Treść orzeczenia XVII AmA 35/20 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

XVII AmA 35/20 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2022-03-14

Sygn. akt XVII AmA 35/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XVII Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Bogdan Gierzyński

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dawniej: (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w W.)

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2019 r., Nr (...)

1. Oddala odwołanie;

2. Zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł ( siedemset dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Bogdan Gierzyński

Wersja jawna

Sygn. akt XVII AmA 35/20

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją z 30 grudnia 2019 r. Nr (...), stosownie do art. 33 ust. 4-6 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2019 r., poz. 369 i 1667), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wszczętego z urzędu przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

I. na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. polegające na nieobniżaniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego całkowitego kosztu kredytu o koszt prowizji, który dotyczy okresu o który skrócono czas obowiązywania umowy, co jest niezgodne z obowiązkiem wynikającym z art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) i godzi w zbiorowe interesy konsumentów, oraz nakazał się zaniechanie jej stosowania,

II. na podstawie art. 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nadał decyzji w zakresie pkt I. rygor natychmiastowej wykonalności,

III. na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nałożył na (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. obowiązek usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów poprzez:

1) złożenie jednokrotnego oświadczenia o następującej treści:

w następujący sposób:

[1] czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff),

[2] tekst oświadczenia wyjustowany,

[3] czcionką pogrubioną (bold) fragment: (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. informuje, że stosowała praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na nieobniżaniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego całkowitego kosztu kredytu o koszt prowizji, który dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy”,

[4] w górnej części strony głównej w domenie (...) i na każdej innej stronie internetowej przedsiębiorcy zastępującej tę stronę w przyszłości, bez możliwości zamknięcia informacji przez użytkownika; oświadczenie ma być widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie (oświadczenie nie może przybrać formy np. rotacyjnego banera czy slajdera), przez okres 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji,

[5] czcionka powinna odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na ww. stronie internetowej, tekst umieszczony w ramce, o rozmiarze takim, aby była ona w całości wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z uwzględnieniem marginesu z każdej strony,

[6] fragment: „Decyzja Prezesa UOKiK nr (...)” będzie stanowić hiperłącze prowadzące do strony internetowej (...);

2) przekazanie pismem za pośrednictwem przedstawicieli (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. albo listem poleconym, w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji każdemu konsumentowi, który w okresie od dnia 16 maja 2016 r. do dnia uprawomocnienia się decyzji spłacił przed terminem pożyczkę udzieloną mu przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., następującej informacji [uzupełnionej odpowiednio o informacje wskazane w nawiasach]:

„W związku z decyzją nr (...) Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2019 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. informuje, że stosowała praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na nieobniżaniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego całkowitego kosztu kredytu o koszt prowizji, który dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, co jest niezgodne z obowiązkiem wynikającym z art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów. Jednocześnie uprzejmie informuję, że w związku z wcześniejszą spłatą przez Panią/Pana pożyczki w celu odzyskania nadpłaconej kwoty istnieje możliwość złożenia reklamacji wraz z podaniem numeru rachunku właściwego do dokonania zwrotu nadpłaty. Reklamację należy przesłać pocztą na adres: [adres do korespondencji (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.] lub drogą mailową na adres: [adres poczty elektronicznej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.]”;

3) dokonanie zwrotu – w ramach przysporzenia konsumenckiego – części prowizji, proporcjonalnie do okresu o który skrócono czas obowiązywania umowy pożyczki w związku z jej wcześniejszą spłatą, konsumentom, którzy, w okresie od dnia 16 maja 2016 r. do dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji spłacili pożyczkę w terminie wcześniejszym niż przewidziany w umowie i złożą reklamację, o której mowa w pkt III.2 niniejszej decyzji. Zwrotu tego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. dokona, stosując tzw. metodę liniową, w terminie 30 (trzydziestu) dni od dnia złożenia reklamacji na numer rachunku bankowego wskazany w reklamacji,

IV. na podstawie art. 77 ust. 1 w związku z art. 80 i 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1096, z późn. zm.) obciążył (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kosztami niniejszego postępowania w kwocie 52,60 zł (słownie: pięćdziesiąt dwa złote 60/100) i zobowiązuje do ich zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (obecnie: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., zaskarżając ją w całości.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji:

1. naruszenie art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083) („Ustawa o kredycie konsumenckim”, „UKK”) poprzez przyjęcie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu całkowity koszt kredytu powinien zostać obniżony również o koszt jednorazowy związany z udzieleniem kredytu (koszt prowizji), co jest sprzeczne z literalnym brzmieniem tego przepisu, który w takim przypadku nakłada obowiązek zwrotu kosztów dotyczących okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy;

2. naruszenie art. 49 ust. 1 i 2 UKK poprzez przyjęcie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu całkowity koszt kredytu powinien zostać obniżony o koszt prowizji w sposób proporcjonalny do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, co jest sprzeczne z brzmieniem art. 49 UKK, który nie reguluje takiego sposobu rozliczania kosztów kredytu, a także z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 („Wyrok w sprawie L.”);

3. naruszenie art. 49 ust. 1 i 2 UKK w związku z art. 24 ust. 1 i 2 UOKK poprzez uznanie, że powód naruszył zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 UOKK wskutek nieobniżania kosztów prowizji w proporcjonalny sposób, podczas gdy istnieją inne sposoby rozliczenia kosztów kredytu w przypadku przedterminowej spłaty uwzględniające słuszny interes konsumenta jednocześnie nie prowadząc do pokrzywdzenia kredytodawcy;

4. naruszenie art. 27 ust. 1 i 2 UOKK oraz zasady nieretroaktywności poprzez ich niezastosowanie na skutek przyjęcia, że powód nie zaniechał praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów z dniem 1 stycznia 2019 r., podczas gdy powód przedstawił dowody świadczące o zastosowaniu nowego, zgodnego z wyrokiem TSUE w sprawie L. sposobu rozliczeń kosztów kredytu w przypadku przedterminowej spłaty;

5. naruszenie art. 26 ust. 2 i 4 UOKK poprzez nałożenie nieproporcjonalnych i nadmiernie wygórowanych obowiązków zmierzających do usunięcia trwających skutków naruszenia, które nie są konieczne do osiągnięcia tego celu, w szczególności poprzez:

(i) nałożenie obowiązku publikacji oświadczenia w okresie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się Decyzji, który jest rażąco długim okresem oraz odbiega od okresów nakładanych przez Prezesa UOKiK w innych sprawach dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów;

(ii) nałożenie obowiązku przekazania oświadczenia pismem za pośrednictwem przedstawicieli powoda albo listem poleconym, podczas gdy korespondencja pomiędzy powodem a jego klientami odbywa się w całości drogą on-line, a zatem forma pisemna jest nieadekwatna do działalności Spółki i oczekiwań konsumentów-klientów powoda;

(iii) nałożenia obowiązków przekazania oświadczenia, umożliwienia złożenia reklamacji oraz zwrotu części prowizji konsumentom, którzy dokonali wcześniejszej spłaty kredytu już po wydaniu Decyzji, a przed jej uprawomocnieniem się, podczas gdy w okresie po doręczeniu Decyzji powodowi a przed jej uprawomocnieniem się, konsumenci ci otrzymają już zwrot części prowizji stosownie do obowiązku wynikającego z rygoru natychmiastowej wykonalności.

6. naruszenie art. 107 § 1 pkt 5 KPA w związku z art. 83 UOKK poprzez niewskazanie w sentencji Decyzji metody obniżenia całkowitego kosztu kredytu, w szczególności poprzez brak wskazania, czy chodzi o rozliczenie proporcjonalne według metody liniowej, co powoduje, że Decyzja w tym zakresie może być różnie intepretowana, a w konsekwencji niewykonalna;

7. naruszenie art. 103 UOKK oraz art. 108 KPA w związku z art. 83 UOKK i nałożenie rygoru natychmiastowej wykonalności w zakresie pkt I Decyzji, polegające na:

(i) błędnej wykładni ustawowych przesłanek rygoru natychmiastowej wykonalności, w tym pominięcia przesłanki niezbędności rygoru do realizacji celów zaskarżonej Decyzji, oraz niewykazaniu, aby ważny interes konsumentów wymagał nałożenia rygoru;

(ii) nieuwzględnieniu groźby niepowetowanej szkody oraz groźby nieodwracalnych lub trudno odwracalnych skutków dla działalności powoda;

(iii) nałożeniu rygoru natychmiastowej wykonalności, pomimo że obowiązki wskazane w pkt I Decyzji zostały określone w sposób niejednoznaczny i niejasny, a nadto sprzeczny z pkt III Decyzji, co uniemożliwia lub znacznie utrudnia wykonanie Decyzji.

W oparciu o powyższe zarzuty wnoszę o uwzględnienie odwołania oraz:

1) uchylenie zaskarżonej Decyzji w całości lub

2) zmianę Decyzji w całości i umorzenie postępowania wobec braku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów;

ewentualnie, w razie nieuwzględnienia ww. wniosków,

3) zmianę zaskarżonej Decyzji w całości poprzez stwierdzenie zaniechania praktyki z dniem 1 stycznia 2019 r. na podstawie art. 27 ust. 2 UOKK oraz uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności i odstąpienie od nałożenia dodatkowych obowiązków, o których mowa w art. 26 ust. 2 UOKK;

ewentualnie, w razie nieuwzględnienia wniosku z pkt 3),

4) zmianę zaskarżonej Decyzji w pkt III poprzez zmianę nałożonych obowiązków zmierzających do usunięcia trwałych skutków naruszenia w następujący sposób: (i) skrócenie okresu publikacji oświadczenia na stronie głównej w domenie (...) lub każdej innej stronie internetowej powoda zastępującej tę stronę w przyszłości do okresu 3 miesięcy, (ii) zmianę sposobu realizacji obowiązku informacyjnego poprzez usunięcie wymogu formy pisemnej i dopuszczenie przekazania informacji w formie wiadomości w serwisie internetowym Spółki, SMS-em, w wiadomości e-mail lub w innej postaci elektronicznej z wykorzystaniem podobnego środka komunikacji elektronicznej oraz (iii) ograniczenie zakresu zastosowania obowiązków wynikających z pkt III Decyzji do konsumentów, którzy dokonali przedterminowej spłaty w okresie od dnia 11 września 2019 r. do dnia doręczenia powodowi Decyzji.

a także:

5) przeprowadzenie rozprawy w przedmiocie wniosku o wstrzymanie wykonania Decyzji;

6) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odwołujący wniósł ponadto o dopuszczenie następujących dowodów:

7) dowodu z przesłuchania świadka, ewentualnie dopuszczenie złożenia przez świadka zeznań na piśmie w przypadku niewyznaczenia rozprawy w przedmiocie wniosku o wstrzymanie wykonania Decyzji: K. L., pracownika Spółki, dla wykazania następujących faktów: wdrożenia nowej metody rozliczania wszystkich kosztów kredytu stosowanej przez Spółkę od 1 stycznia 2019 r. oraz negatywnych skutków wynikających z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu konsumenckiego dla działalności Spółki;

8) dowodu z przesłuchania strony: P. K., Wiceprezesa Zarządu Spółki, dla wykazania następujących faktów: wdrożenia nowej metody rozliczania wszystkich kosztów kredytu stosowanej przez Spółkę od 1 stycznia 2019 r. oraz negatywnych skutków wynikających z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu konsumenckiego dla działalności Spółki.

