Treść orzeczenia XVII AmA 36/23 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

XVII AmA 36/23 - zarządzenie, wyrok, uzasadnienie Sąd Okręgowy w Warszawie z 2025-01-14

Sygn. akt XVII AmA 36/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Wiliński
Protokolant –	sekretarz sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 29 grudnia 2022 r. nr (...)

1. oddala odwołanie,

2. zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720,00 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów procesu, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmA 36/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 grudnia 2024 r.

Decyzją z dnia 29 grudnia 2022 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał decyzje nr (...), mocą której:

I. że na podstawie art. 23b ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275, dalej też ustawa okik), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, uznał postanowienia wzorców umów stosowanych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.), o treści:

„(...) jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach:

(...)

c. zmiany cennika;

(...)

f. zmiany w polityce prywatności;

(...)

1. zmiany technologiczne i funkcjonalne;

(...)

[art. 14.1 Regulaminu (...)

„(...) zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w niniejszym Regulaminie z uwagi na zmianę uwarunkowań ekonomicznych i rynkowych, które wejdą w życie 15 dnia licząc od dnia poinformowania Nabywców o zmianie w sposób określony w ust. 1 powyżej, z zastrzeżeniem, że zmiany ceny za Usługę mają zastosowanie do kolejnych Okresów Rozliczeniowych, następujących po Okresie Rozliczeniowym w trakcie którego zmiana zostanie dokonana”.

[art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)!"]

za niedozwolone postanowienia umowne, o których mowa w art. 3851 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360), co stanowi naruszenie art. 23a ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275)

i zakazał ich wykorzystywania;

II. na podstawie art. 23b ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275), nałożył na (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.) środek usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a ww. ustawy w zakresie objętym pkt I niniejszej decyzji, w postaci obowiązku publikacji, na koszt (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., na głównej stronie internetowej Spółki (mieszczącej się w dacie wydania decyzji pod adresem (...)), w tym w wersji mobilnej, w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu komunikatu o treści „Decyzja Prezesa UOKiK nr (...). Szczegóły" w następujący sposób:

a) komunikat będzie zamieszczony w górnej części strony głównej (...), nad belką nawigacyjną, pod okresowo występującą reklamą, bez możliwości zamknięcia,

b) zastosowana czcionka będzie odpowiadać wielkości czcionki używanej na ww. stronie internetowej w nagłówkach,

c) komunikat zostanie sformułowany ciemną czcionką na białym tle, za wyjątkiem tekstu “Szczegóły", który będzie sformułowany czcionką zieloną, w formie hiperłącza (linku) przekierowującego do dedykowanej podstrony internetowej Spółki, na której zostanie zamieszczone oświadczenie o następującej treści:

„Decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ws. postanowień niedozwolonych w regulaminach (...).

(...) sp. z. o. o. z siedzibą w P., informuje o wydaniu i uprawomocnieniu się decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 29 grudnia 2022 r. W ww. decyzji Prezes Urzędu uznał poniższe postanowienia stosowanych przez nas wzorców umowy (regulamin serwisu (...) oraz usługi (...)!") za niedozwolone postanowienia umowne i zakazał ich wykorzystania.

1. „(...) jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach:

(-)

c. zmiany cennika;

(-)

f. zmiany w polityce prywatności;

1. zmiany technologiczne i funkcjonalne;

(art. 14,1 Regulaminu (...))

2. „(...) zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w niniejszym Regulaminie z uwagi na zmianę uwarunkowań ekonomicznych i rynkowych, które wejdą w życie 15 dnia licząc od dnia poinformowania Nabywców o zmianie w sposób określony w ust. 1 powyżej, z zastrzeżeniem, że zmiany ceny za Usługę mają zastosowanie do kolejnych Okresów Rozliczeniowych, następujących po Okresie Rozliczeniowym w trakcie którego zmiana zostanie dokonana. ”

(art. X ust. 2 Regulamin Usługi (...))

Oznacza to również, że ww. postanowienia są bezskuteczne wobec konsumentów.

Jednocześnie prawomocna decyzja Prezesa UOKiK może być pomocna dla konsumentów przy indywidualnym dochodzeniu roszczeń związanych ze stosowaniem niedozwolonych postanowień umownych określonych w niniejszej decyzji. Sąd powszechny związany jest bowiem decyzją Prezesa Urzędu w zakresie stwierdzenia niedozwolonego charakteru tychże klauzul.

ZOBACZ DECYZJĘ”

d) nagłówek oświadczenia i jego treść zostaną sformułowane ciemną czcionką na białym tle,

e) nagłówek oświadczenia zostanie sformułowany większą, pogrubioną czcionką, używaną w nagłówkach w innych częściach tekstowych ww. strony internetowej,

f) w przypadku treści oświadczenia zastosowana czcionka będzie odpowiadać wielkości czcionki używanej przy publikacji innych treści tekstowych na ww. stronie internetowej,

g) fragment oświadczenia o treści „ZOBACZ DECYZJĘ” zostanie sformułowany większą niż wskazaną pod lit. f) białą czcionką na pomarańczowym tle w formie hiperłącza (linka) do niniejszej decyzji opublikowanej w bazie decyzji dostępnej pod adresem www.uokik.gov.pl,

h) w przypadku zmiany nazwy przedsiębiorcy, jego przekształcenia lub przejścia praw i obowiązków na inny podmiot pod jakimkolwiek tytułem, publikacja komunikatu i oświadczenia zostanie zrealizowana odpowiednio przez lub za pośrednictwem danego przedsiębiorcy lub następcy prawnego, ze wskazaniem nazw przedsiębiorcy dawnej i nowej,

i) w przypadku zmiany adresu głównej strony internetowej, niniejszy obowiązek będzie odnosić się do aktualnej na dzień zamieszczenia przedmiotowego oświadczenia głównej strony internetowej Spółki,

j) przedmiotowy komunikat oraz oświadczenie będą dostępne na głównej stronie internetowej (...) sp. z o.o. (lub innej, która ją zastąpi) przez okres 2 (dwóch) miesięcy od daty ich zamieszczenia na stronie internetowej Spółki tj. w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu;

III. na podstawie art. 23b ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275), nałożył na (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.) środek usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a ww. ustawy w zakresie objętym pkt I niniejszej decyzji, w postaci obowiązku publikacji, na koszt (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., na portalu społecznościowym (...), w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu, komunikatu o treści:

„(...) sp, z.o.o, z siedzibą w P., informuje o wydaniu i uprawomocnieniu się decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 29 grudnia 2022 r. W ww. decyzji Prezes Urzędu uznał poniższe postanowienia stosowanych przez nas wzorców umowy (regulamin serwisu (...) oraz usługi (...) za niedozwolone postanowienia umowne i zakazał ich wykorzystania.

1. „(...) jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach: (-)

c. zmiany cennika;

f. zmiany w polityce prywatności;

1. zmiany technologiczne i funkcjonalne;

(art. 14.1 Regulaminu (...))

(art. X ust. 2 Regulamin Usługi (...)!:)

Oznacza to również, że ww. postanowienia są bezskuteczne wobec konsumentów.

Ponadto informujemy, że decyzja Prezesa UOKiK, o której mowa w niniejszym komunikacie została udostępniona na stronie internetowej www.uokik.gov.pl”.

w następujący sposób:

a) Komunikat będzie zamieszczony jako post na prowadzonym przez (...) profilu w serwisie (...),

b) Komunikat zostanie sformułowany zgodnie z przyjętą w serwisie (...) strategią komunikacyjną w zakresie marki (...), tj. post o decyzji Prezesa Urzędu będzie opublikowany na tych samych zasadach jak wszystkie inne z użyciem takiej samej czcionki i wizualizacji jak w przypadku innych postów i wiadomości,

c) W przypadku zmiany profilu na ww. platformie, niniejszy obowiązek będzie odnosić się do aktualnego na dzień zamieszczenia przedmiotowego komunikatu profilu Spółki w serwisie (...),

d) W przypadku zmiany nazwy Spółki, jej przekształcenia lub przejścia praw i obowiązków na inny podmiot pod jakimkolwiek tytułem, publikacja zostanie zrealizowana odpowiednio przez lub za pośrednictwem Spółki lub następcy prawnego, ze wskazaniem nazw dawnej i nowej,

e) Komunikat będzie dostępny na prowadzonym przez (...) profilu w serwisie (...) przez okres 2 (dwóch) miesięcy od daty jego publikacji tj. w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu;

IV. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.), w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 23a ww. ustawy kary pieniężne, płatne do budżetu, w następującej wysokości:

1. 1 221 747 zł (słownie: jeden milion dwieście dwadzieścia jeden tysięcy siedemset czterdzieści siedem złotych) w zakresie określonym w punkcie 1.1 rozstrzygnięcia niniejszej decyzji;

2. 2 748 930 zł (słownie: dwa miliony siedemset czterdzieści osiem tysięcy dziewięćset trzydzieści złotych) w zakresie określonym w punkcie I.2 rozstrzygnięcia niniejszej decyzji;

V. na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275) oraz na podstawie art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000) w związku z art. 83 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 poz. 275), obciążył (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.) kosztami postępowania opisanego w pkt I rozstrzygnięcia niniejszej decyzji w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone w kwocie 54,10 zł (słownie: pięćdziesiąt cztery złote i dziesięć groszy) i zobowiązuje (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (dawniej: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w P.) do zwrotu tych kosztów Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Odwołanie od całości decyzji wniosła (...) sp. z o.o. naruszenia przepisów prawa:

I. przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż doprowadziły do błędnych ustaleń faktycznych:

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (”kpa”) w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez bezzasadne i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dokonanie oceny wzorców umów i w konsekwencji bezzasadne ustalenie, że klauzule modyfikacyjne wskazane w pkt 1.1 („Klauzula 1”) i I.2 Decyzji („Klauzula 2”, dalej razem jako „Klauzule”) umożliwiają jednostronne dokonanie zmian umów zawartych z konsumentami (trwających), podczas gdy Klauzule (w zakresie cytowanym przez Prezesa UOKiK w sentencji Decyzji) odnoszą się do zmiany Regulaminu (...) („Regulamin”) i Regulaminu Usługi (...)” („Regulamin (...)”), czyli wzorca, a nie trwających umów konsumenckich („ Zarzut 1”).

2. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 k.p.a w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez bezzasadne i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dokonanie oceny wzorców umów i w konsekwencji bezzasadne przyjęcie, że Klauzule naruszają dobre obyczaje oraz w sposób rażący naruszają interesy konsumentów, podczas gdy Klauzule nie spełniają tych przesłanek, a ponadto Pozwany nie ustalił, w jaki sposób Klauzule miałyby wpływać na zmiany umów zawartych z konsumentami na platformie internetowej (...) („ Zarzut 2”).

3. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez bezzasadne, sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania, uznanie, że:

a) Spółka dokonywała na podstawie Klauzul arbitralnych zmian trwających umów, pogarszających sytuację konsumenta w sytuacji, gdy z materiału dowodowego nie można wyprowadzić takich wniosków, a ponadto: a) dla Klauzuli 1 Prezes UOKiK nie wskazał, na czym taka zmiana polegała, podczas gdy wszelkie wprowadzane zmiany Regulaminu lub Regulaminu (...) na jej podstawie miały neutralny lub pozytywny charakter dla konsumentów b) w odniesieniu do Klauzuli 2 - Pozwany błędnie uznał, że wycofanie dodatkowej metody dostawy ((...) przesyłka polecona), nieobjętej zakresem usługi, stosownie do Regulaminu (...), stanowi niekorzystną zmianę.

b) skutki stosowania Klauzul nadal trwają, podczas gdy: a) Pozwany nie wykazał, że Klauzule umożliwiają dokonywanie jednostronnych zmian umów zawartych z konsumentami, b) w odniesieniu do Klauzuli 1 Spółka od 22 grudnia 2022 roku zaniechała zawierania umów z konsumentami w oparciu o wzorzec zawierający tę klauzulę, a w stosunku do umów zawartych przed tą datą - Powód zrzekł się stosowania Klauzuli 1, c) w stosunku do Klauzuli 2, Spółka od dnia 21 listopada 2022 roku zaniechała zawierania umów z konsumentami w oparciu o wzorzec zawierający tę klauzulę („ Zarzut 3”).

4. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez:

a) pominięcie przez Prezesa UOKiK przy ocenie Klauzuli 1 jako niedozwolonego postanowienia wzorca faktu, że Klauzula ta ma zastosowanie co do zasady do użytkowników niebędących konsumentami na co wskazuje przede wszystkim art. 14.3 Regulaminu, który stanowi, że „postanowienia art. 14.1 stosuje się odpowiednio do zmiany sposobu świadczenia usług przez Spółkę w stosunku do Użytkowników będących konsumentami”;

b) bezpodstawne uznanie, że przesłanka „zmiany cennika” wskazana w Klauzuli 1 umożliwia jednostronną zmianę ceny wynikającej z zawartej umowy z konsumentem (trwającej umowy), pomimo braku wszechstronnego rozważenia postanowień Załącznika nr 4 do Regulaminu i określonych tam modeli pobierania wynagrodzenia („ Zarzut 4”).

5. art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik w zw. z art. 23b ust.1 ustawy okik oraz art. 3851 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny („kc”) poprzez brak wskazania jakiegokolwiek uzasadnienia w Decyzji na temat przyczyn uznania za niedozwoloną Klauzuli 1 w zakresie przesłanki „zmian technologicznych” (pkt 126 - 128 Decyzji), co uniemożliwia kontrolę prawidłowości Decyzji w tym zakresie („ Zarzut 5”).

II. Przepisów prawa materialnego, tj.:

6. art. 385¹ § 1 k.c. w zw. Z art. 23a oraz art. 23b ust. 1 ustawy okik poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że Klauzule kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i jednocześnie rażąco naruszały jego interesy, a w konsekwencji błędne uznanie, że Powód stosując Klauzule, naruszył zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych wyrażony w art. 23a ustawy okik, podczas gdy Klauzule:

a) nie kształtowały praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,

b) nie naruszały interesów konsumenta w żadnym stopniu, a tym bardziej w stopniu rażącym ( „Zarzut 6”).

7. naruszenie art. 385¹ § 1 k.p.c. w zw. z art. 23a oraz art. 23b ust. 1 ustawy okik poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na braku przeanalizowania przesłanki „rażącego naruszenia interesów konsumenta” w stosunku do każdej z kwestionowanych Klauzul indywidualnie, podczas gdy tylko przeprowadzenie takiej analizy warunkuje możliwość uznania każdej poszczególnej Klauzuli za niedozwoloną („ Zarzut 7”),

8. naruszenie art. 23c ustawy okik w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy okik oraz art. 8, 11 oraz 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik oraz art. 12 Prawa przedsiębiorców, a w konsekwencji art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy okik poprzez arbitralną i nieuzasadnioną odmowę wydania w sprawie tzw. decyzji zobowiązującej jednoczesne nałożenie na (...) kar pieniężnych w sytuacji, w której:

a) (...) przedstawiło Prezesowi UOKiK propozycję zobowiązania, która adresowała wszystkie wymogi zakreślone przez Prezesa UOKiK w toku postępowania;

b) Prezes UOKiK ostatecznie z niejasnych przyczyn (niezwiązanych z postępowaniem poprzedzającym wydanie Decyzji) i bez przekonującego uzasadnienia odmówił przyjęcia zobowiązania w kształcie odpowiadającym interesowi publicznemu - interesowi konsumentów;

c) (...) w toku postępowania podjęło w dobrej wierze i w celu współpracy z Prezesem UOKiK szereg działań zmierzających do wyeliminowania zauważonych przez Prezesa UOKiK rzekomych nieprawidłowości, co spowodowało, że cel postępowania został osiągnięty;

d) Prezes UOKiK publicznie deklarował, iż stosowanie sankcji powinno następować dopiero wówczas, kiedy podmiot nie będzie chciał samodzielnie i dobrowolnie zmienić praktyki, która budzi wątpliwości organu. („ Zarzut 8”).

9. naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy okik w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i ust. 3 pkt 1) i 2) ustawy okik w związku z art. 8 § 1 i 2 kpa w zw. z art. 83 ustawy okik oraz art. 2 i art. 31 ust. 3, 42 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 7 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ( „Konwencja”) poprzez bezpodstawne nałożenie na (...) administracyjnej kary pieniężnej w łącznej wysokości 3 970 677 zł pomimo tego, iż przeciwko skorzystaniu przez Prezesa UOKiK z tej możliwości przemawia to, że:

a) obowiązujące przepisy nie wskazują, jaki stopień sprecyzowania przesłanek klauzuli modyfikacyjnej stosowanej przez dostawcę internetowej platformy handlowej we wzorcu umowy jest uznany za dopuszczalny, a standard wykreowany przez Pozwanego w tym zakresie wykracza poza kryteria określone w przepisach kc i Ustawy OKiK;

b) Decyzja została wydana w złożonym stanie faktycznym i prawnym, który nie podlega prostym i jednoznacznym ocenom oraz dotyczył zagadnień nieuregulowanych szczegółowo w przepisach prawa i nierozstrzygniętych w orzecznictwie i przy zachowaniu należytej staranności możliwe były różne interpretacje przepisów, przez co rozstrzygnięcie ma charakter precedensowy, co w świetle utrwalonego orzecznictwa przemawia za pełnym odstąpieniem od nałożenia kary pieniężnej

c) nałożenie kary nie było uzasadnione interesem publicznym, gdyż cel postępowania został osiągnięty przed wydaniem Decyzji („ Zarzut 9”).

10. naruszenie art. 106 ust 1 pkt 3a ustawy okik w związku z art. 111 ust. 1 pkt 1), ust. 2, ust. 3 pkt 1) i 2) ustawy okik oraz w związku z art. 8 § 1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik które doprowadziło do nałożenia na Spółkę w pkt IV. 1 i IV.2 Decyzji kar w wysokości rażąco wygórowanej, niewspółmiernej do zarzucanego naruszenia i stopnia jego szkodliwości, oderwanej od wpływu stosowania Klauzul na przedmiot ochrony prawnej zastosowanych przepisów, czyli interesy konsumentów poprzez:

a) nieuwzględnienie w wymiarze kary (kwocie bazowej) faktu niskiego udziału obrotu ze świadczenia usług na rzecz konsumentów na podstawie umów zawartych w oparciu o wzorce zawierające Klauzule w stosunku do całkowitego obrotu osiągniętego w 2021 r„ tj. jedynie ok. [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 36] dla usług świadczonych na podstawie Regulaminu zawierającego Klauzulę 1 i ok. [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 36] na podstawie Regulaminu (...) zawierającego Klauzulę 2;

b) uznanie dwuletniego okresu, w którym Spółka zawierała umowy w oparciu o wzorce zawierające Klauzule, za długotrwały, w sytuacji, w której Spółka była gotowa do szybszego wyeliminowania Klauzul z obrotu, lecz nie zrobiła tego z uwagi na trwające uzgodnienia treści zobowiązania z Prezesem UOKiK;

c) błędne nieuwzględnienie w wymiarze kary przesłanki zaniechania stosowania Klauzuli 2 przy obliczaniu kary określonej w pkt IV.2 Decyzji;

d) niewzięcie pod uwagę, że zarzucane „naruszenie” miało co najwyżej znikomą szkodliwość, z uwagi na: (i) brak negatywnych skutków stosowania Klauzul dla konsumentów, (ii) brak umyślności naruszenia, (iii) podjęte przez (...) działania zmierzające do usunięcia skutków zarzucanego „naruszenia” („ Zarzut 10”).

