy czym zgodnie z art. 472 kc zachowanie dłużnika oceniane jest według kryterium należytej staranności),
3) szkoda wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego,
4) adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania umownego.
Przewidziana w art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 157) odpowiedzialność odszkodowawcza towarzystwa funduszy inwestycyjnych wobec uczestnika funduszu w związku z nieprawidłowym wykonywaniem zarządu aktywami tego funduszu mieści się w ogólnej konstrukcji odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 k.c.) ( OSP 2015/9/89). Tym samym istnieje stosunek umowny między Towarzystwem a uczestnikiem Funduszu. Nie do przyjęcia jest konstrukcja odpowiedzialności za zarządzanie funduszem, przedstawiona przez obu pozwanych, według której de facto nikt za nic nie odpowiada, a niewykonanie zobowiązania tłumaczone jest ryzykiem uczestnika funduszu.
Ustawodawca nakłada na fundusz inwestycyjny zamknięty obowiązek dokonywania wyceny aktywów funduszu w art. 131 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnym funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004r.
Zgodnie z treścią tego przepisu Fundusz inwestycyjny zamknięty dokonuje wyceny aktywów funduszu i ustala wartość aktywów netto oraz wartość aktywów netto przypadającą na certyfikat inwestycyjny z częstotliwością określoną w statucie, nie rzadziej jednak niż raz na 3 miesiące oraz na 7 dni przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów na certyfikaty kolejnej emisji, a także w dniu wykupywania certyfikatów. Z kolei art. 48 ust 2 a ustawy w pkt1 przewiduje, że Towarzystwo jest zobowiązane prowadzić działalność w zakresie:
1) zarządzania funduszami inwestycyjnymi otwartymi,
2) zarządzania specjalistycznymi funduszami inwestycyjnymi otwartymi oraz funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi,
3) zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych,
4) zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, doradztwa inwestycyjnego oraz przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych,
5) pośrednictwa w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez towarzystwo;
6) przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których przedmiotem są jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez inne towarzystwa, tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do (...);
7) wprowadzania do obrotu unijnych (...),
8) pełnienia funkcji przedstawiciela funduszy zagranicznych- w sposób rzetelny i profesjonalny, z zachowaniem należytej staranności i zgodnie z zasadami uczciwego obrotu, a także w najlepiej pojętym interesie zarządzanych funduszy, uczestników tych funduszy oraz klientów towarzystwa oraz w celu zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego.
Niewykonanie obowiązku wykupu certyfikatów było zatem obowiązkiem Towarzystwa, co wynikało nie tylko z przepisów ustawy, ale również z warunków emisji certyfikatów oraz z§ 25 ust 1 statutu. Niesporne było, że wycena nie została sporządzona, a zlecenie wykupu pozostało niezrealizowane, i nie jest to „ryzyko” powoda, jak chcieliby tego pozwani. Ta okoliczność w kontekście decyzji z dnia 20 sierpnia 2019r , w której Komisja Nadzoru Finansowego cofnęła (...) zezwolenie na prowadzenie działalności przez (...) S.A. w W. w związku z czym od tego dnia pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych był reprezentowany przez (...) Bank (...) S.A. w W., nałożyła na Saturn (...) 5 mln zł kary za naruszenia przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych i uznała naruszenia za rażące i cofnęła towarzystwu zezwolenie na wykonywanie działalności , przesądza o wysnuciu domniemania faktycznego o nienależytym zarządzaniu Funduszem. Towarzystwo, jako spółka akcyjna, zobowiązane jest działać nie tylko w interesie swoich akcjonariuszy, lecz również w interesie funduszu, którego jest organem, zaś przede wszystkim dla dobra uczestników funduszu. Status towarzystwa jako instytucji zaufania publicznego domaga się podporządkowania interesów właścicielskich jego akcjonariuszy interesowi uczestników funduszy. Dlatego stosunki zachodzące pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w proces zbiorowego inwestowania zostały oparte na zasadzie prymatu uczestników funduszu, którą wyraża wprost art. 10 ustawy o funduszach inwestycyjnych, zaś jej logiczną konsekwencją jest komentowany przepis nakładający na towarzystwo odpowiedzialność wobec uczestników funduszu inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji. Jednocześnie