W piśmie przygotowawczym z 31 lipca 2021 r. powód z uwagi na konieczność zmiany wniosku ewentualnego (wniosek oznaczony numerem 4) sformułowanego w petitum odwołania Powoda z dnia 5 lutego 2020 r. Wskazał, że:

W punkcie 4) petitum odwołania z dnia 5 lutego 2020 r., w części poświęconej wnioskom odwołania, Powód złożył wniosek ewentualny o zmianę punktu III. decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z 30 grudnia 2019 roku, wydanej w sprawie o sygn. akt (...) („Decyzja”) poprzez zmianę nałożonych obowiązków zmierzających do usunięcia trwałych skutków naruszenia w następujący sposób:

(i) skrócenie okresu publikacji oświadczenia na stronie głównej w domenie (...) lub każdej innej stronie internetowej powoda zastępującej tę stronę w przyszłości do okresu trzech miesięcy,

(ii) zmianę sposobu realizacji obowiązku informacyjnego poprzez usunięcie wymogu formy pisemnej i dopuszczenie przekazania informacji w formie wiadomości w serwisie internetowym Spółki, SMS-em, w wiadomości e-mail lub w innej postaci elektronicznej z wykorzystaniem podobnego środka komunikacji elektronicznej oraz

(iii) ograniczenie zakresu zastosowania obowiązków wynikających z pkt III. Decyzji do konsumentów, którzy dokonali przedterminowej spłaty w okresie od dnia 11 września 2019 r. do dnia doręczenia powodowi Decyzji.

Po wniesieniu odwołania Powód dokonał szczegółowej analizy czynności koniecznych do wypełnienia obowiązków nałożonych w punkcie III. Decyzji oraz kalkulacji kosztów związanych z obowiązkiem informacyjnym nałożonym w punkcie III.2. zaskarżonej Decyzji. Analiza ta wykazała, że spełnienie tych obowiązków łączy się z nieproporcjonalnym kosztami po stronie (...), a nadto wiązałaby się z rzeczywistą uciążliwością dla klientów Spółki.

Powód, jak wskazał, dostrzegł potrzebę modyfikacji wniosku ewentualnego nr 4 (i) i (ii) petitum odwołania poprzez sprecyzowanie sposobu publikacji oświadczenia na stronie głównej w domenie (...) a także modyfikację i uszczegółowienie obowiązku informacyjnego wskazanego w punkcie III.2. Decyzji. Jednocześnie Powód w pełni podtrzymuje wnioski główne ad 1) i 2) oraz wniosek ewentualny z punktu 3) petitum odwołania, w szczególności wnioski o uchylenie lub zmianę zaskarżonej Decyzji.

Powód dokonał modyfikacji wniosku ewentualnego z punktu 4) petitum odwołania wnosząc, w razie nieuwzględnienia wniosku wskazanego w punkcie 3) petitum odwołania, o zmianę zaskarżonej Decyzji w pkt III. poprzez zmianę nałożonych obowiązków zmierzających do usunięcia trwałych skutków naruszenia w następujący sposób:

• zobowiązanie do publikacji oświadczenia o treści wskazanej w Decyzji, na stronie głównej w domenie (...) lub każdej innej stronie internetowej powoda zastępującej tę stronę w przyszłości, w postaci linku przekierowującego, po kliknięciu, do treści ww. oświadczenia, przy czym: (a) komunikat oświadczenia ma zostać sformułowany ciemną czcionką na białym tle, (b) oświadczenie będzie zamieszczone w górnej części strony głównej (...) lub każdej innej stronie zastępującej tę stronę w przyszłości, z możliwością zamknięcia przez konsumenta, (c) tekst oświadczenia zostanie wyrównany do lewej strony, (d) zastosowana czcionka będzie odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na stronie internetowej powoda; w okresie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się Decyzji, oraz

• zobowiązanie do jednorazowego przesłania do konsumentów, w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się Decyzji, za pośrednictwem poczty elektronicznej, na najbardziej aktualne adresy email będące w dyspozycji (...), informacji o poniższej treści:

„W związku z decyzją nr (...) Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2019 r. (...) sp. z o. o. z siedzibą w W., następca (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., informuje, że stosowała praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na nieobniżaniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego całkowitego kosztu kredytu o koszt prowizji, który dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, co jest niezgodne z obowiązkiem wynikającym z art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów. Jednocześnie uprzejmie informuję, że w związku z wcześniejszą spłatą przez Panią/Pana pożyczki w celu odzyskania nadpłaconej kwoty istnieje możliwość złożenia reklamacji wraz z podaniem numeru rachunku właściwego do dokonania zwrotu nadpłaty. Reklamację należy złożyć poprzez wypełnienie formularza znajdującego się na stronie [adres dedykowanej strony internetowej zawierającej formularz] lub przesiać pocztą na adres: [adres do korespondencji (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.];

• ograniczenie zakresu zastosowania obowiązków wynikających z pkt III.2. Decyzji do konsumentów, którzy dokonali przedterminowej spłaty w okresie od dnia 11 września 2019 r. do dnia doręczenia powodowi Decyzji (w tej części wniosek odwołania pozostaje bez zmian).

• [Obowiązek publikacyjny] W pkt 111.1. Decyzji zobowiązano Powoda do publikacji oświadczenia o treści wskazanej w Decyzji przez sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się Decyzji.

W piśmie przygotowawczym z 20 sierpnia 2021 r. pozwany wniósł o:

1) oddalenie odwołania w całości,

2) oddalenie wniosków dowodowych Spółki,

3) zasądzenie kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych.

W piśmie przygotowawczym z 27 stycznia 2022 r. powód wniósł o:

1) dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka R. S. - Dyrektora Finansowego i Dyrektora ds. Ryzyka w (...) (wezwanie na adres Powoda, adres email: (...)) na okoliczność kosztów finansowych ponoszonych przez Spółkę w związku z proporcjonalnym rozliczeniem prowizji od kredytu konsumenckiego w przypadku jego przedterminowej spłaty oraz wpływie tych kosztów na wyniki finansowe Spółki;

2) dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka K. L. (adres email: (...) również na okoliczność kosztów związanych z wysyłką listów poleconych zawierających informacje o możliwości złożenia reklamacji, do klientów, którzy otrzymali już proporcjonalny zwrot kosztów kredytu konsumenckiego (tym samym Powód rozszerzył tezę dowodową odnośnie do tego świadka zawartą w pkt 7) petitum odwołania w części zawierającej wnioski odwołania);

3) dopuszczenie dowodu z dokumentów załączonych do niniejszego pisma, tj. - Zestawienie kosztów wysłania listów poleconych i obsługi listów niedoręczonych

- Wydruk decyzji (...) z dnia 9 lipca 2021 r.

a także

4) cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania w charakterze strony Pana P. K. (pkt 8) petitum odwołania w części zawierającej wnioski odwołania), albowiem nie pełni on już funkcji członka zarządu (...).

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) jest przedsiębiorcą wpisanym do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem (...). Spółka figuruje pod numerem (...) w rejestrze instytucji pożyczkowych prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Spółka udziela kredytów konsumenckich, określonych w art. 3 ust. 2 pkt 1 ukk, zawierając z konsumentami umowy na odległość (przy wykorzystaniu strony internetowej w domenie (...) oraz drogą telefoniczną) oraz za pośrednictwem szeregu pośredników kredytowych, związanych ze Spółką umowami o współpracy. Udzielając pożyczek Spółka zawiera z konsumentami umowy pod nazwą (...),na okres od 3 do 24 miesięcy, oraz umowy pod nazwą „Umowa Konsolidacyjna (...).pl”, na okres od 2 miesięcy i jednego dnia do 24 miesięcy.

W przypadku pierwszej pożyczki Spółka nie pobiera od klientów odsetek ani prowizji. W przypadku kolejnych pożyczek w umowie zastrzegane są na rzecz pożyczkodawcy odsetki w wysokości [usunięto] w skali roku oraz prowizja. W przypadku kolejnych pożyczek prowizja ustalana jest w wysokości [usunięto]. Spółka ponadto pobiera także jednorazową opłatę za przesunięcie terminu spłaty, również określaną jako „prowizja”, w wysokości [usunięto]. Oplata ta jest opcjonalna i nie wchodzi w zakres rozważań będących przedmiotem niniejszej decyzji, w których termin „prowizja” używany jest w odniesieniu do opłaty stanowiącej wynagrodzenie pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki. /k. 22-28 akt adm. - pismo Spółki z dnia 27 czerwca 2017 r./

Pozaodsetkowy koszt pożyczki, który zobowiązany jest ponieść konsument w związku z umową pożyczki zawieraną z (...) - poza odsetkami umownymi - stanowią prowizje. Zgodnie z postanowieniami zawieranych przez nią umów: „Całkowity Koszt Pożyczki oznacza wszelkie koszty, jakie Pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z Pożyczką;", natomiast „Prowizja oznacza koszt związany z przygotowaniem oraz udzieleniem Pożyczki, stanowiący wynagrodzenie Pożyczkodawcy, który Pożyczkobiorca zobowiązany jest uiścić w wysokości podanej w Umowie” [odpowiednio: § 1 pkt 7 i pkt 21 Umowy Elastycznej Pożyczki Ratalnej (...).pl, podobnie §1 pkt 6 i pkt 19 Umowy Konsolidacyjnej (...).pl].

Umowy zawierane przez Spółkę z konsumentami zawierają następujące postanowienie dotyczące wcześniejszej spłaty pożyczki: „W przypadku przedterminowej całkowitej spłaty Pożyczki, Całkowity Koszt Pożyczki ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania Umowy chociażby Pożyczkobiorca poniósł je przed spłatą. Pożyczkobiorca nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek od kwoty wcześniej spłaconej za okres pozostały do końca okresu Umowy. [§ 9 ust. 2 Umowy elastycznej pożyczki ratalnej (...).pl, podobnie § 8 ust. 2 Umowy konsolidacyjnej (...).pl]. Umowy zawierają ponadto postanowienie, zgodnie z którym: „W przypadku spłaty części Pożyczki przed Terminem Spłaty Raty Pożyczki, ust. 2 stosuje się odpowiednio.” (§ 9 ust. 3 Umowy elastycznej pożyczki ratalnej (...).pl, podobnie § 8 ust. 3 Umowy konsolidacyjnej (...).pl]. Umowy zawierają również postanowienie przewidujące wcześniejszą spłatę kredytu w następstwie jej wypowiedzenia przez konsumenta: „W przypadku wypowiedzenia Umowy, Pożyczkobiorca jest zobowiązany do dokonania spłaty dotychczas niespłaconej kwoty Pożyczki wraz z należną Prowizją i opłatami oraz należnymi odsetkami do dnia spłaty w ciągu 30 dni od daty złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy” [§ 13 ust. 1 Umowy elastycznej pożyczki ratalnej (...).pl, podobnie § 12 ust. 1 Umowy konsolidacyjnej (...).pl]. Umowy nie przewidują redukcji w takiej sytuacji całkowitego kosztu kredytu w części stanowiącej prowizję. /k. 54, k. 62, k. 78, k. 329, k. 343, k. 357 akt adm. - przykładowe umowy]

W toku postępowania wyjaśniającego Spółka wyjaśniła, że w przypadku spłaty przez konsumenta całości lub części kredytu przed terminem całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o odsetki, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Spółka zajmuje stanowisko, że w przypadku zawieranych przez nią umów odsetki stanowią jedyny element całkowitego kosztu kredytu, który ulega obniżeniu w przypadku spłaty pożyczki przed terminem. W wykorzystywanym przez Spółkę systemie informatycznym dokonywane jest w takiej sytuacji przeliczenie kwoty odsetek, jakie konsument zobowiązany jest uiścić w związku z pożyczką. /k. 31 akt adm. - pismo Spółki z dn. 27 czerwca 2017 r./

Spółka przedstawiła również stanowisko, że opłata za przedłużenie spłaty jest niezwiązana z okresem trwania umowy lecz ze zmianą jej warunków (terminu spłaty), ma charakter jednorazowy i również nie podlega redukcji w przypadku przedterminowej spłaty kredytu.

