Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 września 2023 roku

Pozwem z dnia 23 lipca 2022 roku (data nadania na poczcie) B. C. wniosła o nakazanie (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej jako: (...) S.A.” lub Bank) wydania historii rachunku bankowego w okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 3 marca 2021 roku o numerze (...) powódce jako spadkobierczyni po zmarłej siostrze A. R.. Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych prawem, a także o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu B. C. wskazała, że z uwagi na informację o stanie rachunku bankowego A. R., powódka złożyła wniosek o wydanie historii rachunku bankowego zmarłej siostry. W odpowiedzi Bank wskazał jedynie saldo na dzień zgonu, tj. 3 marca 2021 roku oraz jego stan zadłużenia na dzień 28 września 2021 roku. Odnośnie pozostałych informacji Bank wyjaśnił, że są objęte tajemnicą bankową. W dniu 27 grudnia 2021 roku powódka złożyła pisemną reklamację w której wskazała, że ma prawo do uzyskania informacji o rachunku w takim samym zakresie, jaki miała spadkodawczyni. W dniu 1 lutego 2022 roku powódka złożyła wniosek do Rzecznika (...).

(pozew - k. 1-4)

W dniu 14 lutego 2022 roku (data nadania na poczcie) pozwany złożył odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, że Bank udzielił powódce informacji dotyczących posiadanych przez zmarłą rachunków bankowych, salda na rachunkach oraz zadłużeniu. Informacje dotyczące operacji dokonywanych na rachunku spadkodawcy przed jego zgonem mogą być udzielone przez Bank po wykazaniu przez spadkobiercę, że dotyczą jego praw lub obowiązków wynikających ze spadkobrania. Ponadto pozwany wskazał, ze prawo do uzyskania informacji o rachunku bankowym nie jest prawem majątkowym i nie wchodzi do spadku. Umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, ulega rozwiązaniu z dniem śmierci posiadacza rachunku, a zatem spadkobiercy nie wstępują w prawa i obowiązki spadkodawcy wynikające z zawartej umowy rachunku bankowego.

(odpowiedź na pozew - k. 49-51)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. oraz A. R. łączyła umowa rachunku bankowego.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 3 marca 2021 roku zmarła A. R.. Na mocy aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego w dniu 16 marca 2021 roku przez notariusza W. M. za nr. rep. A 1215/2021 w Kancelarii Notarialnej w R. spadek po zmarłej nabyła w całości B. C..

(okoliczności bezsporne)

Pismem z dnia 29 lipca 2021 roku powódka zwróciła się do Banku o wydanie historii rachunku bankowego zmarłej A. R., obejmującej obroty na tym rachunku, dane osób i podmiotów, które „dysponowały na ten rachunek” oraz dane osób lub podmiotów, którym dyspozycje zostały zlecane w latach 2012-2021. B. C. wniosła także o wskazanie ewentualnych pełnomocników oraz współposiadaczy rachunku bankowego A. R..

(dowód: pismo z dn. 29.07.2021 r. – k. 7)

W piśmie z dnia 30 września 2021 roku Bank zaświadczył, że A. R. posiadała w (...) S.A. rachunek (...) W (...) o numerze (...). Na datę zgonu saldo wynosiło 1,16 zł, natomiast zadłużenie na dzień 28 września 2021 roku - 1,70 zł. A. R. posiadała również rachunek (...) W (...) o numerze (...). Saldo na rachunku na dzień zgonu wynosiło 17,87 zł. Ponadto zmarła była posiadaczem rachunku (...) MIESZKANIOWEJ W (...) o numerze (...). Saldo wraz z należnymi odsetkami na datę zgonu wynosiło 1.237,55 zł. Bank dodał w wymienionym piśmie, że informacje, o które zawnioskowała powódka, są objęte tajemnicą bankową.

(dowód: pismo z dn. 30.09.2021 r. - k. 13-14)

W dniu 27 grudnia 2021 roku B. C. złożyła do Banku reklamację, wnosząc o udzielenie informacji w pełnym zakresie dotyczących dyspozycji dokonanych na rachunku zgodnie ze złożonym wnioskiem.

(dowód: reklamacja - k. 15-16)

W odpowiedzi z dnia 13 stycznia 2022 roku Bank nie uznał reklamacji powódki.

(dowód: pismo z dn. 13.01.2022 r. - k. 17-18)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by podawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że A. R. posiadała rachunek bankowy w (...) S.A. Podstawą prawną stosunku prawnego łączącego pozwanego z posiadaczem rachunku była umowa rachunku bankowego.

Zgodnie z art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzenia na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Stronami umowy rachunku bankowego są bank oraz posiadacz rachunku. Według art. 728 § 1 k.c. przy umowie zawartej na czas nieoznaczony bank jest obowiązany informować posiadacza rachunku, w sposób określony w umowie, o każdej zmianie stanu rachunku bankowego.

Rodzaje rachunków bankowych określa art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dniu śmierci A. R. - Dz. U. z 2020 r., poz. 1896, dalej: „p.b.”). Zgodnie z tym przepisem banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych: 1) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze, oraz prowadzone na nich rachunki VAT; 2) rachunki lokat terminowych; 3) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych; 4) rachunki powiernicze.