w ust. 2 wskazanej regulacji ustawodawca ingeruje w podmiotową strukturę odpowiedzialności kontraktowej, zwalniając fundusz od obowiązku naprawienia szkody powstałej z winy towarzystwa. W miejsce funduszu będącego stroną stosunku zobowiązaniowego z uczestnikami ustawodawca wprowadza towarzystwo. Należy zauważyć, iż powierzając określone obowiązki funduszowi, ustawodawca czyni odpowiedzialnym za ich wykonanie towarzystwo. To ono odpowiada zatem za realizację obowiązków, do których należy m.in. zarządzenie i reprezentacja funduszu, a równocześnie w ich ramach - jako organ innej osoby prawnej - odpowiada za czynności należące do funduszu. Wśród obowiązków towarzystwa można bowiem wyróżnić te, które wykonuje ono w własnym imieniu, oraz te, które wykonuje jako organ funduszu. Ten ostatni, będąc podmiotem prawa pozbawionym struktury organizacyjnej, jest niesamodzielną osobą prawną, która może prawidłowo funkcjonować tylko w ramach ścisłej więzi z inną osobą prawną, którą jest Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych. Wobec powyższego rola towarzystwa jest niepomiernie większa niż typowego organu zarządzającego. Wykonuje ono bowiem nie tylko czynności związane z zarządem i reprezentacją sensu stricto, ale również świadczy usługi, dzięki którym fundusz może realizować swoje obowiązki. Przy tym działania towarzystwa jako organu funduszu w zakresie swoich kompetencji kwalifikowane są jako działanie samego funduszu. W konsekwencji wszelkie próby przeprowadzenia rozgraniczenia pomiędzy zakresem czynności towarzystwa związanych z zarządzaniem i reprezentacją funduszu oraz czynności należących do zadań funduszu są skazane na niepowodzenie i przez błędne założenia prowadzą do mylnych wniosków. Mając na uwadze powyższe, należy stosować rozszerzającą wykładnię ust. 1, rozciągając odpowiedzialność towarzystwa na szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków funduszu (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 30 stycznia 2015 r. X GC 697/14). Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych to pozwany jako organ Funduszu zarządza nim, przy czym owo zarządzenia polega na w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych (art. 4 ust. 1 ww. ustawy).
Odnośnie zatem pozwanego ad 2, czyli (...), obecnie (...) SA, zaistniały podstawy do uznania, że nienależycie wykonywał swoje zobowiązania, wskutek czego doszło do szkody w majątku powoda. Jako, że całokształt działalności pozwanej (...) SA (obecnie (...) SA) został oceniony negatywnie w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego i spotkał się z surowymi konsekwencjami na przyszłość, nie ma potrzeby szczegółowego ustalania poszczególnych zachowań, które do tej szkody doprowadziły. Brzmienie decyzji KNF w powiązaniu z niesporządzeniem wyceny i niezrealizowaniem żądania wykupu certyfikatów na żądanie powoda, pozwala na wysnucie domniemania faktycznego o nienależytym sprawowaniu zarządu nad Funduszem.
Wskazania wymaga, że pozwani nie udowodnili, by niesporządzenie wyceny było spowodowane okolicznościami przez nich niezawinionymi, powołali się bowiem wyłącznie na treść komunikatów o przyczynach opóźnienia.
Istnieje również związek przyczynowy między szkodą powoda a nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwanego ad. 2. Należy przyjąć- w świetle zasad racjonalnego działania- że gdyby powód wiedział, że wykup jednostek uczestnictwa nie nastąpi w ogóle przez kilka lat, to oszczędności przeznaczyłby na lokaty na rachunku bankowym. W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma zatem wątpliwości co do tego, że pomiędzy działaniem pozwanego a wskazaną powyższej szkodą po stronie powoda zachodzi związek przyczynowy, tj. szkoda powoda jest wynikiem niewykonanej wyceny aktywów i niezrealizowania żądania wykupu jednostek uczestnictwa. Z istoty umowy łączącej strony wynikało, że powód godził się na nieosiągnięcie zysku i że to było jego ryzykiem, ale żaden racjonalnie myślący inwestor nie powierzyłby swoich milionowych oszczędności Funduszowi wiedząc, że będzie pozbawiony nie tylko możliwości osiągnięcia zysku, ale i wyceny jednostek uczestnictwa oraz, następczo, realizacji obowiązku odkupu certyfikatów, choćby po niższej niż zapłacona przez powoda cenie. Decyzja o nieodpłatnym powierzeniu środków finansowych na kilka lat bez możliwości ich odzyskania byłaby po prostu absurdalna. Jest zatem wysoce prawdopodobne, że powód, mając świadomość skali naruszeń obowiązków wynikających z ustawy, w ogóle nie zainwestowałby w Fundusz swoich oszczędności.
