Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	St. sekr. sąd. Joanna Preizner – Offman

po rozpoznaniu 6 grudnia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 29 grudnia 2022 r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w następujący sposób:

I.  uchyla punkt I ppkt 1 oraz punkt III ppkt 1;

II.  punktowi II ppkt 1 nadaje następującą treść „skierowania na posiadane przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. dane teleadresowe konsumentów, którzy od 2 października 2020 roku do 2 września 2022 roku złożyli do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej”, na piśmie, listem zwykłym lub, w przypadku posiadania adresu e-mail, pocztą elektroniczną (w przypadku dostarczenia informacji tym kanałem konieczne będzie także nadanie tytułu wiadomości e-mail „Decyzja Prezesa UOKiK – informacje dla klientów” (…)”

2.  oddala odwołanie w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmA 34/23

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z 29 grudnia 2022 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej Prezes UOKiK, pozwany):

I. Na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021, poz. 275) ( dalej u.o.k.i.k.) po przeprowadzeniu postępowania w sprawie podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej powódka, Spółka, (...)) polegające na:

1)  rozpowszechnianiu na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz na wystawianych „Wezwaniach do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji o tym, że konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" jedynie na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. lub przez wysłanie listu na adres siedziby (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., która to praktyka wprowadza konsumentów w błąd co do możliwości złożenia reklamacji tylko dwoma wskazanymi przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kanałami,

co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070) (dalej u.p.n.p.r.) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k. i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 2 września 2022 r.

2)  zamieszczaniu w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji, iż w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji, która to praktyka wprowadza konsumentów w błąd co do nieuchronności poniesienia takich opłat,

co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r. oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k. , i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 22 lipca 2022 r.

3)  zamieszczaniu na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., działającej pod adresem (...) o treści: „Reklamacje rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń",

która to praktyka jest sprzeczna z art. 7a ust. 2 w zw. z art. 7a ust. 1 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 287) (dalej u.p.k.) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k. , i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 4 sierpnia 2022 r.

II. Na podstawie art. 27 ust. 4 w zw. żart. 26 ust. 2 u.o.k.i.k., Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. obowiązek usunięcia trwających skutków naruszeń zbiorowych interesów konsumentów opisanych w punkcie I sentencji niniejszej decyzji w postaci:

1)  skierowania do konsumentów, którzy od 2 października 2020 r. złożyli do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej", na piśmie, listem zwykłym lub, w przypadku posiadania adresu e-mail, pocztą elektroniczną (w przypadku dostarczenia informacji tym kanałem konieczne będzie także nadanie tytułu wiadomości e-mail: „Decyzja Prezesa UOKiK -informacje dla klientów"), w terminie 3 (trzech) miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji, informacji o wydaniu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów niniejszej decyzji nr (...) z 29 grudnia 2022 r. o treści:

„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w decyzji nr (...) z dnia 29 grudnia 2022 r., uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. polegające na:

a) rozpowszechnianiu na stronie internetowej należącej do (...) oraz na wystawianych

„Wezwaniach do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji o tym, że

konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" jedynie na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej należącej do (...) lub przez wysłanie listu na adres siedziby (...), co wprowadzało konsumentów w błąd co do możliwości złożenia reklamacji tylko dwoma wskazanymi przez (...) kanałami oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów;

b) zamieszczaniu w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji

dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji, iż

w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji, co wprowadzało konsumentów w błąd co do nieuchronności poniesienia takich opłat oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów;

c) zamieszczaniu na stronie internetowej należącej do (...), działającej pod adresem

(...) o treści: „Reklamacje rozpatrywane są według

kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec

wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń", co było sprzeczne z art. 7a ust. 2

w zw. z art. 7a ust. 1 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta

oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów.

Prawomocne decyzje Prezesa UOKiK mają charakter prejudykatu w postępowaniu sądowym. Oznacza to, że ustalenia Prezesa Urzędu co do faktu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów są dla sądu wiążące. Nie musi on w tym zakresie prowadzić własnego postępowania dowodowego. Konsumenci mogą się powołać na prawomocną decyzję Prezesa UOKiK, gdy będą chcieli dochodzić swoich praw w sądzie.

Treść decyzji nr (...) dostępna jest na stronie www.uokik.gov.pl .

Podpis osoby uprawnionej do reprezentacji Spółki"

2)  zamieszczenia, na koszt (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., na głównej stronie internetowej Spółki (w dacie wydania decyzji jest to strona: (...)), nie później niż w terminie 14 (czternastu) dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji oraz utrzymywania przez okres 3 (trzech) miesięcy komunikatu o treści:

„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją nr (...) z 29 grudnia 2022 r. uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. polegające na:

a)  rozpowszechnianiu na stronie internetowej należącej do (...) oraz na wystawianych „Wezwaniach do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji o tym, że konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" jedynie na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej należącej do (...) lub przez wysłanie listu na adres siedziby (...), co wprowadzało konsumentów w błąd co do możliwości złożenia reklamacji tylko dwoma wskazanymi przez (...) kanałami oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów;

b)  zamieszczaniu w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji, iż w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji, co wprowadzało konsumenta w błąd co do nieuchronności poniesienia takich opłat oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów;

c)  zamieszczaniu na stronie internetowej należącej do (...), działającej pod adresem (...) o treści: „Reklamacje rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń", co było sprzeczne z art. 7a ust. 2 w zw. z art. 7a ust. 1 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów.

Czytaj Całą treść decyzji nr (...)" (pogrubiony fragment będzie stanowić hipertącze do treści decyzji).

Komunikat w warstwie wizualnej powinien być zamieszczony w górnej części głównej strony internetowej Spółki, sporządzony czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL, nie mniejszą niż 11 (jedenaście) punktów, na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff), widoczny przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie (nie może mieć formy np. rotacyjnego banera czy slajdera), z możliwością jego zamknięcia przez użytkownika strony poprzez kliknięcie krzyżyka w prawym górnym rogu.

III. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 u.o.k.i.k., nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.:

1)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa wart. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k. w zakresie opisanym w pkt. I.1. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 293 875 zł, płatną do budżetu państwa,

2)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k. , w zakresie opisanym w pkt. I.2. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 293 875 zł , płatną do budżetu państwa

3)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k. w zakresie opisanym w pkt. 1.3. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 235 100 zł, płatną do budżetu państwa.

IV. Na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 u.o.k.i.k. oraz na podstawie art. 263 § 1, art. 263 § 2 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 j.t.) (dalej k.p.a.) w zw. z art. 83 u.o.k.i.k. , obciążył (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kosztami postępowania w wysokości 50,31 zł oraz zobowiązał przedsiębiorcę do ich zwrotu na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Odwołanie od Decyzji wniosła powódka, zaskarżając ją w całości i zarzucając naruszenie:

1)  art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 4 u.p.n.p.r. w zw. z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k, poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na uznaniu (błędnej kwalifikacji), że rozpowszechnianie na stronie internetowej należącej do (...) oraz na wystawianych „Wezwaniach do wniesienia opłaty dodatkowej" informacji o tym, że konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" jedynie na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej należącej do (...) lub poprzez wysłanie listu na adres siedziby (...) stanowi nieuczciwą praktykę rynkową i w niniejszej sprawie godzi w zbiorowe interesy konsumentów, podczas gdy praktyka taka nie mogła wprowadzić przeciętnego konsumenta w błąd, gdyż jasno wskazywała na możliwość złożenia reklamacji poprzez dwa określone kanały komunikacji; przy czym z uwagi na (i) brak prawnego zakazu wskazywania wybranych przez przedsiębiorcę kanałów komunikacji dedykowanych składaniu reklamacji oraz (ii) zapewnienie powszechnej dostępności wskazywanych przez (...) kanałów komunikacji dedykowanych składaniu reklamacji, nie można kwalifikować tego typu działania przedsiębiorcy jako bezprawne, tj. naruszające zbiorowe interesy konsumentów;

2)  art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r. w zw. z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k., polegające na uznaniu, że zamieszczanie w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji, iż w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji stanowi nieuczciwą praktykę rynkową i godzi w zbiorowe interesy konsumentów, podczas gdy praktyka

taka nie mogła wprowadzić przeciętnego konsumenta w błąd co do nieuchronności poniesienia takich opłat z uwagi na (i) zamieszczenie kwestionowanej informacji dopiero w negatywnej odpowiedzi na reklamację, kierowanej do wąskiej, indywidualnie wskazanej grupy adresatów, których odwołanie nie zostało uznane, w sytuacji gdy w regulaminach parkingów i „Wezwaniu do wniesienia opłaty dodatkowej", które jako jedyne były powszechnie dostępne dla konsumentów, pouczenie to nie budzi wątpliwości oraz (ii) okoliczność, że brzmienie tej informacji nie wywołuje wrażenia nieuchronności opłat, a w konsekwencji nie stanowiła działania bezprawnego, które naruszałoby zbiorowe interesy konsumentów;

3)  art. 7a ust. 2 w zw. z art. 7a ust. 1 w zw. z art. 7 u.p.k. w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2023 r. w zw. z art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k., poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu (błędnej kwalifikacji), że zamieszczenie na stronie internetowej należącej do (...), działającej pod adresem (...) o treści: „Reklamacje rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń" stanowi nieuczciwą praktykę rynkową i godzi w zbiorowe interesy konsumentów, podczas gdy: (i) kwestionowana informacja znajdowała się jedynie w FAQ, które nie jest źródłem zobowiązania pomiędzy konsumentem a Spółką, oraz (ii) w sytuacji przekroczenia terminu ustawowego na udzielnie odpowiedzi na reklamację konsument znajduje się w korzystniejszej sytuacji procesowej niż w przypadku dotrzymania ww. terminu, dlatego nie stanowiła działania bezprawnego, które naruszałoby zbiorowe interesy konsumentów;

4)  art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r. w zw. z art. 7a ust. 2 w zw. z art. 7a ust. 1 w zw. z art. 7 u.p.k. w zw. z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k. poprzez jego błędne zastosowanie, polegającą na uznaniu, że reklamacja składana przez konsumenta w związku z naliczeniem opłaty dodatkowej jest skargą na nienależyte wykonanie umowy przez (...), podczas gdy w istocie jest to odwołanie (sprzeciw) od konieczności uiszczenia kary umownej nałożonej na konsumenta w związku z nienależytym wykonaniem przez niego umowy; z tego względu przepisy odnoszące się do reklamacji, w szczególności

w zakresie terminu jej rozpatrzenia, nie mają tu zastosowania;

