Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:sędzia Stanisław Gradus - Wojciechowski

Protokolant:Kamil Reluga

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko (...) Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 13 czerwca 2023 r., sygn. akt II C 328/23

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty .

Stanisław Gradus-Wojciechowski

Sygn. akt: V Ca 2497/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 listopada 2024 r.

Pozwem z dnia 28 października 2022 r. powód (...) sp. z o.o. we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Banku (...) S.A. w W. kwoty 22.035,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 26 września 2022 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W sprzeciwie od wydanego w dniu 16 listopada 2022 r. nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postepowania, w tym zwrotu koszów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w Warszawie w pkt 1 oddalił powództwo; w pkt 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód, zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie: art. 233 §1 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 245 k.p.c., art. 230 k.p.c., art. 3 k.p.c., art. 248 §1 k.p.c., art. 505 ⁶ §3 k.p.c., art. 45 ust. 5 u.k.k., art. 74 § 2 k.c., art. 99 §1 k.c., art. 98 k.c., art. 60 k.c., art. 45 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16, art. 5 ust. 6,7 i 10 u.k.k.

Mając powyższe na względzie apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 22.035,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 września 2022 r. do dnia zapłaty, zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za pierwsza instancję stosownie do norm prawem przypisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Ewentualnie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Odwoławczy akceptuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji, które sprowadzały się do chronologicznego przedstawienia zaistniałych zdarzeń, a przy tym były niesporne pomiędzy stronami, przyjmując je jednocześnie za własne. Sąd Okręgowy nie podzielił jednak niektórych rozważań prawnych zaprezentowanych w treści zaskarżonego wyroku, w szczególności odnoszących się do rzekomej nieważności pełnomocnictwa udzielonego przez kredytodawcę powodowi. Kwestia odmiennej oceny prawnej Sądu Odwoławczego w tym zakresie nie implikowała jednak zmiany rozstrzygnięcia –co do zasady bowiem rozstrzygnięcie Sądu I instancji było prawidłowe.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii pełnomocnictwa udzielonego powodowi do złożenia ww. oświadczenia odnotowania wymaga, że względu na kryterium zakresu umocowania k.c. wyróżnia cztery typy (rodzaje) pełnomocnictwa: pełnomocnictwo ogólne – do czynności zwykłego zarządu, pełnomocnictwo rodzajowe – do pewnego typu czynności, pełnomocnictwo szczególne – do dokonania określonej czynności prawnej i prokurę. Wskazać przy tym należy, że nic nie stoi na przeszkodzie jednoczesnemu udzieleniu kilku, różnego typu pełnomocnictw połączonych „technicznie” (oświadczenia woli o udzieleniu każdego z nich znajdują się w tym samym dokumencie; tak R. Strugała, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2021, art. 98, s. 290, Nb 3).

Sąd Rejonowy wyszedł w tym zakresie z błędnego założenia, że przedmiotowe pełnomocnictwo udzielone przez E. K. w dniu 7.09.2022 r. powodowej spółce było pełnomocnictwem ogólnym, które na podstawie art. 99 §2 k.c. powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie. Nie budzi w ocenie Sądu Okręgowego wątpliwości, że pełnomocnictwo zalegające w aktach sprawy na k. 34 nie spełnia wymogów co do formy pisemnej, zaś wszelkie rozważenia Sądu meriti w tym zakresie pozostają trafne. Sądowi I instancji umknęło jednak, że udzielone powodowi pełnomocnictwo w istocie było pełnomocnictwem rodzajowym – co jednoznacznie wynika z zakresu umocowania, które obejmuje nie tylko reprezentację w sprawie dotyczącej dochodzenia roszczeń przeciwko pozwanemu bankowi w związku z konkretną umową o kredyt konsumencki, ale również upoważnienie do uzyskania wszelkich wnioskowanych informacji w sprawie, również tych objętych tajemnica bankową, w tym w szczególności do uzyskania całości dokumentacji kredytowej. W powyższym zakresie zwolniono również pozwaną z tajemnicy bankowej. Co więcej powódka została także upoważniona do składania wszelkich pism i oświadczeń, w tym w szczególności do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 u.k.k., oraz jego dalszego wykorzystania w kontaktach z właściwymi podmiotami zarówno w postepowaniu przedsądowym jak i sądowym. Wskazany powyżej zakres umocowania daleko odbiega od pełnomocnictwa ogólnego. Wprawdzie przedmiotowe pełnomocnictwo zostało określone mianem pełnomocnictwa ogólnego, niemniej jego treść wskazuje, że zakres umocowania był inny aniżeli wynika z pełnomocnictwa ogólnego. Samo nazwanie pełnomocnictwa mianem ogólnego pozostaje w istocie irrelewantne, a już na pewno nie czyni pełnomocnictwa rodzajowego pełnomocnictwem ogólnym. Kryterium wyróżnienia poszczególnych rodzajów pełnomocnictwa stanowi bowiem zakres umocowania pełnomocnika, a nie jego nazwa. Przyjęcie stanowiska prezentowanego przez Sąd I instancji prowadziłoby w ocenie Sądu Okręgowego do nadmiernego formalizmu, a w konsekwencji zamknięcia stronie możliwości merytorycznego rozpatrzenia sprawy przez Sąd.