11. naruszenie art. 23b ust. 2 pkt 2 i ust. 4 ustawy okik poprzez nałożenie na Powoda środków usunięcia trwających skutków naruszenia (pkt II i III Decyzji) w sytuacji, gdy brak jest trwających skutków stosowania Klauzul, a zatem nałożone środki są nieuzasadnione i nieproporcjonalne w kontekście aktualnego stanu faktycznego i podjętych przez Powoda działań („ Zarzut 11”).

12. naruszenie art. 77 ust. 1 w zw. z art. 80 ustawy okik i art. 263 §1 i 264 §1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik przez obciążenie powoda kosztami postępowania wobec nieprawidłowego ustalenia, że dopuścił się stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów („ Zarzut 12”).

W związku z powyższymi zarzutami (...) sp. z o.o. wniosła o:

1) wydanie orzeczenia zmieniającego decyzję w całości i umarzającego postępowanie administracyjne jako bezprzedmiotowe;

względnie o:

2) uchylenie decyzji w całości;

względnie z ostrożności o:

3) wydanie orzeczenia zmieniającego decyzję w części odnoszącej się do kar pieniężnych, poprzez uchylenie nałożonych kar pieniężnych (uchylenie pkt. IV Decyzji w całości);

względnie z ostrożności o:

4) wydanie orzeczenia zmieniającego decyzję w części odnoszącej się do kar pieniężnych, poprzez wymierzenie kar pieniężnych w minimalnej wysokości (odpowiednią zmianę pkt. IV. Decyzji);

względnie z ostrożności o:

5) wydanie orzeczenia zmieniającego decyzję w części dotyczącej Klauzuli 1 (pkt 1.1. Decyzji) poprzez wyeliminowanie z pkt 1.1. Decyzji przesłanki zmiany Regulaminu wskazanej w art. 14.1 lit. i) tj. „zmiany technologiczne”.

W toku postępowania strony składały następujące pisma procesowe:

- odpowiedź pozwanego na odwołanie z dnia 12 czerwca 2023 r. k. 104 -126,

- replika odwołującej na odpowiedź na odwołanie z dnia 21 sierpnia 2023 r. k. 158 – 169,

- pozwanego z dnia 18 grudnia 2024 r. k. 192 – 205,

- odwołującej z dnia 2 czerwca 2024 r. k. 212 – 217,

- pozwanego z dnia 11 października 2024 r. k. 231 – 235,

- załącznik do protokołu rozprawy z dnia 30 października 2024 r. k. 245- 248,

- pismo odwołującej z dnia 06 listopada 2024 r. k. 250- 251.

W sprawie odbyły się rozprawy w dniu 30 października 2024 r. k. 249 i w dniu 13 listopada 2024 r. k. 444.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o. o z siedzibą w P. jest przedsiębiorcą wpisanym do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...), prowadzącym we własnym imieniu działalność gospodarczą polegającą m.in. na umożliwianiu zawierania za pośrednictwem platformy internetowej wiążących umów sprzedaży bez jednoczesnej obecności stron transakcji.

Dowód: informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego Spółki, stan na dzień 29 grudnia 2022 r., pismo Spółki z dnia 12 lipca 2022 r. k. 1722.

W ramach prowadzonej działalność gospodarczej spółka prowadzi internetową platformę handlową, dostępną pod adresem (...), która umożliwia zawieranie umów sprzedaży bez obecności stron transakcji. Użytkownikami serwisu są przedsiębiorcy (Konta Firma) oraz konsumenci (Konta Zwykłe ). Ww. użytkownicy mogą korzystać z platformy zarówno jako sprzedający, jak i kupujący. Spółka prowadzi również portalogłoszeniowy (...) dedykowany nieprowadzącym działalności gospodarczej, tj. konsumentom.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 3 grudnia 2019 r. k.8-9,

pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r.k.117 verte,k.130,,

pismo Spółki z dnia 9 listopada 2020 r. k.966 verte.

Z tytułu samej rejestracji oraz korzystania z platformy w charakterze kupującego użytkownicy nie ponoszą dodatkowych opłat. Dodatkowe opłaty ponoszą użytkownicy występujący w charakterze kupujących, którzy korzystają z usługi (...)!”.

Z tytułu pośrednictwa i pomocy przy realizacji umów sprzedaży w serwisie spółka pobiera opłaty od sprzedających o charakterze jednorazowym lub cyklicznym (np. opłata za wystawienie ogłoszenia, prowizja od sprzedaży/ opłaty za obsługę transakcji na (...), opłata za promowanie oferty/ ogłoszenia).

Użytkownik korzystający z dodatkowych, odpłatnych funkcjonalności dostępnych na platformie (np. wystawienie/ wyróżnienie oferty) każdorazowo zawiera ze spółką dodatkową umowę na warunkach określonych w regulaminie, aktualnych na dzień skorzystania z tej funkcjonalności.

(...) sp. z o.o.w ramach prowadzonego serwisu świadczy również inne usługi dodatkowe. W ramach prowadzonej działalności spółka umożliwia użytkownikom (tj. nabywcom) skorzystanie z usługi (...)!”, tj. płatnej usługi skierowanej do kupujących, obejmującej możliwość skorzystania, bez konieczności ponoszenia wskazanych przez sprzedających opłat z tytułu dostawy towaru (za wyjątkiem opłaty za dostawę za Pobraniem (...) ), z określonych zgodnie z regulaminem metod dostawy towarów nabytych w serwisie i ich zwrotów (pakiet darmowych dostaw) .

Zgodnie z regulaminem ww. usługi „Nabywco” określony został jako użytkownik, który w ramach danego Konta odpłatnie nabył od (...) Usługę lub dokonał aktywacji Usługi za pomocą Kodu (art. I Definicje). Okres Rozliczeniowy zdefiniowany został jako okres rozliczeniowy trwający odpowiednio 1 miesiąc albo 12 miesięcy w zależności od wyboru dokonanego przez Nabywcę lub w przypadkach aktywacji Usługi za pomocą Kodu, wskazany na Kodzie okres wykonywania Usługi (art. I Definicje).

Spółka umożliwia również skorzystanie przez konsumentów z usługi (...) (wcześniej: „(...)”). Jest to usługa świadczona przez (...) użytkownikom serwisu (kupującym) w ramach, której konsumenci mogą ubiegać L. się o rekompensatę w przypadkach określonych w jej regulaminie, np. nieotrzymania opłaconego towaru, otrzymania uszkodzonego towaru, niekompletnego zamówienia itp.

Zasady świadczenia ww. usługi określa załącznik nr 9 do regulaminu (...).

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.117 verte.

Regulamin (...) - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.206 verte-k.2O8,

Regulamin (...) - załącznik nr 15 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.891-907,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 19 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.930-935,

pismo Spółki z dnia 9 listopada 2020 r. k.968-968 verte, pismo Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k. 1004 verte,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 3.3. do pisma Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k.1041-1046,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 2.2. do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r . k.1493-1499,

Regulamin (...) - załącznik nr 2.1. (płyta CD) do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r k.1459, Regulamin usługi (...)!” obowiązujący od dnia 21 listopada 2022 r. - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k.1918-1924

Regulamin (...) nr 3 do protokołu z

dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1959-1979.

Organizację i funkcjonowanie usług świadczonych przez Spółkę określa regulamin (...), stanowiący regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. z 2020, poz. 344). Regulamin (...) stanowi umowę ramową o prowadzenie konta na platformie (...), zawieraną przez (...) z użytkownikami w momencie rejestracji konta. Użytkownik nie ponosi z tego tytułu żadnych opłat (posiadanie konta na platformie jest darmowe) . Ww. wzorzec ma zastosowanie do wszystkich użytkowników korzystających z serwisu, tj. przedsiębiorców i konsumentów. W art. 14 ww. wzorca zatytułowanym „Zmiany regulaminu” Spółka określa tryb i warunki informowania o zmianach regulaminu wraz ze wskazaniem możliwości i sposobu ich akceptacji przez użytkownika .

Zasady i warunki świadczenia usługi (...)!” przez Spółkę w ramach platformy określa regulamin usługi (...)!” . W art. X ust. 2 ww. regulaminu (...) określa możliwość dokonywania zmian w regulaminie . Zgodnie z art. II ust. 2 ww. wzorca (obowiązującego od dnia 21 listopada 2022 r. ) Umowa w zakresie świadczenia Usługi zawarta jest na czas nieokreślony, a Usługa ma charakter ciągły, z zastrzeżeniem, że warunki umowy określone są na Okres Rozliczeniowy, a (...) może zaoferować Nabywcy nowe warunki w trybie opisanym w art. X ust. 2 Regulaminu (...).

Zgodnie z art. IV ust. 7 ww. wzorca z zastrzeżeniem zdania trzeciego niniejszego ustępu, Płatność za Usługę (...)! dokonywana jest przy użyciu karty płatniczej (np. debetowej albo kredytowej), chyba, że Nabywca nie dysponuje takim środkiem płatności lub wybrał inny sposób jej opłacenia, w takiej sytuacji płatność za Usługę dokonywana jest przy użyciu innych dostępnych metod płatności. W przypadku płatności kartą płatniczą, Nabywca upoważnia (...) do automatycznego pobierania opłaty za Usługę z tej karty za kolejne analogiczne Okresy Rozliczeniowe, poprzez obciążenie rachunku Nabywcy kwotą opłaty za kolejny Okres Rozliczeniowy. Przy wyborze przez Nabywcę Okresu Rozliczeniowego, którego długość wynosi 1 miesiąc, zapłata za Usługę (...)! może być dokonana wyłącznie przy użyciu karty płatniczej (np. debetowej albo kredytowej).

Zgodnie z art. IV ust. 8 ww. wzorca o ile Nabywca, po dniu zawarcia umowy, której przedmiotem jest Usługa, wskaże w ustawieniach swojego Konta lub w procesie zakupowym Serwisu metodę płatności pozwalającą na cykliczne obciążanie rachunku Nabywcy, w tym kartę płatniczą (np. debetową albo kredytową) i o ile Nabywca nie wybrał dotychczas metody pozwalającej na cykliczne opłacanie Okresów Rozliczeniowych, Nabywca upoważnia (...) do automatycznego pobierania opłaty za Usługę przy użyciu tej metody za kolejne analogiczne Okresy Rozliczeniowe, poprzez obciążenie rachunku Nabywcy kwotą opłaty za kolejny Okres Rozliczeniowy.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 9 listopada 2020 r. k. 96 3-96 3 verte,

pismo Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k. 1004 verte-1005,

Regulamin (...) - załącznik nr 15 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.891-907.

Regulamin usługi (...) ~ załącznik nr 19 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.930-935.

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 3.3. do pisma Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k.1041-1046.

Regulamin (...) - załącznik nr 2.1. (płyta CD) do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r k.1459,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 2.2. do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r15. k.1493-1499,

Regulamin usługi (...)!” obowiązujący od dnia 21 listopada 2022 r. - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k.1918-1924.

Regulamin (...) nr 3 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1959-1979.

Treść regulaminu (...) w brzmieniu zawierającym zakwestionowane w toku prowadzonego postępowania postanowienie (art. 14. 1 ww. wzorca)

Od dnia 2 kwietnia 2020 r. w regulaminie (...) (art. 14.1 regulaminu (...)) znajduje się kwestionowane w pkt 1.1 rozstrzygnięcia decyzji postanowienie umowne o treści:

„(...) jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach:

(...)

c. zmiany cennika;

(...)

f. zmiany w polityce prywatności;

(...)

1. zmiany technologiczne i funkcjonalne;

(Pismo Spółki omyłkowo datowane na 1 kwietnia 2021 r. (dalej wskazywane jako pismo z dnia 1 kwietnia 2022 r.)

Od momentu wprowadzenia przedmiotowego postanowienia do treści wzorca umownego, tj. regulaminu (...) (tj. od dnia 2 kwietnia 2020 r.) jego brzmienie (w zakresie zakwestionowanym przez Prezesa Urzędu) nie uległo merytorycznej zmianie. W stosunku do treści postanowienia z 9 września 2020 r. i wskazanej w nim klauzuli zmianie uległo określenie przedsiębiorcy, tj. nazwa „(...)” zastąpiona została sformułowaniem „Spółka”16.

Zgodnie z treścią załącznika do regulaminu (załącznik nr 4 do regulaminu (...) w wersji po zmianach z dnia 2.04.2020 r., Opłaty i prowizje, część 6 lit. C pkt 1) (...) zastrzega sobie możliwość zmiany wysokości opłat i prowizji. Zmiany te następują w trybie i na zasadach określonych w Regulaminie.

Zgodnie z treścią załącznika do regulaminu (załącznik nr 5 do regulaminu (...) w wersji po zmianach z dnia 2.04.2020 r. Polityka ochrony prywatności, część X,) W razie konieczności (...) może zmienić postanowienia niniejszej Polityki ochrony prywatności. W takim przypadku art. 14 ust. 1 i 2 Regulaminu (...) stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z przekazanymi przez spółkę w piśmie z dnia 22 grudnia 2022 r. informacjami (...)

podjęła decyzję o zaniechaniu stosowania we wzorcu regulaminu (...) zakwestionowanych w toku prowadzonego postępowania postanowień. Zgodnie z treścią art. 14.4 regulaminu (...) obowiązującego od 22 grudnia 2022 r. Postanowienia art. 14.1 c) f) oraz i) nie mają zastosowania do konsumentów i Spółka nie będzie na ich podstawie zmieniać umów zawartych z konsumentami. Spółka poinformowała również o publicznym zrzeczeniu się możliwości korzystania z ww. postanowienia w stosunku do już zawartych umów z konsumentami. Ww. informacje przekazane zostały w formie komunikatu zamieszczonego na stronie internetowej spółki w dniu 21 grudnia 2022 r.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.118,

Regulamin (...) - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.176, k.184. Regulamin (...) - załącznik nr 15 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.891-907, Regulamin (...) - załącznik nr 2.1. (płyta CD) do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r k.1459., Regulamin (...) nr 3 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k.1959-1979,

pismo Spółki z dnia 22 grudnia 2022 r. k.2026.

Treść regulaminu usługi (...)!” w brzmieniu zawierającym zakwestionowane w toku prowadzonego postępowania postanowienie (art. X ust. 2 ww. wzorca)

Od 27 sierpnia 2018 r. w regulaminie usługi (...)!” (art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)!”)

16 „Spółka jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach (...)” znajdowało się kwestionowane w pkt 1.2 rozstrzygnięcia decyzji postanowienie umowne o treści:

Od momentu wprowadzenia przedmiotowego postanowienia do treści regulaminu usługi (...) do dnia 21 listopada 2022 r. nie uległo ono zmianie.

Treść regulaminu usługi (...)!” w brzmieniu obowiązującym od 21 listopada 2022 r. w treści regulaminu usługi (...)!” obowiązującego od dnia 21 listopada 2022 r. w art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)!” znajduje się nowe postanowienie o treści:

(...) zastrzega sobie prawo do zmiany Regulaminu z uwagi na:

a. zmianę przepisów prawa mającą bezpośredni wpływ na treść Regulaminu;

b. nałożenie przez organy państwa określonych obowiązków mających bezpośredni wpływ na treść Regulaminu;

c. usprawnienie działania Usługi lub obsługi Nabywców;

d. poprawę ochrony prywatności Nabywców;

e. zapobieganie nadużyciom;

f. względy bezpieczeństwa;

g. poprawę warunków świadczonej Usługi (w tym zmiany wyłącznie na korzyść Nabywców tj. obniżenie ceny nabywanej Usługi lub wartości Transakcji lub wartości sumy Transakcji uprawniającej do skorzystania z Usługi) lub dodanie nowych funkcjonalności, z których Nabywca za jego wyraźną zgodą może dobrowolnie korzystać;

h. zmiany redakcyjne.

Treść ww. klauzuli znajdzie zastosowanie do nowych użytkowników usługi (...)! (tj. konsumentów, którzy wykupili ww. usługę od dnia 21 listopada 2022 r.) oraz dotychczasowych użytkowników (po upływie opłaconego okresu rozliczeniowego), którzy wyrazili wyraźną zgodę na zmianę warunków świadczenia usługi (por. nb. 16 decyzji). W przypadku konsumentów, którzy na dzień wydania przedmiotowej decyzji posiadają umowę o usługę (...)!” (miesięczny oraz roczny okres rozliczeniowy) zawartą na podstawie wzorca zawierającego postanowienie zakwestionowane w rozstrzygnięciu niniejszej decyzji zastosowanie znajdzie ww. wzorzec.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k. 120 verte,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 19 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r.

k.930-935,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 3.3. do pisma Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k. 1041-

(...),

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 2.2. do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r., k.

(...)- (...).,

Regulamin usługi (...)!” obowiązujący od dnia 21 listopada 2022 r. - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k.1918-1924.

Zakres zmian w przypadku wprowadzenia przez (...) jednostronnej zmiany stosowanych wzorców umownych na podstawie okoliczności wskazanych w art. 14.1 lit. c, f, i Regulaminu (...) oraz art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)! wyznaczony jest każdorazowo treścią ww. przesłanek.

W toku postępowania przez Prezesem Urzędu (...) sp. z o.o. wskazała, iż pod pojęciem okoliczności zmiany cennika (art. 14.1 lit c. regulaminu (...)), Spółka rozumie zmianę Załącznika nr 4 do Regulaminu (...): Opłaty i Prowizje. Spółka wyjaśniła, że wprowadzane zmiany polegają zarówno na podwyżce jak i obniżce opłat i prowizji. Dodatkowo zmiana cennika dokonywana jest również w przypadku tworzenia nowych kategorii i podkategorii sprzedawanych towarów oraz w przypadku wprowadzania nowych usług. Spółka wskazała, że ww. zmiany oparte są o ramowe wytyczne (tzw. standardy do zmian cennikowych), które mają na celu określenie wpływu określonych czynników, prognoz i strategii cenowych na zysk (...) w odniesieniu do konkretnych kategorii produktowych oferowanych z wykorzystaniem platformy. Spółka poinformowała, iż przed wdrożeniem określonej zmiany cennika przeprowadza również szczegółową analizę na temat prognoz zysków, zmiany cen i jej wpływu na poszczególne kategorie produktowe.