5)  art. 8, 11, 13 k.p.a. w zw. z art. 83 u.o.k.i.k. w zw. z art. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 28 u.o.k.i.k. w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 4 u.o.k.i.k. poprzez ich niezastosowanie, polegające na prowadzeniu postępowania w sposób niekonsekwentny i niewyczerpujący, niebudzący zaufania do władzy publicznej, niemający na względzie załatwienia sprawy bez użycia środków penalizujących w sposób ugodowy, a w konsekwencji nałożenia na powódkę dotkliwej kary pieniężnej;

6)  art. 106 ust. 1 pkt4 oraz art. 111 ust. 1 pkt 1, art. 111 ust. 2 i 3 pkt 2, art. 111 ust. 4 pkt 2 lit. a u.o.k.i.k. w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP poprzez nałożenie na powódkę rażąco wygórowanej i nieproporcjonalnej kary, w szczególności poprzez:

a)  błędne określenie:

i.  stopnia oraz

ii.  skutków naruszenia przepisów Ustawy, a także

(...).  wagi zarzucanego (...) naruszenia,

b)  brak należytego uwzględnienia okoliczności łagodzących mających wpływ na wymiar kary, w szczególności: podjęcia z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia i usprawnienia procesu reklamacji oraz

c)  obostrzenie kary ze względu na znaczny zasięg terytorialny rzekomego naruszenia lub jego skutków oraz

d)  wymierzenie kary z pominięciem zasady proporcjonalności;

7)  art. 27 ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 2 u.o.k.i.k. w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i art. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 24, 974,1570) poprzez nałożenie nieproporcjonalnych środków usunięcia trwających skutków naruszenia w stosunku do stwierdzonych praktyk, polegających na obowiązku skierowania do wszystkich do wszystkich konsumentów, którzy od dnia 2 października 2020 r. złożyli do (...) reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej", podczas gdy natura i waga naruszenia nie uzasadniają zastosowania tych środków w narzuconym kształcie, a także są niemożliwe do wykonania;

8)  art. 27 ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 2 u.o.k.i.k. w zw. z art. 8 k.p.a. w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i art. 2 prawo przedsiębiorców poprzez sformułowanie obowiązku usunięcia trwających skutków naruszenia określonego w pkt. II.1 Decyzji w sposób wykraczający poza zakres stwierdzonej praktyki, co wyraża się w niejasnym i nieprecyzyjnym sposobie sformułowania tego obowiązku, a co za tym idzie uniemożliwiającym jego wykonanie.

W oparciu o powyższe zarzuty, powódka wniosła o:

1)  uchylenie Decyzji w całości, ewentualnie

2)  zmianę Decyzji w części dotyczącej:

a)  pkt II Decyzji poprzez usunięcie obowiązku informacyjnego względem konsumentów, ewentualnie odpowiednie ograniczenie go poprzez wskazanie, że obowiązek ten ma objąć konsumentów do których Spółka posiada dane teleadresowe, a którzy złożyli do Spółki reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej” od 21 lutego 2021 roku (data uruchomienia formularza reklamacyjnego) do 2 września 2022 roku (data najpóźniej zaniechanej praktyki), która została przez Spółkę rozpatrzona negatywnie,

b)  w pkt III Decyzji poprzez uchylenie kar pieniężnych nałożonych na powódkę w punktach III.1, III.2 i III.3, ewentualnie obniżenie każdej z wymienionych lar proporcjonalnie do stopnia, skutków naruszenia przepisów u.o.k.i.k. i wagi zarzucanego Spółce naruszenia,

3)  a w każdym wypadku, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes UOKiK wniósł o:

1)  oddalenie odwołania w całości;

2)  oddalenie wniosków dowodowych zgłoszonych w odwołaniu;

3)  przeprowadzenie dowodów wskazanych w odpowiedzi na odwołanie;

4)  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 5 września 2002 r. pod nr (...) (dowód: odpis z KRS k. 416-423) i jest największą w Polsce firmą działającą w branży parkingowej, która zarządza miejscami parkingowymi w (...) obiektach w Polsce (dowód: pismo powódki z 02/09/2022 k. 322).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka przyjmowała reklamacje od konsumentów – osób korzystających z parkingów zarządzanych przez Spółkę - za pośrednictwem zwykłego maila ((...)). Taki sposób był jednak nieefektywny i nastręczał dużo trudności - zarówno konsumentom, jak i (...). Złożenie reklamacji za pośrednictwem poczty elektronicznej wymagało bowiem samodzielnego utworzenia dokumentu wysyłki i pamiętania o wszystkich danych umożliwiających rozpoznanie reklamacji, koniecznych do przekazania przedsiębiorcy. Bardzo często zgłoszenia w formie e-maila były niekompletne. Brak podstawowych danych powodował konieczność dodatkowych wyjaśnień, co przedłużało postępowanie reklamacyjne i było kłopotliwe dla konsumenta (dowód: pismo powódki z 02/09/2022 k. 322).

W związku z powyższym, od 1 lutego 2021 roku, Spółka zaczęła posługiwać się formularzem i na stronie internetowej Spółki, działającej pod adresem www.apcoa.pl pojawił się komunikat o treści „Państwa REKLAMACJE, dotyczące otrzymanego wezwania, wysyłane pod adres (...) NIE BĘDĄ ROZPATRYWANE". Poniżej zaś widniała informacja, że reklamacje należy składać poprzez formularz na stronie internetowej lub listownie (dowód: protokół z 23 marca 2022 r. dotyczący utrwalenia zawartości strony internetowej Spółki k. 285 i 286 oraz płyta CD k. 287).

Również w zakładce dotyczącej reklamacji (stanowiącą odpowiedź na

najczęściej zadawane przez konsumentów pytania - FAQ), w punkcie 2. pn.: „Jak złożyć

reklamację?" (...) informowała: „Reklamacje dotyczące wystawionych wezwań

przyjmowane są poprzez formularz reklamacyjny pod adresem: (...) lub listownie na adres: (...) Sp. z o.o., (...), (...)-(...) W.. Państwa reklamacje nie mogą być składane osobiście w siedzibie firmy ani telefonicznie" (dowód: protokół z 23 marca 2022 r. dotyczący utrwalenia zawartości strony internetowej Spółki k. 285 i 286 oraz płyta CD k. 287).

Na wystawianych wezwaniach rozpowszechniana była tożsama informacja do tej zamieszczonej na głównej stronie internetowej Spółki. Posiadała ona następującą treść: „Korzystający z Parkingu może w terminie 7 dni od dnia jego wystawienia wnieść reklamację na stronie: (...) lub listownie na adres: (...) Sp. z o.o., (...), (...)-(...) W." (dowód: wezwania do zapłaty k. 49, 53, 57, 62, 67, 72, 156, 163, 169, 174, 179, 190, 196, 203, 242, 245 , 251, 260, 267).

Jednakże w praktyce Spółka nie ograniczała możliwości składania reklamacji tylko do dwóch kanałów komunikacji (formularza reklamacyjnego i listu), ponieważ rozpatrywała również reklamacje złożone mailowo na adres (...), a także te składane osobiście i za pośrednictwem numeru telefonu widocznego w zakładce „Reklamacje” (okoliczność niesporna).

W niektórych negatywnych odpowiedziach na reklamacje Spółka przekazywała konsumentom informacje o następującej treści: „Informujemy, iż brak wpłaty w wyznaczonym terminie, skutkować będzie wszczęciem postępowania egzekucyjnego i obciążenie Państwa dodatkowym kosztem w kwocie 30,40 PLN tytułem pozyskania danych właściciela pojazdu z CEPiK wynikającym z obowiązujących przepisów prawa, a także dalszymi kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji". (dowód: odpowiedź negatywna k. 178, k.184).

Przed wdrożeniem formularza brak było jednego wzoru odpowiedzi, dlatego pracownicy udzielający informacji udzielali odpowiedzi w sposób zindywidualizowany i z tej przyczyny wyżej zacytowana informacja nie znajdowała się we wszystkich negatywnych odpowiedziach na reklamacje (dowód: odpowiedź negatywna z 31/08/2021 r. k. 186).

Z kolei w wezwaniach do zapłaty kierowanych do konsumentów znajdowała się informacja „Nieuiszczone Opłaty Dodatkowe mogą być dochodzone w drodze postępowania windykacyjnego na podstawie danych właściciela Pojazdu uzyskanych z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK)” (dowód: wezwania do zapłaty k. 49, 53, 57, 62, 67, 72, 156, 163, 169, 174, 179, 190, 196, 203, 242, 245 , 251, 260, 267).

Nadto w regulaminach parkingu niestrzeżonego wskazywała, że:

⚫

„(…) W uzasadnionych przypadkach wynikających z obowiązujących przepisów prawa Korzystający z Parkingu może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości przewidzianej w § 6 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 września 2001 r. w sprawie centralnej ewidencji pojazdów (Dz. U. z 2001, Nr 106, poz. 1166 późn. zm.), a w razie zasądzenia przez sąd powszechny należności przysługującej (...) wynikającej z postanowień Regulaminu, także kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji (dowód: pkt 10.1.3 Regulaminu (...), (...), (...) k.283, 284, 281) ,

⚫

„(…) W uzasadnionych przypadkach wynikających z obowiązujących przepisów prawa Korzystający z Parkingu może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości przewidzianej w § 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 września 2001 r. w sprawie centralnej ewidencji pojazdów (Dz. U. z 2001, Nr 106, poz. 1166 późn. zm.), a w razie zasądzenia przez sąd powszechny należności przysługującej (...) wynikającej z postanowień Regulaminu, także kosztami postępowania sądowego (dowód: pkt 10.1.3. regulaminu (...) k. 280),

⚫

(...) może obciążyć Korzystającego uzasadnionymi i poniesionymi przez siebie kosztami dochodzenia należności, które nie zostały zapłacone w terminie. Korzystający z Parkingu w uzasadnionych przypadkach może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości przewidzianej w przepisach prawa” (dowód: pkt 10.2. regulaminu (...) k.282).

Na stronie internetowej (...) w sekcji FAQ widniała informacja „Reklamacje rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń. Dokładamy wszelkich starań, aby udzielić odpowiedzi w najszybszym możliwym terminie" (dowód: protokół z 23 marca 2022 r. dotyczący utrwalenia zawartości strony internetowej Spółki k. 285 i 286 oraz płyta CD k. 287).