W toku niniejszego postępowania Spotka podtrzymała swoje stanowisko, wyjaśniając w odpowiedzi na zawiadomienie o sformułowanym w tym zakresie zarzucie, że „wszystkie prowizje pobierane przez Spółkę stanowiły jednorazową płatność za udzielenie pożyczki lub za dokonanie zmiany jej warunków, i tym samym nie mieściły się w zakresie hipotezy art. 49 ust. 1 ukk”. /k. 221 akt adm./

Spółka przedstawiła również stanowisko, w świetle którego „wypowiedzenie umowy oraz przedterminowa spłata kredytu to dwa zupełnie odmienne od siebie mechanizmy. Wypowiedzenie to czynność prawnokształtująca w wyniku której dochodzi do zmiany pierwotnie ustalonego terminu spłaty pożyczki. Przedterminowa spłata z kolei to czynność faktyczna polegająca na spłacie zadłużenia przed terminem spłaty (...). Art. 49 ust. 1 ukk odnosi się wyłącznie do sytuacji przedterminowej spłaty (...)”. /k. 220-222 akt adm. - pismo Spółki z dnia 17 kwietnia 2019 r./

Spółka podniosła, że [tajemnica przedsiębiorstwa], Spółka wyjaśniła, że „tak jak każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą staje przed koniecznością podjęcia decyzji w przedmiocie sposobu uzyskania środków finansowych niezbędnych do prowadzenia tej działalności. Podstawowe dostępne na rynku sposoby finansowania to finansowanie dłużne oraz finansowanie kapitałowe, zaś ich dobór zasadniczo należy do przedsiębiorcy, zgodnie z zasadą wolności działalności gospodarczej (...)”.

Zestawione przez Spółkę koszty [tajemnica przedsiębiorstwa]. /k. 220 akt adm. - pismo Spółki z dnia 17 kwietnia 2019 r., k. 234-238 akt adm. - pismo Spółki z dnia 6 sierpnia 2019 r./

Po zmianie praktyki, dokonanej przez Spółkę od dnia 1 stycznia 2019 r. treść postanowień regulujących kwestię wcześniejszej spłaty zamieszczanych w umowach zawieranych z konsumentami nie uległa zmianie, natomiast zmieniony został, na korzyść klientów, sposób dokonywanego rozliczenia, w ramach którego klient otrzymuje zwrot części nadpłaconej kwoty prowizji. W przedstawionym przykładzie dotyczącym kredytu w wysokości 4 000,00 zł udzielonego na okres 12 miesięcy, klient zobowiązany był ponieść koszt prowizji w wysokości 2 200,00 zł. Wobec spłaty całkowitej kwoty do zapłaty po upływie 9 miesięcy (to jest 92 dni przed terminem) Spółka dokonała rozliczenia przy założeniu kosztu prowizji w takiej wysokości, jaka byłaby przez nią zastrzeżona w umowie zawartej na 9 miesięcy, to jest w kwocie 1 900,00 zł. W rozliczeniu z klientem Spółka, oprócz kwoty odsetek nadpłaconej w ratach stałych za skrócony okres kredytowania, zwróciła klientowi 300,00 zł kwoty nadpłaconej z tytułu prowizji. W przypadku rozliczenia kosztu prowizji proporcjonalnie do długości okresu, o który skrócono okres kredytowania (to jest o 92 z 365 dni), kwota zwrotu z tego tytułu wynosiłaby 555,00 zł, to jest o 255,00 zł (85 %) więcej (dla przejrzystości kwoty i okresy zostały zaokrąglone do pełnych złotych i miesięcy w stosunku do faktycznie występujących w przykładzie). /k. 483-494 akt adm. - przedłożona przykładowa umowa z rozliczeniem przedterminowej spłaty/

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym oraz twierdzeń stron, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane. Powód nie kwestionował w odwołaniu faktu naruszenia obowiązku stosowania się do ograniczeń.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie nie sługuje na uwzględnienie.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083) poprzez:

- przyjęcie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu całkowity koszt kredytu powinien zostać obniżony również o koszt jednorazowy związany z udzieleniem kredytu (koszt prowizji), co jest sprzeczne z literalnym brzmieniem tego przepisu, który w takim przypadku nakłada obowiązek zwrotu kosztów dotyczących okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy.

- przyjęcie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu całkowity koszt kredytu powinien zostać obniżony o koszt prowizji w sposób proporcjonalny do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, co jest sprzeczne z brzmieniem art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, który nie reguluje takiego sposobu rozliczania kosztów kredytu, a także z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 („Wyrok w sprawie L.”);

- uznanie, że powód naruszył zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wskutek nieobniżania kosztów prowizji w proporcjonalny sposób, podczas gdy istnieją inne sposoby rozliczenia kosztów kredytu w przypadku przedterminowej spłaty uwzględniające słuszny interes konsumenta jednocześnie nie prowadząc do pokrzywdzenia kredytodawcy.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy. W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że naruszenie art. 49 ust. 1i 2 ustawy z o kredycie konsumenckim stanowi działanie naruszające zbiorowe interesy konsumentów i stanowi podstawę do wydania decyzji przewidzianej w art. 27 ust 2 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Naruszenie prawa jest kategorią obiektywną, polegająca na zachowaniu się niezgodnym z treścią prawa. Istnienie wątpliwości interpretacyjnych jest indyferentne dla faktu naruszenie prawa. Wykładnia, a więc interpretacja prawa jest procesem zmierzającym do ustalenia znaczenia przepisu prawa i ustalenia treści zawartych w nim norm prawnych. Nie tworzy on więc nowego obowiązku lecz wywodzi go z istniejącej normy prawnej. Wątpliwości interpretacyjne podmiotu nie mają w związku z tym znaczenia dla oceny, czy jego zachowanie naruszało prawo, czy nie.