Spółka wyjaśniła, iż pod pojęciem zakwestionowanej w art. 14.1 lit. f regulaminu (...) przesłanki zmiany w polityce prywatności, Spółkę rozumie zmiany Załącznika nr 5 do Regulaminu (...): Polityka ochrony prywatności. Zmiany dokonywane na podstawie tej przesłanki dotyczą m.in. dostosowania Polityki ochrony prywatności do zmian przepisów prawa.

W toku prowadzonego postępowania spółka wyjaśniła, iż pod pojęciem zakwestionowanej w pkt 14.1 lit. c regulaminu (...) przesłanki zmian technologicznych i funkcjonalnych rozumie zmiany na platformie polegające na zmianie lub udostępnieniu nowych funkcjonalności dla użytkowników, np. możliwość korzystania z nowych usług takich jak (...)(usługa płatności online). Spółka podkreśliła, że korzystanie z oferowanych przez nią nowych funkcjonalności czy narzędzi co do zasady jest darmowe. Korzystanie przez użytkownika z funkcjonalności, które są odpłatne, jest dobrowolne.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.122-123 verte.

W niektórych przypadkach dokonywane przez Spółkę zmiany wzorca umownego mogą mieć więcej niż jedną podstawę (przesłankę) w stosowanej przez (...) klauzuli modyfikacyjnej. Wdrożenie przepisów, które bezpośrednio dotyczą świadczonych przez (...) usług (art. 14.1. lit. a), może wiązać się z koniecznością dokonania zmian funkcjonalnych (art. 14.1 lit. i) lub zmian w zakresie polityki prywatności (Art. 14.1. lit f) lub wdrożenie nowych funkcjonalności czy usług (art. 14.1. lit. i oraz j) może implikować konieczność zmiany cennika (poprzez dodanie nowej kategorii opłat; art. 14.1. lit c). Powyższe w ocenie Spółki utrudnia w niektórych przypadkach jednoznaczne zakwalifikowanie danej zmiany do jednej podstawy regulaminowej.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.123 verte.

Zakwestionowana przesłanka „zmian uwarunkowań ekonomicznych i rynkowych" (art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)!") odnosi się w jej ocenie do okoliczności niezależnych od (...). Zmiany regulaminu dokonywane na podstawie ww. przesłanki obejmują istotną zmianę cen zakupu usług kurierskich/pocztowych, a także zmiany innych niezależnych od Spółki przesłanek, takich jak np. zmiany minimalnego wynagrodzenia, podwyżki istniejących podatków dotyczących tych usług, popularyzacji istotnych nowych komponentów usługi (...)!", które mogą powodować znaczne koszty po stronie Spółki (np. wzrost popularności opcji dostawy przez kuriera i poniesienie przez (...) kosztów dodatkowych paczek).

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r., k.123 verte.

(...) sp. z o.o. od dnia rozpoczęcia stosowania w obrocie konsumenckim wzorców zawierających postanowienia zakwestionowane w pkt 1.1 i I.2 rozstrzygnięcia decyzji dokonywała jednostronnych zmian regulaminu (...) oraz regulaminu usługi (...)!". W przypadku regulaminu (...) zmiany te dotyczyły m.in. prowizji od sprzedaży w poszczególnych kategoriach produktowych, zmian w zakresie cen za wystawienie, opłat za wyróżnienie, opłat za promowanie ofert oraz wprowadzenia możliwość regulowania opłat za usługi za pomocą szybkiego przelewu (...) oraz (...).

W przypadku regulaminu usługi (...)!” zmiany te obejmowały m.in. rozszerzanie zakresu usługi poprzez przyznanie nielimitowanej liczby dostaw, udostępnianie usługi w ramach działań promocyjnych (poprzez kody) czy obniżenie cen subskrypcji z uwagi na stan epidemii (COVID-19).

Od dnia 11 lutego 2021 r. spółka nie wprowadziła jednostronnych zmian regulaminu (...) w stosunku do konsumentów na podstawie okoliczności wskazanych w art. 14. 1 lit. c, f, i, a także nie wprowadziła do regulaminu usługi (...)!” zmian na podstawie okoliczności wskazanej w art. X ust. 2 regulaminu usługi (...)!”, które skutkowałyby pogorszeniem sytuacji konsumenta. (...) wyjaśniła, iż wprowadzone przez Spółkę zmiany miały charakter jednoznacznie korzystny dla konsumentów (obniżenie wartości transakcji dla dostawcy kurierem, obniżenie ceny) lub nie miały negatywnego wpływu na zwarte (trwające) umowy o usługę (...)!” (np. oferowanie dodatkowej i opcjonalnej funkcjonalności Grupy Rodzinnej (...)). Prezes Urzędu ustalił jednak, iż nie w każdym przypadku tak było. W dniu 17 sierpnia 2021 r. (...) w zakładce Aktualności (zmiany w regulaminie) na stronie (...) poinformowała o usunięciu w ramach usługi (...)!” metody dostawy (...) Przesyłka polecona z dniem 6 września 2021 r. (w takim przypadku kupujący korzystający z ww. metody zobowiązany będzie ponieść opłatę za dostawę w wysokości wskazanej w cenniku sprzedawcy).

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r., k. 124-128 verte,

pismo Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. k.1452 verte-1453,

załącznik nr 1 i 2 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1953-1958.

Komunikaty o zmianie wzorca umownego wraz z ich opisem zamieszczane są na stronie spółki w zakładce pomoc/ zmiany w regulaminie. Informacje o planowanych zmianach regulaminu (...) i regulaminu usługi (...)!” przekazywane są użytkownikom serwisu również z wykorzystaniem e-maila. Spółka w piśmie z dnia 3 marca 2021 r. poinformowała, iż w ww. komunikatach przekazuje użytkownikom serwisu informacje na temat przyczyny wprowadzanych zmian. W ww. komunikatach nie ma wyraźnie wskazanej podstawy regulaminowej, która uprawnia do dokonania zmian przez Spółkę. Zgodnie z przekazanymi przez Spółkę w piśmie z dnia 1 kwietnia 2022 r. informacjami od końca kwietnia 2021 r. (...) w komunikatach o zmianie Regulaminu (...) kierowanych do konsumentów wskazuje na podstawę regulaminową dokonywanych zmian. Prezes Urzędu ustalił, iż ww. podstawa regulaminowa dokonywanych przez Spółkę zmian wskazana została w komunikatach informujących o zmianie regulaminu (...) kierowanych przez Spółkę do konsumentów na stronie internetowej (...) w dniu 17 sierpnia 2021 r. i 6 września 2021 r.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.124,

pismo Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k. 1006,

pismo Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r k.1452 verte-1453,

załącznik nr 1 i 2 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1953-1958.

Na dzień 21 marca 2022 r. (...) sp. z o.o. wykonywała łącznie [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] liczbę umów zawartych z konsumentami (Konta zwykłe) w oparciu o regulamin (...) oraz [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] umów z zastosowaniem regulaminu usługi (...)!" , w których występują lub występowały zakwestionowane w rozstrzygnięciu pkt 1.1 i 2 postanowienia.

Liczba umów wypowiedzianych przez użytkowników serwisu (...) w okresie od dnia 2 kwietnia 2020 r. do dnia 15 września 2020 r. i ostatecznie rozwiązanych wyniosła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] osób.

Z łącznej liczby [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] użytkowników usługi (...)!” [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] konsumentów związanych było umową o usługę (...)!” z rocznym okresem rozliczeniowy, a [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] konsumentów miesięcznym okresem rozliczeniowym.

Liczba konsumentów, którzy w okresie od dnia 27 sierpnia 2018 r. do marca 2020 r. wypowiedzieli (lub odstąpili od niej) umowę o świadczenie usługi (...)!” wyniosła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] osób (ww. liczba uwzględnia również liczbę odstąpień od umowy ). Liczba konsumentów, którzy w okresie od marca 2020 r. do 15 września 2020 r. wypowiedzieli umowę o świadczenie usługi (...)!” wyniosła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] osób.

Liczba użytkowników (Kont Zwykłych), którzy wypowiedzieli umowę konta z (...) od dnia 2 kwietnia 2020 r. do dnia 31 lipca 2021 r. i których umowa została ostatecznie rozwiązana, wynosi [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] osób. Z wskazanej wyżej liczby wypowiedzianych umów, [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16] użytkowników (Kont Zwykłych) w momencie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy Konta ze Spółką posiadało jednocześnie usługę (...)! (miesięczny [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] oraz roczny [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] okres rozliczeniowy). W przypadku [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] z ww. użytkowników, Spółka dokonała zwrotów za cały niewykorzystany okres opłaconej subskrypcji (tj. za cały okres od dnia złożenia wypowiedzenia umowy konta przez użytkownika do końca opłaconego okresu rozliczeniowego) .

Liczba umów wypowiedzianych przez użytkowników serwisu (...) w okresie od dnia 1 sierpnia 2021 r. do dnia 21 marca 2022 r. i ostatecznie rozwiązanych wyniosła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] osób [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v] użytkowników serwisu (...) [konta zwykłe] w dniu wypowiedzenia umowy konta z (...) posiadało jednocześnie pakiet „(...) [miesięczny [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v osób] oraz roczny [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 16v osób] okres rozliczeniowy usługi]).

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k. 130,

pismo Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k.1005, pismo Spółki z dnia 16 sierpnia 2021 r. k.1237 verte-1238,

pismo Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. k. 1453 wraz z załącznikiem nr 8, k. 1501 oraz załącznikiem nr 10, k. 1503.

W regulaminie (...) oraz regulaminie usługi (...)!” brak postanowień, które wskazują, iż w sytuacji wypowiedzenia umowy konta na platformie następuje jednoczesne wypowiedzenie umowy o świadczenie usługi (...)!, skutkujące proporcjonalnym zwrotem opłaty za usługę na zasadach określonych wart. IX ust.5 Regulaminu (...). Ww. art. reguluje kwestie zwrotu opłat w sytuacji m.in. wypowiedzenia umowy o świadczenie usługi (...)!”. W takim przypadku Spółka nie wymaga od użytkownika podania przyczyny rezygnacji z usługi (...)!".

Okoliczność wypowiedzenia przez konsumentów umowy o konto na platformie m.in. w sytuacji braku akceptacji jednostronnych zmian warunków umowy na podstawie okoliczności wskazanych w art. 14.1. lit. c, f, i Regulaminu (...), w przypadku gdy to wypowiedzenie nastąpiło w trakcie okresu rozliczeniowego, w większości przypadków do 1 sierpnia 2021 r., nie skutkowała zwrotem przez Spółkę opłaty za niewykorzystaną usługę (...)!”. (...) wskazała, iż nie posiada odpowiednich narzędzi informatycznych umożliwiających sortowanie oświadczeń o wypowiedzeniu względem podanej przyczyny,

Spółka od 1 sierpnia 2021 r. realizuje zwroty opłaty za usługę (...)!” w sytuacji wypowiedzenia umowy konta na platformie (niezależnie od przyczyny, tj. nie tylko w sytuacji wypowiedzenia umowy ze Spółką z uwagi na brak akceptacji jednostronnych zmian warunków umowy na podstawie okoliczności wskazanych w treści wzorca). W piśmie z dnia 1 kwietnia 2022 r. (...) wskazała, iż w okresie od 2 kwietnia 2020 r. do 31 lipca 2021 r. wartość niewykorzystanej opłaty subskrypcyjnej (miesięczny oraz roczny okres subskrypcji usługi (...)!”) użytkowników (Kont Zwykłych), którzy wypowiedzieli umowę konta z (...) od dnia 2 kwietnia 2020 r. do dnia 31 lipca 2021 r. i których umowa została ostatecznie rozwiązana wyniosła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 17] zł.

W dniu 16 grudnia 2022 r. skierowano do konsumentów (dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 17 użytkowników), którzy w okresie od 2 kwietnia 2020 r. do dnia 31 lipca 2021 r. mieli aktywną usługę (...)! i których umowa wygasła wskutek wypowiedzenia umowy konta, w drodze korespondencji e-mailowej, informacji o możliwości ubiegania się o proporcjonalny zwrotu części ceny zapłaconej za ww. usługę. Z informacji przekazanych przez Spółkę na dzień 22 grudnia 2022 r. (...) dokonało zwrotu na rzez konsumentów w wysokości [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 17] zł.

Spółka w przypadku wypowiedzenia umowy o usługę (...)!” (m.in. w sytuacji wypowiedzenia umowy przez konsumenta z uwagi na brak akceptacji jednostronnych zmian warunków umowy o ww. usługę ) realizuje zwroty opłaty za ww. usługę proporcjonalne do niewykorzystanego okresu rozliczeniowego. Spółka w toku prowadzonego postępowania poinformowała, iż regulaminową podstawę do dokonywania takich zwrotów stanowi art. IX ust. 5 regulaminu usługi (...)!”. Zgodnie z jego treścią w przypadkach, o których mowa w ust. 1} 2 i 4 powyżej. (...) dokona zwrotu Nabywcy odpowiedniej kwoty, obliczonej proporcjonalnie do czasu świadczenia Usługi, a jej zwrot następuje z uwzględnieniem wybranej przez Nabywcę opcji płatności za świadczoną Usługę, przy czym (...) zastrzega sobie prawo do niedokonywania zwrotu środków Nabywcy za okresy świadczenia Usługi aktywowanej uprzednio za pomocą Kodu. W komunikatach informujących o zmianie (oraz o ich wprowadzeniu) wzorca umownego kierowanych przez Spółkę do konsumentów brak jest informacji o przysługującym konsumentowi proporcjonalnym zwrocie opłaty i sposobie dokonania takiego zwrotu.

Dowód: Pismo Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.129.

Regulamin (...) - załącznik nr 15 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.891-907, Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 19 do pisma Spółki z dnia 6 października 2020 r. k.930- 935,

pismo Spółki z dnia 3 marca 2021 r.k. 1005-1005 verte, k. 1011-1011 verte,

Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 3.3. do pisma Spółki z dnia 3 marca 2021 r. k.1041-1046,

pismo Spółki z dnia 11 sierpnia 2021 r. k.1229, pismo Spółki z dnia 16 sierpnia 2021 r. k. 1238-1239 wraz z załącznikiem nr 1 k.1241,

pismo Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. wraz z załącznikiem nr 10 k.1503,

Regulamin (...) - załącznik nr 2.1. (płyta CD) do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. k.1459, Regulamin usługi (...)!” - załącznik nr 2.2. do pisma Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. k.1493-1499,

Regulamin usługi (...)!” obowiązujący od dnia 21 listopada 2022 r. - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k. 1918-1924,

załącznik nr 1 i 2 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1953-1958,

Regulamin (...) nr 3 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1959-1979, pismo Spółki z dnia 22 grudnia 2022 r. k. 2026.

W 2021 r. Spółka uzyskała obrót w wysokości [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 17v).

Dowód: Pismo Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k. 1804, Sprawozdanie finansowe - załącznik nr 2 do pisma Spółki z dnia 14 listopada 2022 r. k.1828.

Relacja przychodów osiągniętych ze stosowania klauzuli wskazanej w pkt I.1. decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do przychodu ogólnego w 2021 r. wynosiła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 42v], a wskazanej w pkt I.2. decyzji wynosiła [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 42v].

Dowód: okoliczności bezsporne wynikające z odwołania k. 42v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty załączone do akt sprawy oraz zgormadzone w toku procesu, mając na uwadze regulację art. 229 i 230 k.p.c. Stan faktyczny ustalony pierwotnie w decyzji przez Prezesa Urzędu nie był przez (...) sp. z o.o. kwestionowany.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

W uzasadnieniu zostaną przedstawione motywy wydanego rozstrzygnięcia odnoszące się do poszczególnych zarzutów, przy zachowaniu ich chronologii określonej w odwołaniu.

Zarzut pkt I.1. odwołania

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (”kpa”) w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez bezzasadne i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dokonanie oceny wzorców umów i w konsekwencji bezzasadne ustalenie, że klauzule modyfikacyjne wskazane w pkt 1.1 („Klauzula 1”) i I.2 Decyzji („Klauzula 2”, dalej razem jako „Klauzule”) umożliwiają jednostronne dokonanie zmian umów zawartych z konsumentami (trwających), podczas gdy Klauzule (w zakresie cytowanym przez Prezesa UOKiK w sentencji Decyzji) odnoszą się do zmiany Regulaminu (...) („Regulamin”) i Regulaminu Usługi (...) „(...)!” ( (...)), czyli wzorca, a nie trwających umów konsumenckich („Zarzut 1”).

Zarzut ten koncentrował się na wskazaniu, że Prezes Urzędu zaniechał ustalenia, w jaki sposób zmiana regulaminu (wzorca) ma ewentualny wpływ na trwające stosunku umowne. Odwołująca spółka wskazała, że postanowienia Regulaminu i Regulaminu (...) odnosiły się jedynie do zmian regulaminu (wzorca), a nie jednostronnej zmiany trwających (zawartych) umów konsumenckich. W jej ocenie zmiany regulaminów nie muszą oznaczać zmiany zawartej z konsumentami umowy. Dlatego też należy je uznać za postanowienia informujące konsumentów o zasadach zawierania umów na przyszłość, gdyż nie miały one charakteru retroaktywnego ( k. 47v-48v akt sądowych). W konsekwencji nie można było uznać, że kształtują one prawa i obowiązku konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, lub mogą naruszać interesy konsumentów w sposób rażący.

Zdaniem Sądu zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie z dwóch powodów. Po pierwsze w przypadku oceny dokonywanej przez Sąd Ochrony Konkurencji Konsumentów stosowania klauzul umownych, kontrola ma charakter abstrakcyjny (o czym w dalszej części uzasadnienia). Po wtóre przeciw twierdzeniu strony odwołującej, przemawia samo brzmienie regulaminów stosowanych przez spółkę.