Natomiast zgodnie z § V ust. 6 Regulaminu świadczenia usług w zakresie obsługi wezwań do zapłaty dostępnym na stronie (...) widniała informacja (...) rozpatruje reklamacje w najszybszym możliwym terminie jednak, nie później niż w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. Odpowiedź na reklamację udzielana jest w formie papierowej na adres korespondencyjny Użytkownika, bądź podany przez Użytkownika adres poczty e-mail (dowód: Regulamin świadczenia usług w zakresie obsługi wezwań do zapłaty k. 391-392).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w związku z otrzymanymi od konsumentów sygnałami dotyczącymi praktyk stosowanych przez Spółkę wszczął, postanowieniem z 5 października 2021 r., postępowanie wyjaśniające mające na celu wstępne ustalenie, czy w związku z zarządzaniem parkingami przez (...) oraz zasadami korzystania z tych parkingów nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (dowód: postanowienie z 05/10/2021 r. k. 16).

Analiza zgromadzonego w toku postępowania wyjaśniającego materiału dowodowego doprowadziła Prezesa UOKiK do wniosku, iż w przedmiotowej sprawie zachodziło podejrzenie stosowania przez (...) praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Z uwagi na powyższe, postanowieniem nr (...) z 15 lipca 2022 r. Prezes UOKiK wszczął przeciwko Spółce postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów określonych w punkcie I. sentencji Decyzji (dowód: postanowienie z 15/07/2022 r. k. 1-11).

Pismem z 2 września 2022 r. Spółka ustosunkowała się do postawionych zarzutów oraz złożyła wniosek o wydanie decyzji zobowiązującej na podstawie art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k.

W uzasadnieniu wyjaśniła, że zaniechała stosowania kwestionowanych przez Prezesa UOKiK praktyk. W odniesieniu do zarzutu określonego w pkt. I.1. poinformowała, że 12 sierpnia 2022 r. usunęła zakwestionowane informacje ze strony internetowej, a w ich miejsce wprowadziła następujące: „Preferowanym sposobem złożenia przez Państwa reklamacji jest dedykowany formularz reklamacyjny dostępny pod adresem: (...)lub listownie na adres: (...) Sp. z o.o., (...), (...)-(...) W.. Państwa reklamacje mogą zostać wniesione za pośrednictwem każdego kanału komunikacji". Także w Wezwaniach Spółka dokonała zmiany stosowanego pouczenia na następujące: „Korzystający z Parkingu może w terminie 14 dni od wystawienia wezwania wnieść reklamację. Preferowanym sposobem złożenia reklamacji jest skorzystanie ze strony: www.reklamacje.apcoapolska.pl/ lub skierowanie listu na adres: (...) Sp. z o.o., (...), (...)-(...) W.. Szczegółowe informacje na: (...)". Spółka wyjaśniła, ze zmiany w formularzu wprowadziła 2 września 2022 roku.

Odnośnie praktyki określonej w pkt. I.2. Decyzji Spółka poinformowała, że (...) zaniechała praktyki z dniem 22 lipca 2022 r. Aktualne na 2 września 2022 r. pouczenie brzmi: „Informujemy, że brak wpłaty Opłaty Dodatkowej w wyznaczonym terminie, może być dochodzony w drodze postępowania windykacyjnego na podstawie danych właściciela Pojazdu uzyskanych z CEPiK i może skutkować dla Państwa dodatkowymi kosztami związanymi z dochodzeniem roszczeń".

Odnośnie zaś praktyki określonej w pkt I.3 Decyzji Spółka wyjaśniła, że z dniem 4 sierpnia 2022 r. zastąpiła kwestionowaną w Decyzji informację na następującą: (...) udzieli odpowiedzi na Państwa reklamację w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania".

W dalszej części pisma wskazała, że może dokonać zwrotu opłaty dodatkowej lub zaniechać dochodzenia roszczenia o zapłatę oraz przyznać rekompensatę pieniężną w wysokości 30,00 zł. Jako okres objęty zobowiązaniem Spółka wskazała termin od 1 lutego 2021 r. do dnia uprawomocnienia się decyzji. Zobowiązanie miało objąć wszystkich konsumentów, którym Spółka udzieliła negatywnej odpowiedzi na reklamację w terminie przekraczającym 30 dni od jej otrzymania (w okresie wskazanym powyżej). (...) zaproponowała także zorganizowanie szkolenia i quizu edukacyjnego dla konsumentów. Szkolenie odbywałoby się w formie on-line i byłoby skierowane do tych konsumentów, którzy otrzymali co najmniej jedno wezwanie do zapłaty od (...) w okresie od 1 lutego 2021 r. do czasu uprawomocnienia się decyzji oraz przynajmniej w związku z jednym Wezwaniem złożyli reklamację, która nie została uwzględniona, a odpowiedź na reklamację została udzielona w terminie 30 dni. Szkolenie miało być dostępne na stronie internetowej Spółki i składać się z dwóch części: z materiałów edukacyjno-informacyjnych, które dotyczyłyby praw konsumentów oraz z interaktywnego quizu, na który składać się miało 12 pytań o tematyce związanej z prawami konsumentów. Pierwsze 300 osób, które ukończyłoby quiz i udzieliłoby poprawnej odpowiedzi na co najmniej 8 pytań, otrzymałoby od Spółki: zwrot jednej zapłaconej opłaty dodatkowej (w najwyższej wysokości spośród naliczonych) - w przypadku konsumentów, którzy uiścili sporną opłatę lub anulowanie pojedynczego zadłużenia z tytułu naliczonej opłaty dodatkowej (w najwyższej wysokości spośród naliczonych) - w przypadku konsumentów, którzy nie uiścili spornej opłaty. Szkolenie miało być dostępne na stronie internetowej Spółki przez 2 tygodnie. Spółka zaproponowała także publikację całości decyzji (z wyłączeniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub innych prawnie chronionych) na stronie internetowej (...). Treść decyzji dostępna byłaby za pomocą hiperłącza, w dolnej części strony głównej, z określeniem organu wydającego decyzję, datą jej wydania i numerem.

Dodała, że wprowadziła usprawnienia w zakresie składania reklamacji przez formularz dostępny na jej stronie internetowej (np. zamieszczenie odpowiedzi na koncie użytkownika w formacie pdf, otrzymanie na maila treści złożonej reklamacji). Zobowiązała się także do przeprowadzenia szkoleń dla pracowników związanych z obsługą reklamacji (dowód: pismo z 02/09/2022 r. k. 318-333).

Prezes Urzędu wystąpił do Spółki o przesłanie danych finansowych za 2021 r. wraz z określeniem, jaka część przychodów Spółki to przychody związane z wystawianymi „Wezwaniami na uiszczenia opłaty dodatkowej" (dowód: pismo z 29/11/2022 r. k. 399-400).

Obrót Spółki w 2021 r. wyniósł (...) zł, a przychody z wystawionych „Wezwań do uiszczenia opłaty dodatkowej" - (...) zł (tajemnica przedsiębiorstwa) (dowód: pismo Spółki z 13/12/2022 r. k. 401-407).

Pismem z 20 grudnia 2022 roku Prezes UOKiK poinformował Spółkę o braku przyjęcia złożonego zobowiązania, wskazując, że uzasadnienie odrzucenia wniosku zostanie zaprezentowane w decyzji kończącej postępowanie oraz zawiadomił o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy (dowód: pismo z 20/12/2022 r. k. 413).

W odpowiedzi Pełnomocnik (...) r. poinformował, że nie zamierza skorzystać z tych uprawnień (dowód: pismo z 23/12/2022 k. 415).

Prezes UOKiK, 29 grudnia 2022 roku, wydał zaskarżoną Decyzję.

Powyższy niesporny stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzonego w toku postępowania administracyjnego, jak i niekwestionowane twierdzenia stron postępowania.

Sąd pominął wnioski zgłoszone przez powódkę w odwołaniu o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. G. i z przesłuchania w charakterze strony M. P. powodowej Spółki na okoliczność:

⚫

braku zadowalającej efektywności przyjmowania i rozpatrywania reklamacji za pośrednictwem „zwykłego” maila,

⚫

większej efektywności przyjmowania i rozpatrywania reklamacji za pośrednictwem formularza reklamacyjnego,

⚫

(i) utrzymanie ciągu historii korespondencji, (ii) generowania potwierdzenia przyjęcia reklamacji (w systemie oraz na prywatnego maila konsumenta), (iii) zachowania złożonej reklamacji i odpowiedzi Spółki na reklamację w systemie dostępnym przez obydwie strony oraz (iv) terminowości odpowiedzi na reklamację przekładają się ostatecznie na dobrostan konsumenta,

⚫

Rozpatrywania przez (...) reklamacji w ustawowym terminie oraz nierozpatrzenia reklamacji w tym terminie jedynie w nielicznych, incydentalnych przypadkach,

uznając, że przeprowadzenie tych dowodów nie jest konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania administracyjnego i sądowego pozwala na ustalenie okoliczności faktycznych koniecznych dla ustalenia istnienia zarzucanych powódce praktyk, jak i okoliczności mających wpływ na wymiar kary. Ponadto okoliczności na które ww. osoby miałby być przesłuchane nie były kwestionowane przez pozwanego.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie powódki zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 u.o.k.i.k. zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Stosownie do treści art. 24 ust. 2 u.o.k.i.k. przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy.

Oceny, czy w danym przypadku mamy do czynienia z praktyką oznaczoną w art. 24 ust. 2 ustawy można zatem dokonać na podstawie ustalenia łącznego spełnienia następujących przesłanek:

1)  sprzeczności z prawem lub dobrymi obyczajami działania przedsiębiorcy,

2)  godzenia tymi działaniami w zbiorowy interes konsumentów.

Nie budzi wątpliwości w niniejszej sprawie, że powódka jest przedsiębiorcą i że podejmuje działania w obrocie z konsumentami. Rozstrzygnięcia wymagały więc kwestie, czy zakwestionowane zachowania powódki są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i czy naruszają zbiorowe interesy konsumentów. Wspomniana sprzeczność z prawem niewątpliwie może polegać na niezgodności podejmowanych działań z przepisami ustawy przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz o prawach konsumenta.

W zaskarżonej Decyzji w pkt I.1 Prezes UOKiK zarzucił powódce naruszenie zbiorowych interesów konsumentów polegające na rozpowszechnianiu na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz na wystawianych „Wezwaniach do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji o tym, że konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" jedynie na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. lub przez wysłanie listu na adres siedziby (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Praktyka ta zdaniem pozwanego wprowadzała konsumentów w błąd co do możliwości złożenia reklamacji tylko dwoma wskazanymi przez (...) kanałami, co stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070) (dalej u.p.n.p.r.).

Z kolei powódka stała na stanowisku, że ograniczenie możliwości składania przez konsumentów reklamacji tylko do wybranych kanałów komunikacji nie stanowi praktyki bezprawnej i w tej części powołała się na przepisy kodeksu cywilnego (art. 60 i 76 k.c.) i ustawy o prawach konsumenta (art. 8 ust. 1 pkt 4).

