Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 347/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie XVIII Wydział Karny z dnia 21 lipca 2020r. sygn. akt XVIII K 252/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Nie dotyczy

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  I. Apelacja obrońcy oskarżonego P. S. (1):

Obrońca postawił zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść wyroku, polegający na

wadliwym ustaleniu, że powód wprowadził sędziego Sądu Okręgowego IV Wydział Cywilny „w błąd w toczącym się postępowaniu o sygn. akt IV C 706/14, co do istnienia tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XXIV Wydziału Cywilnego Co 35/12, mimo, że tytuł ten utracił moc prawną wskutek zawarcia umowy cesji wierzytelności z dnia 12 lipca 2012r.”, podczas gdy prawidłowe ustalenia są następujące: wierzytelność P. S. (1) o zwrot pożyczki wynikała z tytułu wykonawczego - wyroku zaocznego z dnia 10 listopada 2006 XXIV C 411/06, tytuł wykonawczy stanowił wyrok zaoczny Sądu Okręgowego z dnia 24 marca 2011 sygn. akt IV C 1447/10, podtrzymany wyrokiem Sądu Okręgowego SO IV C 622/16, żaden z wymienionych wyroków nie utracił mocy prawnej, zaś wskazywana przez Sąd błędnie sygnatura z repertorium Co 35/12 dotyczy nie wyroku, tylko postanowienia w sprawie ponownego wydania utraconego (zgubionego) wyroku, faktu tego nie ukrywał, przeciwnie jest o nim mowa w uzasadnieniu pozwu. Cesja wierzytelności nie powoduje utraty mocy obowiązującej przez wyrok sądu.

II. Obrońca postawił zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez zastosowanie sankcji z przepisu, który nie istnieje, a sąd nie wskazał w uzasadnieniu przepisu prawa z którego taka sankcja miałaby wynikać, naruszając przy tym reguły dotyczące uzasadnienia wyroku.

A) to nie oskarżony, ale jego profesjonalny pełnomocnik powołał się na wyrok sądu uwzględniający powództwo ze skargi pauliańskiej uznającej względem oskarżonego za bezskuteczny podział majątku M. M. i dłużniczki I. M. jako zdziałany z pokrzywdzeniem P. S. (1),

B) P. S. (1) jest osobą pokrzywdzoną, którego wierzytelność o zwrot pożyczki została udaremniona poprzez działanie M. M., który jedyny składnik majątku tj. przedmiotowe spółdzielcze prawo do lokalu przejął z majątku wspólnego na siebie, a następnie udaremniając wykonanie wyroku przeniósł dalej na swego ojca, przy czym obu tych czynności dokonał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela i obojętnie, czy jest nim oskarżony, czy jego świętej pamięci partnerka I. P., albowiem wierzyciel ma prawo swobodnie dysponować swoją wierzytelnością,

C) jedyny zarzut jaki można sformułować na bazie cesji wierzytelności jest natury cywilnej, sprowadza się do ewentualnego braku legitymacji czynnej i skutkować może oddaleniem powództwa, przy czym Sąd Okręgowy IV C 622/16 ze skargi o wznowienie postępowania, zarzut ten przeanalizował i oddalił,

D) P. S. (1) nie wprowadził nikogo w błąd, jako osoba ewidentnie pokrzywdzona wynajął pełnomocnika i dochodził słusznych interesów, nie posłużył się on, ani jego pełnomocnik wyrokiem nieistniejącym, uchylonym, przerobionym ani podrobionym, sądy cywilne dysponowały pełną wiedzą i przeprowadzały dowody z akt innych spraw, a postępowanie o sygn. akt IV C 706/14 nadal się toczy.

III. Ponadto naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię, a to przepisu art. 286 §1 kk, a to przez uznanie, że oskarżony ma na celu osiągnięcie korzyści majątkowej, podczas gdy on nie dąży do korzyści tylko realizacji wierzytelności o zwrot pożyczki, i sam jest poszkodowany niewykonaniem umowy, a ponadto poprzez uznanie, że wystąpienie na drogę postępowania cywilnego ze skargą pauliańską i poddanie się ocenie sądu może stanowić doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, o którym mowa w przepisie, dalej, że usiłowania dokonania oszustwa można dokonać przez pełnomocnika.

IV. Obrońca oskarżonego postawił zarzuty obrazy przepisów postępowania tj. art. 438 pkt 2 kpk, poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego co do stanu wiedzy pełnomocnika w czasie wnoszenia sprawy o uznanie za bezskuteczną czynności w sprawie IV C 706/14, przeprowadzenia dowodów ze spraw IV C 622/16 i IV C 706/14.

☒ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W ocenie sądu II instancji zarzuty obrońcy oskarżonego, aczkolwiek w sposób niezwykle chaotycznie i niekonsekwentnie przedstawione w apelacji, doprowadziły w rezultacie do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego P. S. (1) od czynów w rozpoznawanej sprawie.

Na wstępie należy odnieść się do zarzutu niezasadnego, a co najmniej niezrozumiałego, a mianowicie obrazy prawa materialnego poprzez zastosowanie sankcji na podstawie „przepisu, który nie istnieje”, a ponadto naruszenia reguł dotyczących sporządzenia uzasadnienia wyroku.

W przedmiotowej sprawie sąd meriti zastosował przepisy art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk. Przepisy wskazanych artykułów są przepisami obwiązującymi zarówno w dacie czynu, jak i w dacie orzekania przez sądy obu instancji. Co więcej właśnie w uzasadnieniu, sąd w rozdziale dotyczącym „zwięzłego przedstawienia powodów przyjętej kwalifikacji prawnej”, odniósł się do zastosowanej w sprawie kwalifikacji prawnej zachowania oskarżonego. Tym niemniej obrońca w uzasadnieniu apelacji sprecyzował, że chodzi o brak części znamion przestępstwa, a w tym zakresie sąd odwoławczy podzielił tezy skarżącego, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Nie są zasadne zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania, albowiem sąd przeprowadził dowody z akt spraw cywilnych, jak też nie doszło do obrazy przepisów postępowania w zakresie, jak wskazał to skarżący, udzielanych pełnomocnictw. Zresztą skarżący zbyt ogólnie i niezrozumiale postawił zarzut naruszenia art. 438 pkt 2 kpk. Art. 438 kpk wymienia w pkt 1 - 4 w sposób zbiorczy rodzaje uchybień, jakie mogą zaistnieć w związku z wydaniem orzeczenia. Dlatego formułując zarzut odwoławczy, skarżący powinien wskazać konkretny błąd z danej grupy uchybień. Obraza przepisów procesowych to naruszenie norm procesowych w toku postępowania i w samym orzeczeniu przez zaniechanie określonych nakazów przewidzianych w procedurze, działanie sprzeczne z określonymi normami statuującymi zakazy danego działania, naruszenie przepisów odnoszących się do samego orzekania, a skarżący nie wskazał jakie normy procesowe zostały naruszone. Z apelacji wynika, że obrońca oskarżonego prawdopodobnie upatruje naruszenia przepisów postępowania w braku przesłuchania pełnomocnika oskarżonego wnoszącego pozew w sprawie cywilnej. Jednak należy przypomnieć treść art 178 kpk, że nie wolno przesłuchiwać jako świadków: obrońcy albo adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 § 1, co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę. W świetle analizy przepisów art. 178 pkt 1 k.p.k. i art. 180 § 2 k.p.k. nie jest tożsama dopuszczalność pozyskiwania w postępowaniu karnym informacji objętych tajemnicą obrończą i informacji objętych tajemnicą adwokacką (inną niż obrończa). O ile w odniesieniu do tych pierwszych obowiązuje bezwzględny zakaz dowodowy, to w odniesieniu do drugich obowiązuje zakaz względny, bo możliwy do uchylenia na mocy decyzji sądu. Skarżący nie skonkretyzował w zasadzie w tym zakresie zarzutów, a zatem sąd odwoławczy do nich już w dalszym ciągu się nie odniesie. Przypomnieć też należy, iż na rozprawie w dniu 1 lipca 2020r. obrońca oskarżonego cofnął większość wniosków, wskazując, że materiał dowodowy jest wystarczający do ustaleń faktycznych (k. 759v).