Co do odpowiedzialności samego Funduszu, tj co do odpowiedzialności pozwanego ad. 1 należy wskazać, że nie ma wątpliwości, że niezrealizowanie obowiązku dokonania wyceny były naruszeniem obowiązków Funduszu określonego w art. 131 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnym funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004r. Powstaje pytanie, czy art. 64 ust 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych zwalnia pozwany Fundusz od odpowiedzialności. Z brzmienia tego przepisu należy wysnuć wniosek, że chodzi o zwolnienie Funduszu od odpowiedzialności za szkody związane z wyłącznym działaniem Towarzystwa jako podmiotu zarządzającego Funduszem. W niniejszej sprawie Fundusz dodatkowo odpowiada jednak za własne zaniechanie, tj za zaniechanie obowiązku sporządzenia wyceny aktywów, zatem art. 64 ust 2 nie zwalnia Funduszu od odpowiedzialności z art. 471 k.c. Jest to typowy zbieg podstaw odpowiedzialności kontraktowej.
Przechodząc od uzasadnienia wysokości zasądzonego na rzecz powoda odszkodowania należy wskazać, co następuje. Wartość jednostek uczestnictwa, którą powód mógłby uzyskać w wyniku wykupu certyfikatów, gdyby wycena i wykup wystąpiły jest niemożliwa do ustalenia, ponieważ wycena do dnia dzisiejszego nie została sporządzona, a dokumenty umożliwiające biegłemu ocenę wartości jednostek uczestnictwa nie zostały złożone.
Oświadczenie strony pozwanej co do uchylenia się od złożenia dokumentów umożliwiających biegłemu sporządzenie opinii można traktować dwojako- albo jako skorzystanie z instytucji tajemnicy zawodowej, albo jako nadużycie prawa, przy czym zarówno w jednym, jak w drugim przypadku sięgnąć należy po art. 322 k.p.c. Oczywiste jest bowiem, że niezłożenie żądanych dokumentów (bez względu na to, czy odmowa ich złożenia jest uzasadniona, czy też nie) sprawia, że biegły nie będzie dysponował materiałem niezbędnym do sporządzenia opinii.
Odnośnie tego, kto jest faktycznie zobowiązany do przedstawienia dokumentów, sąd nie podzielił poglądu pozwanego ad 2 co do tego, że nie jest to Fundusz. Zgodnie bowiem z art. 8 ust 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnym funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004r to fundusz dokonuje wyceny, więc wywody teoretyków prawa przytoczone przez fundusz w piśmie z dnia 22 grudnia 2020r dokonane contra legem są bez większego znaczenia.
Podkreślić należy, że uznanie, ze informacje żądane przez powoda są informacjami niejawnymi, objętymi tajemnicą zawodową, prowadziłoby de facto do uniemożliwienia stronie realizacji swoich roszczeń.
Gdyby zatem- w świetle art. 280 ustawy- żądane informacje uznać za tajemnicę zawodową- należy przyjąć, że w istniejącej sytuacji procesowej, w której podmiot zobowiązany do dokonania wyceny i zrealizowania żądania wykupu certyfikatów nie dokonuje wyceny, ale dokumentów niezbędnych do jej sporządzenia przez biegłego sądowego przedstawić ze względu na tajemnicę zawodową nie może, jedynym rozwiązaniem jest ocena roszczenia powoda (niewątpliwie słusznego co do zasady) co do wysokości na podstawie art. 322 k.p.c.
Gdyby natomiast uznać, że art. 280 ustawy o funduszach inwestycyjnych nie znajduje zastosowania, to ta okoliczność, w koniunkcji z naruszeniem prawa materialnego, jakim jest niezrealizowanie żądania wykupu certyfikatów, z przyjętą przez pozwanych taktyka niesporządzenia wyceny, obejmującą również uniemożliwienie biegłemu dokonanie weryfikacji żądania powoda poprzez odmowę złożenia dokumentów jest nadużyciem prawa procesowego, zmierzającym de facto do udaremnienia ustaleń dotyczących wysokości żądania, co musi ostatecznie skutkować zastosowaniem art. 322 k.p.c.
