Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. z/s w Ł. wniosła pozew przeciwko (...) Bankowi S.A. w W. o zapłatę kwoty 27898,57 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 16.01.2024r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów, związanych z kredytem, poniesionych przez kredytobiorcę od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, w tym kwoty 24702,10 zł, tytułem odsetek kapitałowych, uiszczonych przez kredytobiorcę, i kwoty 3196,47 zł, tytułem uiszczonej przez kredytobiorcę, przeliczonej proporcjonalnie części prowizji.

W uzasadnieniu podał, że jego poprzednik prawny M. N., jako konsument, zawarła w dniu 3.09.2019r. z pozwanym Bankiem umowę kredytu gotówkowego nr (...). Kwota kredytu wynosiła 52.305,53 zł, a prowizja za udzielenie pożyczki 9158,08 zł. Kredyt miał być spłacany w ratach w terminie do 15.09.2031r. W dniu 21.12.2023r. kredytobiorczyni przygotowała pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego na podstawie art. 45 ustawy z 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, które jej pełnomocnik złożył (przesłał) pozwanemu. Następnie, na podstawie umowy cesji z 8.01.2024r, powód nabył wierzytelność od kredytobiorczyni.

Powód wskazał, że podstawą prawną dochodzonych roszczeń jest art. 45 w zw. z art. 30 u.k.k., poprzez naruszenie przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 7 ukk, art. 30 ust. 1 pkt 8 w zw. z pkt 16 w zw. z art.. 37 ust. 2 pkt 1 ukk; art. 30 ust. 1 pkt 10 oraz art. 30 ust. 1 pkt 16 w zw. z art. 49 ust. 1 ukk; art. 30 ust. 1 pkt 11 ukk; art. 30 ust. 1 pkt 15 i art. 30 ust. 1 pkt 16 ukk. Powód zarzucił, że przedmiotowa umowa kredytu nie została sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały; zapisy wykorzystane we wzorcu umowy, narzuconym przez kredytodawcę, którego treść nie podlegała indywidualnym negocjacjom, może wprowadzać kredytobiorców w błąd, także co do ich uprawnień. Zdaniem powoda, przywołane uchybienia, powinny prowadzić do zastosowania sankcji kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 ukk.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. W odpowiedzi na sformułowane w pozwie zarzuty podniósł następujące zarzuty:

- brak legitymacji czynnej powoda, podnosząc brak przedłożenia przez powoda potwierdzenia uiszczenia ceny nabycia wierzytelności, a dodatkowo nieważność umowy cesji, z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, skoro powód nabył od kredytobiorcy wierzytelność za rażąco niską cenę, wykorzystując jego niewiedzę i nieświadomość, i nie przekazując konsumentowi informacji o wysokości wierzytelności przysługującej mu względem Banku, co świadczy o braku uczciwości i lojalności w obrocie. Pozwany podniósł dalej, że pełnomocnikiem kredytobiorcy (cedenta) była osoba reprezentująca interesy powoda, a nadto, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone nieskutecznie z uwagi na fakt, że kredytobiorcy nie przysługiwało takie prawo, ponieważ wcześniej zbył wierzytelność na rzecz powoda. Pozwany zaprzeczył, aby oświadczenie kredytobiorcy o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, z dnia 21.12.2023r., zostało mu doręczone, a nawet, gdyby zostało mu doręczone za pośrednictwem powoda, to po zbyciu wierzytelności, a więc w chwili złożenia oświadczenia z art. 45 ukk, kredytobiorca nie był już „właścicielem” dochodzonej wierzytelności i nie miał uprawnień do podejmowania jakichkolwiek czynności z nią związanych. Pozwany podnosił zarazem, że kredytobiorca nie miał wiedzy o sankcji kredytu darmowego, nie mógł więc umocować powoda do złożenia stosownego oświadczenia w tej kwestii. Zdaniem pozwanego, oświadczenie złożone przez powoda, w imieniu kredytobiorcy, pozostaje więc bezskuteczne. Podnosił także, że wierzytelność określona w art. 45 ukk nie mogła być przedmiotem umowy cesji, skoro przysługuje tylko konsumentowi. W tym kontekście, pozwany podniósł zarazem zarzut nadużycia prawa podmiotowego, podnosząc, że powód, jako przedsiębiorca, występuje z roszczeniem o zapłatę wierzytelności rzekomo nabytej od konsumenta, o której konsument nie miał żadnej wiedzy.

Niezależnie od tego, pozwany podnosił, że roszczenie powoda jest przedawnione, a termin na wystąpienie z roszczeniem, opartym na „sankcji kredytu darmowego”, wynikający z art. 45 ust. 5 ukk, minął po roku od zawarcia umowy. Zdaniem pozwanego, pojęcie „wykonania umowy” należy rozumieć, jako wykonanie umowy przez Bank.