W zakresie natomiast kwestionowania ważności pełnomocnictwa z uwagi na złożenie podpisu w formie elektronicznej, wskazać należy, że platforma przy użyciu której złożony został przez kredytobiorcę podpis elektroniczny, tj. (...) sp. z o.o. wpisany jest w rejestrze niekwalifikowanych usług zaufania prowadzonego przez Narodowy Bank Polski na podstawie i w zakresie rzeczowym określonym przepisem art. 6 ustawy z dnia 5 września 2016 roku o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (t.j. Dz.U. z 2019r., poz. 162 ze zm.) – stanowiącą implementację Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23 lipca 2014 roku w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (eIDAS) (Dz. Urz. UE L 257 z 28.07.2014, s. 73) – w zakresie usług składania podpisu elektronicznego, usług obsługi podpisywania elektronicznego dokumentów poprzez platformę (...) (nr wpisu – (...)). Podmiot ten należało zatem zakwalifikować jako dostawcę usług zaufania, co zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 19 ww. Rozporządzenia oznacza osobę fizyczną lub prawną, która świadczy przynajmniej jedną usługę zaufania, jako kwalifikowany lub niekwalifikowany dostawca usług zaufania.

Sąd Okręgowy miał także na uwadze, że przewidziana z art. 45 ust. 1 u.k.k. forma pisemna jest formą zastrzeżoną ad probationem (art. 74 §1 k.c.), a więc jej ewentualne niezachowanie nie skutkuje nieważnością (art. 73 §1 k.c.). Zgodnie z art. 99 § 1 k.c. pełnomocnictwo szczególne wymaga szczególnej formy tylko w razie, gdy dla czynności, do której upoważnia, zastrzeżona jest forma szczególna pod rygorem nieważności, a więc przepis ten w ogóle nie odnosi się do pełnomocnictw upoważniających do czynności, co do których zastrzeżono formę ad probationem. Dla oceny złożenia oświadczenia woli znajduje więc zastosowanie przepis art. 60 k.c., w myśl którego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Oświadczenie w postaci elektronicznej nie może być utożsamiane przy tym z elektroniczną formą czynności prawnej (art. 78 k.c.) zrównaną w skutkach prawnych z formą pisemną. Dla zachowania tej formy konieczne jest złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczeniem w postacie elektronicznej (art. 60 k.c.) będzie każde oświadczenie utrwalone (a także przesłane) za pomocą elektronicznych technologii komunikowania się (utrwalania oświadczeń).

Złożone do akt sprawy wydruki w postaci karty podpisów stanowią odzwierciedlenie oświadczeń woli składanych w postaci elektronicznej i w taki też sposób dokumentowanych (przez cyfrowy zapis treści oświadczenia na nośniku danych). W tej sytuacji powód wbrew twierdzeniom Sądu I instancji wykazał skuteczne udzielenie mu pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 u.k.k.

W konsekwencji należało uznać, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego złożone w imieniu kredytobiorcy przez powoda dnia 8 września 2022 r. było skuteczne, a powód był legitymowany do wystąpienia z niniejszym powództwem.

W następnej kolejności ocenić należy zasadność i wysokość roszczenia strony powodowej, którego podstawa prawna wynikała w istocie z treści art. 45 ust. 1 u.k.k. Odnosząc się do powyższego, początkowo zauważyć należy, że przepis art. 5 pkt 10 u.k.k. definiuje rzeczywistą roczną stopę oprocentowania jako całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Innymi słowy jest to wartość wyrażająca procentowy udział kosztów kredytu w stosunku rocznym w całkowitej kwocie kredytu. Art. 5 pkt 6 u.k.k. definiuje natomiast całkowity koszt kredytu jako wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny dowodów zgormadzonych w toku postępowania i prawidłowo uznał, że na ich podstawie nie sposób przyjąć, iż powód wykazał wysokość objętego pozwem roszczenia, co musiało lec u podstaw oddalenia powództwa. W toku postepowania pozwany zakwestionował prawidłowość wyliczenia dochodzonej kwoty, co implikowało po stronie powoda obowiązek przedstawienia dowodów, które pozwoliłyby zweryfikować prawidłowość naliczania przez niego odsetek. Tymczasem strona powodowa nie przedstawiła dowodów, że do spłaty poszczególnych rat dochodziło w dniach i w wysokości przedstawionej w wyliczeniu załączonym do pozwu – co w istocie wpływa na wysokość uiszczonych odsetek. Mając do dyspozycji przedłożone przez powoda dowody brak było więc sposobności na weryfikację prawidłowego wyliczenia kwoty wskazanej w pozwie. Słusznie przy tym Sąd a quo nie uwzględnił wniosku powoda o zobowiązanie pozwanego do dołączenia zestawienia wpłat kredytobiorcy na poczet umowy pożyczki z rozbiciem na wpłaty oraz część kapitałową i odsetkową. Powód mógł bowiem dokumenty te pozyskać od konsumenta i samodzielnie wykazać okoliczności z których wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Skoro powód miał samodzielną możliwość uzyskania dokumentów, za pomocą których mógł udowodnić wysokość dochodzonego przez siebie roszczenia, z czego jednak zrezygnował, poprzestając na złożeniu sporządzonej przez siebie kalkulacji, która wobec braku stosownych dokumentów, nie poddawała się w istocie weryfikacji to on ponosi z tych zaniechań ujemne konsekwencje procesowe.

W toku postępowania powód przedstawił jedynie własne wyliczenia oraz algorytm, który posłużył mu do obliczenia wysokości żądanej kwoty. Wyjściowe zmienne algorytmu obejmowały potencjalny harmonogram spłat prowizji oraz odsetek, co prowadziło do uzyskania także jedynie potencjalnej wysokości roszczenia. Dowody przedstawione przez powoda pozwalają zatem jedynie na ustalenie hipotetycznej wartości żądanego świadczenia. Zaznaczyć przy tym należy, że umowa kredytu nadal jest wykonywana przez konsumenta. Zatem bez dowodu w postaci rzeczywistych wpłat dokonanych przez cedenta-kredytobiorcę niemożliwym jest ustalenie ile w rzeczywistości wpłacił tytułem wykonania umowy.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że w świetle art. 6 k.c. że ciężar wykazania wysokości dochodzonego pozwem roszczenia spoczywał na powodzie. Niewątpliwie pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty zaprzeczył nie tylko zasadności roszczenia, ale również zakwestionował jego wysokość, zatem to powód winien wykazać istnienie, wysokości i wymagalności roszczenia. Pozwany nie miał przy tym żadnego obowiązku przedstawiać dowodów na zaprzeczenie wysokości dochodzonego roszczenia ani wskazywać jaka, jego zdaniem, wysokość uiszczonych odsetek jest właściwa. To obowiązkiem strony powodowej było przedstawienie dowodów na tę okoliczność. Pozwany nie był także zobowiązany do przedstawienia dokumentacji związanej ze spłatą kredytu. Powód przygotowując się do procesu powinien był takie dokumenty uzyskać. Nadmienić przy tym należy, że stosownie do § 2 ust. 2 umowy powierniczego przelewu wierzytelności cedent zobowiązał się przekazać cesjonariuszowi wszelkie dokumenty konieczne do skutecznego dochodzenia roszczeń od dłużnika, które obejmują w szczególności dokumentację kredytową. Powód zatem zagwarantował sobie prawo do uzyskania od zbywcy wierzytelności niezbędnych dokumentów uzasadniających żądanie pozwu. Nie można przerzucać ciężaru dowodzenia faktów, których wykazanie stanowi podstawę uwzględnienia powództwa, na stronę pozwaną.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych względów przemawiających za ingerencją w treść kontrolowanego wyroku wobec czego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda.

O kosztach w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyły się koszty wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym ustalone zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia apelacji.

sędzia Stanisław Gradus- Wojciechowski