Sąd na podstawie tego przepisu uznał, że stosowną sumą jest tytułem damnum emergens różnica między kwotą, którą powód wpłacił na poczet jednostek uczestnictwa, a kwotą, którą uzyskał, tj suma 2.290.279,23zł. Arytmetyczne wyliczenie tej sumy jest całkowicie prawidłowe i co do samej różnicy między kwotą wpłaconą a uzyskaną nie było de facto sporu. Sąd uznał zatem, że wskazana suma stanowi stratę powoda.
Na szkodę powoda składają się zarówno damnum emergens jak i lucrum cessans. Powód powierzył pozwanemu łącznie 3.018.255,48zł i wysokość oprocentowania, które z tego tytułu mógł uzyskać, gdyby środki te ulokował w banku, nie została ostatecznie zakwestionowana. Pozwany ad 1 wskazywał, że kwestionuje matematyczne wyliczenie, nie przedstawiając jednocześnie żadnych konkretnych zarzutów przeciwko temu wyliczeniu, ograniczając się do kwestionowania roszczenia co do samej zasady. W związku z tym Sąd uznał, że weryfikacja obliczonej przez powoda lucrum cessans na sumę 367.741,87zł nie wymagała wiadomości specjalnych, a samo wyliczenie tej sumy przez powoda było prawidłowe. Powód prawidłowo ocenił, jaki zysk uzyskałby gdyby powierzoną Funduszowi sumę ulokował na lokatach terminowych (vide: ustalenia w stanie faktycznym). Informacje przedstawione przez powoda co do wysokości oprocentowania środków umieszczonych na tzw. dużych lokatach terminowych nie tylko należą do faktów powszechnie znanych i weryfikowalnych poprzez wpisanie odpowiednich haseł w wyszukiwarce internetowej, ale również nie zostały wprost zakwestionowane przez pozwanych.
Sąd uznał zatem, że łącznie szkoda powoda to 2 658 021,1zł (2.290.279,23zł. +367.741,87zł ) i orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, orzekając o odsetkach na podstawie art. 481§ 1 k.c., przyjmując, ze od daty wskazanej w pozwie pozwani pozostawali w opóźnieniu (co do ww daty pozwani nie wypowiedzieli się).
Sąd orzekł na podstawie dowodów z dokumentów, autentyczność których nie była kwestionowana przez żadną ze stron.
Nie ma znaczenia czy i w jaki sposób zasądzenie żądanej sumy wpłynie na innych uczestników funduszu- pozwani powoływali się na te okoliczności, jednak dla oceny żądania powoda jest to bez znaczenia. Nie do przyjęcia jest pogląd, że ze względu na naruszenie bliżej niesprecyzowanych interesów innych uczestników funduszu powód ma tolerować stan braku wycen i niewykonania zobowiązań przez fundusz. Pogląd ten stał się również podstawą uznania roszczeń powoda za wiarygodne na potrzeby postępowania zabezpieczającego, i został podzielony przez Sąd Apelacyjny przy rozpoznawaniu zażalenia oraz przy udzielaniu dodatkowego zabezpieczenia.
Odnośnie oznaczenia pozwanego ad. 2 wskazać należy, że w toku procesu postanowieniem z dnia 22 lipca 2020 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił oznaczenie pozwanego (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w W. na (...) Spółka Akcyjna w W., który w dacie wydania ww postanowienia figurował w KRS pod tym samym numerem, co (...) SA.
O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 k.p.c, a obejmują one uiszczoną opłatę od pozwu 100.000zł, koszty zastępstwa procesowego 15.000zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17zł, koszty postępowań zażaleniowych 3 750zł oraz koszty postępowania zabezpieczającego w ustalonej przez komornika wysokości.
W związku z powyższym należało orzec jak w sentencji.
IC 946/19 Zarządzenie
1.odnotować w kontrolce uzasadnień
2. doręczyć pełnomocnikowi pozwanego ad 2 przez umieszczenie w Portalu Informacyjnym; oraz następcy prawnemu pozwanego W. ( (...) SA) z pouczeniem o apelacji
3. z pismami, apelacją lub za 28 dni od wykonania
2 sierpnia 2021r SSO Joanna Kitłowska-Moroz
.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Szczecinie
Osoba, która wytworzyła informację: Joanna Kitłowska-Moroz
Data wytworzenia informacji: