Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 sierpnia 2021 r.

Pozwem z dnia 10 stycznia 2020 r. powód L. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od pozwanego B. M. S.A. kwoty 8 438,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 8 069,07 zł od dnia 26 lipca 2018 r. do dnia zapłaty i od kwoty 369 zł od dnia 21 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 26 czerwca 2015 r. pozwany bank zawarł z konsumentem umowę kredytu konsumenckiego nr (...) na kwotę 153211,96 zł. Pozwany w dniu wypłaty kredytu pobrał od konsumenta prowizję w wysokości 12156,96 zł. Prowizja ta została sfinansowana w ten sposób, że pozwany pożyczył konsumentowi środki na jej zapłatę. Powód wskazał, że konsument dokonał wcześniejszej spłaty wyżej wymienionego kredytu konsumenckiego w dniu 11 lipca 2018 r. W konsekwencji pozwany bank był zobowiązany do rozliczenia z konsumentem spornej kwoty w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty. Powód wskazał, że roszczenie o zwrot prowizji nabył od kredytobiorcy na podstawie umowy przelewu wierzytelności. Wskazał przy tym, że pozwany bank został zawiadomiony o zawartej umowie oraz doręczono mu oryginał oświadczenia konsumenta o zwolnieniu pozwanego z tajemnicy bankowej. Powód podniósł, że kwota dochodzona pozwem obejmuje należny konsumentowi proporcjonalny zwrot prowizji. Powód powołał się na treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 (L.). Powód wskazał także, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie C-143/13 prowizja ustalona w relacji z kwotą kredytu może być analizowana kontekście abuzywności.

Powód wskazał, że na wartość przedmiotu sporu składa się wartość prowizji w wysokości 8 069,07 zł oraz kwota 369 zł stanowiąca poniesioną przez powoda cenę opinii w przedmiocie wyliczenia zwrotu kosztów kredytu. (pozew k. 2-5)

W dniu 21 kwietnia 2020 r. tutejszy Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. (nakaz zapłaty k. 40)

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty jednocześnie wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu.

Pozwany zaprzeczył, żeby istniała podstawa do zwrotu prowizji w związku z udzieleniem kredytu nr (...). Pozwany podniósł, że pobrana prowizja w związku z umową stanowiła tę część wynagrodzenia pozwanego banku, która związana była wyłącznie z czynnościami przedkontraktowymi i kosztami pozwanego, a swym zakresem obejmowała wyłącznie świadczenia w postaci jednorazowych czynności, które dotyczyły rozpatrzenia wniosku kredytowego oraz udzielenia kredytu. Jak zostało wskazane w dalszej części uzasadnienia wysokość tej prowizji w żaden sposób nie była uzależniona od okresu trwania umowy, a od wysokości otrzymanego kredytu i jako taka nie powinna podlegać proporcjonalnemu obniżeniu na podstawie art. 49 u.k.k. Pozwany zakwestionował fakt zawarcia umowy cesji między powodem a J. A. (1), z uwagi na jej nieokazanie pozwanemu, a także możliwość jej zawarcia pod wpływem błędu a nawet podstępu. Wskazał, że w związku z wcześniejszą spłatą kredytu pozwany rozliczył się z konsumentem, wobec czego konsument nie posiadał wierzytelności przysługującej mu wobec pozwanego.

Pozwany wskazał, iż powołana przez powoda wykładnia dyrektywy o kredycie konsumenckim (...) dokonana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w wyroku z dnia 11 września 2019 r. wydanego w sprawie C-383/18, nie jest wiążąca dla pozwanego i wywołuje tylko skutki bezpośrednie wobec państw członkowskich UE co do obowiązku jej implementacji, a ponadto umowa została zawarta oraz całkowicie spłacona przed wskazanym wyrokiem. Wiążące nie są również same przepisy Dyrektywy. Strona pozwana podniosła także, iż wykładnia zaprezentowana przez TSUE jest uzasadniona celami ochrony konsumentów i nie powinna odnosić się wobec cesjonariusza, będącego przedsiębiorcą. Wskazał, że powoływanie się przez powoda na art. 49 u.k.k. stanowi nadużycie prawa podmiotowego.