Sąd zgodził się ze stanowiskiem powódki, że ograniczenie możliwości składania przez konsumentów reklamacji tylko do wybranych kanałów komunikacji nie stanowi praktyki bezprawnej. Analiza obowiązujących przepisów prawa doprowadziła Sąd do konkluzji, że nie istnieje przepis prawa, który określałby, w jaki sposób konsument może złożyć reklamację, ani taki który zakazywałby ograniczania wyboru konsumenta do konkretnych form.

Stosownie do przepisu art. 60 k.c. „ Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).”.

Pozwany wywodził w oparciu o ten przepis, że konsument może zrealizować swoje uprawnienie w jakikolwiek sposób, z tym jedynie zastrzeżeniem, że oświadczenie takie musi dotrzeć do adresata w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią (art. 61 k.c.).

Tymczasem powódka wskazywała, że zasada swobody formy ma charakter dyspozytywny tj. może być zmieniona wolą stron, o czym mówi art. 76 k.c. Stosownie do brzmienia tego przepisu „ Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, nie określając skutków niezachowania tej formy, w razie wątpliwości poczytuje się, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.”.

Zdaniem Sądu wspomniany przepis pozwala stronom na określenie formy czynności prawnej w umowie, a jednocześnie brak jest przepisu, który wyłączałby stosowanie przepisu art. 76 k.c. w stosunkach z konsumentami. Zatem powódka była uprawniona do określenia w Regulaminie będącym jedną z form wzorca umowy, a określającym wzajemne prawa i obowiązku stron (384 k.c.), złożenia reklamacji w formie pisemnej i dokumentowej, oczywiście pod warunkiem, że postanowienia regulaminu nie będą kształtować praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne) (art. 385 ¹§ 1 k.c.). Na marginesie, Sąd pragnie zauważyć, że pozwany nie postawił powódce zarzutu stosowania niedozwolonych postanowień umownych tzw. klauzul abuzywnych.

Sąd uznał, że stosowane przez powódkę rozwiązanie polegające na zobowiązaniu konsumentów do składania reklamacji za pomocą formularza dostępnego na stronie internetowej Spółki lub listownie na adres siedziby Spółki, nie tylko nie ograniczało praw konsumentów, ale wręcz przeciwnie było dla nich korzystne. Oba sposoby dają konsumentowi gwarancję, że jego oświadczenie w niezmienionej formie dotrze do przedsiębiorcy np.: w przeciwieństwie do rozmowy telefonicznej, której przebieg nie jest nagrywany, a zatem konsument nie ma gwarancji, że jego zastrzeżenia i postulaty zostaną prawidłowo zapamiętane i odtworzone w dalszym procesie reklamacyjnym. Ponadto w przypadku takiej rozmowy, konsument nie otrzymuje potwierdzenia przyjęcia reklamacji i w przypadku sporu, może mieć problem z udowodnieniem złożenia reklamacji o konkretnej treści. Z tymi wszystkimi problemami konsument nie musi się borykać w przypadku formy pisemnej.

Ponadto, zaproponowane przez powódkę formy są powszechnie dostępne dla każdego konsumenta, nawet tego wykluczonego cyfrowo, ponieważ może on złożyć reklamację poprzez wysłanie pisma listem na adres siedziby powoda, nie musi zatem korzystać z formularza elektronicznego.

Odnośnie zaś formularza dostępnego na stronie internetowej, to w żaden sposób nie ogranicza on praw i obowiązków konsumentów, wręcz przeciwnie pozwala na złożenie reklamacji, w której będą zawarte wszystkie istotne z punktu widzenia przedsiębiorcy informacje, a zatem konsument nie musi się domyślać, co powinien w reklamacji zawrzeć. Ponadto umożliwia szybkie i sprawne rozpatrzenie reklamacji, ponieważ w przeciwieństwie do reklamacji składanych w inny sposób, jest kompletny, a zatem nie istniej potrzeba jego uzupełnienia. Tymczasem, jak podnosiła powódka skargi składane bez użycia formularza były niekompletne, a brak podstawowych danych, powodował konieczność dodatkowych wyjaśnień, co przedłużało postępowanie. Zdaniem Sądu również szybkość rozpatrzenia reklamacji jest korzystna dla konsumenta, ponieważ przez krótszy czas pozostaje w niepewności co do tego czy będzie musiał uiścić opłatę dodatkową czy też nie, a zatem krócej utrzymuje się u niego stres i dyskomfort związany z rozpatrzeniem reklamacji.

Warto podkreślić, że sami konsumenci nie wskazywali konieczności używania formularza jako niedogodności utrudniającej im złożenie reklamacji. W aktach sprawy znalazła się jedynie jedna skarga, w której konsument podniósł, że formularz „daje ograniczone możliwości kontaktu” (mail z 05/10/2021 r. k. 97 akt sąd.).

W tym kontekście można uznać za uzasadniony zarzut pozwanego, iż formularz pozwalał jedynie na zawarcie 500 znaków, jednakże po pierwsze, nie jest to tego rodzaju ograniczenie, które w istotny sposób wpływałoby na realizację uprawnień przez konsumentów, bowiem powódka dopuszczała uzupełnienie reklamacji poprzez złożenie zwykłego maila, a po drugie, powódka już w toku postępowania administracyjnego tj. 2 września 2022 roku zwiększyła limit znaków do 1500.

Kolejnego argumentu przemawiającego za uznaniem, iż powódka nie dopuściła się bezprawnej praktyki przynosi analiza przepisów ustawy o prawach konsumenta. Otóż ustawodawca w art. 8 ust. 4 ustawy nałożył na przedsiębiorców obowiązek podania do wiadomości konsumenta stosowanej przez przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania reklamacji.

W doktrynie podkreśla się, że na podstawie tego przepisu przedsiębiorca jest zobowiązany do poinformowania:

1)  o okresie, w którym konsument może złożyć reklamację,

2)  miejscu złożenia reklamacji,

3)  formie reklamacji (pisemna, e-mailowa, telefoniczna itp.),

4)  wymaganej treści reklamacji (tak J. Antoniuk, B. Kaczmarek-Templin w Ustawa o prawach konsumenta pod red. B. Kaczmarek-Templin, P. Stec, D. Szostek, s. 82),

5)  czasie rozpatrzenia reklamacji przez przedsiębiorcę, z uwzględnieniem dyspozycji art. 7a ust. 1) ustawy (tak D. Lubasz, M. Namysłowska [w:] I. Barańczyk, S. Byczko, W. Chomiczewski, J. Janeta, P. Katner, W. P. Matysiak, I. Mycko-Katner, E. Rutkowska-Tomaszewska, D. Lubasz, M. Namysłowska, Ustawa o prawach konsumenta. Komentarz, Warszawa 2015, art. 8),

6)  konieczności dostarczenia przedsiębiorcy reklamowanego towaru oraz czy konieczne jest użycie np.: formularza (tak T. Czech [w:] Prawa konsumenta. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2020, art. 8.).

Również w art. 5 ust. 1 pkt d) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady zobowiązano przedsiębiorcę do poinformowania konsumenta o stosowanej procedurze rozpatrywania reklamacji.

Reasumując, analiza przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta prowadzi do wniosku, że powódka mogła samodzielnie określić procedurę rozpatrywania reklamacji, w tym sposób ich składania za pomocą formularza dostępnego na stronie internetowej albo listownie na adres siedziby Spółki, a następnie była zobowiązana do podania tej procedury do wiadomości konsumentów, co uczyniła w regulaminie stanowiącym część umowy łączącej ją z osobą korzystającą z parkingów zarządzanych przez Spółkę.

W ocenie Sądu, ograniczenie możliwości składania reklamacji tylko do ww. dwóch kanałów komunikacji nie narusza praw konsumentów, gdyż nie uniemożliwia ani nie utrudnia złożenia reklamacji. Wręcz przeciwnie zaproponowane formy dają konsumentowi pewność złożenia reklamacji o określonej treści, ułatwiają dowodzenie w przypadku sporu, złożenia reklamacji o określonej treści, a ponadto w przypadku formularza dają gwarancję zawarcia wszystkich informacji potrzebnych przedsiębiorcy do rozpatrzenia reklamacji w szybki sposób.

Wobec powyższego, powódka nie przekazywała konsumentom „nieprawdziwej informacji” o tym, że konsument może złożyć reklamację dotyczącą „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej” jedynie na formularzu lub poprzez wysłanie listu. Skoro tak nie było podstaw do przyjęcia, iż powódka dopuściła się nieuczciwej praktyki rynkowej, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 4 u.p.n.p.r. czyli wprowadzenia w błąd konsumentów co do przysługujących im praw. W związku z tym, Sąd uchylił Decyzję w pkt I.1 dotyczącym stosowania praktyki oraz w pkt III.1 dotyczącym nałożenia kary za tą praktykę.

Odnosząc się do pozostałych praktyk, to w pkt I.2 Decyzji Prezes UOKiK uznał za niedozwolone działanie powódki polegające na zamieszczaniu w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej" nieprawdziwej informacji, iż w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji, która to praktyka wprowadza konsumentów w błąd co do nieuchronności poniesienia takich opłat, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r.

Poza sporem było, że ww. informacja pojawiała się tylko w niektórych odpowiedziach negatywnych oraz że Regulaminach parkingu niestrzeżonego informacja ta brzmiała mniej kategorycznie, a mianowicie Spółka informowała, że:

1)  „(…) W uzasadnionych przypadkach wynikających z obowiązujących przepisów prawa Korzystający z Parkingu może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości (…), a w razie zasądzenia przez sąd powszechny należności przysługującej (...) wynikającej z postanowień Regulaminu, także kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji (pkt 10.1.3 Regulaminu (...), (...), (...)),

2)  „(…) W uzasadnionych przypadkach wynikających z obowiązujących przepisów prawa Korzystający z Parkingu może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości (…), a w razie zasądzenia przez sąd powszechny należności przysługującej (...) wynikającej z postanowień Regulaminu, także kosztami postępowania sądowego (pkt 10.1.3. regulaminu (...)),

3)  (...) może obciążyć Korzystającego uzasadnionymi i poniesionymi przez siebie kosztami dochodzenia należności, które nie zostały zapłacone w terminie. Korzystający z Parkingu w uzasadnionych przypadkach może zostać dodatkowo obciążony kosztem pozyskania danych właściciela Pojazdu z CEPiK w wysokości przewidzianej w przepisach prawa” (pkt 10.2. regulaminu (...)).