Pozwany zwrócił też uwagę na konieczność uwzględnienia zasad proporcjonalności - z ostrożności podniósł, że obowiązek informacyjny, sankcjonowany przez art. 45 u.k.k. odnosi się do podstawowych elementów, dotyczących umowy kredytu. Nie można pomijać, że krajowy ustawodawca, implementując do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylając dyrektywę Rady 87/102/EWG, przewidział bardzo surową sankcję dla kredytodawcy, a w świetle przepisów i celów regulacji unijnych, należy stosować przedmiotową sankcję z zachowaniem zasad proporcjonalności. Powołując się na stanowisko przedstawicieli doktryny, podniósł, że „art. 45 u.k.k. implementuje ogólny art. 23 dyrektywy (...), który nakazuje stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji. Zastrzeżenia budzi, czy sankcja kredytu darmowego w obecnym kształcie spełnia przesłankę proporcjonalności. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że omawiana sankcja powinna się odnosić jedynie do tych elementów, które są istotne dla oceny przez konsumenta zakresu zaciągniętego zobowiązania z tytułu kredytu konsumenckiego. Z uwagi na całkowity brak proporcjonalności między stopniem naruszenia obowiązku przez kredytodawcę a zakresem sankcji kredytu darmowego, odpowiedzialność kredytodawcy należy uznać za uregulowaną w sposób bardzo surowy" ( T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45)".

W ocenie Pozwanego sankcję kredytu darmowego uzasadnia jedynie naruszenie informacji niezbędnej konsumentowi do powzięcia decyzji i porównania ofert. Jeżeli informacja nie dotyczy podstawowych elementów umowy kredytu lub też większość kredytobiorców stosowało identyczne klauzule umowne lub tak samo liczyła poszczególne wskaźniki, to zastosowanie sankcji kredytu darmowego w takich okolicznościach stanowiłoby nadużycie prawa, wobec braku proporcjonalności sankcji do ewentualnego naruszenia.

Zajmując krytyczne stanowisko wobec zarzutów naruszenia ustawy o kredycie konsumenckim, pozwany podniósł, że zgodnie z § 1 pkt. 1 Umowy, Bank udzielił Kredytobiorcy kredytu w łącznej wysokości 61.463,61 zł. Wskazana kwota obejmowała kwotę udzielonego kredytu, a nie całkowitą kwotę kredytu. Zgodnie z § 4 ust. 1 Umowy „całkowita kwota kredytu wynosi 52.305,53 zł. Kwota ta nie obejmuje kredytowanych przez Bank kosztów kredytu, wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 3". Całkowita kwota do zapłaty została ujęta w § 4 ust. 2 Umowy, jako suma całkowitej kwoty kredytu oraz całkowitego kosztu kredytu - zgodnie z treścią art. 5 pkt 8 u.k.k. Całkowity koszt kredytu został określony, jako suma wszelkich kosztów, które Konsument jest zobowiązany ponieść w związku z Umową kredytu, tj. naliczone odsetki umowne oraz prowizja - zgodnie z treścią art. 5 pkt 6 u.k.k. W konsekwencji prawidłowego obliczenia całkowitej kwoty kredytu również pozostałe wskaźniki zostały prawidłowo wskazane.

Pozwany podniósł dalej, że zgodnie z art. 5 ust. 12 u.k.k. w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy, „rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu, ponoszony przez konsumenta, wyrażony, jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym". Pozwany nie uwzględniał kredytowanych kosztów pożyczki w całkowitej kwocie kredytu. W konsekwencji, sposób obliczania przez pozwanego (...) należy uznać za prawidłowy. Do jej obliczenia przyjęto założenie, że kredytowane koszty kredytu nie zostały wliczone do całkowitej kwoty kredytu. Całkowita kwota kredytu objęła jedynie kwotę przekazaną konsumentowi do swobodnej dyspozycji i nie zostały do niej zaliczone koszty, związane z udzieleniem kredytu – prowizji. Kredytowana prowizja została uwzględniona jedynie w całkowitym koszcie kredytu. Według pozwanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami Bank może naliczać oprocentowanie od całej kwoty udzielonego kredytu, włącznie z kwotą przeznaczoną zgodnie z umową na zapłatę kosztów kredytu.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 8 w zw. z pkt 16 ukk w zw. z art. 37 ust. 2 pkt 1 ukk, pozwany podnosił, że dochował należytej staranności, podając niezbędne informacje co do zasad i terminu spłaty kredytu, które zostały zawarte w § 1 i 5 umowy, dodatkowo prognozowany harmonogram spłat stanowił integralną część umowy.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i art. 30 ust. 1 pkt 16 w zw. z art. 49 ust. 1 ukk, pozwany poniósł, że w § 5 umowy zostało określone prawo do przedterminowej spłaty kredytu i procedura wcześniejszej spłaty, przy czym z ustawy o kredycie konsumenckim nie wynika wprost obowiązek informowania o tym, w jakiej proporcji i jakie koszty pozaodsetkowe ulegną redukcji w razie przedterminowej spłaty kredytu.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 ukk, pozwany wskazał, że w § 3 ust. 3 umowy wskazano w sposób jednoznaczny i konkretny sytuacje, w jakich może dojść do zmiany opłat. Ponadto rodzaj, wysokość i precyzyjne zasady, dotyczące zmiany opłat, pobieranych przez pozwanego, zostały określone w Załączniku do umowy – Tabeli Opłat i Prowizji.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 11 ukk, pozwany wskazał, że przepis ten nie obliguje kredytodawców do informowania w umowie o sposobie informowania kredytobiorców o zmianie oprocentowania od zadłużenia przeterminowane. Ponadto, w § 7 ust. 5 umowy, pozwany określił wysokość stopy procentowej od zadłużenia przeterminowanego i zasady jej zmiany.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 15 ukk, pozwany wskazał, że z § 6 umowy wynika dokładna i jasna procedura odstąpienia od umowy, wbrew zarzutom pozwany nie obligował kredytobiorcy do odstąpienia od umowy w narzuconej przez siebie formie. Ponadto, udostępniono kredytobiorcy wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Wszystkie niezbędne informacje, użyteczne dla kredytobiorcy i mające dla niego znaczenie praktyczne zostały mu przekazane.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 16 ukk, pozwany wskazał, że procedura spłaty kredytu przed terminem została określona w § 5 umowy.