Jednocześnie co należy podkreślić, obrońca wnoszący apelacje adwokat T. K., jak i składający pozew w dniu 25 lipca 2014r., jest ta samą osobą, a zatem składa zarzut nieprzesłuchania samego siebie, podczas gdy jego przesłuchanie jako obrońcy jest objęte bezwzględnym zakazem dowodowym. Jednak w tym zakresie z uwagi na wskazane w apelacji tezy co do świadomości i zamiaru oskarżonego, sąd II instancji odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

Nie do końca zasadne są zarzuty dotyczące w rezultacie ustaleń faktycznych sądu meriti, albowiem skarżący przedstawia całość historii roszczeń oskarżonego, ale omija fakt dokonania cesji wierzytelności przez oskarżonego w dniu 12 lipca 2012r. na rzecz I. P.. Skomplikowany wywód skarżącego koncentruje się na dochodzeniu roszczeń przez P. S. (1), jednak ustalenia sądu skupiały się na wniesieniu pozwu w dniu 25 lipca 2014r. i w tym też zakresie sąd odwoławczy skupi swoje rozważania, oczywiście przez pryzmat zarzutów apelującego.

W ocenie Sąd Apelacyjnego, postawiony został także prawidłowo zarzut, przez obrońcę oskarżonego, naruszenia prawa materialnego poprzez brak wszystkich znamion przestępstwa w czynie przypisanym oskarżonemu, w tym zwłaszcza oczywisty brak znamienia działania w celu osiągniecia korzyści majątkowe, czy w rezultacie brak znamienia wprowadzenia w błąd sędziego.

W tym zakresie należy zgodzić się ze skarżącym. Podkreślić należy, iż opis czynu przypisanego danej osobie musi być precyzyjny, tak aby nie pozostawały jakiekolwiek wątpliwości za co dana osoba została skazana. W przypadku wniesienia apelacji na korzyść nie jest możliwe czynienie jakichkolwiek ustaleń niekorzystnych dla danej osoby. Przypomnieć w tym miejscu należy, iż apelacja oskarżyciela publicznego została ograniczona wyłącznie do orzeczenia kary przez Sąd I instancji poniżej ustawowego zagrożenia.

Analiza treści wyroku z dnia 21 lipca 2020 r. sygn. akt XVIII K 252/19 wskazuje, że sąd ten pominął w opisie przestępstwa przypisanego oskarżonemu - znamię działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy czynu z art. 286 § 1 kk było ukierunkowane na określony cel, którym w przypadku oszustwa jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Sprawca, podejmując zachowanie, musi mieć wyobrażenie pożądanej dla niego sytuacji, która ma stanowić rezultat jego zachowania.

Celem działania sprawcy zgodnie z brzmieniem przepisu art. 286 § 1 kk musi być działanie w określonym celu, właśnie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, ale powyższe musi wynikać wprost z opisu czynu przypisanego sprawcy. Opis zachowania przypisanego oskarżonemu wskazuje natomiast na brak działania oskarżonego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a zatem na dekompletację znamion przypisanego mu przestępstwa, co prowadzi do uniewinnienia oskarżonego.

Kolejnym zarzutem obrońcy oskarżonego, związanym z opisem czynu przypisanego oskarżonemu, a zatem z kolejnym znamieniem przestępstwa jest zarzut dotyczący braku znamienia „wprowadzenia w błąd”, aczkolwiek w uzasadnieniu apelacji rozważania skierowano na przepisy prawa cywilnego. Rzeczywiście należy zgodzić się z powyższym zarzutem analizując szczegółowo opis czynu, aczkolwiek wiąże się też z ustaleniami w sprawie. Nie sposób przyjąć, aby w dniu 25 lipca 2014r., oskarżony wprowadził w błąd sędziego Sądu Okręgowego z IV Wydziału Cywilnego w Warszawie, skoro jest to data złożenia pozwu na biurze podawczym, w tym też okresie niewątpliwie nie było możliwe wprowadzenie w błąd sędziego Sądu Okręgowego IV Wydział Cywilny w Warszawie. Wprowadzenie w błąd polega na wywołaniu w świadomości pokrzywdzonego lub innej osoby, której mienie stanowi przedmiot rozporządzenia dokonywanego przez wprowadzonego w błąd, fałszywego wyobrażenia, co w sprawie nie nastąpiło, ani nie wynika z akt sprawy, aby mogło dojść w świadomości sędziego rozpoznającego sprawę cywilną do fałszywego wyobrażenia, którego następstwem byłoby dokonanie niekorzystnego dla pokrzywdzonego rozporządzenia mieniem. Niewątpliwie jak słusznie zauważył skarżący obowiązkiem sądu jest badać, czy dana osoba ma w ogóle legitymację do występowania w sprawie, co jak wynika z długotrwałego procesu cywilnego było niewątpliwie przedmiotem badań, zwłaszcza przy zmieniających się stanach faktycznych związanych z cesjami wierzytelności.

Sąd odwoławczy, rozpoznający niniejszą sprawę, dostrzega utrwalone w orzecznictwie prawidłowe stanowisko, iż wprowadzenie w błąd może przybierać postać tzw. oszustwa procesowego, które zachodzi wówczas, gdy na skutek fałszywych dowodów przedstawionych przez sprawcę doszło do rozporządzenia mieniem na podstawie wyroku sądowego zasądzającego roszczenie (por. postanowienie SN z 29.01.2004 r., I KZP 37/03). Wprowadzenie sądu w błąd nieprawdziwymi twierdzeniami zawartymi w pozwie, popartymi jednocześnie fałszywymi dowodami, stanowi działanie oszukańcze przez to, że zamiarem sprawcy jest skłonienie sądu do rozporządzenia cudzym mieniem, u podłoża którego leży błędne wyobrażenie o rzeczywistości wywołane przez sprawcę. Zasadnie podkreśla Sąd Najwyższy, że „w wypadku tzw. oszustwa procesowego, polegającego na przedstawieniu fałszywych dowodów, a więc wprowadzeniu sądu w błąd, może dojść do niekorzystnego rozporządzenia mieniem pozwanego, jeżeli na podstawie tych dowodów sąd zasądzi roszczenie”. Podmiotem wprowadzonym w błąd jest zatem sędzia, który dysponuje uprawnieniem do rozporządzania cudzym mieniem przy orzekaniu o roszczeniach majątkowych ( por. wyrok SN z 13.12.2006 r., V KK 104/06, OSNwSK 2006/1, poz. 2427).

Tym niemniej w sprawie cywilnej, jak wynika z analizy akt sprawy o sygn. akt IV C 706/14 której dotyczy niniejsze postępowanie, a w którym oskarżony przez pełnomocnika złożył skargę pauliańską, toczyło się przez szereg lat postępowanie. Sąd cywilny w tej, jak i innych sprawach – dostrzegał, że w dniu 12 maja 2012r. została dokonana cesja wierzytelności zasądzonej wyrokiem z dnia 10 listopada 2003r. przysługującej P. S. (1) między P. S. (1) a I. P., by w dniu 15 maja 2017r. pomiędzy P. S. (1) a spadkobiercami I. P. została zawarta umowa zwrotnego przeniesienia wierzytelności. Niewątpliwie toczy się szereg postępowań cywilnych związanych z roszczeniami oskarżonego w tym sprawa o sygn. akt IV C 622/16 (wyrok z dnia 22 czerwca 2017). Jak wynika z ustaleń sądu karnego rozpoznającego niniejszą sprawę - wprowadzenie w dniu 25 lipca 2014 r. sędziego w błąd - polegać miało na pominięciu okoliczności, że tytuł wykonawczy utracił moc wskutek właśnie cesji wierzytelności z dnia 12 lipca 2012r. pomiędzy I. P. a P. S. (1), co jest faktem niekwestionowanym w sprawie, a jednak nie sposób przyjąć w świetle prawa karnego, aby powyższa okoliczność stanowiła o wprost o realizacji karnej przesłanki z art. 286 § 1 kk – wprowadzenia w błąd danej osoby.

W tym miejscu należy przywołać z wyroku sądu I instancji określenia dotyczące znamienia wprowadzenia błąd sędziego „co do istnienia tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XXIV Wydziału Cywilnego Co 35/12”. Wskazać należy, iż żaden z wyroków cywilnych nie utracił mocy, aczkolwiek nie jest jasne, jaki konkretnie wyrok Sądu Cywilnego, Sąd karny miał na myśli. Ponadto, przywołana przez sąd meriti sygnatura akt XXIV Co 35/12 dotyczy postępowania o wydanie drugiego tytułu wykonawczego w miejsce zaginionego. Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 23 maja 2012r. sygn. akt XXIV Co 35/12 wydano wyłącznie – w miejsce utraconego- tytuł wykonawczy oparty na wyroku Sadu Okręgowego w Warszawie z 10 listopada 2006r. w sprawie XXIV C 411/06.

Wskazane w zaskarżonym obecnie wyroku orzeczenie o sygn. XXIV Co 35/ 12 nie jest wyrokiem, a wyłącznie postanowieniem wydanym w miejsce zagubionego tytułu wykonawczego, trudno przyjąć, aby na podstawienie tego postanowienia sędzia sądu cywilnego mógłby zostać wprowadzony w błąd.

Zgodzić należy się z twierdzeniami sądu meriti, że oskarżony nie miał powództwa występując w dniu 25 lipca 2014r. do sądu z tzw. skargą pauliańską, niemniej jednak nie zrealizował w tym zakresie znamienia karnego „wprowadzenia w błąd”. Powtórzyć należy, iż oczywiste jest, że wprowadzenie w błąd sędziego musi dotyczyć tzw. istotnych okoliczności danej sprawy, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji o rozporządzeniu mieniem. Innymi słowy, działanie mające na celu wywołanie błędu odnosić się musi do okoliczności powodującej, że rozporządzenie mieniem będzie miało charakter niekorzystny. Z akt sprawy XXIV Co 35/12, przywołanej przez sąd I instancji w zaskarżonym wyroku, wynika, że dotyczyły wyłącznie wydania tytułu wykonawczego w miejsce zaginionego, ale do wyroku ze sprawy XXIV C 411/06 z dnia 10 listopada 2006r. Powtórzyć należy, iż pod sygn. akt XXIV Co 35/12 w dniu 23 maja 2012r. wydano wyłącznie postanowienie o wydaniu ponownie w miejsce utraconego, tytułu wykonawczego, opartego na wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 10 listopada 2006r. w sprawie XXIV C 411/06. Wyrok w sprawie o sygn. akt XXIV C 411/06 stanowił zaś o zasądzeniu na rzecz P. S. kwoty 350 tys. złotych od I. M.. Wyrok ten nie utracił mocy. Niewątpliwie wskutek sesji wierzytelności w dniu 12 lipca 2012r. roszczenia przeszły na rzecz I. P., jednak analiza akt sprawy wskazuje, że sąd cywilny orzekając w dniu 22 czerwca 2017r. w sprawie IV C 622/16 uznawał, że wyrok z dnia 10 listopada 2006r. w sprawie XXIVC 411/06 jest prawomocny i oparł na nim swoje dalsze rozstrzygnięcie. Powtórzyć należy, ze wyrok zasądzający na rzecz oskarżonego wskazaną kwotę pieniędzy nie utracił mocy, a sprawa o sygn.. akt Co 35/12 dotyczy wyłącznie wydania nowego tytułu w miejsce utraconego. Kierując się zatem opisem czynu przypisanego oskarżonemu uznać należy, iż powołanie się na sprawę o sygn. akt XXIV Co 35/12 nie mogło doprowadzić sędziego sądu cywilnego do decyzji niekorzystnych dla J. M. w zakresie dotyczącym umowy darowizny między nim a jego synem, albowiem orzeczenie to dotyczyło sytuacji prawnie prawidłowej, zbadanej przez sędziego sądu cywilnego orzekającego w dniu 23 maja 2012r. Jednocześnie powtórzyć należy, iż w przypadku braku legitymacji do wniesienia pozwu sąd cywilny powinien pozew odrzucić lub oddalić, a przecież dysponując aktami sprawy, oświadczeniami uczestników dokonuje też samodzielnych ustaleń. Przy czym posiadanie legitymacji procesowej, a prawo strony do występowania w konkretnym procesie należy traktować z pewnym uproszczeniem, albowiem chodzi w procesie o występowanie prawidłowej strony. Zgodnie z art. 202 kpc - okoliczności, które uzasadniają odrzucenie pozwu, jak również niewłaściwy tryb postępowania, brak należytego umocowania pełnomocnika, brak zdolności procesowej pozwanego, brak w składzie jego organów lub niedziałanie jego przedstawiciela ustawowego sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Brak legitymacji procesowej sąd powinien uwzględniać z urzędu w każdym stanie sprawy na równi z wymienionymi wprost w ustawie przyczynami odrzucenia pozwu (art. 202 k.p.c.).

Obrońca oskarżonego postawił także zarzut, obrazy prawa materialnego, w kontekście braku zawinienia po stronie oskarżonego, wskazując, że to nie oskarżony, a jego pełnomocnik wniósł pozew, oskarżony jest osobą pokrzywdzoną i dochodził swoich słusznych praw, albowiem na skutek działania M. M. i przeniesienia własności lokalu na jego ojca, został faktycznie pozbawiony możliwości odzyskania swojej wierzytelności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie należy stawiać zarzutu obrazy prawa materialnego, gdy kwestionowana jest kwalifikacja prawna czynu pod kątem strony podmiotowej przestępstwa, która wiąże się z ustaleniami faktycznymi. Ustalenia w zakresie umyślności lub nieumyślności oraz ich postaci (np. odnoszące się do zamiaru – bezpośredni czy ewentualny) są elementem faktycznym, gdyż na podstawie faktów dokonywana jest ocena stosunku psychicznego sprawcy do popełnionego czynu. W tym zakresie zarzut odwoławczy powinien dotyczyć błędu w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt 3 kpk). Natomiast zarzut obrazy prawa materialnego odnoszący się do strony podmiotowej przestępstwa powinien zostać postawiony wówczas, gdy sporna jest wykładnia przepisu typizującego czyn zabroniony co do postaci zamiaru jego popełnienia, np. czy występuje on tylko w formie zamiaru bezpośredniego, czy także w zamiarze ewentualnym, gdy w tym zakresie skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych (por. postanowienie SN z 29.03.2007 r., IV KK 32/07, OSNwSK 2007, poz. 751).

Dla przypisania oszustwa konieczne jest zatem wykazanie, że sprawca miał bezpośredni i kierunkowy zamiar jego popełnienia. W sprawie tymczasem absolutnie nie wykazano, aby oskarżony miał bezpośredni i kierunkowy zamiar popełnienia oszustwa w dniu 25 lipca 2014r. Niewątpliwie pozew został złożony za pośrednictwem jego pełnomocnika, w pozwie przytoczono szereg okoliczności, świadczących o długotrwałych sporach między stronami. W tym zakresie sąd prawidłowo ustalił stan faktyczny. Nie mniej jednak w świetle wyjaśnień oskarżonego nie sposób przyjąć, aby oskarżony P. S. (1) miał bezpośredni zamiar popełnienia przestępstwa, a co więcej tym zamiarem obejmował wszystkie elementy czynu z art. 286 § 1 kk, a nawet posiadał szczegółową wiedzę i zrozumienie wszystkich przywołanych w pozwie okoliczności. Sąd podniósł, że oskarżony działając za pośrednictwem swojego pełnomocnika, musiał mieć świadomość, że dokonał cesji wierzytelności, a zatem, że wprowadza w błąd sędziego, działał zatem w kierunku doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W ocenie sądu odwoławczego, oskarżony nie miał świadomości, że wprowadza w błąd sędziego sądu cywilnego, ani że może doprowadzić J. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a co więcej działał właśnie za pośrednictwem fachowego pełnomocnika. Przypisując sprawcy popełnienie przestępstwa określonego w art. 286 § 1 kk należy wykazać, że obejmuje swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim (kierunkowym) nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę, ale także i to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem - i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion, aby można było przypisać popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. E lementy przedmiotowe oszustwa muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania. Nie można uznać za wypełnienie znamion strony podmiotowej oszustwa sytuacji, w której chociażby jeden z wymienionych wyżej elementów nie jest objęty świadomością sprawcy. Brak jest również realizacji znamion strony podmiotowej w przypadku, gdy sprawca chociażby jednego z wymienionych elementów nie obejmuje chęcią, lecz tylko na niego się godzi. Oszustwo z punktu widzenia znamion strony podmiotowej może być bowiem popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, szczególnie zabarwionym kierunkowym, obejmującym zarówno cel, jak i sposób działania sprawcy. Tymczasem w sprawie analizując wyjaśnienia oskarżonego, jak i całokształt okoliczności w sprawie, dążenia do egzekucji wierzytelności, której ponowna cesja została dokonana, nie sposób uznać, że poprzez złożenie wyłącznie skargi pauliańskiej, za pośrednictwem swojego pełnomocnika, miał kierunkowy zamiar przestępczego doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, czy przestępczego wprowadzenia sędziego w błąd. Jak wynika z wyjaśnień oskarżonego nie do końca rozumiał skomplikowane instytucje prawa cywilnego, co więcej wyjaśnił, że z uwagi na kłopoty zdrowotne i finansowe przekazał prawo do dochodzenia roszczeń swojej partnerce, by następnie jej dzieci ponownie na niego scedowały uprawnienia. Jak wskazał uważa, że jego partnerka upoważniła go do dochodzenia roszczeń w 2012r. (k. 757). Niewątpliwie, jak ustalił sąd meriti, z treści pozwu nie wynikały powyższe okoliczności, niemniej jednak powyższe twierdzenia uprawdopodobniają tezę z apelacji, o braku świadomości, a wręcz zamiaru oskarżonego dokonania, czy usiłowania dokonania przestępstwa oszustwa.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek obrońcy oskarżonego o uniewinnienie jest zasadny z przyczyn omówionych we wcześniejszej części uzasadnienia. W sprawie nie jest natomiast zasadny wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, w tym zresztą zakresie apelujący popada w pewną sprzeczność, a ponadto czytelnie nie wskazuje powodów takiego rozstrzygnięcia.