W oparciu o powyższe, Spółka podnosiła, że informacja o ponoszeniu przez konsumenta kosztów związanych z pozyskaniem danych właściciela pojazdu oraz postępowaniem egzekucyjnym i windykacją formułowana w sposób bardziej kategoryczny, pojawiała się jedynie w negatywnej odpowiedzi na reklamację. Dopiero zatem po przeprowadzeniu postępowania reklamacyjnego i nieuwzględnieniu reklamacji konsumenta spotykał się z informacją kwestionowaną przez Prezesa UOKiK. Intencją Spółki było jedynie przypomnienie konsumentom, iż w przypadku parkowania niezgodnego z regulaminem parkingów Spółki, konieczności poniesienia dodatkowych opłat staje się realna. Dalej powódka twierdziła, iż w zasadzie kwestionowane „postanowienie jest po prostu niedopatrzeniem redakcyjnym, polegającym na wycięciu słów „może powodować”’.

Odnosząc się do tej ostatniej kwestii tj. niedopatrzenia redakcyjnego, to należy stwierdzić, że powódka jako firma zarządzająca ponad (...) parkingami na terenie Polski a zatem jako przedsiębiorca a tym samym profesjonalista powinna dołożyć szczególnej staranności przy prowadzeniu działalności gospodarczej (art. 355 § 2 k.c.), a tym samym zadbać, aby treść stosowanych wzorców umów, w tym regulaminów była precyzyjna i nie wprowadzała konsumentów w błąd. Innymi słowy, zaniedbanie tego obowiązku, obciąża tylko i wyłącznie powódkę i nie może być podstawą do uchylenia się od odpowiedzialności za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.

Zdaniem Sądu umieszczenie postanowienia o treści „Informujemy, iż brak wpłaty w wyznaczonym terminie, skutkować będzie wszczęciem postępowania egzekucyjnego i obciążanie Państwa dodatkowym kosztem w kwocie 30,40 PLN tytułem pozyskania danych właściciela pojazdu z CEPiK wynikającymi z obowiązujących przepisów prawa, a także dalszymi kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji.” (podkreślenie Sądu) w niektórych negatywnych odpowiedziach na reklamacje nie było przypadkowe, ale miało wywołać u konsumenta przekonanie, iż brak wpłaty opłaty dodatkowej w terminie będzie wiązał się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów, a zatem informacja o tak kategorycznej treści miała być elementem presji wywieranej na konsumenta, aby skłonić go do jak najszybszego uregulowania należności, nawet jeśli nie zgadzał się ze stanowiskiem powódki. Innymi słowy konsument miał się zastanowić, czy dalsze podtrzymywanie reklamacji mu się „opłaca” czy nie lepiej „dla świętego spokoju” zapłacić opłatę dodatkową i mieć sprawę z głowy.

Pozwany w uzasadnieniu Decyzji wyjaśnił ten aspekt w następujący sposób „Zniekształcenie zachowania rynkowego konsumenta w niniejszej sprawie polegało na możliwości powstania w jego świadomości przeświadczenia, że w każdym przypadku niezapłacenia przez niego opłaty dodatkowej w terminie będzie on musiał pokryć koszty wystąpienia (...) do bazy CEPiK oraz że wszczęte zostanie postępowania egzekucyjne, którego koszty będzie on zobowiązany ponieść.”.

Zasadnie zatem uznał pozwany, że Spółka wprowadzała konsumentów w błąd poprzez przekazywanie informacji o nieuchronności poniesienia dodatkowych kosztów w KAŻDYM przypadku braku zapłaty w terminie opłaty dodatkowej, gdy tym czasem taka nieuchronność nie musiała występować. Słusznie Prezes UOKiK uznał, że działanie Spółki stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową, wskazaną w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r, ponieważ swoim działaniem (...) mogła powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy (tj. uiszczenia kwoty wskazanej w Wezwaniu i braku dalszego jej reklamowania), której inaczej by nie podjął, czyli nie zapłaciłby przedmiotowej opłaty i nie zrezygnowałby z przysługujących mu uprawnień do dalszego kwestionowania nałożonej opłaty, gdyby nie pozostawał w błędnym przeświadczeniu co do nieuchronności obciążeń finansowych związanych z poniesieniem kosztów wskazanych w odpowiedzi na reklamację. Ponadto kwestionowana praktyka godziła w pozaekonomiczne interesy konsumentów ze względu na niepełne poinformowanie ich o procedurze egzekucji należności pieniężnych i wywołanie wrażenia nieuchronności tej egzekucji, mimo że były to wydarzenia niepewne, co mogło wzbudzić w konsumentach poczucie braku celowości dalszego kwestionowania otrzymanego Wezwania, z uwagi na nieuchronność poniesienia kosztów wskazanych przez Spółkę. Powyższe działania naruszały również ekonomiczne interesy konsumentów, ze względu na zdecydowanie przez nich o zapłaceniu nałożonej opłaty w celu uniknięcia konieczności pokrycia innych kosztów wskazywanych przez Spółkę.

Skoro działanie Spółki stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.n.p.r. oraz godziło w zbiorowe interesy konsumentów, to w konsekwencji stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 u.o.k.i.k.

W pkt 1.3 Decyzji Prezes UOKiK uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie Spółki polegające na zamieszczaniu na stronie internetowej należącej do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., działającej pod adresem (...) o treści: „Reklamacje rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, w miarę możliwości w terminie do 30 dni. Termin ten może ulec wydłużeniu w przypadku dużej ilości zgłoszeń".

Odnosząc się do tej praktyki powódka podniosła, że pozwany w sposób błędny zastosował wskazane w Decyzji przepisy, bowiem w polskim prawie brak jest definicji legalnej reklamacji, jednakże w oparciu o przepisy różnych ustaw można wywieść, że reklamacja oznacza oświadczenie związane z niezadowoleniem konsumenta z wykonania umowy (sprzedaży lub usługi), w którym formułuje on roszczenia, naprawy, wymiany, obniżenia ceny, odstąpienia od umowy, czy też zwrotu uiszczonego świadczenia, zaniechania naruszeń bądź naprawienia szkody, tymczasem w przypadku powódki nie powinno utożsamiać się reklamacji co do naliczenia opłaty dodatkowej z reklamacją produktu lub usługi. Zdaniem powódki w jej przypadku konsument może złożyć „reklamację” w związku z naliczeniem opłaty dodatkowej. Nie oznacza to jednak, że jest to faktyczna reklamacja w znaczeniu skargi na niewłaściwe wykonanie umowy przez (...). Przeciwnie to na konsumenta zostaje nałożona kara umowna w związku z niewłaściwym wykonaniem umowy.

Odnosząc się do powyższego zarzutu, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że sama powódka przed wszczęciem postępowania przez pozwanego nie kwestionowała faktu, iż jej klienci mogą składać reklamację, w tym dotyczące pobrania opłaty dodatkowej. W wezwaniach do zapłaty, regulaminach i na stronie internetowej używała słowa „reklamacja” odnośnie kwestii związanych z koniecznością uiszczenia opłaty dodatkowej. Na stronie internetowej w zakładce FAQ -„Jak złożyć reklamację?” Spółka informowała „reklamacje dotyczące wystawionych wezwań przyjmowane są poprzez formularz reklamacyjny pod adresem: (...) lub listownie (…).”.

Dopiero w odwołaniu powódka stwierdziła, iż w zasadzie to nie mamy do czynienia z reklamacją, a zatem 30-dniowy termin na jej rozpoznanie jej nie dotyczy.

Powódka ma rację w jednym, otóż rzeczywiście przepisy prawa nie zawierają definicji legalnej pojęcia „reklamacja” choć jest ono powszechnie używane zarówno w ustawach dotyczących praw konsumentów, jak w ustawach branżowych, takich jak prawo energetyczne (art. 6c) czy prawo telekomunikacyjne (art. 106 ust.1).

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że „reklamacja” oznacza oświadczenie wiedzy konsumenta, w którym zgłasza on jakieś zastrzeżenia dotyczące wykonania obowiązku przez przedsiębiorcę. Zastrzeżenia to zarzuty (krytyczne stwierdzenia) odnośnie do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku ciążącego na przedsiębiorcy wobec konsumenta. Reklamacja może dotyczyć naruszenia przez przedsiębiorcę obowiązku wynikającego z umowy, a także ustawy, zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów, jeżeli kształtują one relację umowną między konsumentem a przedsiębiorcą. W reklamacji konsument może żądać od przedsiębiorcy m.in.: 1) obniżenia ceny lub wynagrodzenia, 2) naprawienia nieprawidłowego przedmiotu, 3) wymiany przedmiotu na prawidłowy, 4) uiszczenia odszkodowania lub zadośćuczynienia, 5) anulowania albo zwrotu nienależnie naliczonych opłat lub odsetek, 6) wydania określonego dokumentu, 7) złożenia przeprosin, 8) udostępnienia toalety w placówce przedsiębiorcy (tak T. Czech [w:] Prawa konsumenta. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2020, art. 7a).

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że zgłaszane przez konsumentów zastrzeżenia co do zasadności naliczenia opłaty dodatkowej można uznać za reklamację, bowiem w swoich pismach kierowanych do powódki konsumenci podnosili, że powódka nienależycie poinformowała ich o konieczności pobrania biletu czy też zarejestrowania numeru rejestracyjnego w specjalnym systemie, co z kolei skutkowało naliczeniem opłaty dodatkowej, a tym samym że w ich mniemaniu nienależycie wywiązała się z umowy albo że jej działanie wprowadza konsumentów w błąd i jako takie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nakazującymi traktować kontrahenta uczciwie i nie wykorzystywać jego niewiedzy.

Powyższe doprowadziło Sąd do konkluzji, że praktyka z pkt I.3 Decyzji jest sprzeczna z przepisami ustawy o prawach konsumenta, ponieważ zgodnie art. 7a ust. 1 i 2 ustawy „Jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, przedsiębiorca jest obowiązany udzielić odpowiedzi na reklamację konsumenta w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. 2. Jeżeli przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na reklamację w terminie, o którym mowa w ust. 1, uważa się, że uznał reklamację.”, a zatem nie jest możliwe samodzielne wydłużenie przez przedsiębiorcę terminu na udzielenie odpowiedzi na reklamację. Co więcej również sam konsument nie może zrzec się przysługującego mu prawa (art. 7 u.p.k.).

Zatem za słuszne należy uznać stwierdzenie pozwanego, że powódka przyznała sobie prawo do wydłużenia ustawowego terminu na rozpatrzenie reklamacji na niekorzyść konsumenta, naruszającym tym samym jego pozaekonomiczne interesy przejawiające się w prawie do prawdziwej i rzetelnej informacji.