Podsumowując powyższe pozwany podniósł, że roszczenie powoda jest bezpodstawne zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Pozwany z ostrożności podniósł, że żądanie ustalenia i sposób wyliczenia roszczenia przez powoda jest niezgodny z treścią art. 45 u.k.k. Jego zdaniem, w przypadku naruszenia przez Bank wskazanych w art. 45 u.k.k. przepisów i skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (czemu pozwany zaprzeczał), kredytobiorca byłby zobowiązany do zwrotu kredytu bez odsetek w terminie i w sposób ustalony w umowie kredytu. Strony ustaliły, że kredyt zostanie spłacony w określonej ilości rat. Należałoby zatem kwotę udzielonego kredytu bez kosztów podzielić na ilość rat, a uzyskany wynik pomnożyć przez liczbę miesięcy, za które powód dochodzi zapłaty. Powód musiałby wykazać wysokość dokonanych wpłat i wyliczyć różnicę pomiędzy wpłaconą kwotą a należną. Powodowi w takim przypadku przysługiwałoby roszczenie o świadczenie wskazanej kwoty co potwierdza brak interesu prawnego do żądania ustalenia.

Stan faktyczny:

M. N., jako konsument, zawarła w dniu 3.09.2019r. z pozwanym Bankiem umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...), na podstawie której Bank udzielił jej kredytu w wysokości 61.463,61 zł, z przeznaczeniem na potrzeby konsumpcyjne w wys. 15500 zł, spłatę innych zobowiązań kredytowych (szczegółowo wymienionych w § 1 pkt 1.2) umowy) oraz na zapłatę kosztów kredytu, tj. prowizji za udzielenie kredytu w wys. 9158,08 zł. Kredytobiorczyni zobowiązała się spłacić kwotę udzielonego kredytu, tj. 61463,61 zł wraz z odsetkami umownymi w 144 równych ratach kapitałowo-odsetkowych, płatnych do 15-ego dnia każdego miesiąca, zgodnie z terminami i w wysokości określonej w doręczonym aktualnym harmonogramie spłat (§ 1 pkt 1.4 i § 5 pkt 1 umowy). Kredytobiorczyni mogła dokonać przedterminowej spłaty kwoty kredytu na zasadach określonych w § 5 pkt 5 umowy. Kredytobiorczyni miała prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od jej zawarcia, o czym została poinformowana (§ 6 umowy); wzór oświadczenia o odstąpieniu był załącznikiem do umowy. W razie odstąpienia od umowy kredytobiorczyni zobowiązana była zwrócić kwotę kredytu w wys. 52.305,53 zł, wraz z naliczonymi od tej kwoty odsetkami od dnia wypłaty kredytu do dnia wpłaty środków.

Zgodnie z § 1 pkt. 1 Umowy, Bank udzielił Kredytobiorcy kredytu w łącznej wysokości 61.463,61 zł. Wskazana kwota obejmowała kwotę udzielonego kredytu oraz kwotę prowizji. Zgodnie z § 4 ust. 1 Umowy „całkowita kwota kredytu” wynosiła 52.305,53 zł. Kwota ta nie obejmowała kredytowanych przez Bank kosztów kredytu, wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 3. Całkowita kwota do zapłaty została ujęta w § 4 ust. 2 Umowy, jako suma całkowitej kwoty kredytu oraz całkowitego kosztu kredytu. Całkowity koszt kredytu został określony, jako suma wszelkich kosztów, które kredytobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z Umową kredytu, tj. naliczone odsetki umowne oraz prowizja.