Przepis z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi, że w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. W przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio. Z kolei art. 5 pkt 6 u.k.k. definiując całkowity koszt kredytu, określa go jako "wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta". Jego wspólnotowy odpowiednik - art. 3 pkt g dyrektywy 2008/48/WE - wskazuje, że "całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta" oznacza wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych; uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

Artykuł 22 Dyrektywy 2008/48/WE, zatytułowany "Harmonizacja i bezwzględnie wiążący charakter niniejszej dyrektywy" w ust. 1 stanowi, że "W zakresie, w jakim niniejsza dyrektywa zawiera zharmonizowane przepisy, państwa członkowskie nie mogą utrzymywać w swoim prawie krajowym ani wprowadzać do niego przepisów odbiegających od tych, które zostały ustanowione w niniejszej dyrektywie".

Przystępując do Unii Europejskiej, Polska, na mocy Traktatu Ateńskiego zawartego 16 kwietnia 2003 r., od dnia akcesji jest związana postanowieniami traktatów założycielskich i wspólnotowych aktów prawnych przyjętych przed dniem przystąpienia. W konsekwencji Polska stała się również adresatem dyrektyw, o ile są one skierowane do wszystkich państw członkowskich. W zakresie umów o kredyt konsumencki taką powszechną dyrektywą jest Dyrektywa 2008/48/WE.

Uwzględniając powyższe relacje pomiędzy prawem unijnym i prawem krajowym należy podnieść, że już po przedstawieniu niniejszego zagadnienia, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wyrokiem z 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 (...) sp. z o.o. przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. S., (...) Bank S.A. oraz (...) S.A. dokonując wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 2008/48/WE wskazał, że przepis ten należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia TSUE podniósł, że art. 3 lit. g omawianej dyrektywy definiuje "całkowity koszt kredytu" jako obejmujący wszystkie koszty, łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych. Definicja ta nie zawiera zatem żadnego ograniczenia dotyczącego okresu obowiązywania danej umowy o kredyt. W ocenie TSUE skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku. TSUE podzielając opinię rzecznika generalnego podkreślił, że zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie przez konsumenta lub sąd kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy.

Według TSUE włączenie kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 Dyrektywy (...), który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej Dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.

TSUE zauważył też, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt.

Uwzględniając powyższe rozważania TSUE odpowiedział na pytane prejudycjalne, że art. 16 ust. 1 Dyrektywy (...) należy interpretować w ten sposób, iż prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Zgodnie ze stanowiskiem TSUE, redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania. Kompetencja do dokonania przez TSUE wiążącej wykładni omawianej Dyrektywy wynika z treści art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (vide Uchwała SN z 12.12.2019 r., III CZP 45/19, OSNC 2020, nr 10, poz. 83).

W świetle powyższego należało uznać, że nieobniżanie kosztów prowizji w proporcjonalny sposób naruszało art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Nie zasługuje na uwzględnienie również zarzut naruszenia art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz zasady nieretroaktywności poprzez ich niezastosowanie na skutek przyjęcia, że powód nie zaniechał praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów z dniem 1 stycznia 2019 r., podczas gdy powód przedstawił dowody świadczące o zastosowaniu nowego, zgodnego z wyrokiem TSUE w sprawie L. sposobu rozliczeń kosztów kredytu w przypadku przedterminowej spłaty.

Wyrok TSUE dokonywał jedynie wykładni prawa a nie jego nowelizacji. Wykładnia, a więc interpretacja prawa jest procesem zmierzającym do ustalenia znaczenia przepisu prawa i ustalenia treści zawartych w nim norm prawnych. Nie tworzy on więc nowego obowiązku lecz wywodzi go z istniejącej normy prawnej. Zasada nieretroaktywności nie znajduje więc zastosowania.

Okolicznościami bezspornymi jest, że z dniem dnia 1 stycznia 2019 r. treść postanowień regulujących kwestię wcześniejszej spłaty zamieszczanych w umowach zawieranych z konsumentami nie uległa zmianie, natomiast zmieniony został, na korzyść klientów, sposób dokonywanego rozliczenia, w ramach którego klient otrzymuje zwrot części nadpłaconej kwoty prowizji.

W przypadku kredytu w wysokości 4 000,00 zł udzielonego na okres 12 miesięcy, klient zobowiązany był ponieść koszt prowizji w wysokości 2 200,00 zł. Wobec spłaty całkowitej kwoty do zapłaty po upływie 9 miesięcy (to jest 92 dni przed terminem) powód dokonała rozliczenia przy założeniu kosztu prowizji w takiej wysokości, jaka byłaby przez nią zastrzeżona w umowie zawartej na 9 miesięcy, to jest w kwocie 1 900,00 zł. Oprócz kwoty odsetek nadpłaconej w ratach stałych za skrócony okres kredytowania, powód zwróciłby klientowi 300,00 zł kwoty nadpłaconej z tytułu prowizji. W przypadku rozliczenia kosztu prowizji proporcjonalnie do długości okresu, o który skrócono okres kredytowania (to jest o 92 z 365 dni), kwota zwrotu z tego tytułu wynosiłaby 555,00 zł, to jest o 255,00 zł (85 %) więcej (dla przejrzystości kwoty i okresy zostały zaokrąglone do pełnych złotych i miesięcy w stosunku do faktycznie występujących w przykładzie). (dowód: k: 483-494 akt admin.). Sąd w związku z tym pominął wniosek dowodowy powoda o przesłuchanie w charakterze świadka K. L. i w charakterze strony P. K. wykazania faktów: wdrożenia nowej metody rozliczania wszystkich kosztów kredytu stosowanej przez Spółkę od 1 stycznia 2019 r. oraz negatywnych skutków wynikających z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu, gdyż wdrożenie przez powoda nowej metody rozliczania wszystkich kosztów od 1 stycznia 2019 r. jest bezsporne, zaś negatywne skutki wynikające z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, gdyż nie legitymizują naruszenia art.49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Po 1 stycznia 2019 r. koszt prowizji nie był zatem proporcjonalnie obniżany o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, ale w oparciu o koszty innej umowy (9 miesięcznej), której konsument nie zawarł. Nie odpowiadało to zasadzie wyrażonej w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 26 ust. 2 i 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie nieproporcjonalnych i nadmiernie wygórowanych obowiązków zmierzających do usunięcia trwających skutków naruszenia, które nie są konieczne do osiągnięcia tego celu, zważyć należało, że przepis ten stanowi, że w decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. Użyte słowo „może” oznacza, że uprawnienie do środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu należy do sfery tzw. uznania administracyjnego. Do organu administracji należy ocena przesłanek wydania określonej decyzji uznaniowej, jak również - niezależnie od wyników tej oceny - wybór jednego z możliwych sposobów rozstrzygnięcia sprawy. Uznaniowy charakter decyzji nie wyłącza dopuszczalności jej kontroli sądowej, ale ją ogranicza. Sądowa kontrola tego rodzaju decyzji obejmuje zatem jedynie ocenę, czy postępowanie poprzedzające jej wydanie zostało przeprowadzone w zgodzie z przepisami prawa - czy podjęto wszelkie niezbędne kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, czy zebrano zatem wszystkie dowody w celu ustalenia istnienia bądź nieistnienia ustawowych przesłanek decyzji uznaniowej oraz czy decyzja ta nie nosi cech dowolności. Sam wybór rozstrzygnięcia, którego organ dokonuje samodzielnie kierując się pozaprawnymi kryteriami słuszności i celowości, pozostaje poza kontrolą sądowo-administracyjną (wyroki NSA z: 28 sierpnia 1996 r., ; 11 września 1996 r., SA/Ka 1543/95; 14 kwietnia 1999 r., I SA/Łd 494/97; 5 listopada 1998 r., III SA 1745/97; 12 kwietnia 2000 r., ; 22 maja 2001 r., III SA 2372/00; 18 października 2001 r., II SA 3340/00; 11 kwietnia 2003 r., III SA 1344/02; 26 października 2012 r., ; zob. też wyrok WSA w Szczecinie z 12 stycznia 2005 r., SA/Sz 2459/03; wyrok WSA w Kielcach z 23 sierpnia 2006 r., I SA/Ke 172/06; wyroki WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 13 listopada 2008 r., I SA/Go 641/08 oraz z 16 lipca 2015 r., ; wyrok WSA w Gliwicach z 18 listopada 2009 r., IV SA/Gl 303/09; wyrok WSA w Poznaniu z 10 lutego 2011 r., IV SA/Po 1035/10; wyrok WSA w Olsztynie z 19 marca 2015 r., II SA/Ol 43/15; wyroki WSA w W. z: 3 października 2005 r., ; 28 lutego 2006 r., II SA/Wa 2137/05; 29 marca 2011 r., II SA/Wa 219/11; 23 stycznia 2019 r., VI SA/Wa 1678/18) – (Wyrok SN z 27.11.2019 r., I NSK 95/18, LEX nr 2817533.).

Ponieważ z przedstawionych wyżej względów wydanie decyzji określonej art.26 ust. 1 ustawy okik było zasadne istniała podstawa do skorzystania przez Prezesa UOKiK z uprawnienia określonego w ust. 2 tego przepisu.

Równocześnie zważyć należało, że powód nie przedstawił zarzutu przekroczenia granic uznania administracyjnego ograniczając się do ograniczenia orzeczonego środka do bardziej względnego dla siebie zakresu. Sformułowane zarzuty zawierają jedynie własna subiektywna ocenę, że nałożone obowiązki zmierzające do usunięcia trwających skutków naruszenia są nieproporcjonalne, nadmiernie wygórowanych obowiązków i nie są konieczne do osiągnięcia tego celu. Nie stanowi to podstawy do uznania, że granice uznania administracyjnego zostały przekroczone. Koszty i konsekwencja finansowe wynikające z konieczności usunięcia skutków naruszenia prawa nie mają znaczenia, gdyż celem ochrony prawnej udzielanej konsumentom jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem niezależnie od związanych z tym kosztów i trudności.

Z tego też względu należało pominąć wnioski o dopuszczenie:

1. dowodu z przesłuchania świadka, ewentualnie dopuszczenie złożenia przez świadka zeznań na piśmie w przypadku niewyznaczenia rozprawy w przedmiocie wniosku o wstrzymanie wykonania Decyzji: K. L., pracownika Spółki, dla wykazania następujących faktów: wdrożenia nowej metody rozliczania wszystkich kosztów kredytu stosowanej przez Spółkę od 1 stycznia 2019 r. oraz negatywnych skutków wynikających z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu konsumenckiego dla działalności Spółki;

2. dowodu z przesłuchania świadka R. S. - Dyrektora Finansowego i Dyrektora ds. Ryzyka w (...) na okoliczność kosztów finansowych ponoszonych przez Spółkę w związku z proporcjonalnym rozliczeniem prowizji od kredytu konsumenckiego w przypadku jego przedterminowej spłaty oraz wpływie tych kosztów na wyniki finansowe Spółki;

3. dowodu z przesłuchania świadka K. L. na okoliczność kosztów związanych z wysyłką listów poleconych zawierających informacje o możliwości złożenia reklamacji, do klientów, którzy otrzymali już proporcjonalny zwrot kosztów kredytu konsumenckiego (tym samym Powód rozszerzył tezę dowodową odnośnie do tego świadka zawartą w pkt 7) petitum odwołania w części zawierającej wnioski odwołania);

4. dowodu z przesłuchania strony: P. K., Wiceprezesa Zarządu Spółki, dla wykazania następujących faktów: wdrożenia nowej metody rozliczania wszystkich kosztów kredytu stosowanej przez Spółkę od 1 stycznia 2019 r. oraz negatywnych skutków wynikających z proporcjonalnej metody rozliczeń kosztów kredytu konsumenckiego dla działalności Spółki

- jako dotyczących okoliczności nie mających znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Zważyć przy tym należało, że zbieżność przedmiotu postępowania w przypadku decyzji nr (...) z 19.09.2019 r. , (...) z 14.10.2019 r. i (...) z 2.10.2019 r. nie oznacza, że okoliczności tych spraw były podobne, zwłaszcza jeśli chodzi o zasięg i skalę stosowanej praktyki.

Przedstawiony wyżej zarzut, należało uznać za bezzasadny.

Równie bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 107 § 1 pkt 5 k.p.a. w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez niewskazanie w sentencji Decyzji metody obniżenia całkowitego kosztu kredytu, w szczególności poprzez brak wskazania, czy chodzi o rozliczenie proporcjonalne według metody liniowej, co powoduje, że Decyzja w tym zakresie może być różnie intepretowana, a w konsekwencji niewykonalna. Powołany przepis, ani żaden inny, nie przewiduje obowiązku określania przez Prezesa UOKiK wskazywania czy chodzi o rozliczenie proporcjonalne według metody liniowej. Zarówno treść rozstrzygnięcia zaskarżonej decyzji jak i jej uzasadnienie, nie pozostawiają wątpliwości, że obniżenie całkowitego kosztu kredytu musi się odbywać w sposób określony w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 108 kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i nałożenie rygoru natychmiastowej wykonalności w zakresie pkt I Decyzji.

Zgodnie z art. 103 Prezes UOKiK może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności w całości lub w określonej jej części. O tym, czy decyzja będzie opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności (a jeżeli tak, to w jakiej części), rozstrzyga Prezes UOKiK na podstawie całości okoliczności sprawy. Możliwość nadania decyzji w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów rygoru natychmiastowej wykonalności musi zostać uzasadniona istnieniem ważnego interesu konsumentów. Samo zaś zastosowanie tego środka prawnego odbywa na zasadzie uznania administracyjnego ( vide wyrok NSA z 30 czerwca 2006 r., I OSK 116/06,).

W decyzjach w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów okolicznością warunkującą zastosowanie rygoru natychmiastowej wykonalności jest wystąpienie przesłanki ważnego interesu konsumentów. Oznacza to, że nie w każdej sprawie, w której naruszony został interes konsumentów, zasadnym jest zastosowanie omawianej instytucji. Należy ją uwzględnić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z ważnym interesem konsumentów, a więc mającym dużą wartość, istotnym, doniosłym.

W przedmiotowej sprawie Prezes UOKiK wskazał, że ważny interes konsumentów wyraża się w prawie konsumenta do obniżenia, w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego, całkowitego kosztu kredytu o koszty prowizji, które dotyczą okresu o który skrócono czas obowiązywania umowy. Takie uprawnienie konsumenta wynika wprost z przepisów prawa. Powyższe należy odnieść do kontekstu innych okoliczności sprawy, a zwłaszcza faktu udzielania pożyczek relatywnie niskich na krótkie okresy. Zasadnym jest zatem wniosek, że przynajmniej część pożyczkobiorców jest osobami nie posiadającymi oszczędności umożliwiających pokrywania nagłych potrzeb. Czas odzyskania należnej części prowizji ma zatem znaczenie dla sytuacji ekonomicznej tych osób. Uregulowanie rygoru natychmiastowej wykonalności w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach dotyczących naruszenia zbiorowego interesu konsumentów przesądza o jego szczególnym charakterze (lex specialis) w stosunku do rygoru z art. 108 k.p.a. Zastosowanie w art. 103 ustawy sformułowania „jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentów” wydaje się w tym znaczeniu szersze od pojęcia „niezbędności” zastosowania rygoru, którym posługuje się Kodeks (vide C. Banasiński, E. Piontek [w:] C. Banasiński, E. Piontek, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009, art. 103.). Przepis art. 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów może być zatem stosowany także wówczas gdy kryterium „niezbędności” w rozumieniu art.108 k.p.a. nie występuje. Brak jest również przesłanek , że istnieje groźba niepowetowanej szkody oraz groźby nieodwracalnych lub trudno odwracalnych skutków dla działalności powoda. Twierdzenie, że w razie uchylenia lub zmiany decyzji powód będzie w dużej mierze pozbawiony możliwości odzyskania kwot wypłaconych konsumentom w okresie od stycznia 2020 r. jest gołosłowny i oparty na nieopartej na faktach spekulacji.

Ponieważ jak wyżej wskazano, w ocenie sądu, obowiązki wskazane w pkt I Decyzji nie zostały określone w sposób niejednoznaczny i niejasny, nie wpływa to na oceną zasadności nałożenia rygoru natychmiastowej wykonalności.

Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (art.479 ^31a § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.)