Ocena dokonywana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oparta jest na wyłącznie na analizie dokonanej pod kątem abuzywności treści wzorca umowy i wzorców z nim funkcjonalnie powiązanych, co oznacza pominięcie wszelkich okoliczności związanych z zawarciem i realizacją konkretnej umowy zawartej na podstawie rozwiązań prawnych przyjętych we wzorcu. U podstaw dopuszczenia kontroli postanowień samego wzorca leży założenie o jego odrębnym od umowy bycie prawnym ( zob. E. Łetowska, Prawo umów konsumenckich, C.H.Beck 2002, str. 355). W przypadku kontroli abstrakcyjnej ocenie podlega treść postanowienia umownego, a nie sposób jego wykorzystania. Istotą kontroli tego rodzaju jest bowiem eliminacja określonych postanowień wzorców z obrotu i dostarczenie przedsiębiorcom oraz konsumentom informacji, jakiego rodzaju postanowienia wzorców są niedozwolone we współczesnej gospodarce rynkowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 października 2004 r. sygn. akt I CK 162/04, opubl. MoP 2004 nr 21, str. 966, wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 października 2007 r. sygn. akt III SK 19/07, opubl. Legalis nr 309584). W przeciwnym razie - to jest gdyby ocena abuzywności postanowienia wzorca wymagała uwzględniania całego kontekstu wzorca, relacji z innymi postanowieniami wzorca, ewentualnie z postanowieniami innych wzorców, które mogą mieć zastosowanie - kontrola abstrakcyjna straciłaby swój charakter i stałaby się indywidualną kontrolą wzorca umownego ( tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 19 marca 2007 r. sygn. akt III SK 21/06, opubl. Legalis nr 100228). Dlatego przy przeprowadzaniu kontroli abstrakcyjnej Sąd bada treść stosowanego przez przedsiębiorcę w stosunkach z konsumentami wzorca umowy, a nie postanowienia konkretnej umowy, zawartej według tego wzorca. Postępowanie w sprawie abstrakcyjnej kontroli klauzul używanych we wzorcach umownych ma na celu wyeliminowania pewnych postanowień wzorców, a nie postanowień umów (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - V Wydział Cywilny z dnia 19 grudnia 2011 r. sygn. akt VI ACa 630/11, opubl. Legalis nr 739261).

W odniesieniu do Regulaminu (...) w zakwestionowanym pkt 14.1. wskazano, że zmiany stają się skuteczne w terminie wskazanym przez (...) nie krótszym niż 15 dni od momentu powiadomienia Użytkowników o zmianach i udostępnienia im zmienionego Regulaminu, w szczególności poprzez jego publikację na stronie oraz przesłanie na adres email przypisany do Konta danego użytkownika. Z kolei punkt 14.2. Regulaminu wskazywał, że w przypadku braku akceptacji tych zmian, Użytkownik w celu rozwiązania umowy z (...) powinien niezwłocznie, nie później niż w terminie 15 dni od ogłoszenia zmian, powiadomić o tym Spółkę, korzystając z formularza, o którym mowa w art. 15.2. Rozwiązanie przez Użytkownika w powyższym trybie umowy ze Spółką dotyczącej wskazanego przez niego Konta, odnosi skutek po upływie 15 dni od powiadomienia Użytkownika o zmianach Regulaminu. Użytkownik przy pierwszym logowaniu na (...), licząc od chwili wejścia w życie zmian, zostanie powiadomiony o dokonanych zmianach regulaminu i o możliwości ich akceptacji ( k. 905 akt administracyjnych).

Z kolei Regulamin Usługi (...) w pkt X.2. wskazywał, że spółka zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w niniejszym Regulaminie z uwagi na zmianę uwarunkowań ekonomicznych i rynkowych, które wejdą w życie 15 dnia licząc od dnia poinformowania Nabywców o zmianie w sposób określony w ust. 1 powyżej, z zastrzeżeniem, że zmiany ceny za Usługę mają zastosowanie do kolejnych Okresów Rozliczeniowych, następujących po Okresie Rozliczeniowym w trakcie którego zmiana zostanie dokonana. Nabywca mógł odmówić akceptacji zmian poprzez złożenie rezygnacji, w sposób i w terminie określonym w art. IX ust. 1 powyżej [formularz kontaktowy- przypis własny]. Niezłożenie rezygnacji, o której mowa w zdaniu poprzedzającym jest uznawane za ich akceptację przez Nabywcę. Odmowa akceptacji zmian jest równoznaczna z rozwiązaniem umowy na świadczenie Usługi pomiędzy Nabywcą a (...) - postanowienia art. IX ust. 5 powyżej stosuje się odpowiednio. W okresie wypowiedzenia, Nabywcę obowiązuje brzmienie Regulaminu sprzed dokonanej zmiany - art. X ust. 3 regulaminu (k. 913-913c akt administracyjnych).

Przywołane zapisy regulaminów jednoznacznie wskazują, że jedynie w przypadku ich akceptacji, której wyrazem był brak złożenia rezygnacji, kontynuowane będą umowy z użytkownikami serwisu. Już chociażby to jednoznacznie wskazuje na wzajemne powiązanie i wzajemne oddziaływanie regulaminów oraz umów konsumenckich. Trudno zresztą zrozumieć argumentację odwołania, która zakłada odrębność regulaminów i umów, oraz założenie, że treść regulaminów nie wpływa na treść umowy.

W myśl art. 384 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Wzorzec umowy jest więc zbiorem warunków umowy ustalonym przez jedną ze stron, stanowiącym jej oświadczenie woli i podstawę zawarcia umowy, do czego dochodzi z chwilą przystąpienia drugiej strony. Wzorzec umowy kształtuje prawa i obowiązki stron umowy zawartej na jego podstawie.

Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 r. sygn. akt I CSK 218/10 (opubl. Lex nr 707845), które stanowisko niniejszym tut. Sąd przywołuje, regulamin jest jedną spośród postaci wzorca umowy, a więc, jak każdy wzorzec umowy, ustalany jest przez jedną ze stron i z tego już choćby powodu nie może być kwalifikowany czy utożsamiany z umową. O jurydycznej odrębności wzorca od umowy świadczy najlepiej norma art. 385 k.c., przyznająca priorytet treści umowy w razie jej sprzeczności z postanowieniami wzorca umowy. Spełnienie się ustawowych przesłanek związania adresata wzorca umowy jego treścią nie nadaje temu wzorcowi charakteru umowy. Umowa zawarta między stroną będącą twórcą wzorca umowy i jej kontrahentem - adresatem wzorca, jest odrębną czynnością prawną kreującą węzeł obligacyjny. Jednak treść tego stosunku obligacyjnego wyznaczają wówczas nie tylko postanowienia zawartej między stronami umowy, ale także i postanowienia wzorca umowy (a więc również regulaminu) ustalonego przez jedną ze stron, o ile spełniona została przesłanka związania tym wzorcem drugiej strony umowy tj. adresata wzorca. Nie oznacza to jednak, że regulaminy pozbawione są sądowej kontroli postanowień w ramach tzw. klauzul abuzywnych. Kontrola postanowień wzorca umowy w sądowym postępowaniu odrębnym może mieć charakter kontroli abstrakcyjnej, której dokonanie nie jest bynajmniej warunkowane uprzednim zawarciem umowy pomiędzy twórcą wzorca, a jego potencjalnym adresatem. Innymi słowy, postanowienia regulaminu, jako ustalonej przez jedną ze stron szczególnej postaci wzorca umowy (art. 384 § 1 k.c.), podlegają m.in. tzw. kontroli abstrakcyjnej w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, wszczętym także przez podmiot niezwiązany umową z twórcą tego wzorca.

Tym samym ocenie Prezesa Urzędu, a dalej Sądu, podlegać mogły same regulaminy stosowane przez (...) sp. z o.o.

Po myśli art. 385¹ k.c. niedozwolonymi klauzulami umownymi są postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Konieczne przesłaną uznania okręconego wzorca za klauzulę abuzywną jest zatem ustalenie, że dane postanowienie „kształtuje prawa i obowiązki”. Inaczej ujmując ocenie podlega to, czy dane zapisy kreują stosunek umowy.

Powracając na abstrakcyjnego charakteru oceny wzorca umownego, nie ma właściwie znaczenia, czy określone zapisy zmieniające mają wpływ na trwające umowy, a zatem czy na ich podstawie może dojść do pogorszenia sytuacji słabszej strony umowy ( vide pkt 88 k. i 99 odwołania, k. 47v i 49 akt sądowych). Należy badać konkretne zapisy i czy mogą one potencjalnie wpływać na takie kształtowanie praw i obowiązków, które będą sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszać interesy w sposób rażący. Przyjmuje się, że w każdym przypadku należy zakwestionować umowę (tu regulamin) skonstruowaną w sposób, który potencjalnie daje jednej ze stron prawo do nadużyć, nawet jeżeli nie doszło do wykorzystania przewagi kontraktowej ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - I Wydział Cywilny z dnia 14 października 2022 r. sygn. akt I ACa 665/22, opubl. Legalis). Jeszcze raz podkreślić należy, że kontrola abstrakcyjna polega na badaniu treści postanowień wzorca umowy w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i jest dokonywana niezależnie od tego, czy między stronami doszło do zawarcia umowy z wykorzystaniem tego wzorca umowy, czy też zmiany wprowadzone we wzorcu miały faktyczne przełożenie na wykonanie stosunku zobowiązaniowego. Podobnie w wyroku dnia 31 stycznia 2013 r. sygn. akt VI ACa 830/12 ( opubl. Legalis ) Sąd Apelacyjny w Warszawie - V Wydział Cywilny wskazał, że w ramach postępowania o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone kognicja Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest ograniczona i sprowadza się do ustalenia, czy postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione z nim indywidualnie nie kształtują jego praw i obowiązków w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy. Kontrola sądowa wzorca umowy dokonana w trybie art. 479^{(
36)} k.p.c. ma charakter abstrakcyjny i dotyczy wyłącznie treści postanowień zawartych we wzorcu, a ściślej, czy są one niedozwolone, czy nie. Ocenie podlega zatem treść zapisu wzorca, a nie sposób jego wykorzystania. Dlatego nie ma znaczenia, czy i w jaki sposób wykorzystywano abuzywne postanowienie regulaminu w umowach z konsumentami, skoro samo postanowienie było częścią regulaminu, który potencjalnie mógł być stosowany w tych umowach.

Podobnie na oderwanie oceny wzorca od okoliczności konkretnego przypadku zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. sygn. akt II CZP 17/15 ( opubl. Legalis, Lex). Celem tej kontroli nie jest przeto interes indywidualny, lecz zbiorowy interes konsumentów. Tym samym nie mamy tu do czynienia z typowym postępowaniem procesowym zmierzającym bezpośrednio do ochrony praw indywidualnych podmiotów, lecz postępowaniem, które ma na celu ochronę zbiorowego interesu konsumentów jako elementu interesu publicznego. Przedmiot procesu stanowi żądanie dotyczące skonkretyzowanego wzorcowego postanowienia umownego, o którego nieuczciwym (niedozwolonym) charakterze sąd ma rozstrzygnąć. Przedmiot ten nie jest kształtowany przez twierdzenia o skonkretyzowanych indywidualnie relacjach między stronami postępowania, lecz przez twierdzenia o niedozwolonym charakterze kwestionowanego postanowienia wzorca umowy, które wykorzystuje przedsiębiorca. Pogląd ten został następnie poparty w uchwale z dnia 20 czerwca 2018 r. sygn. akt II CZP 29/17 ( opubl. Legalis, Lex), w której podkreślono, że decydujące znaczenie ma nie to, w jaki sposób przedsiębiorca stosuje postanowienie i dla kogo jest to korzystne, lecz to, w jaki sposób postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta. Przedmiotem oceny jest samo postanowienie, a więc wyrażona w określonej formie (przeważnie słownej) treść normatywna, tzn. norma lub jej element określający prawa lub obowiązki stron, a jej punktem odniesienia – sposób oddziaływania postanowienia na prawa i obowiązki konsumenta. W orzeczeniu tym zwrócono nadto uwagę na to, że w zgodzie z takimi wnioskami pozostają argumenty natury systemowej. Wskazano na wiążące wskazówki wynikające z prawa unijnego, a zwłaszcza z art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 dyrektywy 93/13. Podkreślono, że z uwzględnieniem obcych wersji językowych należy wskazać - ujmując rzecz precyzyjniej niż uczyniono to w oficjalnym polskim tłumaczeniu - że w myśl art. 3 ust. 1 postanowienie umowne, które nie było indywidualnie negocjowane, jest nieuczciwe (niedozwolone, abuzywne), jeżeli sprzecznie z wymaganiami dobrej wiary powoduje znaczącą (istotną) nierównowagę praw i obowiązków stron wynikających z umowy, na niekorzyść konsumenta. Z kolei art. 4 ust. 1 dyrektywy przewiduje obecnie – po sprostowaniu pierwotnej wersji polskiej, opartej na rażąco wadliwym tłumaczeniu - że „Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna”. Z art. 4 ust. 1 wynika zatem jednoznacznie, że „odniesienie do” chwili zawarcia umowy jest miarodajne dla oceny nieuczciwego (abuzywnego) charakteru postanowienia w ogólności, a więc – jak wynika z art. 3 ust. 1 dyrektywy - zarówno przesłanki sprzeczności z wymaganiami dobrej wiary, jak i przesłanki znaczącej nierównowagi praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. Wynika stąd sugestia, że okoliczności powstałe po zawarciu umowy w ogóle nie mogą mieć znaczenia dla oceny nieuczciwego charakteru postanowienia.

Tym samym kontrola abstrakcyjna dokonywana jest w oderwaniu od stosunku umownego, którego wzorzec dotyczy i sposobu jego wykonania. Nie ma więc znaczenia, czy wprowadzone zmiany mają charakter retroaktywny, czy odnoszą się jedynie do zmian we wzorcu stosowanym do przyszłych umów. Sąd nie przychylił się zatem do argumentacji odwołania, że dopiero ustalenie, że zmiany dokonane w regulaminach miały wpływ na umowy trwające (zawarte) z konsumentami z konsumentami, mogło dawać adekwatny punkt odniesienia dla ustalenia, że mamy do czynienia z klauzulami abuzywnymi. Takie twierdzenie kłóci się z podstawowymi założeniami kontroli przeprowadzanej przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Oczywiście, i tu po części należy się zgodzić z argumentacją odwołania, ocena taka nie może być dokonywana bez jakichkolwiek kryteriów, i niewątpliwie nie można pomijać kontekstu całego wzorca oraz wzorców pozostających w funkcjonalnym związku z kontrolowanym wzorcem. W literaturze podnosi się także konieczność odwołania do dziedziny stosunków gospodarczych, w jakich wykorzystywany jest dany typ umowy. Sąd nie kwestionuje tegoż twierdzenia, jakkolwiek nie może ono być decydujące dla oceny postanowień wzorca. Kontrola abstrakcyjna oznacza bowiem kontrolę dokonywaną w oderwaniu od konkretnych stosunków umownych i okoliczności ich powstania, nie zaś kontrolę umożliwiającą prewencyjne eliminowanie stosowania określonego postanowienia z gospodarki w ogóle lub danego jej sektora, czyli w oderwaniu od jego stosowania (zalecania) przez poszczególnych przedsiębiorców ( zob. uchwałę Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 listopada 2015 r. sygn. akt III CZP 17/15, opubl. Legalis, Lex).

W kontekście zarzutu 1 omówić należy także twierdzenia strony o naruszeniu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów art. 7 k.p.c., przy czym przedstawione uwagi można odnieść także do dalszych zarzutów odwołania.

Przepis art. 7 k.p.c. stanowi, że w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

W orzecznictwie tut. Sądu, ale także sądów wyższej instancji oraz Sądu Najwyższego, wielokrotnie już podkreślano, że zarzuty odnoszące się do naruszenia przepisów procedury administracyjnej zasadniczo nie są skuteczne przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Chociaż bowiem decyzja Prezesa Urzędu wydawana jest w reżimie administracyjnych, to wniesienie odwołania inicjuje postępowanie cywilne, w którym sprawa cywilna jest rozpoznawana według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego. Tym samym badaniu nie podlega legalność decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Celem postępowania przed tut. Sądem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Mamy tu przy tym do czynienia z postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym co prawda uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu cywilnym.

W świetle powyższego nawet gdyby przyjąć, iż w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to - o ile nie stanowią one podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji - nie mogą one prowadzić do uchylenia decyzji i nie mogą być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu. Zarzuty dotyczące przebiegu postępowania administracyjnego podlegają więc uwzględnieniu jedynie w takim zakresie, w jakim ich uwzględnienie uniemożliwiałoby pozostawienie jego decyzji w obrocie prawnym, nawet po ewentualnej reformie jej treści. Taka sytuacja może mieć miejsce wyjątkowo, gdy np. decyzja zawiera niedające się usunąć uchybienia formalne lub, gdy jest przedwczesna z uwagi na niepodjęcie w toku postępowania czynności, których przeprowadzenie przed sądem nie jest możliwe.

Zarzut pkt I.2. odwołania

Art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez bezzasadne i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dokonanie oceny wzorców umów i w konsekwencji bezzasadne przyjęcie, że Klauzule naruszają dobre obyczaje oraz w sposób rażący naruszają interesy konsumentów, podczas gdy Klauzule nie spełniają tych przesłanek, a ponadto Pozwany nie ustalił, w jaki sposób Klauzule miałyby wpływać na zmiany umów zawartych z konsumentami na platformie internetowej (...) („Zarzut 2”).

Zarzut pkt I.3. odwołania

Art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 uokik poprzez bezzasadne, sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania, uznanie, że:

Przywołane wyżej zarzuty pkt I.2. i I.3. lit. a) odwołania pozostają w częściowym związku z omówionym wyżej zarzutem pkt I.1. odwołania. Wskazano w nich bowiem m.in., że Prezes Urzędu nie ustalił, w jaki sposób klauzule miałyby wpływać na zmiany umów zawartych z konsumentami na platformie internetowej (...), oraz że doszło do arbitralnych zmian trwających umów, pogarszających sytuację konsumenta w sytuacji. W tym zakresie Sąd odsyła do wyżej przedstawionego uzasadnienia.

Uzupełniająco wskazać trzeba, że kwestii dopuszczalność uwzględnienia w ramach oceny abuzywności postanowienia sposobu jego stosowania (wykonywania) była już również przedmiotem wypowiedzi judykatury. Na potrzeby niniejszej sprawy warto odwołać się do uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 czerwca 2018 r. sygn. akt III CZP 29/17 (opubl. system Legalis, Lex), w której wyjaśniono, że wykładnia językowa art. 385¹ § 1 zdanie 1 k.c. nie stwarza podstaw do przyjęcia, że w ramach oceny abuzywności postanowienia istotny jest sposób jego stosowania przez przedsiębiorcę. Przeciwnie, skłania ona do wniosku, że decydujące znaczenie ma nie to, w jaki sposób przedsiębiorca stosuje postanowienie i dla kogo jest to korzystne, lecz to, w jaki sposób postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta. Z przepisu wynika, że przedmiotem oceny jest samo postanowienie, a więc wyrażona w określonej formie (przeważnie słownej) treść normatywna, tzn. norma lub jej element określający prawa lub obowiązki stron ( por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15, op. cit), a jej punktem odniesienia – sposób oddziaływania postanowienia na prawa i obowiązki konsumenta. Samo postanowienie może bezpośrednio kształtować prawa i obowiązki tylko w sensie normatywnym, wpływając na zakres i strukturę praw lub obowiązków stron.