W umowie wskazano, że oprocentowanie kredytu jest liczone wg stopy zmiennej. Oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowi sumę stawki referencyjnej WIBOR 3M i marży w wys. 8,27 punktów procentowych, stałej w trakcie trwania umowy. Oprocentowanie kredytu na dzień zawarcia umowy wynosiło 9,99% w stosunku rocznym (§ 2 umowy).

W umowie określono również, że opłaty i prowizje związane z udzielaniem i obsługą kredytu miały być pobierane zgodnie z „Taryfą opłat i prowizji (...) Banku SA dla Klientów Indywidualnych”. W trakcie trwania umowy opłaty i prowizje mogły ulec zmianie w przypadku wystąpienia przynajmniej jednego z warunków, wskazanych w § 3 pkt 3.1-7) umowy. O zmianie Taryfy opłat i prowizji Bank miał zawiadomić kredytobiorcę (§ 3 pkt 5 umowy). Zmiana Taryfy wiązała kredytobiorcę, jeżeli nie wypowiedział on umowy w ciągu 30 dni od przekazania przez Bank informacji o zmianie Taryfy (§ 3 pkt 6 umowy).

Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień zawarcia umowy, określona § 4 pkt 2 umowy, wynosiła 106097,93 zł. W jej skład wchodziła:

1) Całkowita kwota kredytu w wys. 52.305,53 zł oraz

2) Całkowity koszt kredytu, który na dzień zawarcia umowy, naliczony szacunkowo, wynosił 53792,40 zł – na co składały się: a) odsetki umowne w wys. 44634,32 zł oraz b) prowizja za udzielenie kredytu w wys. 9158,08 zł.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)), która na dzień zawarcia umowy wynosiła 14,30 %, wyliczona była z uwzględnieniem następujących założeń (§ 4 pkt 4 umowy):

1) oprocentowanie kredytu w wysokości, określonej w § 2 umowy;

2) spłata kredytu odbywać się będzie w 144 równych ratach miesięcznych;

3) prowizja za udzielenie kredytu jest kredytowana;

4) zobowiązania, określone w umowie, zostaną wypełnione w terminach określonych w umowie

5) odstępy czasu między datami używanymi w obliczeniach wyrażone będą w latach lub w ułamkach roku, przy czym rok liczy 365 dni (366 dni w przyp. lat przestępnych), 52 tygodnie lub 12 równych miesięcy, przyjmując, że równy miesiąc ma 30,41666 dni;

6) wynik obliczeń podaje się z dokładnością do co najmniej jednego miesiąca po przecinku, przy czym, jeżeli cyfra występująca po wybranym przez obliczającego miejscu po przecinku jest mniejsza niż 5, cyfrę tę pomija się, gdy zaś jest większa albo równa 5, cyfrę poprzedzającą zwiększa się o 1.

Z treści umowy wynikało, że oprocentowanie należności przeterminowanych równe było czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień zawarcia umowy wynosiło 14 % w stosunku rocznym (§ 7 umowy).

Dowód:

umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) z załącznikami, Formularz informacyjny dot. kredytu konsumenckiego, harmonogram spłat, Oświadczenie dot. ryzyka zmiennej stopy procentowej, Oświadczenie o odstąpieniu od umowy, W. z (...) Banku S.A. dla Klientów Indywidualnych; Dyspozycja uruchomienia kredytu (k-20-32).

W dniu 21.12.2023r. kredytobiorczyni sporządziła pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, które jej pełnomocnik złożył pozwanemu. Oświadczenie kredytobiorczyni wraz z pismem przewodnim jej pełnomocnika, oryginałem pełnomocnictwa oraz zwolnieniem z tajemnicy bankowej, zostało doręczone pozwanemu Bankowi w dniu 8.01.2024r. Kredytobiorczyni miała wiedzę o skutkach złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Dowód:

oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, pismo przewodnie pełnomocnika J. W., pełnomocnictwo , oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej, potwierdzenie doręczenia przesyłki (k-13-17); Informacja dla kredytobiorcy o skutkach złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (k-150); Oświadczenie kredytobiorcy nr (...) (k-151); zeznania świadka M. N. (k-191).

Następnie, na podstawie umowy cesji z 9.01.2024r., powód nabył od kredytobiorczyni (w imieniu której działała pełnomocnik J. W., wszelkie wierzytelności pieniężne, przysługujące jej od strony pozwanej, wynikające z w.w. umowy kredytu, obejmujące wierzytelności o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat, kosztów i odsetek oraz inne mogące wynikać z zastosowania art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, przewidującego sankcję kredytu darmowego wraz z należnościami ubocznymi. Załącznikiem do umowy cesji było Zawiadomienie pozwanego Banku o cesji, sporządzone przez pełnomocnika cedenta.

Dowód:

umowa cesji z załącznikiem nr 2 (k-18-19); pełnomocnictwo (k-13), Oświadczenie kredytobiorcy nr (...) (k-151); zeznania świadka M. N. (k-191).