Powódka w odwołaniu podnosiła, że jej działanie nie naruszało zbiorowych interesów konsumentów, bowiem „można (…) wysnuć wniosek, że w sytuacji negatywnego rozpatrzenia reklamacji i przekroczenia terminu 30 dni na udzielenie odpowiedzi przez rozpatrującego reklamację, w przypadku następnie skierowania sprawy do sądu, konsument znajduje się w sytuacji korzystniejszej niż gdyby przedsiębiorca odpowiedziała na reklamację w terminie. Ciężar udowodnienie niezasadności roszczenia konsumenta leży bowiem wtedy po stronie przedsiębiorcy. W sytuacji zaś gdyby przedsiębiorca odpowiedział na reklamację w terminie, to konsument musiałby udowadniać przed sądem zasadność swojego roszczenia reklamacyjnego”. (k.34 akt sąd,.).

Z powyższym stanowiskiem powódki nie sposób się zgodzić. Celem wprowadzenia art. 7a jest ochrona interesów konsumentów przez umożliwienie im uzyskania w odpowiednim terminie i w przydatnej formie odpowiedzi na reklamacje zgłaszane przedsiębiorcom. Polski ustawodawca przyjmuje, że konsumenci powinni szybko otrzymywać stanowisko przedsiębiorcy co do zgłoszonych zastrzeżeń i roszczeń, żeby zmniejszyć sferę niepewności prawnej po stronie konsumentów w zakresie stanu ich relacji z przedsiębiorcami. Na podstawie uzyskanej odpowiedzi na reklamację konsument może ocenić, czy dochodzić roszczeń wobec przedsiębiorcy w trybie sądowym. Kwestia czasu ma znaczenie m.in. na potrzeby ustalenia przedawnienia roszczeń lub zebrania materiału dowodowego (tak T. Czech [w:] Prawa konsumenta. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2020, art. 7a). Innymi słowy uzyskanie odpowiedzi na reklamację w określonym terminie jest jednym z podstawowych uprawnień konsumenta, a zatem powinien być o nim należycie poinformowany, co w przypadku praktyki stosowanej przez powódkę nie miało miejsca.

Trzeba również podkreślić, że przepis art. 7a ust. 2 u.p.k. pełni funkcję prewencyjną: w wymiarze ogólnym i indywidualnym, ma bowiem motywować przedsiębiorcę do rozpatrywania reklamacji konsumentów w wymaganym, ustawowym terminie. W przeciwnym razie przedsiębiorcy grożą negatywne konsekwencje prawne tzn. jeżeli przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na reklamację w terminie, o którym mowa w ust. 1, uważa się, że uznał reklamację.

Co prawda, istnieją kontrowersje dotyczące kwestii, jaki wpływ wywiera komentowany przepis na istnienie i treść stosunku prawnego między przedsiębiorcą a konsumentem, który złożył reklamację, jednakże okoliczność ta nie miał zasadniczego znaczenia dla przypisania powódce niedozwolonej praktyki. Na marginesie można jedynie zauważyć, że w doktrynie wyróżnia się trzy podstawowe warianty interpretacyjne omawianego przepisu.

Stosownie do pierwszego wariantu interpretacyjnego, jeżeli przedsiębiorca nie udziela odpowiedzi na reklamację konsumenta w wymaganym terminie, art. 7a ust. 2 wywołuje ex lege skutek konstytutywny. Konsumenta oraz przedsiębiorcę zaczyna łączyć stosunek prawny o treści odpowiadającej roszczeniu konsumenta podniesionemu w reklamacji. W przypadku gdy wcześniej taki stosunek nie istniał, powstaje on na podstawie art. 7a ust. 2.

W myśl drugiego wariantu interpretacyjnego art. 7a ust. 2 nie wywołuje żadnych skutków cywilnoprawnych. Przepis ten nie stanowi podstawy powstania, wygaśnięcia ani zmiany treści stosunku prawnego łączącego strony.

Trzeci wariant interpretacyjny stanowi pewien kompromis między dwoma wcześniej przedstawionymi rozwiązaniami skrajnymi. W myśl tego wariantu, jeżeli przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na reklamację konsumenta w wymaganym terminie, na podstawie art. 7a ust. 2 powstają skutki prawne równoważne uznaniu niewłaściwemu. Przedsiębiorcy – w drodze swego rodzaju fikcji prawnej – przypisuje się, że uznaje on zastrzeżenia konsumenta za zgodne ze stanem rzeczywistym, a roszczenia podniesione w reklamacji – za uzasadnione. Przepis ten w istocie skutkuje jedynie zmianą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.). W wyniku działania art. 7a ust. 2 uznaje się, że twierdzenia i roszczenia konsumenta określone w reklamacji zostały wykazane, a – stosownie do danego przypadku – przedsiębiorca musi udowodnić, że roszczenia te nie przysługują konsumentowi albo mają inną treść, niż opisano w reklamacji. Na podstawie komentowanego przepisu na przedsiębiorcę przerzucono ciężar dowodu co do tych okoliczności. Wariant ten jest obecnie często akceptowany w orzecznictwie sądów powszechnych (zobacz np. wyrok SO w Poznaniu z 12.04.2019 r., II Ca 163/19, LEX nr 2673173; wyrok SO w Łodzi z 30.04.2019 r., III Ca 40/19, LEX nr 2717669; wyrok SO w Łodzi z 28.05.2019 r., III Ca 76/19, LEX nr 2717663).

W rozpatrywanej sprawie, Sąd również przychyla się do ostatniego z prezentowanych poglądów, jednak okoliczność ta nie ma istotne znaczenia dla przypisania powódce praktyki, o której mowa w pkt I.3 Decyzji. Istotnym jest bowiem, to że informacja przekazywana przez Spółkę o możliwości wydłużenia terminu rozpatrzenia reklamacji była nieprawdziwa i wprowadzała w konsumentów błąd co do przysługujących im uprawnień, a zatem była niezgodna z prawem.

Prezes UOKIK słusznie uznał, że zaniechanie przez powódkę praktyk określonych w pkt I.2 sentencji Decyzji nastąpiło 22 lipca 2022 r., a zaniechanie praktyki określonej w pkt I.3– 4 sierpnia 2022 r.. W tej sytuacji zasadnym było wydanie Decyzji w oparciu o art. 27 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k., w świetle którego nie wydaje się decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującej zaniechanie jej stosowania, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 24, ale decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

Biorąc powyższe pod uwagę istniały podstawy do wdrożenia przez Prezesa UOKIK środków na zasadzie art. 26 ust. 2- 4 u.o.k.i.k., gdyż stosownie do treści art. 27 ust. 4 u.o.k.i.k., w razie zaprzestania stosowania praktyk, przepisy art. 26 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z art. 26 ust. 2 u.o.k.i.k. w decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. Stosownie natomiast do treści art. 26 ust. 3 u.o.k.i.k. w decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. Środki, o których mowa w art. 26 ust. 2 u.o.k.i.k. powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków (art. 26 ust. 4 u.o.k.i.k.).

Sąd zważył, iż celowym jest nałożenie na powoda obowiązku informacyjnego polegającego na:

a)  skierowaniu na posiadane przez powódkę dane teleadresowe konsumentów, którzy od 2 października 2020 r. do 2 września 2022 r. złożyli do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. złożyli reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej", na piśmie, listem zwykłym lub, w przypadku posiadania adresu e-mail, pocztą elektroniczną (w przypadku dostarczenia informacji tym kanałem konieczne będzie także nadanie tytułu wiadomości e-mail: „Decyzja Prezesa UOKiK -informacje dla klientów"), w terminie 3 (trzech) miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji, informacji o wydaniu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów niniejszej decyzji;

b)  na wyświetleniu na głównej stronie internetowej Spółki www.apcoa.pl nie później niż w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się Decyzji komunikatu o treści Decyzji oraz utrzymywania go przez okres 3 miesięcy.

Stosownie do przepisu art. 26 u.o.k.i.k „1. Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 24. 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. 4. Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.”.

W literaturze przedmiotu podkreśla się, że chodzi o wybór takiego środka, aby jego zastosowanie rzeczywiście było konieczne do usunięcia skutków praktyki z uwzględnieniem wagi i rodzaju naruszenia. Zatem zastosowany środek powinien być jak najmniej uciążliwy dla przedsiębiorcy. Wybierając środek usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, organ antymonopolowy musi uwzględnić charakter oraz skutki dla konsumentów praktyki przedsiębiorcy. Zastosowane środki muszą być adekwatne do rodzaju naruszenia stwierdzonego w decyzji wydanej przez Prezesa UOKiK (ust. 4 art. 26 u.o.k.i.k.) ( tak Małgorzata Sieradzka, Ochrona konkurencji i konsumentów. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw, LEX/el., 2016).

Z uwagi na odmienności między decyzjami wydawanymi na podstawie art. 26 i 27 u.o.k.i.k., odpowiednie stosowanie art. 26 ust. 2 zd. 2 u.o.k.i.k. w decyzjach wydawanych na podstawie art. 27 u.o.k.i.k., upoważnia organ ochrony konsumentów do nałożenia na przedsiębiorcę obowiązku publikacyjnego niezależnie od stwierdzenia potrzeby usunięcia trwających skutków naruszenia. Rozpowszechnienie decyzji pełni funkcję wychowawczą wobec konsumentów oraz funkcję prewencyjną wobec innych przedsiębiorców (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2015 r., sygn. akt III SK 47/14; postanowienie Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt III SK 61/14). Także w literaturze zauważa się, że celem umieszczenia w decyzji wydawanej na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów elementów dodatkowych jest dążenie do wyeliminowania skutków działań przedsiębiorcy poprzez realizację funkcji edukacyjnej oraz prewencyjnej wobec innych uczestników rynku - zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów - dotyczy ona bowiem sytuacji, gdy przedsiębiorca nie stosuje już praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów (zob. M. Sieradzka (w:) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2014, s. 692; C. Banasiński, E. Piontek (w:) C. Banasiński, E. Piontek, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009, s. 475 oraz wyrok SN z 25.05.2023 r., sygn. akt II NSKP 8/23, LEX nr 3573214).

Skoro praktyki z pkt I.2 i I.3 Decyzji polegały na wprowadzeniu konsumentów w błąd poprzez podanie nieprawdziwych informacji, to w pełni uzasadnione było nałożenie na powódkę obowiązków publikacyjnych, aby w ten sposób usunąć trwające po stronie konsumentów skutki dezinformacji.