To, w jaki sposób postanowienie jest stosowane, jest kwestią odrębną, do której art. 385¹§ 1 zdanie 1 k.c. wprost się nie odnosi.

Dalej w tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy wyjaśnił także, że z wykładni art. 385² k.c. wynika, że o tym, czy postanowienie jest zgodne z dobrymi obyczajami, mogą decydować także czynniki wykraczające poza samą jego treść, w tym faktyczne w postaci okoliczności zawarcia umowy. We wstępnej części przepisu wskazano jednak, że ocena powinna być dokonywana „według stanu z chwili zawarcia umowy”. Jest to wyraźne, jednoznaczne rozstrzygnięcie normatywne, które oznacza, że w ramach tej oceny mogą być uwzględniane tylko zmienne zaistniałe do chwili zawarcia umowy, a więc istniejącą, wówczas pozostałą treść umowy, okoliczności jej zawarcia (np. udzielone informacje) oraz już zawarte powiązane umowy.

Słuszna jest zatem konstatacja Prezesa Urzędu w Piśmie z dnia 12 czerwca 2023 r. ( pkt 45 k. 109v), że celem jego postępowania nie jest zbadanie skutku i szkodliwości stosowania określonych zapisów. Dla ich oceny nie miało zatem znaczenia to, czy miały one neutralny, pozytywny lub negatywny charakter dla konsumentów. Zresztą okoliczność ta została także przyznana przez stronę odwołującą ( vide pismo z dnia 21 sierpnia 2023 r. k. 162v).

Dla Sądu niezrozumiałe są zarzuty powołanie w odwołaniu (pkt 106 k. 49v akt sadowych) z odwołaniem się do punktów 59 i 60 decyzji, które to w istocie stanowiły przywołanie treści pism spółki z dnia 06 października 2020 r., 01 kwietnia 2022 r i 09 grudnia 2022 r.

Niezależnie od powyższego, Sąd odniesienie się do stanowiska strony odwołującej związanego ze zidentyfikowanym skutkiem stosowania klauzuli 2, związanym z wycofaniem dodatkowej metody dostawy tzw. (...) przesyłka polecona.

Z ustaleń poczynionych przez Prezesa Urzędu w dniu 17 sierpnia 2021 r. (...) sp. z o.o. w zakładce Aktualności (zmiany w regulaminie) na stronie (...) poinformowała o usunięciu w ramach usługi (...)!” metody dostawy (...) Przesyłka polecona z dniem 6 września 2021 r. Okoliczność ta znalazła swoje odbicie w pismach spółki z dnia 6 października 2020 r., k. 124-128 verte, pismo Spółki z dnia 1 kwietnia 2022 r. k.1452 verte-1453, załącznik nr 1 i 2 do protokołu z dnia 9 grudnia 2022 r. k. 1953-1958. Taka forma dostawy oferowana była w ramach poszerzonej listy metod dostawy (art. II ust 4 Regulaminu „(...) (...)!”), którymi były dostawy do automatów paczkowych i punktów odbioru w łącznej liczbie nie mniejszej niż pięć tysięcy. Słuszna jest zatem konstatacja, że konsument zawierający umowę w chwili, w której dostawa przy wykorzystaniu listu poleconego jest oferowana (na określony czas), na skutek wyeliminowania tej formy dostawy, może być pokrzywdzony. Dochodzi bowiem do sytuacji, w której pozbawiony zostaje metody dostawy, która w określonych warunkach (w szczególności dotarcia do konsumentów zamieszkujących w małych miejscowościach i wsiach) mogła być dla niego bardziej korzystna.

W uzasadnieniu zarzutu z pkt I.3. odwołania (zarzut 3) strona przywołała także argumenty odnoszące się trwania skutków stosowanych klauzul, wskazując że ostatecznie zaniechała ich wykorzystywania. W odniesieniu do klauzuli 1 wskazała, że od dnia 22 grudnia 2022 r. zawiera z konsumentami umowy w oparciu o nowy wzorzec, który wskazuje, że przesłanki z tej klauzuli nie mają zastosowania do tych umów. Natomiast w odniesieniu do umów zawartych przed 22 grudnia 2022 r. spółka w drodze przyrzeczenia publicznego zrzekła się jej stosowania ( pkt 116 odwołania k. 50 akt sądowych). Z kolei w przypadku klauzuli 2 od dnia 21 listopada 2022 r. zawierana jest z konsumentami umowa o Usługę (...) w oparciu o nowy wzorzec. Umowy dotychczas zawierane nie były przedłużane na dotychczasowych zasadach, o konsument musiał zaakceptować nowy regulamin.

Powyższe okoliczności nie miały znaczenia w kontekście treści decyzji Prezesa Urzędu w punkcie I in fine. W decyzji w zakresie zapisu art. 14.1. Regulaminu (...) i art. X ust. 2 Regulaminu usługi (...)!” Prezes Urzędu nakazał zaniechania ich wykorzystania. Taki zapis decyzji jest obligatoryjny i wynika z art. 23b ustawy o ochronie praw konkurencji konsumentów. Zakaz ten obejmuje obowiązek usunięcia zakwestionowanego postanowienia z wzorca umowy, gdy wciąż jest stosowany w dacie wydania decyzji. Natomiast w przypadku zaniechania stosowania przez przedsiębiorcę postanowienia wzorca umowy przed wydaniem decyzji, czyli usunięcia go z wzorca, zakaz wykorzystywania niedozwolonego postanowienia wzorca umowy będzie odnosił się do ponownego stosowania postanowienia w przyszłości ( zob. ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz fragment: Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz red. dr hab. Agata Jurkowska-Gomułka, dr hab. Anna Piszcz 2025, system Legalis ).

Co do wpływu skutków stosowanych klauzul oraz zaniechania stosowania klauzuli 2 przy nałożeniu i obliczeniu kary pieniężnej ( pkt. 104 k. 49v akt sądowych) Sąd odniesienie się w dalszym toku uzasadnienia (zarzut 11).

Zarzut 1.4. 4. Odwołania

Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i w zw. z art. 84 ustawy okik oraz art. 7 kpa w zw. z art. 83 ustawy okik poprzez:

a) pominięcie przez Prezesa UOKiK przy ocenie Klauzuli 1 jako niedozwolonego postanowienia wzorca faktu, że Klauzula ta ma zastosowanie co do zasady do użytkowników niebędących konsumentami, na co wskazuje przede wszystkim art. 14.3 Regulaminu, który stanowi, że „postanowienia art. 14.1 stosuje się odpowiednio do zmiany sposobu świadczenia usług przez Spółkę w stosunku do Użytkowników będących konsumentami”;

Przywołany w pkt a) omawianego zarzutu zapis 14.3 Regulaminu wprowadzony został w dniu 21 marca 2022 r., a więc już w trakcie postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Okoliczność ta została wskazana w replice Prezesa Urzędu na odwołanie ( vide pkt 57 pisma z dnia 12 czerwca 2023 r. k. 111). Strona ołowiująca, stosownie do zarządzenia z dnia 15 czerwca 2023 r. (k. 129) co do tej okoliczności nie wypowiedziała się. Tym samym zgodnie z art. 230 k.p.c. fakt ten jest przyznany. Natomiast w pierwotnym brzmieniu zakwestionowany zapis pkt 14.1 Regulaminu nie różnicował możliwości wprowadzenia zmian Regulaminu w zależności od statusu użytkownika platformy.

Zresztą nawet wprowadzone zróżnicowane nie dawało pewności, że faktycznie będą uwzględniane odmienności wynikające z prawa konsumenckiego (vide odwołanie pkt 128 k. 51 akt sądowych). W ocenie Sądu nie przystająca do omawianej sprawy jest przedstawiona w odwołaniu wykładnia pojęcia „odpowiedniego stosowanie” w nawiązaniu do zasad obowiązujących przy wykładni aktów normatywnych oraz odwołanie się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 06 grudnia 2001 r. sygn. akt III CZP 41/00. Oczywiście bezdyskusyjna jest teza wynikająca z przywołanego orzeczenia, że stosowanie "odpowiednie" może polegać na jego zastosowaniu wprost albo z pewnymi modyfikacjami usprawiedliwionymi odmiennością stanu "podciąganego" pod dyspozycję stosowanego przepisu, bądź wreszcie na niedopuszczalności jego stosowania do rozpatrywanego stanu w ogóle. Zasada ta ma zatasowanie w przypadku wykładni przepisów prawa. Omawiany zapis regulaminu został natomiast jednostronnie określony przez (...) sp. z o.o. jako wzorzec umowny, a to oznacza, że obowiązują w odniesieniu do niego zasady wykładni oświadczeń woli stron czynności prawnej przewidziane w art. 65 k.c. Jeżeli strona odwołująca chciała podważyć ustalenia Prezesa Urzędu we wskazanym zakresie oraz wykazać błędną interpretację zakwestionowanych przepisów, to w procesie sądowym na niej w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu. Żadne okoliczności czy dowody, poza nieprawidłowym w ocenie Sąd powołaniem się na zasady wykładni aktów normatywnych, nie zostały przedstawione.

Również niewystarczające okazały się argumenty odnoszące się do relacji przesłanki „zmiany cennika” z klauzuli 1 i części wzorca, której ta przesłanka dotyczy tj. załącznika nr 4 Opłaty i prowizje.

W odwołaniu zarzucono Prezesowi Urzędu, że w decyzji nie poczyniono ustaleń w jaki sposób spółka pobierała wynagrodzenie od konsumentów. Opłaty w większości pobierane były w momencie wystawienia oferty sprzedaży tj. według cennika obowiązującego w momencie zawarcia umowy o publikację oferty. Tym samym zdaniem spółki nie można czynić generalnych ustaleń, że (...) sp. z o.o. może w sposób arbitralny podnosić ceny z wykorzystaniem klauzuli 1 ( vide odwołanie pkt 132 k. 51-51v akt sądowych). Natomiast w uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu przyjął jedynie, że przesłanka zmiany regulaminu w przypadku zmiany cennika umożliwia spółce podjęcie decyzji w kwestii zmiany warunków umowy w oparciu o przesłankę, która nie precyzuje jakichkolwiek powodów i zasad wprowadzenia zmian wysokości opłat obowiązujących w serwisie. Decyzja o zmianie cennika świadczonych usług jest bowiem okolicznością całkowicie zależną od woli spółki, a przedmiotowe zmiany mogą dotyczyć głównego świadczenia stron, jakim jest cena. Co więcej Prezes Urzędu wyraźnie w decyzji wskazał, że dotyczy to m.in. opłat cyklicznych np. opłat za opcję wyróżnienia, pogrubienia oferty, promowanie, publikację oferty w zależności od kategorii produktowej. Ponadto twierdzenia o braku wpływu zmiany cennika na trwające umowy nie można wyprowadzić z przywołanego cennika, w którego treści wskazano, że spółka zastrzega sobie możliwość zmiany wysokości opłat i prowizji, a zmiany te następują w trybie i na zasadach określonych w regulaminie. Co więcej, jak słusznie zauważył Prezes Urzędu, sama spółka przedstawiając w toku postępowania administracyjnego swoje stanowisko w sprawie wyraźnie wskazała, że przez użyte w pkt 14.1 Regulaminu pojęcia zmiany cennika rozumiała zmianę załącznika nr 4, a która to zmiana mogła polegać m.in. na podwyższeniu opłat i prowizji. Natomiast w ramach kontroli abstrakcyjnej wzorca należy właśnie antycypować, w jaki sposób proponent może wykorzystać weryfikowane postanowienia, a w szczególności, czy może je wykorzystać na niekorzyść słabszej strony stosunku umownego - konsumenta. Warto także zwrócić uwagę na wyjaśnienia, jakie sama spółka przedstawiła w piśmie z dnia 09 listopada 2020 r. i z dnia 03 marca 2021 r., w których dostrzegała potencjalną możliwość podwyższenia wysokości prowizji w trwających ogłoszeniach, w tym tych zwartych na czas określony. Z kolei w odniesieniu do „ofert do wyczerpania zapasów” i „ogłoszeń na czas nieoznaczony”, które to oferty/ ogłoszenia mogą trwać nawet kilka lat, nie jest utrzymywana niezmienność tych opłat i prowizji.

Zarzut pkt I.5. odwołania

Naruszenie art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik w zw. z art. 23b ust.1 ustawy okik oraz art. 385 ¹ § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej jako „kc”) poprzez brak wskazania jakiegokolwiek uzasadnienia w Decyzji na temat przyczyn uznania za niedozwoloną Klauzuli 1 w zakresie przesłanki „zmian technologicznych” (pkt 126 - 128 Decyzji), co uniemożliwia kontrolę prawidłowości Decyzji w tym zakresie („Zarzut 5”).

W punkcie I.1. decyzji Prezes Urzędu stwierdził, że uznaje postanowienia wzorców umów o treści (...) jest uprawnione do zmiany Regulaminu w następujących przypadkach - zmiany technologicznej i funkcjonalnej. W uzasadnieniu do decyzji Prezes przedstawił argumenty odnoszące się jedynie do uznania, że sformułowanie zmiany funkcjonalne, jest bardzo szerokie i nieprecyzyjne, co umożliwia dowolne modyfikowanie warunków umowy i wprowadzenie bliżej nieokreślonych zmian ( pkt. 126-128 uzasadnienia decyzji k. 23v-24 akt sądowych).

Strona odwołująca zarzuciła, że w decyzji nie zawarto analizy możliwości zmiany regulaminu w przypadku zmian technologicznych, a obowiązek taki wynikał z art. 107 § 3 k.p.c. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie praw konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu w replice na odwołanie wyjaśnił natomiast, że takie ujęcie zakwestionowanej klauzuli w decyzji wynikało ze sformułowania zakwestionowane postanowienia, które na skutek posłużenia się spójnikiem „i” stanowi pewną całość.

Jak określa art. 23b ustawy o ochronie praw konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazującą jego wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 23a ustawy. W decyzji Prezes Urzędu przytacza treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone. Przytoczenie treści niedozwolonego postanowienia wzorca umowy polega na jego zacytowaniu, a kontekst stosowania postanowienia wynika natomiast z uzasadnienia decyzji ( zob. też M. Prętki, A. Wiercińska-Krużewska, w: Stawicki, Stawicki, OchrKonkurU. Komentarz, 2016, art. 23a, pkt 3.1). Słusznie przy tym wskazał Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w orzeczeniu z dnia 13 września 2022 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmA 75/20 ( opubl. Legalis, Lex), na który powołano się w odwołaniu, że niedopuszczalne jest ujmowanie w sentencji decyzji, wydawanej w oparciu o art. 23b ust. 1 ustawy okik, treści klauzul, które nie były przedmiotem badania w postępowaniu przed Prezesem UOKiK i których nie uznano za niedozwolone. Przywołane orzeczenie odniosło się jednak do odmiennego stanu faktycznego, gdyż w sentencji decyzji wskazywano całą jednostkę redakcyjną, a nie konkretne postanowienie uznane za abuzywne, a następnie doprecyzowano w uzasadnieniu decyzji, których postanowień Prezes UOKiK nie poddawał kontroli. Odnosiło się ono do sytuacji, w której sentencją decyzji objęto cały punkt regulaminu określający w odrębnych podpunktach literowych przesłanki uchylenia, zmiany lub uzupełnienia Tabeli Opłat i Prowizji, podczas gdy tylko niektóre z tych przesłanek zostały zakwestionowane. Natomiast w sprawie niniejszej Prezes Urzędu w sentencji decyzji wskazał określone podpunkty literowe art. 14.1 Regulaminu (...), które uznał za abuzywne tj. podpunkt lit. c, f, i. Sąd w pełni przychyla się do argumentacji Prezesa Urzędu, że objęcie sentencją całego podpunktu i wynikało ze sformułowania tegoż zapisu. Użyto w nim koniunkcji „i”, a to oznacza, że dla zmiany Regulaminu (...) konieczne było spełnienie jego obu członów tj. musiały nastąpić zarówno zmiany technologiczne, jak i funkcjonalne. Okoliczności te musiały współistnieć równorzędnie, a brak chociażby jednej, wykluczał zmianę Regulaminu. W tej sytuacji stwierdzenie, że chociażby jedna z koniecznych przesłanek zmiany Regulaminu stanowi klauzulę niedozwoloną czyniło nieodzownym zakwestionowanie całego postanowienia, bez konieczności całościowej jego oceny.

Zarzut I.6. odwołania

Naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 23a oraz art. 23b ust. 1 ustawy okik poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że Klauzule kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i jednocześnie rażąco naruszały jego interesy, a w konsekwencji błędne uznanie, że Powód stosując Klauzule, naruszył zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych wyrażony w art. 23a ustawy okik, podczas gdy Klauzule:

a) nie kształtowały praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,

b) nie naruszały interesów konsumenta w żadnym stopniu, a tym bardziej w stopniu rażącym („Zarzut 6”).

Zarzut I.7. odwołania

Naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 23a oraz art. 23b ust. 1 ustawy okik poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na braku przeanalizowania przesłanki „rażącego naruszenia interesów konsumenta” w stosunku do każdej z kwestionowanych Klauzul indywidualnie, podczas gdy tylko przeprowadzenie takiej analizy warunkuje możliwość uznania każdej poszczególnej Klauzuli za niedozwoloną

W uzasadnieniu do wskazanych zarzutów, które zostały sformułowane łącznie ( odwołanie pkt 137-146 k. 51v – 52v akt sądowych), skarżąca spółka, pomimo pozostawienia zarzutu naruszenia regulacji art. 385¹ k.c. w kontekście błędnego ustalenia, że doszło do naruszenia dobrych obyczajów, w ogóle nie odniosła się do tej przesłanki abuzywności. W tej sytuacji trudno ustosunkować się do założenia odwołania, że Prezes Urzędu błędnie uznał, że zakwestionowane klauzule takie obyczaje naruszają. Wobec tego Sąd jedynie ogólnie wskazuje, że klauzula dobrych obyczajów nakazuje dokonać oceny postępowania kontrahenta w kontekście norm moralnych i obyczajowych, powszechnie akceptowanych lub znajdujących uznanie w określonej sferze działań w stosunkach z konsumentem. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami kwalifikowane będą zatem wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku prawnego, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy ( por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 16 lutego 2022 r. sygn. akt I NSNc 446/21, opubl. Legalis nr 2660924).

W uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu wyjaśnił, że za dobry obyczaj na gruncie niniejszej sprawy należy uznać uzależnienie dopuszczalności jednostronnej zmiany elementów danego stosunku umownego od zamieszczenia prawidłowej klauzuli modyfikacyjnej w umowie. Klauzula taka powinna zostać skonstruowana przez przedsiębiorcę z poszanowaniem równowagi kontraktowej tego stosunku i lojalności wobec konsumenta. Powinna więc spełniać określone standardy, tj. precyzując w sposób dostateczny przesłanki wprowadzenia zmian warunków zawartych umów i ich zakres. Ewentualne zmiany warunków umów powinny mieć uzasadniony charakter, zakres adekwatny do ich przyczyn, i uwzględniać wymóg poszanowania natury stosunku prawnego. Okoliczności takie powinny być na tyle precyzyjnie określone, aby nie pozostawiać zbyt szerokiego pola do podejmowania arbitralnej decyzji przez przedsiębiorcę i nie umożliwiać mu dowolnej interpretacji przesłanek dokonania zmian warunków umów. Konsumenci nie powinni być zaskakiwani zmianami treści wiążących ich umów wprowadzanymi przez przedsiębiorcę. Dobry obyczaj wymaga w tym przypadku poszanowania zasad uczciwego konstruowania warunków umów i lojalnego zachowania kontrahenta wobec konsumenta. Przy tak ustalonym pojęciu dobrych obyczajów Prezes Urzędu uznał, że za niedopuszczalne należy uznać klauzule modyfikacyjne blankietowe lub zbyt ogólne, odnoszące się np. wyłącznie do „ważnych powodów” jako okoliczności uprawniających dokonanie zmian. Sąd w pełni podziela argumentację i ocenę dokonaną przez Prezesa Urzędu.

Nie ulega wątpliwości, że klauzula musi wskazywać okoliczności, które mogą być podstawą zmiany wzorca, a okoliczności te powinny uzasadniać taką zmianę w świetle obiektywnej ich oceny ( np. klauzula, która posługiwałaby się tylko pojęciem „ważne powody” bez ich konkretyzacji, nie odniosłaby skutku - por. G. Karaszewski w: Kodeks cywilny, Komentarz, red. J. Ciszewski, 2014). Wprowadzenie zmian nie może być zaskakujące dla adherenta, więc u ich podstaw muszą istnieć usprawiedliwione powody, znane uprzednio. Oznacza to, że klauzule modyfikacyjne powinny spełniać określone wymagania co do poziomu ich szczegółowości i konkretyzacji ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 15 lutego 2019 r. sygn. akt I NSK 4/18, opubl. Legalis). Analiza treści zakwestionowanych w decyzji klauzul jednoznacznie wskazuje, że zmiany regulaminu uzależnione zostały od bardzo ogólnych przesłanek, w tym takich, które była całkowicie zależne od (...) sp. z o.o. Przecież to spółka miała dokonywać jednostronnie zmian cennika, w polityce prywatności, czy zmian technologicznych i funkcjonalnych platformy. Z kolej przesłanka zmiany uwarunkować ekonomicznych i rynkowych była zbyt ogólna i właściwie można było pod nią podciągnąć jakiekolwiek występujące w tym zakresie zjawiska. W konsekwencji zakwestionowane zapisy potencjalnie mogły prowadzić do nadużyć interpretacyjnych i prowadzić do dowolnych zmian, przy wykluczeniu uprawnienia konsumenta (z uwagi na tajemnicę przedsiębiorstwa) do kontroli ich zasadności i podstaw.

Aby wzorzec umowny został uznany za niedozwolony jego postanowienia muszą nadto rażąco naruszać interesy konsumentów. Takim naruszeniem interesów jest nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na jego niekorzyść. W szczególności odnosi się to do postanowień, które są nietransparentne i pozostawiają pole do arbitralnego działania drugiej strony. W ten sposób obarczają jedną ze stron nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron. Inaczej ujmując rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy. O rażącym naruszeniu interesów konsumentów można mówić, gdy dochodzi do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Tym samym nierównowaga praw i obowiązków stron na niekorzyść konsumenta musi być istotna, znacząca. Sam fakt, że określone postanowienie może być w jakimś zakresie niekorzystne dla konsumenta nie wystarcza do stwierdzenia, że klauzula umowna ma niedozwolony charakter.

W kontekście omawianych zarzutów Sąd ustalił, że bezpodstawne było twierdzenie, aby Prezes Urzędu zaniechał zbadania przesłanki abuzywności w odniesieniu do każdej z zakwestionowanych klauzul. Redakcja uzasadnienia decyzji wskazuje, że zawarto w nim ogólne wyjaśnienie pojęcia rażącego naruszenia interesów konsumentów ( pkt 97-101 decyzji k. 20-20v akt sądowych), a następnie odniesiono się do stwierdzonych naruszeń. Wskazano, że rażące naruszenie interesów konsumentów wiązało się z pełnym uzależnieniem sytuacji prawnej i ekonomicznej konsumentów od woli silniejszej strony umowy, co prowadziło do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nierównorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta. Zakwestionowane postanowienia umożliwiały wprowadzenie przez spółkę jednostronnych, arbitralnych i niekontrolowanych przez konsumenta modyfikacji treści stosownych wzorców umownych. Przedstawione argumenty odniesiono tak do klauzuli 1 ( pkt 141-144 uzasadnienia decyzji k. 25v-26 akt sądowych), jak i klauzuli 2 ( pkt 145-146 uzasadnienia decyzji). Dlatego też w tym zakresie zarzutu odwołania są niezrozumiałe i nie znajdują odzwierciedlenia w przedstawionych do sprawy dokumentach. Nic nie stało przy tym na przeszkodzie ku temu, aby Prezes Urzędu w kwestiach przedmiotowo tożsamych przedstawił swoją argumentację łącznie w odniesieniu do każdej z klauzul. Równocześnie uzasadnienie decyzji zawiera odniesienie się do odmiennych przesłanek uprawniających do zmiany warunków umów oraz odmiennego charakteru umów zawieranych w oparciu o każdy ze wzorców.

Prezes Urzędu wyraźnie wyjaśnił, że rażące naruszenie interesów konsumentów w przypadku obu kwestionowanych klauzul polega na pełnym uzależnieniu sytuacji prawnej i ekonomicznej konsumentów (zarówno korzystających z serwisu jako sprzedający, jak również kupujący) od woli silniejszej strony umowy. To przecież spółka posiadała realną możliwość zmian warunków wykonywanego kontraktu, a więc zachowywała nieograniczoną możliwość zmian sposobu wykonania umowy. Zachodziło ryzyko obciążanie konsumentów nowymi opłatami i prowizjami, a także podwyższanie wysokości istniejących już obciążeń. W przypadku zmiany stosunku prawnego, konsumenci pozbawieni zostali możliwości samodzielnej oceny wprowadzonych zmian, wedle jasnych i precyzyjnych kryteriów. Powyższe uniemożliwiać mogło również podjęcie świadomej decyzji przez konsumenta w kwestii związania stosunkiem umownym z przedsiębiorcą po wprowadzonych w sposób arbitralny zmianach. Postanowienia w zakwestionowanym przez Prezesa Urzędu zakresie przyznawały spółce pełną dowolność wprowadzania zmian do treści Regulaminu, które potencjalnie mogły implikować negatywne konsekwencje dla użytkowników serwisu. Sąd w pełni zgadza się z przedstawioną oceną.

Odnosząc się do podnoszonego argumentu dotyczącego godnego interesu przedsiębiorcy, to oczywiście słuszna jest teza, że interes konsumenta, ulega ograniczeniu w ten sposób, że nie może powodować naruszenia usprawiedliwionego interesu przedsiębiorcy w prowadzonej działalności gospodarczej ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 października 2010 r. sygn. akt I CSK 694/09, opubl. Legalis). Z drugiej strony abuzywności klauzul nie może usprawiedliwiać zabezpieczenie interesów finansowych przedsiębiorcy ( por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 19 marca 2007 r. sygn. akt III SK 21/06, opubl. Legalis). Przedsiębiorca mając na względzie ochronę własnych interesów nie może wprowadzać do wzorców umownych zapisów sprzecznych z dobrymi obyczajami i naruszających w sposób rażący interesy konsumentów ( zob. wyrok Sadu Apalacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI ACa 1368/12 opubl. Legalis nr 1049409). Nawet usprawiedliwione interesy przedsiębiorcy nie mogą prowadzić do sytuacji, w której zostanie zachwiana równowaga stron kontraktu

Mając na uwadze powyższe, oraz biorąc pod uwagę sposób, w jaki spółka sformułowała uzasadnienie zarzutu opartego na konieczności ochrony godnego interesu przedsiębiorcy, w omawianej sprawie nie było podstaw do uznania, że stan faktyczny dawał podstawę dla przyznania prymatu ochrony przedsiębiorcy.

Odnosząc się do argumentu związanego z tylko jedną skargą konsumenta, to Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przychyla się do stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 czerwca 2023 r. sygn. akt II NSKP 7/23 ( opubl. Lex). W uzasadnieniu tegoż orzeczenia wskazano, że sam fakt odnotowania stosunkowo niewielkiej liczby zgłoszeń nie może być jedynym czynnikiem branym pod uwagę przy ocenie stopnia zakresu stosowania praktyki, a w konsekwencji nie może przesądzać automatycznie o nieznacznym zakresie praktyki. Wskaźnik zgłoszeń konsumentów może być spowodowany m.in. niskim poziomem wiedzy konsumentów, którzy nie podejmują działań w obronie swoich praw z uwagi na brak świadomości prawnej lub z powodu przeświadczenia o przewadze przedsiębiorcy, który posiadając profesjonalną obsługę prawną potrafi skutecznie przeciwdziałać uwzględnieniu ich roszczeń czy skarg.

Zarzut pkt I.8 odwołania

Naruszenie art. 23c ustawy okik w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy okik oraz art. 8, 11 oraz 107 § 3 kpa w zw. z art. 83 ustawy okik oraz art. 12 Prawa przedsiębiorców, a w konsekwencji art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy okik poprzez arbitralną i nieuzasadnioną odmowę wydania w sprawie tzw. decyzji zobowiązującej i jednoczesne nałożenie na (...) kar pieniężnych w sytuacji, w której:

a) (...) przedstawiło Prezesowi UOKiK propozycję zobowiązania, która adresowała wszystkie wymogi zakreślone przez Prezesa UOKiK w toku postępowania;

Jednym z wyjątków związanych z niewydawaniem decyzji uznającej określone praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest uprzednie wydanie decyzji zobowiązującej w trybie art. 23c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Decyzja taka jest środkiem zmierzającym do polubownego rozstrzygnięcia powstałego sporu ( zob. M. Sieradzka, w: Kohutek, Sieradzka, OKiKU. Komentarz, s. 678). Decyzje zobowiązujące są samodzielnymi decyzjami kończącymi postępowanie w sprawie. (tak Postępowania odrębne. Tom 6 System Postępowania Cywilnego, red. dr hab. Anna Machnikowska, 2022, system Legalis).

Ingerencja sądowa w samą decyzję organu, co do zastosowania art. 23c ustawy bądź nałożenia kary pieniężnej, ma charakter wyjątkowy. Jest niewątpliwie dopuszczalna wówczas, gdy w ocenie sądu doszło do swoistego nadużycia uznania regulacyjnego, poprzez nałożenia kary pieniężnej w takich okolicznościach faktycznych, które czynią wymierzoną sankcję niesprawiedliwą. W pozostałych przypadkach, z uwagi na funkcje kar pieniężnych (zwłaszcza zaś prewencyjną) oraz ścisły związek polityki nakładania kar pieniężnych ze skuteczną realizacją polityki ochrony konsumentów, tylko wyjątkowo jest możliwe zakwestionowanie przez sąd zastosowania art. 106 w zakresie karania ( tak Sąd Najwyższy w cytowanym już wyżej wyroku z dnia 26 października 2016 r. sygn. akt III SK 54/15). Dopuszcza uznanie zarzutu niezastosowania decyzji zobowiązującej, jeżeli organ ochrony konsumentów nie wydał decyzji zobowiązującej wbrew wypracowanym w swojej praktyce orzeczniczej standardom postępowania. Analogicznie należy traktować sytuację, w której organ nie wydał takiej decyzji wbrew zasadom, do respektowania których zobowiązał się w stosunku do uczestników rynku wskutek ewentualnego upublicznienia wszelkiego rodzaju wyjaśnień, wytycznych, zaleceń, i tym podobnych dokumentów przybliżających uczestnikom rynku sposób wykładni i stosowania publicznoprawnych reguł ochrony konsumentów. Możliwe jest również uwzględnienie zarzutu w przypadku wykazania naruszenia zasady równego traktowania przedsiębiorców dopuszczających się tożsamych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (w szczególności kwestionowanych w postępowaniach wszczynanych w wyniku przeglądu poszczególnych segmentów rynku).

Strona odwołująca nie udowodniła, aby w przedmiotowej sprawie zachodziły określone wyżej przesłanki.

Prezes Urzędu nie ma obowiązku wydania decyzji zobowiązującej w każdym przypadku, gdy przedsiębiorca wystąpi z wnioskiem o jej wydanie. Przepisy nie obligują bowiem organu ochrony konsumentów do wydania decyzji zobowiązującej, a jedynie stwarzają mu prawną możliwość wydania takiej decyzji ( zob. Małgorzata Sieradzka, Komentarz do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod red. K.Kohutka, system Lex). Organ administracyjny ma więc swobodę w wyborze rodzaju decyzji. Swoboda ta jest ograniczona koniecznością ziszczenia się przesłanek niezbędnych do jej wydania. Kontrola odmowy wydania decyzji zobowiązującej przez Sąd może mieć miejsce tylko wyjątkowo, w sytuacji, gdy doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego. Prezes Urzędu, podejmując decyzję co do wydania rozstrzygnięcia na podstawie art. 23c lub rozstrzygnięcia na podstawie art. 23b ustawy, powinien natomiast kierować się w szczególności celami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VII Wydział Gospodarczy z dnia 19 września 2018 r. sygn. VII AGa 1116/18, opubl. Legalis nr 1865647). Każdorazowo należy natomiast ocenić, jakie orzeczenie w konkretnej sytuacji będzie lepsze dla interesu publicznego. Zgodnie z art. 1 ustawy akt ten określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Tym samym decyzja zobowiązaniowa nie powinna zostać wydana w sytuacji, w której w określonym stanie faktycznym interes publiczny nie jest należycie chroniony. Ponadto Prezes Urzędu powinien uwzględnić także dodatkowe okoliczności sprawy, a sama gotowość współdziałania po stronie przedsiębiorcy nie może mieć charakteru dominującego. Należy zatem wziąć pod uwagę np. dobro chronione i charakter naruszenia, a także wszelkie inne towarzyszące temu naruszeniu działania lub zaniechania.

W uzasadnieniu zarzutów odwołania (...) sp. z o.o. podniosła, że w toku postępowania administracyjnego w dobrej intencji prowadziła dialog z Prezesem Urzędu, a uzgodnienia były na zaawansowanym etapie. Twierdzenie to znajduje swe odzwierciedlenie w przedstawionym Sądowi materiale dowodowym. W złożonych propozycjach przedstawione zostało nowe brzmienie klauzuli modyfikacyjnej w treści regulaminu usług (...)!”, z którego wynikało, że w trakcie trwania opłaconych okresów rozliczeniowych usługi, nie będą dokonywane zmiany istotnych warunków umowy (w szczególności ceny i wartości transakcji) na niekorzyść konsumenta. W przypadku wprowadzenia takich zmian nowe warunki świadczenia usługi mogłyby wejść w życie dopiero w kolejnych nieopłaconych okresach rozliczeniowych i to pod warunkiem wyrażenia przez konsumenta wyraźnej zgody na kontynuację takiej umowy, a w przypadku jej braku umowa by wygasała.

Jednakowoż w toku postępowania administracyjnego pismem z dnia 09 grudnia 2022 r. ( k. 1980-1982 akt administracyjnych) Prezes Urzędu wskazał spółce, że przedstawione propozycje zobowiązaniowe nie zostały przyjęte. Podykotowane to było tym, że pismem z dnia 03 listopada 2022 r. (...) sp. z o.o. poinformowała Prezesa Urzędu o planowanych zmianach w warunkach świadczenia usług (...)!” od dnia 21 listopada 2022 r. poprzez wprowadzenie klauzuli modyfikacyjnej upoważniającej do zmiany warunków umów w oparciu o publikowane przez GUS wskaźniki zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych (klauzula waloryzacyjna). Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. III lit. c regulaminu usługi (...)!” spółka uprawniona została do zmiany ceny usługi po upływie okresu rozliczeniowego oraz minimalnej wartości transakcji oraz wartości sumy transakcji uprawniających konsumenta do skorzystania z bezpłatnej dostawy w trakcie trwania opłaconego okresu rozliczeniowego. Uprawnienie do dokonywania zmian istotnych warunków umownych istniało bez konieczności uzyskania w tym zakresie uprzedniej wyraźnej zgody konsumenta przed upływem opłaconego okresu rozliczeniowego. Co więcej zmiany miały dotyczyć minimalnej wartości transakcji oraz wartości sumy transakcji uprawniających konsumenta do skorzystania z bezpłatnej dostawy. Zmiany te zostały zakomunikowane konsumentom w dniu 04 listopada 2022 r. Na podstawie tej nowej klauzuli spółka byłaby uprawniona do zmiany ceny usługi po upływie opłaconego okresu rozliczeniowego bez konieczności uzyskania w tym zakresie uprzedniej wyraźnej zgody konsumenta przed upływem opłaconego okresu rozliczeniowego. Natomiast zmiana wartości sumy transakcji uprawniających konsumenta do skorzystania z bezpłatnej dostawy miała nastąpić w trakcie trwania opłaconego okresu rozliczeniowego. Zdaniem Prezesa Urzędu przedstawiona klauzula była nie do pogodzenia z ustaleniami dokonanymi w toku postępowania, a w konsekwencji pojawiły się wątpliwości, czy przedstawiona propozycja zobowiązania złożona została w dobrej wierze. Okoliczność ta miała istotne znaczenie pod kątem oceny efektywności proponowanych zobowiązań i prawdopodobieństwa wywiązywania się przez (...) sp. z o.o. z ustaleń dokonanych przed Prezesem w przyszłości ( vide pismo k. 1981v akt administracyjnych, k. 115v akt sądowych).

Planowana w toku postępowania administracyjnego klauzula modyfikacyjna, w tym ta o charakterze waloryzacyjnym, co do zasady nie podlegała ocenie w niniejszym postępowaniu. Jakkolwiek z uwagi nieprzyjęcie zobowiązania właśnie z uwagi na plan jej wdrożenia przez (...) sp. z o.o., nie może zostać pominięta w kontekście oceny podstaw dla zastosowania regulacji art. 23c ustawy okik.

Owszem dopuszczalne jest wprowadzenie do umów zawieranych z konsumentami klauzuli waloryzacyjnej precyzyjnie określającej charakter zależności pomiędzy zmianą a zwiększeniem kosztów spełnienia świadczenia przez konsumenta. Kluczowe znaczenie ma tu jednak ustalenie, że waloryzacja miała być tu zmianą umowy, a nie wykonaniem jej wcześniej określonych warunków. Natura umów zawieranych przez konsumentów na czas określony (a za zbliżoną do takiej uznano usługę (...)!) z profesjonalistami w obrocie gospodarczym, a więc z przedsiębiorcami, wyklucza co do zasady możliwość dokonywania jednostronnych zmian istotnych elementów tych umów. Wszak celem zawierania umów na czas określony jest zapewnienie sobie gwarancji trwałości i niezmienności relacji umownej w przewidzianym w umowie czasie – w szczególności w zakresie istotnych elementów umowy. Przyjęcie zatem, że tego typu umowy można jednostronnie modyfikować i to w odniesieniu do elementów przedmiotowo istotnych byłoby niezgodne z celem dla jakiego strony zawarły umowę na czas oznaczony, która charakteryzuje się trwałością i niezmiennością. Dlatego np. przyjmuje się, że dopuszczalne jest zastrzeżenie także w tego typu umowach klauzul waloryzacyjnych, które będą w sposób niejako zautomatyzowany, ale przede wszystkim przewidywalny, urealniać świadczenia obu stron do zmieniających się na przestrzeni lat warunków ekonomicznych, ale np. już zmiana samych klauzul waloryzacyjnych, tzn. zasad na jakich ta waloryzacja się dokonuje nie jest dopuszczalna ( zob. por. wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 28 grudnia 2021 r. sygn. akt XVII AmA 81/20, opubl. Legalis). Pogląd ten co do zasady należy rozszerzyć na wprowadzenie do umowy okresowej w trakcie trwania stosunku zobowiązaniowego nowych zapisów waloryzacyjnych. Modyfikacje dopuszczalne się tylko w przypadku zastrzeżenia możliwości wypowiedzenia umowy. I chociaż co prawda (...) sp. z o.o. w proponowanych zmianach regulaminu przewidywała możliwość wypowiedzenia umowy o usługę w każdym czasie, jednakże takie zapisy kłóciły się z deklaracjami składnymi w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz stanowiskiem prezentowanym przez Prezesa Urzędu. Przewidziano bowiem możliwość zmiany warunków umowy bez konieczności uzyskania w tym zakresie uprzedniej wyraźnej zgody konsumenta, a w przypadku braku wypowiedzenia umowy, umowa ulegać miała automatycznemu przedłużeniu na nowych warunkach. Było to sprzeczne z zapowiedziami spółki, że w trakcie opłaconych okresów rozliczeniowych usługi nie będzie dokonywać zmian istotnych warunków umowy, i że ewentualne wejście w życie zmian w kolejnym okresie rozliczeniowych wymagać będzie wyraźnej zgody klienta. Z kolei jeżeli chodzi o zmianę minimalnej wartości transakcji oraz sumy transakcji uprawniającej do bezpłatnej dostawy, to ta miała nastąpić w czasie trwania opłacanego okresu rozliczeniowego.

Z powyższego wyraźnie wynika, że Prezes Urzędu działając w interesie publicznym wskazał spółce, że zmiany umów zbliżonych do tych zwartych na czas określony, nie powinny następować w opłaconym okresie rozliczeniowym. Co więcej takie zmiany powinny zostać wyraźnie zakomunikowane konsumentom, tak aby mogli wyrazić na nie zgodę. Nie powinno dochodzić do milczącej kontynuacji umowy na zmienionych warunkach.

Konsumenci powinni w tym zakresie świadomie określić swoje stanowisko. Pomimo takich założeń i deklaracji strony odwołującej, przed zakończeniem postępowania prowadzonego przez Prezesem Urzędu, spółka planowała wprowadzenie nowych zmian, które wytycznych tych by nie uwzględniały. Co znamienne w tym zakresie nie oczekiwała konsultacji lub uprzedniej reakcji Prezesa Urzędu, skoro zmiany zostały zakomunikowane konsumentom w dniu 03 listopada 2022 r., a treść zmienionego wzorca została przesłana do Urzędu w korespondencji emaliowej dnia następnego tj. 04 listopada 2022 r. Zasadnie działanie takie wzbudziło wątpliwości i przełożyło się na ocenę dopuszczalności wydania decyzji zobowiązującej, skoro w tym wypadku Prezes Urzędu powinien kierować się celami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, postawą przedsiębiorcy oraz treścią zaproponowanego przez przedsiębiorcę zobowiązania. Zobowiązanie złożone Prezesowi UOKiK winno prowadzić do wyeliminowania kwestionowanych zachowań przez przyjęcie jasnego i ściśle określonego sposobu przyszłego zachowania przedsiębiorcy. W stanie faktycznym sprawy zachodziły wątpliwości, co do przyszłej postawy przedsiębiorcy oraz motywów jego działania w toku postępowania administracyjnego. W tej sytuacji należało nadać prymat funkcjom kary administracyjnej, w szczególności w zakresie prewencji szczególnej i ogólnej. Uwzględnić należało także szeroki krąg uczestników, którego dotyczyć miało działanie spółki oraz wpływ na funkcjonowanie branży e-commerce, której zasięgi mają z każdy rokiem szerzy zakres.

Zarzut I.9 odwołania

Naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy okik w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i ust. 3 pkt 1) i 2) ustawy okik w związku z art. 8 § 1 i 2 kpa w zw. z art. 83 ustawy okik oraz art. 2 i art. 31 ust. 3, 42 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 7 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej jako „Konwencja”) poprzez bezpodstawne nałożenie na (...) administracyjnej kary pieniężnej w łącznej wysokości 3 970 677 zł pomimo tego, iż przeciwko skorzystaniu przez Prezesa UOKiK z tej możliwości przemawia to, że:

b) decyzja została wydana w złożonym stanie faktycznym i prawnym, który nie podlega prostym i jednoznacznym ocenom oraz dotyczył zagadnień nieuregulowanych szczegółowo w przepisach prawa i nierozstrzygniętych w orzecznictwie i przy zachowaniu należytej staranności możliwe były różne interpretacje przepisów, przez co rozstrzygnięcie ma charakter precedensowy, co w świetle utrwalonego orzecznictwa przemawia za pełnym odstąpieniem od nałożenia kary pieniężnej

c) nałożenie kary nie było uzasadnione interesem publicznym, gdyż cel postępowania został osiągnięty przed wydaniem Decyzji („Zarzut 9”).

Zarzut pkt I.10 odwołania

Naruszenie art. 106 ust 1 pkt 3a ustawy okik w związku z art. 111 ust. 1 pkt 1), ust. 2, ust. 3 pkt 1) i 2) ustawy okik oraz w związku z art. 8 § 1 kpa w zw. z art. 83 ustawy okik, które doprowadziło do nałożenia na Spółkę w pkt IV.1 i IV.2 Decyzji kar w wysokości rażąco wygórowanej, niewspółmiernej do zarzucanego naruszenia i stopnia jego szkodliwości, oderwanej od wpływu stosowania Klauzul na przedmiot ochrony prawnej zastosowanych przepisów, czyli interesy konsumentów poprzez:

c) błędne nieuwzględnienie w wymiarze kary przesłanki zaniechania stosowania Klauzuli 2 przy obliczaniu kary określonej w pkt IV.2 Decyzji;

Skarżąca spółka zarzuciła decyzji naruszenie art. 111 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i ust. 3 pkt 1) i 2) ustawy okik. Zgodnie z treścią tego przepisu Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę karę, a ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także, (…) okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy. Ponadto Prezes uwzględnia okoliczności łagodzące, w tym dobrowolne usunięcie skutków naruszenia i zaniechanie stosowania zakazanej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu.

W ocenie (...) sp. z o.o. w stanie faktycznym kara nie powinna być nakładana albowiem nie wystąpiły niekorzystne skutki stosowania klauzul, zostały podjęte działania służące zaniechaniu ich stosowania, a cel postępowania został osiągnięty, i w tej sytuacji karanie nie było uzasadnione interesem publicznym.

Oczywiście nie ulega wątpliwości, że stosowanie kar w przypadku naruszenia zakazu określonego w art. 23a ustawy okik ma charakter fakultatywny oraz uznaniowy. Przesłanka interesu publicznego pełni przy tym funkcję korekcyjną, umożliwiającą ocenę celowości interwencji oraz zasadności zastosowanych środków ( zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 3 października 2012 r., III SK 50/12 oraz z 4 marca 2014 r., III SK 34/13, postanowienie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2013 r. III SK 56/12). Kary administracyjne nie stanowią przeto odpłaty za popełniony czyn, ale służą prewencji, zniechęcając do naruszenia obowiązków oraz skłaniając ukaranego do zapobieżenia powtórnemu naruszeniu obowiązków w przyszłości. Interes publiczny pro futuro nie zostaje przy tym zawężony jedynie do wpływania na działania podmiotu ukaranego, ale odnosi się do wszystkich uczestników rynku. Ingerencja Prezesa Urzędu ma na celu ochronę interesów zbiorowości, a nie poszczególnych, indywidualnych uczestników rynku. Na wagę interesu publicznego w niniejszej sprawie wpływ ma natomiast niemal nieograniczona liczba konsumentów, którzy mogą korzystać z usług platformy sprzedażowej, a także rosnąca popularność tego typu formy sprzedaży. Jeden z największych uczestników rynku w tym zakresie dokładać szczególnej staranności przy formułowaniu klauzul umownych. Jest bowiem podmiotem, z którego usług nie tylko korzysta znaczna rzesza konsumentów, ale który jest także obserwowany przez konkurentów, zarówno tych działających na wielką skalę, jak i tych oferujących niewielką sprzedaż. Dlatego też działania Prezes Urzędu w stosunku do (...) sp. z o.o., a w związku z ustalonymi naruszeniami, skutkujące nałożeniem kary pieniężnej, było w pełni uzasadnione. Egzekwowanie przestrzegania norm prawa było uzasadnione w interesie publicznym, i to nie tylko rozumianym, jako wymuszenie działań lege artis, ale także jako stanowczy sygnał dla wszystkich potencjalnych podmiotów, realizujących usługi o zbliżonym charakterze. Był to dodatkowy cel postępowania, którego nie można zawężać do postawy ukaranego podmiotu, który na skutek interwencji Prezesa Urzędu zaniechał naruszeń. Celem kontroli abstrakcyjnej wzorców umownych jest ochrona interesu publicznego w postaci zbiorowego interesu konsumentów ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2012 r. sygn. akt ICZ 135/12, uchwała z dnia 20 listopada 2015 r. sygn. akt III CZP 17/15).

Okoliczność, że przedsiębiorca zaniechał stosowania zarzucanych mu działań, daje podstawę co najwyżej do obniżenia kar, jednak nie powinno to prowadzić do całkowitego odstąpienia od ich nakładania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - V Wydział Cywilny z dnia 22 maja 2015 r., VI ACa 1017/14, z dnia 3 października 2013 r., VI ACa 388/13, wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 grudnia 2014 r., XVII AmA 95/13, z dnia 30 stycznia 2014 r., XVII AmA 47/12). Nie można przyjąć, iż samo zaprzestanie stosowania zakwestionowanych klauzul na skutek uwag wyrażonych przez Prezesa Urzędu w toku postępowania administracyjnego jest postawą wymagającą odstąpienia od karana. Postępowanie to ma bowiem charakter postępowania zmierzającego do nałożenia sankcji publicznoprawnej na podmiot stosujący niedozwolone klauzule umowne. Kara ta ma nie tylko na celu eliminowanie z obrotu prawnego bezprawnych zachowań, ale również ma na celu zapobieganie wystąpieniu nieprawidłowości w przyszłości w drodze represji, jaką jest kara pieniężna.

Co do precedensowego charakteru sprawy, to analiza orzecznictwa sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego wskazuje, iż sądy te różnie podchodziły do skutków ewentualnego precedensowego charakteru naruszenia. Z jednej strony prezentowane jest stanowisko, że sytuacja taka nie daje podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary w sytuacji, w której obiektywnie oceniając strona naruszyła przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Okoliczności towarzyszące naruszeniu mogą być jedynie uwzględniane w kontekście wysokości nałożonej kary pieniężnej ( zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2014 r. sygn. akt VI ACa 294/14, opubl. LEX nr 1649155, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 10 października 2019 r. sygn. akt XVII AmA 43/17, opubl Legalis nr 2257958). Z drugiej wskazuje się, że jedną z fundamentalnych zasad państwa prawa jest pewność co do tego, jakie działania są zabronione ( nullum crimen sine lege) przez przepisy prawa pod groźbą kary. Z tego też względu organ antymonopolowy powinien powstrzymać się od nałożenia kary pieniężnej, jeżeli jego rozstrzygnięcia mają charakter precedensowy lub opierają się na nowej interpretacji przepisów prawa ( zob. wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 maja 2013 r. sygn. akt XVII AmA 212/10, opubl. Legalis nr 776183). Należy zatem uwzględniać precedensowy charakter podejmowanego rozstrzygnięcia zgodnie z regułą, że tam gdzie prawne granice zachowań przedsiębiorców na rynku zostały już wyznaczone w orzecznictwie sądowym dopuszczalne jest orzekanie kar pieniężnych lub nakładanie wyższych kar pieniężnych, niż w przypadku praktyk, które cechuje swoista „nowość” ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 21 kwietnia 2011 r. sygn. akt III SK 45/10, opubl. Legalis nr 432334).

Niezależnie od przychylenia się do którejkolwiek z przedstawionych linii orzeczniczych, Sąd uznał, że w omawianej sprawie nie mamy do czynienia ze stanem faktycznym, który można kwalifikować jako swoiste novum, a w konsekwencji że odwołująca spółka nie mogła się spodziewać - w związku ze stosowaniem określonych wzorców umownych - sankcji administracyjnych. Chociaż bowiem oceniana decyzja była jedną z pierwszych dotyczących platformy sprzedażowej, to nie można pomijać okoliczności, że Prezes Urzędu, sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy w przeszłości wypowiadali się już w odniesieniu do zasad odnoszących się do klauzul umożliwiających jednostronne wprowadzenie zmian w trwających umowach. Nie mogą mieć one charakteru blankietowego, lecz powinny dokładnie wskazywać okoliczności faktyczne usprawiedliwiające zmianę. Tym samym klauzula modyfikacyjna powinna zostać skonstruowana w taki sposób, aby pozwalała ocenić czy zaistniały podstawy do wprowadzenia zmiany. Sąd nie przyjmuje argumentacji obronnej strony, że dotychczasowe decyzje Prezesa Urzędu i sądów odnosiły się do sklepów internetowych, a nie do dostawców internetowych platform handlowych. Nie ma to żadnego znaczenia, a istota problemu związana jest z zakazem wprowadzania zapisów, które w sposób ogólny i nieweryfikowalny umożliwiają silniejszej stronie stosunku umownego na zmiany trwających umów. Nie jest uzasadnione proste porównanie do charakteru prowadzonej działalności, gdyż zakwestionowane klauzule nie są ściśle powiązane z prowadzeniem internetowej platformy sprzedażowej. Natomiast omawiany zakaz blankietowego, otwartego zastrzeżenia zmian umowy nie powinien być żadnym zaskoczeniem dla strony. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, od wielu lat dyskutowana jest możliwości wprowadzenia klauzuli modyfikacyjnej, która powinna być w sposób dostateczny skonkretyzowana i wskazywać okoliczności uprawniające do zmiany wzorca ( zob. nawet dawne orzecznictwo wyrażone w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 marca 1992 r. sygn. akt III CZP 141/91, uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 maja 1992 r. III CZP 50/92). Treść klauzuli musi zatem wskazywać okoliczności, które mogą być podstawą zmiany umowy przez wydanie wzorca, a ponadto okoliczności te powinny uzasadniać taką zmianę w świetle obiektywnej ich oceny. Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Warszawie - V Wydział Cywilny z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt VI ACa 1067/15, z którego poglądem zgadza się tut. Sąd, klauzula modyfikacyjna powinna wskazywać sytuacje faktyczne, w których może dojść do jednostronnej zmiany stosunku prawnego, oraz kryteria takich zmian po to, by można było ocenić, czy zaistniały przyczyny uzasadniające wydanie nowego wzorca lub dokonanie zmian w już istniejącym i czy poziom reakcji proponenta był usprawiedliwiony w stosunku do rzeczywiście zaistniałych powodów. Klauzula taka powinna być dostatecznie skonkretyzowana i wskazywać okoliczności uprawniające do zmiany wzorca. Sąd Apelacyjny wyraził przy tym sprzeciw zbyt kazuistycznemu sformułowaniu klauzuli modyfikacyjnej, gdyż z uwagi na chociażby na rozwój technologiczny nie jest możliwe przewidzenie wszelkich hipotetycznych sytuacji, które mogłyby uprawniać proponenta do zmiany umowy. Jednakże klauzula nie może uprawniać do zmian, które prowadziłyby do naruszenia istoty umowy (art. 353 k.c.), które dotyczyłyby istotnych elementów umowy oraz nie może mieć blankietowego charakteru. W kontekście przytoczonego poglądu warto przywołać także słuszne stanowisko Prezesa Urzędu, że przedsiębiorca, jako podmiot działający na rynku powinien prowadzić swoją działalność, w tym kształtować warunki świadczonych przez siebie usług, z uwzględnieniem możliwości zmiany (również dla niego niekorzystnej) określonych warunków rynkowych lub zasad współpracy z kontrahentami. To spółka decyduje, na jakie okresy umożliwia konsumentom opłacenie usługi. W przypadku braku możliwości zagwarantowania niezmienności warunków w dłuższych okresach rozliczeniowych ma możliwość oferowania subskrypcji na okresy krótsze ( vide pkt 133 decyzji k. 24v akt sądowych). Warto także przywołać fragment uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 15 lutego 2019 r. sygn. akt I NSK 4/18, którym wyjaśniono, że do skutecznego związania adherenta nowym lub zmienionym wzorcem niezbędna jest podstawa ustawowa lub podstawa kontraktowa w postaci zawartej w treści umowy łączącej proponenta z adherentem klauzuli modyfikacyjnej, przewidującej możliwość wydania nowego wzorca lub dokonania zmiany istniejącego wzorca. Takie stanowisko wynika z podstawowych zasad prawa cywilnego, tj. zasady pacta sunt servanda, zasady autonomii woli i równorzędności stron, zasady sprawiedliwości kontraktowej, które nie pozwalają na zmianę wcześniej zawartej umowy przez jednostronne działanie jednej ze stron, bez porozumienia z drugą stroną stosunku zobowiązaniowego. Klauzula modyﬁkacyjna musi spełniać pewne minimalne standardy, w tym w szczególności powinna być na tyle sprecyzowana, aby była w stanie uchronić adherenta przed arbitralnością proponenta. Powinna jednocześnie konkretyzować okoliczności uzasadniające ewentualną zmianę dotychczasowego albo wydanie nowego wzorca, aby możliwa była ocena zachowania proponenta wydającego wzorzec. Przy tym nie może ona uprawniać do dokonania takich zmian, które naruszałyby istotne elementy umowy ( opubl. OSP 2023/7-8/54).