Pismem z dnia 10.01.2024r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 27898,57 zł, tj. zwrotu kosztów związanych z kredytem, poniesionych przez kredytobiorcę od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, zawiadomił pozwanego o cesji wierzytelności i przesłał kopię oświadczenia kredytobiorcy o zwolnieniu pozwanego z tajemnicy bankowej w zakresie umowy cesji. Korespondencję wysłano pocztą elektroniczną w tym samym dniu, na adres pozwanego: kontakt@alior.pl

Dowód: wezwanie do zapłaty (k-34-36)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Umowa, z której powód wywodził swoje roszczenie, jest umową o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (t.j. 2019, poz. 1083) w zw. z art. 22(1) kc.

Bezspornym było, że na podstawie umowy o kredyt konsolidacyjny z dnia 3.09.2019r. kredytobiorczyni M. N. (poprzednik prawny powoda) otrzymała do dyspozycji środki pieniężne, przewidziane w umowie, jak również, że umowa ta nie została dotychczas w całości wykonana, bowiem nie nastąpiła całkowita spłata kredytu (z uwagi na czas trwania umowy).

Zgodnie z art. 45 o kredycie konsumenckim (u.k.k.), w przypadku naruszenia przez Bank wskazanych tam przepisów i skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, kredytobiorca byłby zobowiązany do zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu w terminie i w sposób ustalony w umowie kredytu. Wykonanie przez konsumenta uprawnienia określonego w art. 45 ust. 1 u.u.k. powoduje zmianę treści stosunku kredytu konsumenckiego. Wykonanie uprawnienia ma skutek wsteczny (działanie ex tunc) w tym sensie, że sankcja kredytu darmowego obejmuje – z pewnymi wyjątkami – wszelkie odsetki i inne koszty z tytułu kredytu konsumenckiego, niezależnie od okresu ich naliczania: przed wykonaniem uprawnienia czy po wykonaniu. Powoduje, że odpada podstawa świadczenia w odniesieniu do takich odsetek i kosztów, a konsument może potrącić swoje roszczenie o zwrot uiszczonych odsetek i kosztów z roszczeniem kredytodawcy o spłatę kapitału kredytu (art. 498 i n. kc). Odsetki, o których mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k., oznaczają przy tym tylko odsetki kapitałowe. Odsetki za opóźnienie (art. 481 § 1 kc) nie są bowiem objęte sankcją kredytu darmowego (por. wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 14 grudnia 2016 r., III Ca 604/16). Kredytodawca zachowuje także prawo do wszelkich kosztów związanych z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez konsumenta umowy o kredyt konsumencki. Koszty takie nie podlegają sankcji kredytu darmowego, o ile wynikają z ustawy lub skutecznie je zastrzeżono w umowie albo we wzorcu umowy. Sankcja kredytu darmowego nie powoduje wygaśnięcia obowiązku konsumenta, dotyczącego zwrotu kredytodawcy kapitału wykorzystanego kredytu. Jeżeli w umowie o kredyt prawidłowo ustalono termin i sposób spłaty kredytu, ale uchybienia dotyczą innych elementów treści tej umowy, to konsument zwraca kredyt w terminie i w sposób ustalony w umowie, tj. zgodnie z pierwotnie ustalonym harmonogramem spłaty kredytu, lecz bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. W związku z odpadnięciem podstawy prawnej świadczenia, kredytobiorcy przysługiwałoby roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych, tytułem odsetek umownych i innych kosztów kredytu, jako świadczenia nienależnego, niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu niedopłaty kapitału kredytu.

W niniejszej sprawie strony umowy kredytu ustaliły, że kwota udzielonego kredytu zostanie spłacona w 144 ratach miesięcznych. Po skutecznym złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, kredytobiorczyni byłaby zatem zobowiązany do zwrotu pożyczki w kwocie 52305,53 zł w ustalonych w umowie równych ratach, w terminach przewidzianych w harmonogramie spłaty. Wysokość dokonanych dotychczas wpłat nie była kwestią sporną. Powodowi w takim przypadku przysługiwałoby roszczenie o świadczenie tytułem zwrotu kosztów, związanych z kredytem, poniesionych przez kredytobiorcę od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, w tym kwoty 24702,10 zł, tytułem odsetek kapitałowych, uiszczonych przez kredytobiorcę, i kwoty 3196,47 zł, tytułem uiszczonej przez kredytobiorcę, przeliczonej proporcjonalnie części prowizji.