Pozwany podniósł, że żądanie przez powoda kwoty 369 zł tytułem sporządzenia niezależnej opinii jest nienależna, gdyż nie jest przedmiotem stosunku umownego między bankiem a cedentem lub powodem. Odnosząc się do samej opinii pozwany wskazał, że nie była ona niezbędna do wyliczenia wartości przedmiotu sporu, gdyż wyliczenia te wynikają z prostego wzoru matematycznego. (sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 43-48)

Strony na dalszym etapie postępowania podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 czerwca 2015 r. pomiędzy konsumentem J. A. (1) a B. M. S.A. z siedzibą w W. została zawarta umowa kredytu konsolidacyjnego powtórnego nr (...). Pozwany udzielił kredytu w kwocie 153 211,96 zł. Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy wskazano, że umowa kredytu obowiązuje od 26 czerwca 2015 r. do 12 lipca 2024 r., przy czym zgodnie z § 2 ust. 1 spłata kredytu miała nastąpić w 108 ratach, których wysokość miała wynosić 1 883,31 zł, z wyjątkiem ostatniej raty wyrównawczej w wysokości 1 779,32 zł. Data płatności raty przypadała do 15. dnia każdego miesiąca. Prowizja liczona od całkowitej kwoty pożyczki wyniosła 12 156,96 zł i składała się ona na całkowitą kwotę do zapłaty przez kredytobiorcę (§1 ust. 8 pkt b). (umowa k. 9-13 )

Pożyczkobiorca dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty zadłużenia, wynikającego z umowy (...)\ (...) w dniu 11 lipca 2018 r. (oświadczenie o dokonaniu całkowitej spłaty kredytu k. 14, umowa nr (...) k. 15)

12 grudnia 2019 r. J. A. (1) zawarła z powodem umowę cesji wierzytelności nr (...). Przedmiotem umowy był przelew wierzytelności pieniężnej wynikającej z umowy pożyczki (...)\ (...). Wskazana wierzytelność przysługiwała cedentowi w stosunku do B. M.S.A. z tytułu zwrotu wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów oraz zwrotu kosztów w związku z przedterminową spłatą pożyczki wynikających z w/w umowy oraz ze wszystkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami. Umowa została zawarta przez J. A. (1) świadomie i za wynagrodzeniem, które zostało jej przekazane zgodnie z umową. Zawarcie umowy podyktowane było trudną sytuacją finansową J. A. (2), pośrednio związaną z jej stanem zdrowia. J. A. (1) zawierając umowę cesji nie działała pod wpływem błędu lub podstępu. Nie czuje się oszukana (wyzyskana) przez powoda w związku z zawartą umową cesji. ( umowa cesji (...) k. 23-24, zeznania J. A. (1) k. 97-98)

Pismem z dnia 13 grudnia 2019 r. powód zawiadomił pozwanego o dokonanym przez pożyczkobiorcę przelewie wierzytelności, a także o wyrażeniu przez pożyczkobiorcę zgody na uchylenie tajemnicy bankowej na rzecz powoda. Jednocześnie powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 8 438,07 zł w terminie 3 dni od dnia doręczenia wezwania do zapłaty. Pismo te pozwany otrzymał 17 grudnia 2019 r. (wezwanie do zapłaty wraz z zawiadomieniem o przelewie wierzytelności k. 25, zawiadomienie o przelewie wierzytelności k. 26, oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej k. 27, potwierdzenie nadania korespondencji – k. 32, wydruk śledzenia przesyłek k. 33)

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności między stronami bezsporne oraz o wyżej powołane dokumenty i kopie dokumentów, które uznał w całości za wiarygodne. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie, w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny oraz niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę, materiał dowodowy. Podstawą ustaleń faktycznych były również spójne zeznania świadka J. A. (1), jakie zostały przez nią złożone. W zeznaniach tych świadek potwierdziła fakt zawarcia umowy cesji, oświadczyła że uczyniła to świadomie i nie czuje się oszukana w związku z zawartą umową cesji.

Sąd rozważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Podstawą dochodzonego roszczenia był art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r., o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083 ze zm., dalej jako: u.k.k.), zgodnie z którym w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Definicja legalna terminu „całkowity koszt kredytu” znajduje się w art. 5 pkt 6 u.k.k., zgodnie z którą całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności są to odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy (lit. a), a także koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach (lit. b). Wyjątkiem są koszty opłat notarialnych ponoszone przez konsumenta, które nie stanowią całkowitego kosztu kredytu.