W myśl art. 59a ust. 1 pkt 1) p.b. umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, niezawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, ulega rozwiązaniu z dniem śmierci posiadacza rachunku. Art. 59a ust. 4 p.b. stanowi natomiast, że jeśli umowa uległa rozwiązaniu na podstawie art. 59a ust. 1, uważa się ją za wiążącą do chwili wypłaty przez bank środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny, chyba że stan środków pieniężnych na tym rachunku nie przekracza kwoty minimalnej określonej w umowie. Powódka wystąpiła z wnioskiem o wydanie historii rachunku bankowego w dniu 29 lipca 2021 roku. W dniu 30 września 2021 roku pozwany Bank wystawił zaświadczenie o wysokości sald na rachunku zmarłej. Oznacza to, iż w chwili wystąpienia do Banku z żądaniem informacyjnym przez powódkę umowa rachunku bankowego była wiążąca mimo jej rozwiązania z chwila śmierci posiadacza rachunku. Należało zatem rozważyć, czy powódka jako spadkobierczyni A. R. nabyła prawa i obowiązki związane z umową rachunku bankowego.

Zgodnie z art. 922 § 2 k.c. nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwila jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Dziedziczeniu podlegają zatem jedynie prawa i obowiązki majątkowe mające charakter cywilnoprawny, a wiec takie, których podstawą jest stosunek cywilnoprawny. Umowa rachunku bankowego jest umową cywilnoprawną, zawieraną przez banki w związku z wykonywaniem przez nie czynności bankowe. W chwili otwarcia spadku następcy prawni posiadacza rachunku stają się stroną umowy rachunku bankowego wstępując w prawa zmarłego posiadacza rachunku. Spadkobiercy, wstępując w prawa i obowiązki strony umowy z bankiem nabywają uprawnienie w odniesieniu do wierzytelności z rachunków bankowych spadkodawcy, jakie istniały w dniu śmierci spadkodawcy (postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 1997r. I CKU 30/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 149).

W niniejszej sprawie powódka złożyła akt poświadczenia dziedziczenia udowadniając nabycie praw i wierzytelności wynikających z umowy rachunku bankowego. Jako spadkobierczyni powódka nabyła również uprawnienie do podejmowania wszelkich czynności i wydawania bankowi poleceń, do jakich uprawniony jest posiadacz rachunku bankowego. Realizując swoje prawo wynikające z umowy rachunku bankowego powódka domagała się udostępnienia historii rachunku za cały okres czasu trwania umowy. Jest to uprawnienie ściśle związane z możliwością kontroli prawidłowości wykonania przez bank poleceń posiadacza rachunku. Z uwagi na to, że powódka jest jedyną spadkobierczynią posiadacza rachunku, powinna uzyskać wszelkie informacje o prowadzonym rachunku bankowym i dokonywanych dyspozycjach. Wskazać należy, iż spadkobierca ma prawo do takich danych, jakie uzyskałby sam posiadacz rachunku na podstawie umowy zawartej z bankiem.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, że roszczenie spadkobiercy posiadacza rachunku bankowego o udzielenie informacji dotyczącej operacji na rachunku bankowym ma charakter niemajątkowy. W obecnym stanie prawnym przyjmuje się, że takie roszczenie wchodzi w skład spadku, jako niezwiązane ściśle z osobą posiadacza rachunku i ma charakter majątkowy. Art. 922 § 1 k.c. nie zawiera ścisłej definicji spadku, a jedynie ogólne wskazówki, na których musi się każdorazowo opierać rozstrzygnięcie, czy dane prawo lub obowiązek wchodzi w skład spadku. Do spadku należą prawa i obowiązki zmarłego, które mają charakter cywilnoprawny, mają charakter majątkowy, nie są ściśle związane z osobą zmarłego, nie przechodzą na inne osoby z mocy przepisów szczególnych, niezależnie od tego, czy są spadkobiercami. Należy wskazać, że za majątkowe uważa się te prawa, które są bezpośrednio ukierunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego. W ocenie Sądu uzyskanie informacji o stanie rachunku bankowego wiąże się ściśle z interesem ekonomicznym posiadacza, a zatem prawa z tym związane wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu. Prawo majątkowe do uzyskania stosownej informacji jest związane z prawem do uzyskania stosownego zaświadczenia przewidzianego w umowie o rachunku bankowym. Nie budzi zatem wątpliwości, że pozwany jest zobowiązany do wydania powódce zaświadczenia ze wskazaniem dyspozycji dokonywanych na rachunku bankowym.

Pozwany podnosił, że informacje, o których udostępnienie wnosiła powódka, są objęte tajemnicą bankową. Zgodnie z art. 104 ust.1 p.b. bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Stosownie do art. 104 ust. 3 p.b. banku nie obowiązuje zachowanie tajemnicy bankowej wobec osoby, której dotyczą informacje objęte tajemnicą. Prawo do takiej informacji przysługuje spadkobiercy po posiadaczu rachunku bankowego, albowiem to jego, jako aktualnej strony umowy, dotyczą wszelkie informacje wynikające z prowadzenia rachunku przez bank. Powódka miała zatem prawo do żądania ujawnienia pełnego zakresu informacji w zakresie określonym we wniosku albowiem dotyczyły one bezpośrednio praw należnych jej jako spadkobierczyni. W konsekwencji Sąd w punkcie 1. sentencji wyroku nakazał pozwanemu Bankowi wydanie B. C. dokumentu w postaci historii rachunku bankowego o numerze (...) za okres od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 3 marca 2021 roku;

Sąd w punkcie 2. sentencji oddalił wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności. Stosownie do art. 333 § 3 k.c. rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany wówczas, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę. Powódka nie wykazała okoliczności, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosku o nadanie wyrokowi wspomnianego rygoru.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 3. sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi stronę pozwaną, która przegrała proces. Zasądzona od strony pozwanej na rzecz powódki tytułem kosztów procesu kwota 30 zł stanowi opłatę od pozwu.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...).

W., dn. 31.10.2023 r.