Zmiany jednak wymagał pkt II. 1 Decyzji, gdyż pierwotnie miał on następującą treść „skierowania do konsumentów, którzy od 2 października 2020 r. złożyli do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej", na piśmie, listem zwykłym lub, w przypadku posiadania adresu e-mail, pocztą elektroniczną (w przypadku dostarczenia informacji tym kanałem konieczne będzie także nadanie tytułu wiadomości e-mail: „Decyzja Prezesa UOKiK -informacje dla klientów"), w terminie 3 (trzech) miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji, informacji o wydaniu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów niniejszej decyzji nr (...) z 29 grudnia 2022 r. o treści:(…)”.

W odwołaniu powódka zauważyła, że pozwany zakreślił termin początkowy ww. procederu składania reklamacji na 2 października 2020 roku, jednakże nie określił terminu końcowego, który w jakikolwiek sposób ograniczałby krąg konsumentów, do których miałaby zostać skierowana informacja o wydanej Decyzji. Jest to tym bardziej nieprawidłowe, że powódka zaprzestała stosowania wszystkich zarzucanych jej praktyk jeszcze w toku postępowania administracyjnego, a organ nie jest uprawniony do nakładania na przedsiębiorcę obowiązków wykraczających poza zakres praktyki.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie (k.91 verte) uznał powyższy zarzut za zasadny i zaproponował, aby do treści pkt II.1 dodać datę końcową tj.2 września 2022 roku.

W związku z powyższym, Sąd w pkt II wyroku nadał temu punktowi w jego początkowej części następujące brzmienie „skierowania na posiadane przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. dane teleadresowe konsumentów, którzy od 2 października 2020 roku do 2 września 2022 roku złożyli do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. reklamację w związku z otrzymanym „Wezwaniem do uiszczenia opłaty dodatkowej", na piśmie, listem zwykłym lub, w przypadku posiadania adresu e-mail, pocztą elektroniczną (w przypadku dostarczenia informacji tym kanałem konieczne będzie także nadanie tytułu wiadomości e-mail: „Decyzja Prezesa UOKiK -informacje dla klientów"),a dalej w dotychczasowej formie.

Natomiast Sąd nie podzielił zarzutów powódki odnośnie kwestii technicznych związanych w wykonaniem zobowiązania z pkt II.1 Decyzji. Oczywistym jest bowiem, że pozwany nie wymaga od powódki, aby ta dotarła do wszystkich konsumentów którzy od 2 października 2020 roku do 2 września 2022 roku złożyli reklamację w związku z otrzymaniem „Wezwania do uiszczenia opłaty dodatkowej”, jeśli nie posiada danych osobowych z uwagi na żądanie ich usunięcia złożone przez konsumenta, braku adresu zamieszkania lub gdy adres ten uległ zmianie.

Ustalenia odnośnie stosowania przez Spółkę zakazanych praktyk wskazywały nadto na możliwość nałożenia na nią kary pieniężnej, w myśl bowiem art. 106 ust. 1 pkt 4 u.o.k.i.k., Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24 ustawy.

Przechodząc do zarzutów dotyczących wysokości wymierzonych kar, to należy przypomnieć, że przepisy u.o.k.i.k. nie zawierają wzorów matematycznych, którymi powinien posłużyć się pozwany przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, a jedynie zawierają listę okoliczności, które powinien uwzględnić przy jej wymierzaniu. Natomiast w ramach tych uregulowań Prezes UOKiK przyjął zasadę, iż najpierw ustala wysokość kwoty bazowej biorąc pod uwagę obrót oraz okoliczności wymienione w art. 111 ust.1 pkt 1 u.o.k.i.k. czyli:

a)  okoliczności naruszenia przepisów ustawy,

b)  uprzednie naruszenie przepisów ustawy,

c)  okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy,

a następnie kwotę bazową podwyższa, jeśli wystąpiły w sprawie okoliczności obciążające lub obniża jeśli - okoliczności łagodzące.

Należy zgodzić się z powódką, iż uzasadnienie Decyzji w części dotyczącej wysokości nałożonych na powódkę kar pieniężnych, nie jest wystarczające, aczkolwiek nie pozbawiło to Sądu możliwości ustalenia, czy kary te są adekwatne oraz proporcjonalne do zarzucanych praktyk.

Odnośnie praktyk z pkt I.2 i I.3, Prezes UOKiK prawidłowo uznał, że stopień naruszenia przepisów ustawy był znaczny, bowiem naruszały one prawo konsumenta do rzetelnej, prawdziwej i jasnej informacji dotyczącej jego sytuacji prawnej i z tym stwierdzeniem należało się zgodzić, bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z 6 kwietnia 2022 roku (sygn. akt I NSNc 336/21, LEX nr 3422988) stwierdził „Z brzmienia i celu art. 76 Konstytucji RP wynika obowiązek zabezpieczenia interesów słabszego uczestnika rynku (konsumenta, użytkownika, najemcy), którego wiedza i doświadczenie życiowe są ograniczone w porównaniu do profesjonalnego partnera. Konsument ma słabszą pozycję przetargową, a jego swoiste upośledzenie wynika z przyczyn systemowych, determinowanych pozycją rynkową. Z tej też przyczyny działania na rzecz ochrony konsumenta, które mają umocnić jego pozycję wobec profesjonalnego partnera służą wyrównaniu ich szans i zapewnieniu swobody dokonania wyboru i podjęcia nieskrępowanej decyzji.”. Innymi słowy, praktykami szczególnie dotkliwymi dla konsumenta są te, które wprowadzają go w błąd, bowiem pogłębiają dodatkowo, już istniejąca pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą dysproporcję w zakresie wiedzy i doświadczenia życiowego.

Sąd nie podzielił twierdzeń powódki, iż praktyki nie wywołały realnego uszczerbku po stronie konsumentów, bowiem w przypadku praktyki I.2 konsumenci wiedzieli, że wszczęcie postępowania windykacyjnego i obciążenie ich kosztami nie jest nieuniknione, gdyż wynikało to z regulaminu i wezwań, których treść była zgodna z oczekiwaniami Prezesa UOKiK, odnośnie zaś praktyki I.3 to konsumenci wiedzieli, że Spółka posiada 30 dni na udzielenie odpowiedzi na reklamację, gdyż wynikało to z odpowiedniego regulaminu, a kwestionowana informacja pojawiła się tylko w FAQ na stronie internetowej i dotyczyła jedynie niewielkiego kręgu konsumentów, a ich sytuacja procesowa byłaby korzystniejsza niż gdyby uzyskali odpowiedź w ustawowym terminie, w skutek przerzucenia ciężar dowodu na Spółkę.

Przede wszystkim, należy podkreślić, że dla przypisania przedsiębiorcy stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów nie jest konieczne wykazanie, że do naruszenia tych interesów doszło, bowiem wystarczy ustalenie, że działanie przedsiębiorcy mogło potencjalnie tym interesom zagrozić.

W przypadku praktyki z pkt I.2 Decyzji to nie można za powódką stwierdzić, że konsumenci wiedzieli, iż poniesienie kosztów windykacyjnych nie jest nieuniknione, gdyż prawidłowa informacja znajdowała się w regulaminach i wezwaniach.

Po pierwsze, Prezes UOKiK w Decyzji uznał za niedozwoloną praktykę zmieszczenie w pismach zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji dotyczących „Wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej” informacji, iż w sytuacji nieuiszczenia opłaty parkingowej w wyznaczonym terminie konsument zostanie dodatkowo obciążony kosztami pozyskania danych właściciela pojazdu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego i windykacji, a zatem zarzut dotyczył jedynie pism zawierających odmowę uwzględnienia reklamacji, a nie regulaminu czy wezwań do zapłaty.

Po drugie, umieszczanie takiej a nie innej informacji w pismach informujących o nieuwzględnieniu reklamacji, nie było przypadkowe, miało bowiem wpłynąć na konsumenta, aby ten nie kwestionował konieczności uiszczenia opłaty dodatkowej (o czym była już mowa we wcześniejszym fragmencie uzasadnienia) w obawie przed dodatkowymi kosztami, nawet jeśli uważał, że stanowisko Spółki jest niesłuszne. W tej sytuacji, trudno wymagać od uważnego konsumenta działającego w zaufaniu do informacji przekazywanych mu przez przedsiębiorcę, aby prawdziwość tej informacji sprawdzał jeszcze w innych miejscach np. w regulaminie.

Trudno z tych samych powodów uznać, by konsumenci wiedzieli, że Spółka ma obwiązek rozpatrzyć reklamację w terminie 30 dni i nie może tego terminu wydłużyć, ponieważ prawidłowa informacja w tym zakresie znajdowała się w „odpowiednim regulaminie” a nieprawdziwa tylko w sekcji FAQ. Trzeba podkreślić, że ten odpowiedni regulamin na który powołuje się powódka, to „Regulamin świadczenia usług w zakresie obsługi wezwań do zapłaty”, który dotyczy jedynie użytkowników Aplikacji i ma ułatwiać im dokonanie płatności z tytułu wezwań do zapłaty (§ 1 pkt 3 Regulaminu k. 391 akt adm.), a zatem nie dotyczy wszystkich korzystających z parkingów powódki.

Ponadto sekcja FAQ (Frequently Asked Questions) to sekcja na stronie z internetowej z często zadawanymi pytaniami dotyczącymi usług lub produktów oferowanych przez przedsiębiorcę. Jej istnienie ma umożliwić konsumentom szybkie i samodzielne, bez konieczności angażowania osób z obsługi, znalezienie odpowiedzi na nurtujące go pytanie związane z działalnością przedsiębiorcy. Sekcje takie są tworzone przez samych przedsiębiorców, aby min. ograniczyć ilość zapytań telefonicznych lub mailowych ze strony konsumenta, a tym samym ograniczyć ilość osób zatrudnionych w dziale obsługi klienta i w ten sposób uczynić działalność gospodarczą bardziej zyskowną. Zatem każdy rozważny konsument, który poszukuje interesujących go wiadomości, korzysta najpierw z takiej sekcji, a dopiero później, gdy nie znajdzie satysfakcjonującej go odpowiedzi, kontaktuje się z biurem obsługi.

W związku z tym, zamieszczenie przez powódkę właśnie w sekcji FAQ nieprawdziwej informacji o terminie rozpatrzenia reklamacji, należy uznać za działanie nieuczciwe, podjęte jedynie we własnym interesie, i to w sytuacji gdy przepisy ustawy o prawach konsumenta jasno i wyraźnie stwierdzają, że przedsiębiorca ma 30 dni (obecnie 14 dni) na rozpatrzenie reklamacji i nie może tego terminu przedłużyć nawet za zgodą konsumenta, dlatego też kwestia ewentualnych przyszłych skutków w zakresie ciężaru dowodu nie ma znaczenia, skro dochodzi do przekazywania konsumentowi informacji jawnie sprzecznej z przepisami ustawy o prawach konsumenta.