Przywołany przepis art. 49 u.k.k. określa mechanizm obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty przed terminem określonym w umowie, ustanawiając zasadę proporcjonalnej redukcji także kosztów poniesionych przez konsumenta przed spłatą kredytu. Przepis ten należy interpretować zgodnie z istotą i celem ustawy o kredycie konsumenckim, który ma na celu zmniejszenie ciężarów finansowych konsumenta kredytobiorcy. Intencją ustawodawcy było nieróżnicowanie możliwości obniżenia kosztu kredytu ze względu na jego charakter i czas, w którym został poniesiony. W literaturze wskazuje się, że w związku z dokonaniem przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu powinny ulec także wszelkie koszty składające się na całkowity koszt kredytu w rozumieniu komentowanego przepisu, choćby nie dotyczyły okresu obowiązywania umowy, takimi jak opłaty i prowizje z tytułu wykonania przez bank czynności jednorazowych (Ł. Obzejta, Koszty związane z kredytem konsumenckim w związku z wyrokiem L. , LEX/el. 2019.). Ponadto wskazuje się, że koszty, od których ponoszenia konsument zostaje zwolniony na podstawie art. 49 u.k.k., obejmują wszelkie świadczenia na rzecz kredytodawcy, które przekraczają wysokość kapitału. Zakres tych kosztów pozostaje szerszy od całkowitego kosztu kredytu w rozumieniu art. 5 pkt 6 u.k.k., może bowiem obejmować również roszczenia powstałe już po zawarciu umowy i niemożliwe do przewidzenia przez kredytodawcę w chwili jej zawarcia (K. Osajda (red.) Komentarz do art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, Legalis 2019). Także w judykaturze wskazuje się na możliwość domagania się przez konsumenta obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego całkowitej, przedterminowej spłaty, w tym także obniżenia prowizji za udzielenie kredytu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r., sygn. akt III CZP 45/19). Podobne stanowisko zajął także Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 L.sp. z o.o. przeciwko (...) im. (...), S. B.S.A. oraz m. (...)S.A. TSUE uznając, że art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu obejmuje wszystkie nałożone na konsumenta koszty. W uzasadnieniu przywołanego wyroku TSUE wskazał, że dokonując wykładni art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE wzięto pod uwagę kontekst oraz cele regulacji, a nie wyłącznie brzmienie przepisu w różnych wersjach językowych. W związku z powyższym, zarzut pozwanego podważający zasadność wykładni TSUE w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu, także z treści umowy wynika, że prowizja stanowi część całkowitego kosztu kredytu, bowiem została pobrana przez bank z wypłaconej kwoty kredytu (§ 1 ust. 5 umowy).

Pozwany wskazał także na niezasadność wyroku TSUE w przedmiotowej sprawie, gdyż wyrokiem tym związany jest jedynie sąd zadający pytanie prejudycjalne. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U.2004.90.864/2 z dnia 2004.04.30), TSUE jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Sądy krajowe w swoich wyrokach powinny przyjmować interpretację przepisów prawa unijnego zgodnie z wykładnią TSUE, a stosując prawo unijne sąd krajowy jest związany wykładnią dokonaną przez TSUE (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r., sygn. akt III CZP 45/19). Podobne stanowisko jest wyrażone także w doktrynie, gdzie wskazuje się, że bez znaczenia pozostaje to, że odpowiedź na pytanie prejudycjalne wiąże jedynie sąd krajowy. Polska zobowiązała się do pełnej implementacji art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48/WE do wewnętrznego porządku prawnego, a następnie do zapewnienia stosowania przepisu prawa wewnętrznego implementującego art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48/WE (art. 49 ust. 1 u.k.k.), w związku z czym wpływ przytoczonego wyroku na orzecznictwo nie powinien budzić wątpliwości. (Ł. Obzejta, Koszty związane z kredytem konsumenckim w związku z wyrokiem L. , LEX/el. 2019.). Sąd nie podzielił również zdania pozwanego, iż wykładania dyrektywy, której dokonał TSUE nie odnosi się do spraw, w których umowy pożyczki zostały zawarte oraz spłacone przed dniem wydania orzeczenia, w którym to dokonano tejże wykładni. W ocenie Sądu wykładnia dotyczy całego okresu obowiązywania przepisu i ma zastosowanie zarówno w sprawach, gdzie umowa pożyczki została spłacona przed dniem 11 września 2019 r., jak również po tej dacie.

Za bezzasadny Sąd uznał zarzut pozwanego dotyczący wstąpienia przez powoda w prawa kredytobiorcy jako konsumenta. Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Natomiast zgodnie z art. 513 § 1 k.c. dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Wskazać należy, że na mocy umowy cesji dochodzi do pochodnego nabycia wierzytelności, a cesjonariusz nabywa wierzytelność w kształcie i stanie, w jakim przysługiwała ona cedentowi. Zatem nabyta wierzytelność przez cesjonariusza jest tożsama z wierzytelnością zbytą przez cedenta, przez co cesjonariusz może dochodzić spełnienia świadczenia od dłużnika na tych samych zasadach jakie przysługiwały cedentowi. W ocenie Sądu dokonanie przelewu wierzytelności przez konsumenta nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż konsument ma możliwość uzyskania przynajmniej części świadczenia z pominięciem drogi sądowej. Ponadto, umowa ta nie została zawarta pod wpływem błędu ani podstępu, gdyż jak zeznała sama cedentka, zawarła umowę cesji świadomie i nie czuje się oszukana.

Pozwany kwestionował także wysokość roszczenia. W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał okres kredytowania zawartej umowy. Umowa nr (...)została zawarta na okres od 26 czerwca 2015 r. do 12 lipca 2024 r., czyli 3304 dni. Pożyczkobiorca dokonał całkowitej spłaty pożyczki 11 lipca 2018 r. Faktyczny okres kredytowania trwał zatem 1111 dni i tylko za ten okres należy się pozwanemu prowizja. Kwota kosztów należnych za 1 dzień wynosi 0,837663283 zł (12 156,96 zł:3304= 3,679467312348668 zł). Kwota należna pożyczkodawcy wynosi zatem 4 087,89 zł (3,679467312348668 x 1111 ≈ 4 087,89 zł). Do zwrotu na rzecz powoda pozostaje kwota 8 069,07 zł (12 156,96 zł – 4 087,89 zł = 8 069,07 zł).

Sąd oddalił żądanie powoda w zakresie kwoty 369 zł wraz z odsetkami od dnia 21 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty, tytułem opłaty od sporządzonej opinii w przedmiocie wyliczenia wartości przedmiotu sporu. W tym zakresie Sąd podzielił stanowisko pozwanego, że wyliczenie wartości proporcjonalnego zwrotu prowizji odbywa się na podstawie prostego wzoru matematycznego, nie wymagającego specjalistycznej wiedzy, a zatem opinia ta nie była niezbędnym kosztem poniesionym przez powoda w związku z niniejszym postępowaniem.

Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia 26 lipca 2018 r. do dnia zapłaty. Pozwany, stosownie do art. 52 u.k.k. na rozliczenie kredytu miał 14 dni od dnia całkowitej spłaty pożyczki. Skoro wcześniejsza spłata miała miejsce 11 lipca 2018 r. to termin do dokonania rozliczenia upłynął z dniem 25 lipca 2018 r. Od dnia następującego po tej dacie pozwany pozostawał w opóźnieniu co do obowiązku zwrotu części prowizji. Mając na uwadze powyższe oraz treść art. 49 ust. 1 u.k.k. Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III wyroku zgodnie z art. 100 k.p.c. poprzez ich stosunkowe rozdzielenie. Powód domagał się zasądzenia kwoty 8 438,07 zł. Sąd w wyroku zasądził kwotę 8 069,07 zł. W świetle powyższego powód wygrał sprawę w 96 % (8 069,07/8 438,07). Powód poniósł koszty w łącznej kwocie 2 317 zł, na którą złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 500 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda w osobie adwokata w kwocie 1800 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Pozwany poniósł koszty w łącznej kwocie 1 817 zł, na którą złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w osobie radcy prawnego w kwocie 1 800 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Uwzględniając wynik procesu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2 151,64 zł (2 317x0,96-1 817x0,04). O odsetkach ustawowych za opóźnienie liczonych od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego bez pouczenia – odstąpić od doręczeń za pośrednictwem portalu

sędzia Jakub Kowalczyk