Na podstawie dołączonych do pozwu w.w. dokumentów (k. 13-17, 150-151) oraz zeznań świadka (k-191), ustalono, że w imieniu kredytobiorczyni, w oparciu o treść udzielonego pełnomocnictwa (k.13), złożono pozwanemu Bankowi, w dniu 8.01.2024r., oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, zawarte w piśmie, sporządzonym przez kredytobiorczynię z dnia 21.12.2023r., zarzucając naruszenie przez kredytodawcę w umowie obowiązków, wskazanych w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (u.k.k.). W dacie składania oświadczenia pełnomocnik posiadał upoważnienie do dokonywania czynności materialnoprawnych, jaką jest złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego przedmiotowej umowy (art. 95 kc). Wbrew zarzutom pozwanego, oświadczenie kredytobiorcy o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, z dnia 21.12.2023r., zostało doręczone pozwanemu w dniu 8.01.2024r., co wynika z dołączonego do pozwu potwierdzenia doręczenia listem poleconym (k.17), do którego to dokumentu pozwany się nie odniósł, w szczególności nie twierdził, że przesyłki tej nie otrzymał, albo, że zawierała inne dokumenty, niż twierdził powód.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także zarzut pozwanego, że nawet, gdyby takie oświadczenie zostało mu doręczone, to miało to miejsce już po zbyciu wierzytelności, a w konsekwencji, zdaniem pozwanego, w chwili złożenia oświadczenia z art. 45 ukk, kredytobiorca nie był już „właścicielem” dochodzonej wierzytelności i nie miał uprawnień do podejmowania jakichkolwiek czynności z nią związanych. Jak ustalono, wbrew twierdzeniom pozwanego, oświadczenie kredytobiorcy o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone stronie pozwanej w dniu 8.01.2024r., zaś zbycie wierzytelności z tego tytułu nastąpiło dzień później, w dniu 9.01.2024r.

Powód wywodził swoją legitymację z umowy cesji z 9.01.2024r., na podstawie której nabył od kredytobiorczyni (w imieniu której działała pełnomocnik J. W.), wszelkie wierzytelności pieniężne, przysługujące jej od strony pozwanej, wynikające z w.w. umowy kredytu, obejmujące wierzytelności o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat, kosztów i odsetek oraz inne mogące wynikać z zastosowania art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, przewidującego sankcję kredytu darmowego wraz z należnościami ubocznymi. W umowie przelewu wierzytelność została oznaczona przez wskazanie tytułu powstania wierzytelności stosunku prawnego, z którego wierzytelność wynika, osoby dłużnika oraz wierzyciela (art. 509 kc).

Zarzuty strony pozwanego, zmierzające do wykazania braku legitymacji czynnej powoda, nie zasługiwały na uwzględnienie. W świetle zeznań świadka M. N. należało uznać, że kredytobiorczyni miała wiedzę o skutkach złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i świadomie podjęła decyzję o zbyciu wierzytelności z tego tytułu na rzecz powoda, będąc poinformowaną przez powoda o wysokości wierzytelności wobec Banku.

Niezależnie od tego, strona pozwana, jako dłużnik, nie może powoływać się na nieważność umowy przelewu wierzytelności, z uwagi na brak interesu prawnego, skoro przelew nie mógł jej w żaden sposób zaszkodzić. Pozwany Bank, jako dłużnik, otrzymał pisemne zawiadomienie o przelewie, pochodzące od zbywcy. Z chwilą spełnienia świadczenia do rąk nabywcy wierzytelności, a więc dokonania rozliczenia między powodem (jako cesjonariuszem – nabywcą wierzytelności kredytobiorcy) a pozwanym Bankiem, wierzytelność wygasa. W tej sytuacji jedynie zbywca mógłby powoływać się wobec Banku (dłużnika) na nieważność przelewu, ale tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były okoliczności świadczące o nieważności przelewu były dłużnikowi wiadome. Przepis art. 515 kc zawiera normę iuris cogentis i chroni dłużnika przed skutkami okoliczności, na jaką nie ma wpływu, a którą jest nieważność umowy przelewu. Pisemne zawiadomienie dłużnika o zawartej umowie przelewu wierzytelności daje mu jednak pewność, że przelew wierzytelności został dokonany i wskazuje osobę, wobec której dłużnik powinien świadczyć. Z chwilą zawiadomienia o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk nabywcy wierzytelności, jest skuteczne wobec zbywcy. W wyroku z 27.1.2000r. (II CKN 702/98, OSNC 2000, Nr 9, poz. 154) Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli dłużnik, który otrzymał po przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, jego zobowiązanie wygasa, choćby umowa przelewu była nieważna lub pozbawiona skutków prawnych, chyba że w chwili spełnienia świadczenia wiedział on o jej nieważności lub nieskuteczności, przy czym ciężar udowodnienia, że dłużnik wiedział o nieważności przelewu, spoczywa na cedencie (art. 6 kc). Spełnienie świadczenia do rąk cesjonariusza jest zatem prawidłowym wykonaniem zobowiązania, nawet gdy przelew okaże się nieważny, jeśli dłużnik uzyskał wiarygodną informację o dokonaniu przelewu. Za wiarygodne uznaje ustawodawca pisemne zawiadomienie dłużnika przez cedenta ( por. wyr. SN z 30.6.2005 r., IV CK 768/04, OSNC 2006, Nr 5, poz. 93). Należy przy tym uwzględnić, że dłużnik nie może przewidzieć, czy czynność zostanie unieważniona - zależy to bowiem od wystąpienia przez cedenta z powództwem oraz oceny okoliczności sprawy dokonanej przez sąd. Gdyby dłużnik wstrzymał się ze świadczeniem ze względu na możliwość unieważnienia przelewu, a cedent nie wniósłby powództwa, dłużnik ponosiłby odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania. Dłużnik może wstrzymać się ze świadczeniem do rąk nabywcy tylko wtedy, gdyby miał wiedzę o podjęciu przez wierzyciela czynności, zmierzających do podważenia przelewu – co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Ale nawet wówczas – a więc w przypadku sporu co do osoby wierzyciela – dłużnik powinien złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego na podstawie art. 467 pkt 3 kc, nie zaś odmawiać świadczenia z powołaniem się na nieważność umowy przelewu. Wskazać należy, że, co do zasady, jeśli dłużnik powstrzyma się ze spełnieniem świadczenia, a przelew okaże się ważny, dłużnik będzie ponosił wobec cesjonariusza odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania (art. 471 kc). Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika, wstrzymującego się ze spełnieniem świadczenia, będzie wyłączona, jeśli dłużnik wstrzymał się ze świadczeniem na podstawie uzyskanych z pewnego źródła, wiarygodnych informacji wskazujących na nieważność przelewu. Taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Wobec powyższego, zarzuty pozwanego, zmierzające do wykazania braku legitymacji czynnej powoda, podlegały oddaleniu.