Ponadto obie praktyki dotknęły lub mogły dotknąć szerokiego kręgu konsumentów, gdyż (...) zarządza parkingami przed większością dyskontów w Polsce takich jak (...), (...), (...) czy (...) (tu sklep wielkopowierzchniowy). Pierwsze trzy z nich to bardzo popularne wśród Polaków sklepy dyskontowe, mający znaczącą pozycję na rynku handlu artykułami spożywczymi i chemią gospodarczą, a zatem krąg konsumentów potencjalnie zagrożonych praktykami powódki był znaczny.

Powyższe okoliczności zadecydowały o ustaleniu kwoty bazowej kary w wysokości odpowiednio (...) % i (...) %.

Zgodnie z art. 111 ust. 3 pkt 2 u.o.k.i.k. okolicznościami łagodzącymi w przypadku naruszenia zakazu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów są w szczególności:

a)  dobrowolne usunięcie skutków naruszenia,

b)  zaniechanie stosowania zakazanej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu,

c)  podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków,

d)  współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.

Prezes UOKiK uwzględnił okoliczność łagodzącą w postaci zaniechania praktyki niezwłocznie po wszczęciu postępowania, co skutkowało zmniejszeniem wysokości kary o (...)%, tym samym za niezasadny należało uznać zarzut powódki podniesiony w odwołaniu, iż Prezes UOKiK nie uwzględnił okoliczności łagodzącej w postaci podjęcia z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia i usprawnienia procesu reklamacji. Należy bowiem zauważyć, że okoliczność z pkt c) została skonsumowana przez okoliczność z pkt b) czyli niezwłoczne zaniechanie praktyk po wszczęciu postępowania.

Odnośnie zaś okoliczności obciążających, to zgodnie z art. 111 § 1 ust. 4

4 pkt 2 u.o.k.i.k. są nimi:

a)  znaczny zasięg terytorialny naruszenia lub jego skutków,

b)  znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorcę w związku z dokonanym naruszeniem,

c)  dokonanie uprzednio podobnego naruszenia,

d)  umyślność naruszenia.

W rozpoznawanej sprawie, Prezes UOKiK uznał, że obie praktyki miały charakter długotrwały, gdyż trwały ponad rok tj. od 2 października 2020 roku do 21 lipca 2022 roku (pkt I.2) oraz od 1 lutego 2021 r. do 3 sierpnia 2022 roku (pkt I.3) i to wpłynęło na podwyższenie kary o 20%. W tym miejscu trzeba przypomnieć, iż w praktyce orzeczniczej Prezesa UOKiK już od dawna za długotrwałe uznaje się praktyki trwające ponad rok, a zatem ustalenia pozwanego w tym zakresie są w pełni prawidłowe.

Wbrew również twierdzeniom powódki, pozwany nie przyjął, iż Spółka uzyskała znaczne korzyści w związku z dokonanym naruszeniem. Sama powódka przyznała, że przychód związany z wystawionymi wezwaniami do wniesienia opłaty dodatkowej wyniósł (...) zł, a zatem (...) obrotu spółki uzyskanego w roku poprzedzającym wydanie decyzji.

Reasumując, kary w wysokości odpowiednio:

⚫

293 875 zł (pkt I.2) (ok. (...) osiągniętego obrotu, (...) maksymalnego wymiaru kary),

⚫

235 100 zł (pkt I.3) (ok.(...) % osiągniętego obrotu, (...) % maksymalnego wymiaru kary),

należy uznać adekwatne do stopnia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, dlatego nie można uznać, ich za wygórowane. Aczkolwiek obiektywnie mogą wydawać się dość wysokie, jednakże przy ocenie wysokości nałożonych kar należy brać pod uwagę procent jaki stanowią one w stosunku do obrotu Spółki. O wygórowanej wysokości kar pieniężnych nie można mówić odnosząc się jedynie do ich wysokości nominalnej i porównując je z innymi karami wydanymi w podobnych sprawach, bowiem każdy przedsiębiorca ponosi zindywidualizowaną odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, co oznacza, że Prezes UOKiK, jak i Sąd biorą pod uwagę specyfikę każdej sprawy, stopień naruszenia przepisów, okoliczności obciążające, łagodzące oraz przychody uzyskane z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Tym samym Sąd stwierdza, że w sprawie nie doszło do naruszenia zasady proporcjonalności.

Ponadto kary w wymierzonej wysokości spełnią również funkcję represyjną i prewencyjną, zapobiegając podobnym naruszeniom w przyszłości. Stanowić będą sankcję o odpowiednim stopniu dolegliwości, nie większym niż to niezbędne dla osiągnięcia zamierzonego celu.

W tym miejscu Sąd pragnie odnieść się jeszcze do zarzutu powódki dotyczącego ustalenia kwoty bazowej kary odpowiednio na poziomie (...)% i (...) obrotu Spółki, która zdaniem powódki, przekracza połowę średniej przewidzianej za naruszenie na etapie wykonywania kontraktu, które zgodnie z „Wyjaśnieniami w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów” (dalej Wyjaśnienia) wynosi od 0,1% do 0,7%. Wyjaśnienia to niewiążący dokument przygotowany swego czasu przez Prezesa UOKiK, w którym wyjaśniał w jaki sposób będzie ustalał wysokość kar za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Jednakże dokument ten, jak przyznał sam pozwany, i co wiadome jest Sądowi z urzędu już nie obowiązuje, a zatem nie było możliwości odnoszenia się do jego postanowień. Koniecznym było oparcie się jedynie na przepisach ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Podniesione przez powódkę zarzuty odnośnie naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie mogły odnieść skutku, albowiem do kognicji Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie należy kontrola prawidłowości postępowania prowadzonego przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 13/05/2004 r., sygn. akt III SK 44/04, Lex nr 137437),, jest to bowiem postępowanie sądowe pierwszoinstancyjne, w którym strona może przedstawić wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na potwierdzenie zasadności swojego stanowiska, tak więc co do zasady ewentualne uchybienia postępowania administracyjnego nie miały znaczenia dla rozpoznania sprawy przed tym Sądem.

Jedynie na marginesie Sąd zauważa, że niezasadny był zarzut naruszenia art. 8, 11, 13 k.p.a. w zw. z art. 83 u.o.k.i.k. w zw. z art. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 28 u.o.k.i.k. w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 4 u.o.k.i.k poprzez ich niezastosowanie, polegające na prowadzeniu postępowania w sposób niekonsekwentny i niewyczerpujący, niebudzący zaufania do władzy publicznej, niemający na względzie załatwienia sprawy bez użycia środków penalizujących w sposób ugodowy.

Zgodnie z przepisem art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k., jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione, że został naruszony zakaz, o którym mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu zarzucane jest naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań.

Z powyższego wynika, iż decyzja ta ma charakter uznaniowy, co oznacza, że Prezes UOKiK nie ma obowiązku jej wydania w każdym przypadku, gdy wniesie o to przedsiębiorca. Przepis ten nie nakłada na organ ochrony konsumentów obowiązku wydania decyzji zobowiązującej, a jedynie stwarza mu prawną możliwość wydania takiej decyzji. Prezes UOKiK w uzasadnieniu decyzji na stronach 19-20 szczegółowy wyjaśnił powody nieprzyjęcia propozycji złożonych przez powódkę, przede wszystkim wskazując, że ograniczało się ono jedynie do kilkuset konsumentów. Byliby to m.in. konsumenci, którzy otrzymali negatywną odpowiedź na reklamację od Spółki w terminie przekraczającym 30 dni. Prezes UOKiK wskazał, iż jest to względnie niewielki odsetek klientów, ponieważ Spółka wskazała, że „z szacunków (...) wynika, że od dnia 1 lutego 2021 r. do dnia sporządzenia niniejszego pisma (2 września 2022 r. - przyp. Prezesa Urzędu) odsetek przypadków, w których Spółka uchybiła terminowi ustawowemu i jednocześnie nie uwzględniła reklamacji (rozpatrzyła ją negatywnie) stanowi (...) % spośród wszystkich złożonych reklamacji". Ponadto zobowiązanie objęłoby konsumentów, którzy wykonaliby quiz zamieszczony na stronie Spółki jedynie przez 2 tygodnie. Możliwość wzięcia udziału w quizie i szkoleniu miała objąć konsumentów, którzy już złożyli reklamację i uiścili opłatę dodatkową bądź byli zobligowani do jej uiszczenia, ale jeszcze nie zdążyli jej zapłacić. Spółka miała zamiar zwrócić (lub anulować - w przypadku klientów, którzy jeszcze nie zapłacili) jedynie (...) konsumentom jedną opłatę w najwyższej nałożonej wysokości. Tymczasem, jak słusznie zauważył pozwany, że na stronę Spółki wchodzą konsumenci, którzy w danym momencie są w sporze z (...), nie zaś konsumenci, którzy zapłacili opłatę dodatkową wcześniej. To zaś znacząco ogranicza krąg konsumentów objętych zobowiązaniem. Ponadto (...) zaproponowała zamieszczenie przez krótki czas na stronie internetowej Spółki informacji o wydanej decyzji. Informacja ta miała widnieć na dole strony internetowej. Z uwagi na ograniczenie zobowiązania do małej liczby konsumentów, którzy mogliby dowiedzieć się o zobowiązaniu (w tym o quizie) ze strony (...), na którą niekoniecznie wchodzą, a także mając na względzie niewielki odsetek klientów, którzy otrzymali odpowiedź na reklamację w terminie dłuższym niż 30 dni Prezes UOKiK uznał, że przyjęcie wniosku nie znajduje uzasadnienia w zakresie interesu publicznego i charakteru kwestionowanych w niniejszym postępowaniu praktyk. Wyjaśnienia te są dla Sądu w pełni przekonywujące.

Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 479 ^31a § 3 k.p.c. uchylił Decyzję w pkt I.1 i III. 1, zmienił w pkt II.1 oraz oddalił odwołanie w pozostałej części.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie tylko częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Mając na uwadze fakt, iż powódka zaskarżyła decyzję w całości, a Sąd uznał zasadność odwołania w części dotyczącej praktyki nr 1 i nałożonej w związku z tym kary pieniężnej oraz w zakresie modyfikacji zobowiązania z pkt II. 1 Decyzji, to należało uznać, że każda ze stron w równym stopniu wygrała jak i przegrała sprawę.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

(...)

(...)

(...)

Sędzia SO Anna Maria Kowalik