Opis przestępstwa przypisanego oskarżonemu jest zdekompletowany, a przede wszystkich nie zawiera znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Ponadto brak jest realizacji przez oskarżonego znamienia „wprowadzenia sędziego w błąd”, jak też elementu w postaci zamiaru bezpośredniego, o szczególnie zabarwionym zamiarze kierunkowym, obejmującym zarówno cel, jak i sposób działania sprawcy.

Lp.

Zarzut

II. Apelacja prokuratora w zakresie kary wymierzonej za czyn przypisany.

Oskarżyciel publiczny postawił zarzut obrazy prawa materialnego tj. przepisu art. 294 § 1 kk poprzez orzeczenie kary wobec oskarżonego P. S. (1) poniżej dolnej granicy zagrożenia ustawowego za przypisany mu czyn w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy dolna granica ustawowego zagrożenia dla czynu z art. 294 § 1 przewidziana przez ustawodawcę wynosi rok.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Niewątpliwie apelacja oskarżyciela publicznego jest słuszna, albowiem sąd orzekł karę poniżej ustawowego zagrożenia za przypisany oskarżonemu czyn, tj. za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w wysokości 10 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy dolna granica ustawowego zagrożenia dla przestępstw z art. 294 § 1 kk wynosi rok pozbawienia wolności. Art. 294 w § 1 kk wskazuje, że kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1, 2 lub 5, art. 278a § 1, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1 lub 2, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, art. 290 § 1 lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Jednak wobec rozstrzygnięcia sądu II instancji, który uniewinnił oskarżonego, apelacja jest bezprzedmiotowa.

Wniosek

Wniosek o uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W ocenie sądu odwoławczego, brak jest podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, albowiem w sprawie Sąd Apelacyjny orzekł odmienienie niż sąd meriti i uniewinnił oskarżonego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie XVIII Wydział Karny z dnia 21 lipca 2020r. sygn. akt XVIII K 252/19, zmieniono w ten sposób, iż uniewinniono oskarżonego P. S. (1).

Zwięźle o powodach zmiany

Opis czynu przypisanego w wyroku skazującym powinien zawierać dokładne określenie czasu, miejsca, sposobu i okoliczności popełnienia przestępstwa oraz jego skutków. Z punktu widzenia znamion strony przedmiotowej przestępstwa dokładne określenie sposobu i okoliczności jego popełnienia wymaga wskazania w opisie czynu tych elementów przebiegu zdarzenia, które wypełniają te znamiona. Opis czynu powinien w związku z tym zawierać komplet znamion, które zostały wypełnione ustalonym zachowaniem sprawcy.