Nie można również podzielić zarzutu, dotyczącego nieterminowego, w ocenie pozwanego spóźnionego, złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 45 u.k.k. Zwrot „wykonanie umowy”, użyty w art. 45 ust. 5 u.k.k., od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do złożenia oświadczenia o sankcji kredytu darmowego oznacza stan, w którym wszelkie zobowiązania obu stron umowy o kredyt konsumencki zostały w pełni wykonane. W niniejszej sprawie termin ten nie zaczął zatem w ogóle biec, skoro umowa nadal jest wykonywana. Oświadczenie o sankcji kredytu darmowego zostało złożone z zachowaniem rocznego terminu z art. 45 ust. 5 u.k.k.

Reguły wykładni językowej (gramatycznej) oraz ratio legis instytucji tzw. kredytu „darmowego” nakazują przyjąć, że roczny termin prekluzyjny (a nie termin przedawnienia, jak mylnie wywodziła pozwana), o którym mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k., liczyć należy dopiero od wykonania umowy przez obie strony. Oczywiście chodzi tu o termin zastrzeżony na korzyść kredytobiorcy, jako konsumenta, co oznacza, że może on skutecznie złożyć przedmiotowe oświadczenie także przed wykonaniem przez siebie umowy (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - I Wydział Cywilny z dnia 27 kwietnia 2023r., I ACa 368/22).

W dalszej części zarzuty strony pozwanej, kwestionującej spełnienie się przesłanek do złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k., w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest uchybienie przez kredytodawcę chociażby jednemu z obowiązków, do których odsyła powołany przepis. Tego rodzaju zarzucanych niedostatków w warstwie informacyjnej Sąd się nie dopatrzył.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki (z zastrzeżeniem art. 31-33, które nie mają jednak zastosowania w niniejszej sprawie) powinna zawierać m.in. informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

W umowie, łączącej strony, określono, że opłaty i prowizje związane z udzielaniem i obsługą kredytu miały być pobierane zgodnie z „Taryfą opłat i prowizji (...) Banku SA dla Klientów Indywidualnych”. W trakcie trwania umowy opłaty i prowizje mogły ulec zmianie w przypadku wystąpienia jednego z warunków, wskazanych w § 3 pkt 3 umowy. O zmianie Taryfy opłat i prowizji Bank miał zawiadomić pożyczkobiorcę (§ 3 pkt 5 umowy). Zmiana Taryfy wiązała pożyczkobiorcę, jeżeli nie wypowiedział on umowy w ciągu 30 dni od przekazania przez Bank informacji o zmianie Taryfy (§ 3 pkt 6 umowy).

(...) Banku S.A. dla Klientów Indywidualnych doprecyzowuje zasady, na jakich opłaty i prowizje mogły ulec zmianie, w tym, że zmiana opłat i prowizji nie może być dokonywana częściej niż 4 razy w roku oraz określa maksymalny stopień ich zmniejszenia lub zwiększenia o 200% wysokości dotychczasowej opłaty lub prowizji (pkt 11 ppkt a, b). Określono tam, że prowizja za udzielenie pożyczki/kredytu jest pobierana jednorazowo od kwoty pożyczki/kredytu, w wysokości indywidualnie ustalonej (Tabela I, pkt 1). Najistotniejszy z kosztów, obciążających kredytobiorcę w związku z zawartą umową, tj. prowizja za udzielenie kredytu, została określona dokładnie oznaczoną kwotą pieniężną w § 4 ust. 3 pkt 2 umowy i - w związku z tym, że była pobierana jednorazowo - nie mogła ulec zmianie w czasie obowiązywania umowy kredytu.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki powinna określać m.in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8 u.k.k.). Całkowity koszt kredytu wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem jednak kosztów opłat notarialnych, ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 u.k.k.). Z kolei całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (art. 5 pkt 7 u.k.k.).

W umowie łączącej strony, w § 4 ust. 1 wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 52305,53 zł i jest to kwota, która nie obejmuje kredytowanych przez Bank kosztów pożyczki w postaci prowizji. Z kolei w § 4 ust. 2 umowy wskazano, ile wynosi całkowity koszt kredytu (53792,40 zł), na który składają się naliczone odsetki umowne i prowizja. Kwota kredytowanej prowizji wchodzi wobec tego w zakres całkowitej kwoty do zapłaty, ale nie w zakres całkowitej kwoty kredytu. Jako całkowitą kwotę do zapłaty w umowie kredytu wskazano kwotę 106097,93 zł (§ 4 ust. 2), stanowiącą sumę całkowitej kwoty kredytu (52305,53 zł) i całkowitego kosztu kredytu (53792,40 zł) – a więc w sposób ściśle odpowiadający definicji z art. 5 pkt 8 u.k.k.

Zgodnie z art. 5 ust. 10 u.k.k., stopa oprocentowania kredytu to stopa oprocentowania wyrażona, jako stałe lub zmienne oprocentowanie, stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym.

Zgodnie z art. 5 ust. 12 u.k.k., rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu, ponoszony przez konsumenta, wyrażony, jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.

W art. 5 pkt 10 u.k.k. pojęcie „stopy oprocentowania kredytu” ustawodawca zdefiniował w ten sposób, że ograniczył jego zakres do oprocentowania stosowanego do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Pojęcie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania jest szersze niż pojęcie stopy oprocentowania kredytu, gdyż odwołuje się do pojęcia całkowitego kosztu kredytu, ponoszonego przez konsumenta, i oznacza go, jako określoną wartość procentową całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (art. 5 pkt 12 u.k.k.).

Obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k., w którym expressis verbis mowa jest o „kredytowanych kosztach kredytu”. Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu (por. wyrok SO w Warszawie z dn. 31.03.2023r., V Ca 3217/22). Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I (...) 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski – po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku (...) z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14. Sprowadza się ona, najogólniej rzecz ujmując, do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty, należącej do całkowitego kosztu kredytu, do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt. Również w literaturze wskazuje się, iż dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu, udzielonego przez bank, oraz naliczanie odsetek od kwoty, przeznaczonej na ten cel. Brak jest podstaw do przyjęcia w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim odmiennych zasad pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu, zależnych w szczególności od tego, czy celem kredytowania są koszty udzielanego kredytu (J. G., M. S., Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, „Monitor Prawa Bankowego” z 2022 r. Nr 6, s. 59-74). Podobnie T. Czech ((w:) Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018 r., art. 5) wskazuje, że pojęcie „wypłaconej kwoty”, o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem. Przemawia za tym wykładnia językowa omawianego przepisu – przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta. Wypłata może być również dokonana w celu pokrycia zobowiązań konsumenta (w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem). Wniosek ten potwierdza również wykładnia systemowa – na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału.

W konsekwencji przyjąć należało, że w umowie łączącej strony prawidłowo wskazano zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, jak i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki, wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Na uwzględnienie nie zasługiwały też pozostałe zarzuty powoda co do naruszenia przez pozwany Bank obowiązków informacyjnych. W przedmiotowej umowie podano niezbędne informacje co do zasad i terminu spłaty kredytu, które zostały zawarte w § 1 i 5 umowy, dodatkowo prognozowany harmonogram spłat stanowił integralną część umowy. W § 5 umowy zostało określone prawo do przedterminowej spłaty kredytu i procedura wcześniejszej spłaty, zaś w § 7 ust. 5 umowy - wysokość stopy procentowej od zadłużenia przeterminowanego i zasady jej zmiany. Z § 6 umowy wynika natomiast jasna procedura odstąpienia od umowy, dodatkowo udostępniono kredytobiorcy wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, przy czym zgodzić się należało z pozwanym, że nie obligował kredytobiorcy do odstąpienia od umowy w narzuconej przez siebie formie. Procedura spłaty kredytu przed terminem została zaś w sposób zrozumiały określona w § 5 umowy.

Mając powyższe na uwadze, w rozpoznawanej sprawie nie zaktualizowały się określone w art. 45 ust. 1 u.k.k. przesłanki do złożenia w imieniu kredytobiorcy oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, a w związku z tym powód nie nabył od kredytobiorcy żadnych roszczeń, jakie mogłyby po jego stronie powstać w przypadku skutecznego złożenia takiego oświadczenia.

Z/ - odnotować;

- odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda i pełn. pozwanego;

kal. 14 dni

20.12.24r.