Jak zauważył w replice na odwołanie Prezes Urzędu zbliżone stanowisko prezentowane jest także w orzecznictwie europejskim ( k. 121 akt sądowych). Dla przykładu w wyroku Trybunał Sprawiedliwości z dnia 21 marca 2013 r. C-92/11 ( opubl. Legalis) stwierdził, że umowa powinna wskazywać w sposób przejrzysty powody i sposób zmiany opłat, tak aby konsument mógł przewidzieć, w oparciu o jasne i zrozumiałe kryteria, ewentualne zmiany tych opłat. Brak informacji w tym zakresie przed zawarciem umowy co do zasady nie może być zrekompensowany samą okolicznością, że w czasie wykonywania umowy konsumenci zostaną poinformowani o zmianie opłat z odpowiednim wyprzedzeniem oraz o ich prawie do rozwiązania umowy, jeżeli nie zamierzają zaakceptować tej zmiany.

Sąd nie podziela przy tym twierdzeń spółki, iż dotychczas wpisane do rejestru klauzul abuzywnych zapisy wskazują jedynie, że niedopuszczalne są takie regulacje, które uprawniałyby do zmiany regulaminu bez podania przyczyny. W uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu przytoczył numery klauzul, z których należy wyprowadzić wniosek, że w odniesieniu do klauzul modyfikacyjnych wymagany jest odpowiedni sposób szczegółowości i konkretyzacji. W klauzuli ujawnionej pod numerem 5563 ( k. 41v akt sądowych) wprost zakwestionowano możliwość zmiany regulaminu właśnie w przypadku „zmiany ceny”.

Dlatego też zadaniem Sądu granice zachowań na rynku związane z wprowadzaniem zmian do wzorców umownych w trakcie trwania stosunku umownego, zostały już określone i powinny znane przedsiębiorcom. Tym, bardziej, że w omawianej sprawie mamy do czynienia z podmiotem działającym na dużą skalę, o wysokich obrotach, który powinien szczególnie zabezpieczyć swą działalność także pod kątem postawy zgodnej z prawem. Nie można przyjąć, że nastąpiło do usprawiedliwione okolicznościami pozostawanie w błędzie co do obowiązujących zasad prawa.

W zakresie wymierzonej kary (...) sp. z o.o. podniosła także zarzuty związane z jej wysokością, która w jej ocenie jest rażąco wygórowana. W tym zakresie zarzuty koncentrowały się przede wszystkim na podkreślaniu udziału obrotu ze świadczenia usług na rzecz konsumentów na podstawie umów zawartych w oparciu o wzorce zawierające klauzule w stosunku do całkowitego obrotu. Powołano się na inną decyzję dotyczącą platformy C2C-Consumer-to-Consumer z dnia 09 maja 202 r. (...) oraz stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 maja 2014 r. sygn. akt III SK 44/13 oraz z dnia 19 października 2019 r. sygn. akt I NSK 62/18. W ocenie Sądu przywołane przykłady nie mogą jednak mieć prostego przełożenia do okoliczności sprawy niniejszej.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy okik Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Przepis ten nie różnicuje różnych gałęzi osiągnięcia tegoż przychodu. Pułap kary dotyczy całego obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę i nie można go ograniczać do poszczególnych gałęzi, czy regionów działania. Kwestią zupełnie odrębną jest przywołane w odwołaniu odniesienie się do konkretnego segmentu rynkowego, w której dopuszczono się kwestionowanej praktyki. Okoliczność ta może wpływać na wysokość kary, a nie na jej maksymalny wymiar. Na marginesie wskazać należy, że wymierzone kary pieniężne nie przekraczają maksymalnego pułapu kar, które mogłyby zostać wymierzona także przy uwzględnieniu przychodów uzyskanych od konsumentów w związku ze świadczeniem usług na podstawie umów zawartych w oparciu o wzorzec zawierający zakwestionowane klauzule [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 42v]. Zupełnie inną kwestią jest określenie kwoty bazowej służącej miarkowaniu kary. W tym zakresie zasadne może się okazać w okolicznościach danej sprawy odniesienie tej kwoty do działalności na określonym rynku przedmiotowym lub geograficznym. Przyjmuje się, że ustalenie wysokości kary w proporcjonalnej wysokości jest kwestią indywidualną, zależną od okoliczności faktycznych danej sprawy. Jednakże w szczególności w sytuacji, gdy np. gdy skutki ograniczają się do określonego rynku (np. regionalnego, zamiast krajowego), bądź działanie ma miejsce na rynku właściwym obejmującym tylko jeden rodzaj towaru oferowanego przez przedsiębiorcę, zasada proporcjonalności może wskazywać na potrzebę zrelatywizowania wymierzonej kary pieniężnej do wysokości przychodów uzyskiwanych na tym węższym rynku ( zob. np. wyrok

Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 20 kwietnia 2017 r. sygn. akt III SK 25/16). Nie można jednak poprzestać na procentowej ocenie relacji między wymierzoną karą a przychodami przedsiębiorcy, gdyż o represyjności nakładanej kary nie decyduje tylko jej procentowy stosunek do przychodów przedsiębiorcy. W sprawie niniejszej należało uwzględnić, że obie kary miały swe źródło w głównej działalności (...) sp. z o.o. W odniesieniu do klauzuli wskazanej w pkt I.1. rozstrzygnięcia mieliśmy przeto do czynienia z podstawową funkcją serwisu tj. z samym korzystaniem z platformy sprzedażowej, a w odniesieniu do klauzuli z punktu I.2. z płatną usługą, która powiązana była z nierozerwalnie oferowaną usługą główną, czyli pakietem darmowych dostaw. Trudno uznać, aby którakolwiek z tych usług miała miejsce w ramach ubocznej działalności strony, a skutki stosowania zakwestionowanych klauzul dotyczyły szerokiego kręgu konsumentów i nie zostały ograniczone do określonego rynku. Zasadniczo więc Sąd nie znajduje w sprawie niniejszej podstaw do miarkowania kary z odniesieniem do wysokości przychodu uzyskanego przy świadczeniu konkretnych usług, do których odnosiły się zakwestionowane klauzule. W sprawie niniejszej kwestia ta nie jest tak oczywista, jak na to wskazuje odwołująca spółka, gdyż niemal cała jej działalność oparta jest na oferowaniu dostępu platformy sprzedażowej i związanym z tym zakupem oraz dostawą zamówionego towaru. Nie sposób oddzielić oferty (...) (...), od głównego przedmiotu działalności. Uwzględniając tę relację nie można opierać się jedynie na prostym porównaniu ogółu przychodów spółki do przychodów związanych ze świadczeniem konkretnej, wyodrębnionej usługi ( por. na gruncie kar telekomunikacyjnych Wyrok Sądu Okręggowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 4 lutego 2021 r. sygn. akt XVII AmT 81/19, opubl. Legalis, Lex). W świetle wykładni językowej art. 106 ust. 1 ustawy okik brak jest normatywnych podstaw do twierdzenia, iż bazę do obliczenia kary powinien stanowić przychód uzyskany przez przedsiębiorcę z tytułu usług, do których odnosi się stosowana przez niego praktyka. Aby bowiem skutecznie zapobiegać wystąpieniu podobnych naruszeń prawa konkurencji w przyszłości, wymiar kary musi być odczuwalny dla konkretnego przedsiębiorcy, a taki poziom można ustalić tylko w odniesieniu do ogólnego poziomu jego przychodów, a nie tylko w odniesieniu do poziomu obrotu związanego z zakazanym działaniem ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 27 października 2021 r. sygn. akt I NSKP 11/21).

Z drugiej strony w uzasadnieniu decyzji w sposób pełny przedstawiono okoliczności rzutujące na wymierzeniu dwóch kar. Wskazano, że oba zakwestionowane wzorce umowne umożliwiały generowanie zadłużania po stronie konsumentów, charakter umów zawieranych w oparciu o te wzorce był odmienny, a poszczególne przesłanki uprawniające do dokonywania zmian warunków umów określone zostały w obu wzorcach nieidentycznie. Strona odwołująca nie zakwestionowała przy tym różnicowania odpłatnego i nieodpłatnego charakteru usług.

Miarkowanie kary musi odbywać się w zgodzie z zasadą proporcjonalności. Można jedynie rozważyć, czy wysokość kary spełniała wymogi wynikające z zasady proporcjonalności, gdy podstawę wymiaru kary stanowiły, tak jak w omawianej sprawie zakwestionowane regulaminy. Z decyzji wynika, że zasada ta była uwzględniania przy ocenie wysokości kary w odniesieniu do każdej ze stosownych klauzul, uwzględniono tak okoliczności łagodzące, jak i obciążające.

W odwołaniu zakwestionowano w tym zakresie:

- ustalenie długiego okresu stosowania klauzul (pkt 177 i 196 decyzji),

- nieuwzględnienie zaniechania stosowanie klauzuli wskazanej w pkt I.2. decyzji,

- nieuwzględnienie znikomej szkodliwości naruszenia.

W przypadku postanowienia wskazanego w pkt 1.1 decyzji datę początkową i umożliwienie konsumentom zawierania na jego podstawie umów stanowi dzień 02 kwietnia 2020 r., a z dniem 22 grudnia 2022 r. spółka zaniechała względem konsumentów stosowania we wzorcu regulaminu. Mamy tu zatem do czynienia z ponad dwuletnim stosowaniem tej klauzuli, co prawidłowo zakwalifikowano jako długotrwałe. Nie można okresu tego usprawiedliwiać prowadzonym postępowaniem przed Prezesem Urzędu i oczekiwaniem na wydanie decyzji zobowiązującej. W każdej chwili strona mogła zaprzestać stosowania zakwestionowanych klauzul, bez oczekiwania na wynik postępowania. Jest to praktyka, z którą tut. Sąd spotkał się w swoim dotychczasowym orzecznictwie. Jak to już omówiono wyżej, fakt że zobowiązanie strony nie zostało przyjęte wynikał z postawy spółki, która pomimo prowadzonych z Prezesem Urzędu rozmów i poczynionych w ich toku pewnych założeń oraz złożonych deklaracji, podjęta decyzja o zamiarze wprowadzenia do regulaminów kolejnej klauzuli, która była z nimi niezgodna.

Nie ma automatyzmu w postaci konieczności zachowania korelacji między wysokością kary, a skróceniem okresu naruszenia. Oczywiście im dłuższy okres czasu stosowania klauzuli abuzywnej, tym bardziej jest ona szkodliwa dla konsumentów. Ale z drugiej strony nawet jej obowiązywanie przez okres roku, nie mogłoby zostać uznane za nieznaczące i nie przekładać się na podwyższenie wymiaru kary ( vide wyjaśnienia Prezesa Urzędu w replice na odwołanie pkt 173 k. 123v akt sądowych). Nie ma tu prostej arytmetyki i okoliczności każdej sprawy podlegać muszą indywidualnej ocenie.

Odnośnie zaniechania stosowania klauzuli wskazanej w pkt I.2. decyzji, to w świetle regulacji art. 111 ustawy okik taka postawa może, ale nie musi, przemawiać za złagodzeniem kary. Norma nakazująca rozważyć zaniechanie praktyki jako okoliczność łagodząca, ma bowiem funkcję regulującą zachowania przedsiębiorcy, a jej celem jest zmotywowanie przedsiębiorców do szybszego dostosowania swoich zachowań do zakazów wynikających z przepisów. Natomiast jak słusznie zdiagnozował Prezes Urzędu zakwestionowana klauzula widniała w treści Regulaminu usługi (...)!” do dnia 21 listopada 2022 r. W dacie tej wprowadzone zostały nowe zapisy jakkolwiek, co znamienne, nowe brzmienie miało zastosowanie do nowych użytkowników tej usługi (tj. konsumentów, którzy wykupili tę usługę od tego dnia) oraz dotychczasowych użytkowników, tylko pod warunkiem jeżeli wyrazili na to zgodę. Oznacza to, że na dzień wydania decyzji nadal funkcjonowały umowy zawierające zakwestionowaną postanowienia.

Prawidłowo w decyzji określono także stopień szkodliwości. Słusznie podkreślono, że zapisy wprowadzone przez (...) sp. z o.o. pozwalały na niemal nieograniczone zmiany w obowiązujących regulaminach, które mogły negatywnie wpłynąć na sferę ekonomiczną konsumentów. Wyraźnie zakreślona została dysproporcja praw i obowiązków, na niekorzyść słabszej strony stosunku umownego. Prawidłowo także zaakcentowano liczbę umów, w których znajdowały się zakwestionowane postanowienia. Uwzględniono także nieumyślność naruszenia ( pkt 168 decyzji k. 28v akt sądowych).

Oceniając zasadność nałożonej kary Sąd miał także na względzie (o czym wspominano już we wcześniejszej części uzasadnienia), że administracyjne kary pieniężne nie mają wyłącznie charakteru sankcji karnych, gdyż ich funkcja nie ogranicza się do represji za naruszenie nakazów i zakazów, ale równie istotna jest jej funkcja prewencyjna i dyscyplinująca. Z jednej strony kara ma zatem być odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, jako reakcja na naruszenie przepisów prawa, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, i to zarówno dla podmiotu karanego, jak i dla całego środowiska (prewencja szczególna i ogólna). Kara ta ma za zadanie motywować adresatów norm prawnych do ich respektowania i służy zapobieżeniu powtórnemu naruszeniu obowiązków w przyszłości. Należy także zgodzić się z twierdzeniem przedstawionym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2012 r. sygn. akt III SK 24/11 ( opubl. OSNP 2013/1-2/25), że sankcje pieniężne nie mają wyłącznie charakteru wymuszająco - prewencyjnego, wobec czego niezasadne jest uznanie, że niedopuszczalne jest nałożenie kary pieniężnej w przypadku zakończenia stanu naruszenia przepisów.

Sąd miał także na uwadze, że w treści art. 106 ustawy okik ustawodawca określił jedynie górną granicę nałożenia kary i pozostawił Prezesowi Urzędu pewien luz decyzyjny. To Prezes bowiem kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców, znając specyfikę rynku i problemy związane ze stosowaniem wzorców niedozwolonych. Powszechnie przyjmuje się, że sąd jedynie wyjątkowo może w tak określoną sankcje ingerować ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis). Oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję w odniesieniu do wysokości nałożonej kary pieniężnej, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego w stopniu uzasadniającym miarkowania kary administracyjnej. W niniejszej sprawie takie przekroczenia nie wykazano.

Na koniec trzeba podkreślić, że nałożone kary nie były wygórowane w odniesieniu do przychodów spółki. Stanowiły one jedynie [dane objęte tajemnicą przedsiębiorstwa ujawnione na k. 123 pkt 167 replika na odwołanie], a tym samym niewielką część kary, jak w świetle obowiązujących regulacji mogła być na spółkę nałożona.

Zarzut pkt I.11. odwołania

Naruszenie art. 23b ust. 2 pkt 2 i ust. 4 ustawy okik poprzez nałożenie środków usunięcia trwających skutków naruszenia (pkt II i III Decyzji) w sytuacji, gdy brak jest trwających skutków stosowania Klauzul, a zatem nałożone środki są nieuzasadnione i nieproporcjonalne w kontekście aktualnego stanu faktycznego i podjętych przez Powoda działań („Zarzut 11”).

Sąd nie podzielił zarzutu odnoszącego się do publikacji informacji na stronie internetowej oraz (...).

Publikacje te dostarczą stosunkowo szerokiemu kręgowi konsumentów niezbędnych informacji dotyczących przysługujących im praw. Pozwoli to na realizację funkcji represyjnej wynikającej z narzucania klauzul abuzywnych, uzupełnionej funkcją prewencyjną, i ostrzegawczą. Tak opublikowana informacja pozwoli zatem na dotarcie jej treści do wszystkich uczestników rynku, w tym także innych przedsiębiorców.

Zakwestionowane rozstrzygnięcie było także uzasadnione, na co słusznie wskazano w uzasadnieniu decyzji, tym że dacie wydania decyzji przez Prezesa Urzędu spółka w przypadku konsumentów związanych umową o usługę (...)!” zawartą przed 21 listopada 2022 r. w dalszym ciągu przyznawała sobie prawo do dokonania jednostronnych zmian warunków umów z konsumentami w oparciu o postanowienie zakwestionowane w decyzji.

Zarzut pkt. I.12. odwołania

Naruszenie art. 77 ust. 1 w zw. z art. 80 ustawy okik i art. 263 §1 i 264 §1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy okik przez obciążenie powoda kosztami postępowania wobec nieprawidłowego ustalenia, że dopuścił się stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów („Zarzut 12”).

Powyższy zarzut, wobec odparcia pozostałych argumentów odwołania i stwierdzenia braku podstaw do zmiany lub uchylenia decyzji Prezesa Urzędu, z oczywistych powodów nie mógł wywołać skutku w toku omawianego postępowania.

Przedstawione argumenty skutkowały oddaleniem w całości odwołania (...) sp. z o.o.

W pkt II wyroku orzeczono o kosztach postępowania mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 108 § 1 k.p.c., w zw. z art. 98 i 99 k.p.c. Podstawę ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej stanowił przepis § 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmA 36/23

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Wiliński

Dodano: 21 lutego 2025, Opublikował(a): Anna Ciesielska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Małgorzata Wiliński
Data wytworzenia informacji: 11 grudnia 2024