W ocenie sądu odwoławczego, pewne ustalenia zostały poczynione częściowo w uzasadnieniu wyroku. Jednakże wobec zaskarżenia wyroku wyłącznie na korzyść oskarżonego, apelacja oskarżyciela dotyczyła wymiaru kary orzeczonej poniżej ustawowego zagrożenia, rozważenia wymaga, czy sąd odwoławczy jest uprawniony do zmiany opisu przypisanego czynu przez dodanie brakujących znamion, gdy na podstawie uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji stwierdza, że czyn oskarżonego faktycznie te znamiona wypełnił. W tej kwestii trzeba stwierdzić, że przypisanie odpowiedzialności karnej następuje na podstawie rozstrzygnięć zawartych w wyroku, a nie ustaleń poczynionych w jego uzasadnieniu (arg. ex art. 413 § 1 pkt 5 i § 2 pkt 1 i 2 kpk). Także przedmiotem kontroli odwoławczej w wypadku zaskarżenia wyroku są zawarte w nim rozstrzygnięcia, a nie treść uzasadnienia. Dlatego też w oparciu o opis czynu zamieszczony w wyroku należy ocenić, czy czyn przypisany oskarżonemu wypełnia wszystkie znamiona czynu zabronionego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że gdy wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego, to sąd odwoławczy na skutek związania zakazem reformationis in peius nie może ani dokonać nowych, niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych, w tym także w zakresie opisu przypisanego czynu, np. poprzez uzupełnienie ("dookreślenie") jego znamion, ani w tym celu uchylić wyroku i przekazać sprawy do ponownego rozpoznania (por. postanowienia SN z dnia 26 maja 2004 r., V KK 4/04, OSNKW 2004, z. 6, poz. 66; z dnia 20 lipca 2005 r., I KZP 20/05, OSNKW 2005, z. 9, poz. 76). Powtórzyć zatem należy, iż w opisie czynu przypisanego oskarżonego nie ma znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

W sprawie nie zostało udowodnione, ani też nie wynika w sposób właściwy z opisu czynu przypisanego oskarżonemu, aby oskarżony swoim zamiarem i działaniem obejmował znamię – polegające na wprowadzeniu sędziego sądu cywilnego w dniu 25 lipca 2014r. w błąd. Do wyczerpania znamion art. 286 k.k. niezbędne jest szczególne działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a nadto doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą fałszu wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania - a sprawca musi obejmować swoim zamiarem także ten sposób i skutek działania. Jak wynika z analizy wyjaśnień oskarżonego, danych sprawy, dokumentów spraw cywilnych – nie sposób przyjąć aby P. S. (1) miał zamiar popełnić przestępstwo z art. 286 § 1 kk.

Na marginesie wskazać należy, iż przestępstwo z art. 286 § 1 kk ma charakter skutkowy i jego dokonanie następuje, z chwilą rozporządzenia niekorzystnego mieniem przez pokrzywdzonego. Trudno jednak przyjąć w świetle czasookresu popełnienia czynu, usiłowania popełnienia przestępstwa, aby mogło dojść do jakiegokolwiek niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Nie należy zapominać, iż w sprawie złożono wyłącznie skargę pauliańską, której celem było wyłącznie zabezpieczenie ewentualnych roszczeń, a nie pozbawienie majątku pokrzywdzonego.

Przedmiotem przestępstwa stypizowanego zaś w przez art. 286 § 1 k.k. nie może być przedsiębranie przewidzianych przez prawo czynności zmierzających do dochodzenia roszczeń cywilnych na drodze sądowej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Wobec uniewinnienia oskarżonego, kosztami sądowymi obciążono Skarb Państwa, jak i zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonego kwotę 1200 złotych tytułem zwrotu kosztów poniesionych w związku z ustanowieniem obrońcy przed sądem II instancji. Zgodnie z art. 632 kpk jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania koszty procesu ponosi w sprawach z oskarżenia publicznego - Skarb Państwa. Przy ustalaniu należnej osobie uniewinnionej kwoty zwrotu wydatków z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy, należy mieć na uwadze art. 16 ust. 1 Prawa o adwokaturze. Zgodnie z jego treścią opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem. Wnioskodawca nie przedstawił jednak takiej umowy, ani oświadczenia o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia adwokata, jak to przewiduje § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. W tym stanie rzeczy, w myśl przytoczonego przepisu, wysokość należnej kwoty ustala się w wysokości odpowiadającej stawce minimalnej.

7.  PODPIS

Dorota Radlińska Katarzyna Wróblewska Piotr Bojarczuk

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika ☒

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego P. S. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 lipca 2020r. sygn. akt XVIII K 252/19

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika ☒

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 lipca 2020r. sygn. akt XVIII K 252/19

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana