Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Roman Walewski

Protokolant: Krystyna Kałużna

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2022 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy S. P.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury funkcjonariuszy służb mundurowych

na skutek apelacji S. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 24 lutego 2021 r. sygn. akt VII U 88/21

oddala apelację.

sędzia Roman Walewski

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2017 r. nr (...), Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z poźn. zm.) oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji Nr (...) z 8 marca 2017 r., ponownie ustalił wysokość emerytury S. P. od 1 października 2017 r. na kwotę 1373,53 zł, a po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy ,na kwotę 1154,91 zł.

S. P. odwołał się od powyższej decyzji w piśmie z 24 lipca 2017 r. do Sądu Okręgowego w Warszawie, w przepisanym prawem trybie i terminie, zaskarżając decyzję w całości.

Podnosząc skonkretyzowane w odwołaniu zarzuty wniósł o:

1) zmianę zaskarżonej decyzji przez przywrócenie świadczenia emerytalnego w dotychczasowej wysokości, czyli sprzed decyzji o zmianie świadczenia ,a więc w wysokości 2553,32 zł,

2) zaliczenie okresu pracy w wydziale ochrony gospodarki do okresu podstawy jej wymiaru po 2,6% za każdy rok z tego względu , że w tym czasie pracował nie dla państwa totalitarnego ale dla państwa uznanego przez społeczność międzynarodową i działającego legalnie w strukturach tej społeczności, czyli w Organizacji Narodów Zjednoczonych,

3) spłacenie wraz z ustawowymi odsetkami potrącanych należności, jeżeli takie będą,

4) zasądzenie od organu emerytalnego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Jednocześnie odwołujący wniósł o przeprowadzenie dowodu z jego teczki osobowej z ZER MSW w W. oraz akt IPN będących dowodami, że podczas całej służby w organach ścigania nie brał udziału w działaniach ani nie prześladował działaczy opozycji, czego dowodem jest pozytywna weryfikacja.

Uzasadniając odwołanie, S. P. argumentował, że pracę w MSWiA rozpoczął 6 października 1974 r. Od chwili przyjęcia do służby zajmował się ochroną gospodarki. W latach 1979-1982 studiował stacjonarnie w Szkole Oficerskiej w L.. Po powrocie ze szkoły oficerskiej nadal pracował w ochronie gospodarki. W czasie wykonywania obowiązków służbowych nie brał udziału w prześladowaniu opozycji, o czym świadczy pozytywna weryfikacja. Za działalność na rzecz gospodarki we wrześniu 1987 r. uchwałą Rady Pracowniczej Fabryki (...) w P. został odznaczony złotą odznaką za zasługi dla fabryki.

Nadto odwołujący podniósł, że w resorcie MSW pracowałby nadal, czyli po 1990 r. gdyby zgodnie z obowiązującymi przepisami został powiadomiony o pozytywnej weryfikacji, czyli możliwości dalszej pracy w organach.

Odpowiadając na odwołanie pozwany wnosił o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia 24 lutego 2021r. (sygn. akt: VII U 88/21) oddalił odwołanie oraz nie obciążył odwołującego kosztami zastępstwa prawnego pozwanego organu.

Podstawą rozstrzygnięcia wyroku sądu I instancji były następujące ustalenia i rozważania.

Odwołujący S. P., ur. (...), z zawodu stolarz – mistrz stolarski, był zatrudniony od 1 sierpnia 1961 r. do 24 sierpnia 1964 r. w (...) na stanowisku stolarz, od 9 września 1964 r. do 19 września 1967 r. w (...) na stanowisku stolarz, od 7 listopada 1967 r. do 30 kwietnia 1968 r. w (...) na stanowisku stolarz, od 11 maja 1968 r. do 5 października 1974 r. w (...) na stanowisku stolarz. Od 23 kwietnia do 3 grudnia 1969 r. odbył zasadniczą służbę wojskową.

Odwołujący pełnił służbę w charakterze funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej od

6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. (15 lat 9 miesięcy 25 dni). Został zwolniony ze służby z dniem 31 lipca 1990 r. na podstawie art. 131 ust. 1 i 2 ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa.

Odwołujący w czasie służby nie odniósł żadnych obrażeń.

Po zwolnieniu ze służby odwołujący przez wiele lat prowadził działalność gospodarczą.

Wnioskiem z 8 października 1990 r. odwołujący wystąpił o przyznanie emerytury milicyjnej.

Decyzją pierwszorazową o ustaleniu prawa do emerytury milicyjnej z 11 października 1990r. Nr (...) Komendant Wojewódzki Policji w P. przyznał odwołującemu emeryturę milicyjną. Do wysługi emerytalnej zaliczono: służbę w MO (równorzędną) w łącznej ilości 15 lat 9 miesięcy 25 dni, inne okresy zaliczalne do wysługi 12 lat 11 miesięcy 24 dni, razem po zaokrągleniu 29 lat wysługi. Emerytura za 29 lat wysługi emerytalnej wyniosła 82% podstawy wymiaru, co stanowiło kwotę 1.342.627 zł.

Dnia 18 lutego 1991 r. wystawiono decyzję zamienną o ustaleniu prawa do emerytury policyjnej w związku z zaliczeniem odwołującego do 3 grupy inwalidzkiej i przyznaniem dodatku z tytułu inwalidztwa. Wypłatę policyjnej renty inwalidzkiej zawieszono na czas pobierania korzystniejszej emerytury policyjnej.

Po waloryzacjach emerytura wyniosła od 1 marca 2013 r. 2553,32 zł. Emerytury nie wypłacano z uwagi na posiadanie prawa do korzystniejszej policyjnej renty inwalidzkiej.

Od 1 marca 2017 r., po waloryzacji, renta inwalidzka wyniosła 2854,16 zł.

Dnia 8 czerwca 2017 r. do Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wpłynęła informacja Instytutu Pamięci Narodowej z 8 marca 2017 r. Nr (...) o przebiegu służby, sporządzona w oparciu o przepis art. 13a ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z późn. zm.), zgodnie z którą odwołujący w okresie od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w przepisie art. 13b ww. ustawy.

Informacja o przebiegu służby została sporządzona w oparciu o dane opublikowane przez Biuro Lustracyjne IPN w katalogu pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 52a pkt 6 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W okresie uwzględnionym w informacji odwołujący przekazany został do dyspozycji Komendanta (...) w P. (po ukończeniu (...) w L.). Dyspozycja ta była związana najprawdopodobniej z okresem przejściowym pomiędzy ukończeniem (...) w L. a objęciem nowego stanowiska służbowego. Dnia 1 czerwca 1982 r. odwołujący został mianowany na stanowisko inspektora Wydziału V (...) P..

W oparciu o dane opublikowane przez Biuro Lustracyjne IPN w katalogu pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa odwołujący zajmował następujące stanowiska:

- referent od 6 października 1974 r. w Referacie (...)w (...) P.,

- referent od 1 stycznia 1975 r. w Referacie (...) w (...) P.,

- młodszy inspektor od 1 czerwca 1975 r. w Wydziale (...) P.,

- inspektor od 1 maja 1979 r. w Wydziale (...) P.,

- do dyspozycji Komendanta od 21 maja 1982 r. (...) P.,

- inspektor od 1 czerwca 1982 r. w Wydziale (...) P.,

- starszy inspektor od 16 lipca 1983 r. w Wydziale (...) P.,

- starszy inspektor od 1 listopada 1989 r. do 31 lipca 1990 r. w Wydziale (...)

w (...) P..

W okresie od 1 października 1979 r. do 20 maja 1982 r. odwołujący odbył studia w (...) w L..

Zaskarżoną decyzją z 27 czerwca 2017 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującego od 1 października 2017 r. Przy ustaleniu wysokości emerytury organ emerytalny policzył okres od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. ze stawką 0,0%, zgodnie z art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. Łączna wysokość emerytury stanowiła 33,58% podstawy wymiaru i wyniosła kwotę 1373,53 zł – pkt II.6 decyzji.

Drugą decyzją z 27 czerwca 2017 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej odwołującego od 1 października 2017 r. Renta inwalidzka II grupy zgodnie z art. 22a ust. 2 ustawy z 18 lutego 1994 r. wyniosła 1000,00 zł. Odwołujący nie zaskarżył tej decyzji.

Z akt osobowych o sygn. IPN (...), będących własnością Instytutu Pamięci Narodowej wynika, że podaniem z 3 sierpnia 1974 r. odwołujący wystąpił do I Zastępcy Komendanta Wojewódzkiego (...) w P. o przyjęcie w ,,poczet tutejszych pracowników”, wskazując, że ,,praca w tej dziedzinie bardzo mnie interesuje i z powierzonych obowiązków służbowych będę wywiązywał się sumiennie”.

Po sprawdzeniach kartotecznych, wywiadach środowiskowych, uznaniu za zdolnego do służby w Milicji Obywatelskiej i rozmowie z odwołującym, odwołujący z dniem 6 października 1974 r. został przyjęty do służby i mianowany na funkcjonariusza na okres służby przygotowawczej na stanowisko referenta (...) w (...) P.. Odwołujący podpisał zobowiązanie o ,,utrzymaniu w ścisłej tajemnicy wszystkiego, co jest mu wiadome w związku z czynnościami służbowymi”. Złożył ślubowanie w Referacie (...) (...) w P.. Podpisał oświadczenie o znajomości takich aktów prawnych jak: dekretu z 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej, zarządzenia nr (...) Ministra Spraw Wewnętrznych z 25 maja 1960 r. w sprawie zabezpieczenia tajemnicy państwowej i służbowej w resorcie Spraw Wewnętrznych wraz z instrukcją o prowadzeniu biurowości w jednostkach Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, zarządzenia nr 038 Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 marca 1961 r. w sprawie niektórych obowiązków pracowników resortu Spraw Wewnętrznych, zarządzenia nr 48 Ministra Spraw Wewnętrznych z 12 kwietnia 1966 r. w sprawie zapobiegania wypadkom drogowym w resorcie Spraw Wewnętrznych. Z dniem 1 stycznia 1975 r. powierzono odwołującemu stanowisko referenta (...) w (...) P..

Od 3 lutego do 7 marca 1975 r. odwołujący odbył przeszkolenie na kursie wstępnym Służby Bezpieczeństwa i złożył egzamin końcowy. W ramach reorganizacji z dniem 1 czerwca 1975 r. powierzono odwołującemu stanowisko młodszego inspektora Wydziału (...) w (...) P., gdzie pracował na odcinku ochrony gospodarki narodowej. W opinii służbowej z 8 grudnia 1975 r. podano, że odwołujący odpowiada wymogom funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa. Raportem z 16 stycznia 1976 r. odwołujący zwrócił się z prośbą o skierowanie go na studia do (...) w L. uzasadniając tym, że ,,swoją przyszłość wiąże na stałe z tym aparatem, stąd moje dążenie do ukończenia szkoły operacyjnej i stania się pełnowartościowym pracownikiem”.

Po przystąpieniu do egzaminów wstępnych odwołujący nie został zakwalifikowany do (...) w L.. W opinii służbowej z 20 maja 1976 r. wskazano, że odwołujący posiada predyspozycje na pracownika operacyjnego, mimo braku doświadczenia i odpowiedniego przeszkolenia organizuje źródła osobowe, z którymi poprawnie pracuje. Wykazuje umiejętność prowadzenia rozmów i przyjmowania informacji. W pracy zaangażowany. We wniosku o nadanie stopnia Milicji Obywatelskiej z września 1976 r. podano, że odwołujący pracuje w sekcji ochraniającej gospodarkę narodową. W ostatnim okresie samodzielnie przygotował i przy pomocy kierownika zorganizował 4 wartościowe źródła informacji. Okoliczność tą potwierdzono w opinii służbowej z 15 września 1976 r., gdzie dodano, że w organizowaniu źródeł informacji odwołujący wykazał dużo samodzielności i inicjatywy.

Oceniono, że odwołujący odpowiada wymogom funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa. Raportem z 28 grudnia 1976 r. odwołujący zwrócił się z prośbą o wyrażenie zgody na podjęcie studiów wyższych w (...) przy Uniwersytecie A. M. (1) w P. w roku szkolnym 1977/1978. Komendant Wojewódzki nie wyraził zgody na podjęcie przez odwołującego studiów.

Raportem z 28 marca 1977 r. odwołujący ponownie zwrócił się z prośbą o skierowanie go na studia do (...) w L. uzasadniając tym, że ,,ukończenie (...) pozwoliłoby na efektywniejszą pracę i podniesienie kwalifikacji zawodowych”. Orzeczeniem Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej Nr (...) z 10 czerwca 1977 r., po rozpoznaniu choroby wrzodowej dwunastnicy, odwołujący został uznany za niezdolnego jako kandydat do (...). Od 1 października 1974 r. do 30 czerwca 1977 r. odwołujący ukończył cykl doskonalenia zawodowego w wynikiem bardzo dobrym. We wniosku o nadanie stopnia Milicji Obywatelskiej z 16 września 1977 r. podano, że odwołujący poprawnie organizuje i pracuje z osobowymi źródłami informacji oraz skutecznie ujawnia i likwiduje zagrożenia, w pracy zaangażowany i zdyscyplinowany.

W opinii służbowej z 30 września 1977 r. podano, że odwołujący pracuje na stanowisku młodszego inspektora Sekcji (...)i organizuje pracę na odcinku operacyjnego zabezpieczenia i ochrony (...) w P.. Podano, że w trakcie wykonywania zadań służbowych wykazuje wiele inicjatywy i samodzielności, pracę z tajnymi źródłami informacji organizuje w sposób poprawny i efektywny. Oceniono, że z dotychczasowej pracy i zachowania wynika, że odwołujący odpowiada wymogom na zajmowanym stanowisku i winien być mianowany funkcjonariuszem stałym.

Z dniem 6 października 1977 r. odwołujący został mianowany funkcjonariuszem stałym. Wnioskiem personalnym wniesiono o przyznanie odwołującemu dodatku specjalnego w wysokości 400 zł miesięcznie od 1 grudnia 1977 r. Wniosek uzasadniono tym, że odwołujący pracuje ,,po ochronie operacyjnej gospodarki żywnościowej”, aktywnie pracuje z osobowymi źródłami informacji, których stan ilościowy i jakościowy systematycznie powiększa, jak również z zaangażowaniem ujawnia i likwiduje zagrożenia na powierzonym odcinku w ramach spraw operacyjnych.

Wnioskiem personalnym z 20 września 1978 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego o 300 zł. Wniosek uzasadniono tym, że odwołujący jest pracownikiem aktywnie pracującym z osobowymi źródłami informacji. Wniosek personalny z 11 kwietnia 1979 r. o mianowanie na stanowisko inspektora Wydziału (...) w P. uzasadniono tym, że odwołujący pracuje na odcinku operacyjnej ochrony rolnictwa i z nałożonych obowiązków wywiązuje się należycie. Podano, że ze skutkiem pozytywnym ujawnia i likwiduje zagrożenia w ramach spraw ewidencji operacyjnej. Aktywnie pracuje z tajnymi źródłami informacji, które organizuje samodzielnie. W opinii służbowej z 21 kwietnia 1979 r. podano, że odwołujący pracuje na odcinku operacyjnego zabezpieczenia i ochrony (...) w P.. Podano, że zlecane zadania wykonuje pod nadzorem doświadczonych pracowników operacyjnych, realizuje je w sposób poprawny wykazując przy tym duże zaangażowanie i własną inicjatywę. Podano, że odwołujący posiada umiejętność poprawnej pracy z osobowymi źródłami informacji i zasługuje na mianowanie na inspektora.

Z dniem 1 maja 1979 r. odwołującemu powierzono stanowisko inspektora w Wydziale (...)W opinii służbowej z 23 maja 1979 r. podano, że odwołujący nadal pracuje na odcinku operacyjnego zabezpieczenia (...) w P., zlecone zadania wykonuje pod nadzorem doświadczonych pracowników operacyjnych. Podano, że odwołujący posiada umiejętność poprawnego organizowania pracy z tajnymi osobowymi źródłami informacji. Za uzyskiwanie pozytywnych wyników w pracy szczególnie na odcinku z tajnymi źródłami informacji został awansowany na stanowisko inspektora. Za uzyskane wyniki w pracy operacyjnej w I kwartale br. został wyróżniony w rozkazie Komendanta Wojewódzkiego MO w P.. Oceniono, że z dotychczasowego przebiegu pracy wynika, że po odbyciu przeszkolenia zawodowego odwołujący będzie wartościowym pracownikiem operacyjnym.

Z dniem 1 października 1979 r. zaliczono odwołującego w etat. stan. podchorążych (...) im. F. D. w L.. Raportem z 30 marca 1982 r. odwołujący zwrócił się do Komendanta (...) w P. z prośbą o wyrażenie zgody na podjęcie studiów II stopnia w (...)Uniwersytetu im. A. M. w P..

Dnia 15 maja 1982 r. odwołujący uzyskał dyplom ukończenia wyższych studiów zawodowych w (...) im. (...). Studia dzienne odbył w latach 1979-1982 w zakresie prawno-administracyjnym oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego z wynikiem bardzo dobrym. Z dniem 21 maja 1982 r. odwołujący został przeniesiony do dyspozycji Komendanta (...) P..

Wnioskiem personalnym z 29 maja 1982 r. wniesiono o mianowanie odwołującego na stanowisko inspektora Wydziału (...) P., wskazując na potrzeby etatowe i dotychczasową praktykę, jaką odwołujący posiada. Z dniem 1 czerwca 1982 r. powierzono odwołującemu stanowisko inspektora Wydziału (...) P..

W opinii służbowej z 17 czerwca 1982 r. wskazano, że odwołujący do (...) skierowany został przez (...) P.. W okresie trwania stanu wojennego brał udział w akcjach specjalnych na terenie W. w zakładach pracy: (...), (...) i (...) oraz w służbach patrolowych. Oceniono, że dotychczasowy sposób bycia oraz stosunek do nauki

i dyscypliny pozwalają wnioskować, że odwołujący będzie dobrym i samodzielnym pracownikiem operacyjnym Służby Bezpieczeństwa.

Wnioskiem personalnym z 3 grudnia 1982 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 1500 zł, uzasadniając tym, że odwołujący organizuje pracę operacyjną na odcinku gospodarki narodowej w przedsiębiorstwach budownictwa przemysłowego, w pracy operacyjnej bardzo aktywny i systematyczny, co pozwoliło w stosunkowo krótkim czasie osiągnąć zadawalającą ilość nowych źródeł informacji.

W opinii służbowej z 30 czerwca 1983 r. podano, że odwołujący zasługuje na awans, ponieważ z nałożonych obowiązków wywiązuje się w sposób zadawalający, w sposób skuteczny buduje nowe pozycje operacyjne posiadając w tym zakresie osiągnięcia. Wieloletnie doświadczenie pozwala mu na samodzielne rozwiązywanie wielu zagadnień operacyjnych. W dokumentacji wyników pracy wymaga jednak ukierunkowania i nadzoru przełożonego. Wnioskiem personalnym z 30 czerwca 1983 r. wystąpiono o mianowanie odwołującego na stanowisko starszego inspektora Wydziału (...) P..

Dnia 30 czerwca 1983 r. odwołujący ukończył cykl doskonalenia zawodowego trwający od 1 października 1980 r. Z dniem 16 lipca 1983 r. powierzono odwołującemu stanowisko starszego inspektora Wydziału (...) P.. Wnioskiem personalnym z 30 grudnia 1983 r. wniesiono o przyznanie odwołującemu VI kategorii dodatku służbowego uzasadniając tym, że odwołujący uzyskuje dobre wyniki w pracy operacyjnej na odcinku ochrony gospodarki narodowej w przedsiębiorstwach budownictwa przemysłowego.

Wniosek z 16 czerwca 1984 r. o nadanie kolejnego stopnia oficerskiego Milicji Obywatelskiej przed terminem uzasadniono tym, że odwołujący przejawia umiejętności organizacyjne i zaangażowanie, w sposób dynamiczny poszerza zakres prowadzonego rozpoznania, wykorzystując przy tym swoje doświadczenie zawodowe, samodzielność, odwagę i zdecydowanie. Wnioskiem personalnym z 28 czerwca 1984 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 2000 zł uzasadniając tym, że odwołujący rozbudowuje nowe pozycje operacyjne na odcinku ochrony gospodarki narodowej w przedsiębiorstwach budownictwa przemysłowego. W pracy jest zaangażowany, trafnie stawia hipotezy i wnioski, przejawiając w tym zakresie własną inicjatywę.

W opinii służbowej z 24 stycznia 1985 r. podano, że odwołujący organizuje pracę operacyjną na odcinku ochrony gospodarki narodowej w przedsiębiorstwach budownictwa przemysłowego. Dobra znajomość form, metod i zasad pracy operacyjnej, umożliwia odwołującemu właściwe wykonywanie obowiązków służbowych. Wieloletnie doświadczenie oraz umiejętności organizacyjne wykorzystuje w kierunku stałej rozbudowy nowych pozycji operacyjnych i na tym odcinku uzyskuje dobre wyniki. Pewne trudności sprawia mu dokumentowanie pracy operacyjnej. Podano, że odwołujący interesuje się polityką i sportem. Wnioskiem personalnym z 17 lipca 1985 r. wniesiono o obniżenie odwołującemu dodatku służbowego do kwoty 2000 zł, ponieważ w I półroczu 1985 r. obniżył poziom pracy operacyjnej oraz jej efekty w porównaniu z rokiem 1984, co uwidoczniło się w niższych wynikach punktacyjnych.

W opinii służbowej z 30 grudnia 1985 r. podano, że odwołujący znacznie poprawił jakość swojej pracy operacyjnej poprzez dokumentowanie, mankamentem natomiast jest słaba analiza prowadzonych spraw. Wnioskiem personalnym z 15 września 1986 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 3800 zł. W 1986 r. odwołujący otrzymał nagrodę (...) - 2100 zł oraz karty wczasowe w terminie 1-14 września 1986 r. za sumienne wykonywanie obowiązków służbowych.

Wnioskiem personalnym z 19 stycznia 1987 r. wniesiono o obniżenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 2800 zł, ponieważ w ostatnim półroczu uległy obniżeniu uzyskane wyniki pracy operacyjnej. Wnioskiem personalnym z 5 marca 1987 r. wystąpiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 3300 zł. W grudniu 1987 r. wystąpiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 5000 zł z uwagi na podwyższenie przez niego znacznie wyników pracy operacyjnej.

W opinii służbowej z 18 grudnia 1987 r. podano, że odwołujący został odznaczony srebrną odznaką ,, Za zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”, był wyróżniany nagrodami Ministra, premiami Szefa (...). Zaproponowano pozostawić odwołującego na zajmowanym stanowisku – spełnia wymogi i gwarantuje uzyskiwanie porządnych wyników.

Wnioskiem personalnym z sierpnia 1988 r. wniesiono o obniżenie odwołującemu dodatku specjalnego z dniem 1 sierpnia 1988 r. do kwoty 3300 zł, ponieważ otrzymał on podwyższony dodatek specjalny w związku z podjęciem dodatkowych zadań na rzecz (...), a z dniem 1 sierpnia 1988 r. zaprzestaje on tej działalności. Wnioskiem personalnym z lutego 1989 r. wniesiono o obniżenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 2500 zł, ponieważ w ostatnim okresie uzyskał niższe wyniki w pracy operacyjnej. Wnioskiem personalnym z 4 kwietnia 1989 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 3800 zł, ponieważ jego praca z osobowymi źródłami informacji jest prawidłowa na odcinku ochrony gospodarki narodowej w obiektach podległych Ministerstwu Budownictwa. Wnioskiem personalnym z maja 1989 r. wniesiono o przyznanie odwołującemu dodatku operacyjnego w kwocie 5000 zł, ponieważ jego praca z osobowymi źródłami informacji jest prawidłowa na odcinku ochrony gospodarki narodowej w obiektach podległych Ministerstwu Budownictwa. Wnioskiem personalnym z 15 września 1989 r. wniesiono o podwyższenie odwołującemu dodatku specjalnego do kwoty 18.000 zł, ponieważ w ostatnim okresie podwyższył efekty pracy. Z dniem 1 listopada 1989 r. powierzono odwołującemu stanowisko starszego inspektora w Wydziale (...) w (...) P.. Raportem z 27 marca 1990 r. odwołujący wystąpił do Szefa (...) w P. o wyrażenie zgody na wyjazd w celach sportowych z (...) P. do RFN w dniach od 1 do 3 czerwca 1990 r. Pismem z 28 marca 1990 r. Zastępca Dyrektora (...) poinformował Naczelnika Wydziału Kadr, że aktywny działacz (...) kpt. S. P. został zakwalifikowany jako kierownik I zespołu juniorów do wyjazdu na turniej zorganizowany przez klub zachodnioniemiecki (...) w dniach 1-3 czerwca 1990 r.

Dnia 31 lipca 1990 r. Wojewódzka Komisja Kwalifikacyjna w P., zgodnie z § 7 i 8 ust. 2 uchwały nr 69 Rady Ministrów z 21 maja 1990 r. w sprawie przyjmowania byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i w innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz zatrudniania ich w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, negatywnie zaopiniowała możliwość zatrudnienia odwołującego w Urzędzie Ochronie Państwa, Policji, w innych jednostkach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

Na skutek odwołania odwołującego, Centralna Komisja Kwalifikacyjna opinią z 25 września 1990 r. utrzymała w mocy zaskarżoną opinię w mocy.

Odwołujący przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, nie podjął współpracy i nie wspierał czynnie osoby lub organizacji działających na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Odwołujący wystąpił do Ministra właściwego do spraw wewnętrznych w trybie art. 8a ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, sąd I instancji wydał powyższy wyrok uznając odwołanie za nieuzasadnione.

Istota sporu w sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy organ emerytalny miał podstawy do ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej odwołującego S. P..

Organ emerytalny ustalił wysokość świadczenia odwołującego na podstawie uzyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej informacji z 8 marca 2017 r. o przebiegu służby na rzecz totalitarnego państwa, w której wskazano, że odwołujący w okresie od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z późn. zm.).

W okolicznościach sprawy Sąd Okręgowy podkreślał, że z akt personalnych odwołującego wynikało jednoznacznie, że od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. wykonywał on pracę operacyjną. Z akt tych wynikało również, że odwołujący podjął świadomą decyzję o zatrudnieniu w organach Służby Bezpieczeństwa i podjęciu studiów w (...) w L., będąc na etacie funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa. Odwołujący zatem powinien respektować konsekwencje swojej decyzji o wstąpieniu w szeregi Służby Bezpieczeństwa.

Zdaniem sądu I instancji indywidualny przebieg służby, jakim dysponuje Instytut Pamięci Narodowej, wskazuje na podległość służbową odwołującego Służbie Bezpieczeństwa. Odwołujący wykonywał pracę operacyjną. Pozyskiwał osobowe źródła informacji i prowadził je. Poddawał analizie oraz oceniał treść i obiektywność informacji uzyskanych od osobowych źródeł informacji, a następnie wyciągał odpowiednie wnioski co do wykorzystania tych informacji, informacje ujmował w formę dokumentu.

Odwołujący stale podnosił swoje kwalifikacje na odcinku pracy operacyjnej, odbywając stosowne przeszkolenia. Studia w (...) w L. miały na celu podniesienie jego kwalifikacji zawodowych, a w konsekwencji wpłynąć na efektywną pracę jako funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa. Odwołujący podjął świadomą decyzję o podjęciu studiów w L.. W okresie studiów, w czasie trwania stanu wojennego brał udział w akcjach specjalnych na terenie W. w zakładach pracy: (...), (...) i (...) oraz w służbach patrolowych. Postępowanie dowodowe wykazało zatem, że odwołujący w okresie od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w wymienionych w przepisie art. 13b ustawy zaopatrzeniowej instytucjach i formacjach.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie doszło do naruszenia zasady proporcjonalności wobec odwołującego. Odwołujący pełnił służbę do 31 lipca 1990 r. po czym został negatywnie zweryfikowany. Uznano brak możliwości przyjęcia odwołującego do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz do pracy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Przed służbą odwołujący miał już staż pracy w wymiarze 12 lat 11 miesięcy i 24 dni. Z kolei okres służby to 15 lat 9 miesięcy i 26 dni, czyli o niespełna 2 lata więcej. Po 31 lipca 1990 r. odwołujący przez wiele lat prowadził działalność gospodarczą, która powinna zapewnić mu stabilizację finansową na przyszłość. Zapisy ustawy dezubekizacyjnej z 2009 r. nie pogorszyły sytuacji materialnej odwołującego, ponieważ pobierał on korzystniejszą rentę inwalidzką policyjną.

Uwzględniając powyższe uwagi oraz instytucje i formacje wskazane w art. 13b ust. 1 ustawy, Sąd I instancji doszedł do przekonania, że zasadne było zastosowanie wobec odwołującego przy ponownym obliczaniu wysokości emerytury od 1 października 2017 r. przepisu art. 15c ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 13b ustawy, wobec ustalonego przebiegu służby odwołującego na rzecz państwa totalitarnego w okresie od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r., tj. służby będącej źródłem represji w aktualnym odbiorze demokratycznego społeczeństwa, która nie powinna być w żaden sposób uprzywilejowana. Odwołujący bezpośrednio angażował się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, a zatem jego postawa z dzisiejszej perspektywy aksjologicznej jest oceniana negatywnie.

Wyrok ten w całości apelacją zaskarżył odwołujący S. P. zarzucając :

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 7 Konstytucji RP, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa czego nie można zauważyć w ustawie z 16 grudnia 2016 r.,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2 Konstytucji RP, polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalno - rentowego, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywateli do państwa i tworzonego przez nie prawa oraz nie działania prawa wstecz, wynikające z zasady demokratycznego państwa prawa,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art.67 ust. l w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalno - rentowego, co stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego,

4. naruszenie prawa polskiego poprzez wprowadzenie ustawą z 16 grudnia 2016 roku po raz drugi prawa polegającego na odpowiedzialności zbiorowej co jest naruszeniem Art. 32 Konstytucji RP mówiącego, że wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz nie mogą być dyskryminowani z jakiejkolwiek przyczyny,

5. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art.67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu uprawnień o charakterze majątkowym wynikających ze służby i obniżeniu świadczeń emerytalnych należnych z tytułu tej służby, w stosunku do osób, które nie pełniły służby w okresie PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa,

6. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 30 oraz 47 Konstytucji RP w związku z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu godności, prawa do ochrony czci, dobrego imienia, prawa do prywatności i prawa do poszanowania życia rodzinnego, poprzez przyjęcie, że służba odwołującego stanowiła służbę na rzecz totalitarnego państwa, a tym samym arbitralne przypisanie - w akcie prawnym rangi ustawy - winy za działania związane z naruszeniem praw człowieka , których dopuszczali się niektórzy przedstawiciele władzy publicznej PRL oraz niektórzy funkcjonariusze organów bezpieczeństwa PRL, a do których odwołujący w żaden sposób się nie przyczynił zajmując się ochroną obiektów gospodarki,

7. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art.45 ust. l w związku z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na zastosowaniu represji bez winy indywidualnej, zastąpienie w tym zakresie władzy sądowniczej władzą ustawodawczą i odwróceniu w ten sposób zasady domniemania niewinności przez uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie przed 31 lipca 1990 r. za winnych zasługujących na penalizację,

8. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię umyślną interpretację przyrównującą Polskę z dawnymi krajami totalitarnymi i niewłaściwe zastosowanie

w szczególności art. 15 i art. 15 b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, ABW, oraz ich rodzin,

a w konsekwencji powyższych naruszeń:

9. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w związku z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na arbitralnym naruszeniu osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej dla wszystkich ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej a nawet można wręcz powiedzieć o zajadłej dyskryminacji służb mundurowych trwającej od 1990 roku ,

10. obrazę art. 33 i 37 ustawy z 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy policji, UOP itd.

Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wnosił o :

1) zmianę zaskarżonej decyzji przez przywrócenie świadczenia emerytalnego w dotychczasowej wysokości, czyli sprzed decyzji o zmianie świadczenia ,

2) zaliczenie okresu pracy w wydziale ochrony gospodarki do okresu podstawy jej wymiaru po 2,6% za każdy rok z tej uwagi, że w tym czasie pracował nie dla państwa totalitarnego ale dla państwa uznanego przez społeczność międzynarodową i działającego legalnie w strukturach tej społeczności, czyli w Organizacji Narodów Zjednoczonych,

3) spłacenie wraz z ustawowymi odsetkami potrącanych należności, jeżeli takie będą,

4) zasądzenie od organu emerytalnego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W kolejnych pismach procesowych odwołujący rozwinął zarzuty podnoszone w apelacji starając się wykazać ,że w przypadku jego pracy nie może być mowy o służbie na rzecz państwa totalitarnego.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja odwołującego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny zaznacza, że zgodnie z art. 374 k.p.c. Sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

Należy podkreślić , że analizowanej sprawie nie złożono wniosku o przeprowadzenie rozprawy ani w apelacji ,ani w odpowiedzi na apelację. Wniosek o przeprowadzenie rozprawy złożony przez odwołującego w piśmie na kilka dni przed wyznaczonym dużo wcześniej posiedzeniem niejawnym, okazał się spóźniony , a ponadto bezzasadny.

Zdaniem sądu odwoławczego , biorąc pod uwagę dowody zebrane w sprawie oraz szeroką i szczegółową argumentację wyrażoną w szeregu pism procesowych przez stronę odwołującą , przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne.

Dokonując oceny zarzutów zgłoszonych przez odwołującego, Sąd Apelacyjny stwierdził, że żaden z nich nie okazał się trafny. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sąd I instancji ustalając stan faktyczny oparł się na całokształcie zebranego materiału dowodowego, należycie go rozważył i wskazał jakim środkom dowodowym dał wiarę, przedstawiając prawidłową ich ocenę, którą właściwie uargumentował.

Sąd I instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tut. Sąd w pełni podziela.

Istota sporu w sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy organ emerytalny miał podstawy do ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej odwołującego S. P.. Organ emerytalny ustalił wysokość świadczenia odwołującego na podstawie uzyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej informacji z 8 marca 2017 r. o przebiegu służby na rzecz totalitarnego państwa, w której wskazano, że odwołujący w okresie od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (j.t.Dz. U.2020.723. z późn. zm.- dalej również, jako „ustawa zaopatrzeniowa”).

Przypomnieć zatem należy, że zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Zgodnie natomiast z ust. 2 cytowanego artykułu przepisy art. 14 i art. 15 ust. 1-3a. 5 i 6 stosuje się odpowiednio. Emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b.

W myśl ust. 3 cytowanego artykułu wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Natomiast art. 15c ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej stanowi, że w celu ustalenia wysokości emerytury, zgodnie z ust. 1-3, organ emerytalny występuje do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z wnioskiem o sporządzenie informacji, o której mowa w art. 13a ust. 1.

Stosownie do treści art. 15c ust. 5 ww. ustawy przepisów ust. 1-3 nie stosuje się, jeżeli osoba, o której mowa w tych przepisach, udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Natomiast w myśl art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, na wniosek organu emerytalnego, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby skazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 13b.

Z kolei zgodnie z art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej, informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12.

Zgodnie z § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2015 r., poz. 1148 ze zm.) środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej.

Z literalnego brzmienia art. 13b ustawy zaopatrzeniowej co prawda wynika, że jedynym kryterium pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa jest fakt pełnienia tej służby od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. w wymienionych w nim jednostkach organizacyjnych, będących częścią aparatu systemu policyjnego, na którym opierało się państwo totalitarne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego błędne jest jednak poprzestanie wyłącznie na ustaleniu, że dany ubezpieczony pracował we wskazanym czasie i miejscu, o których mowa w ww. przepisie. Istotnym jest bowiem ustalenie, czy poza tym praca danego ubezpieczonego rzeczywiście stanowiła „służbę na rzecz totalitarnego państwa”.

Wymieniony przepis został wprowadzony ustawą z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r., poz. 2270), która weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

Na jej podstawie obniżone zostały emerytury i renty inwalidzkie funkcjonariuszom, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. i którzy od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. pełnili służbę w wymienionych w ustawie instytucjach i formacjach (tzw. służba na rzecz państwa totalitarnego). W uzasadnieniu projektu tej ustawy wskazano, że jej celem jest „wprowadzenie rozwiązań zapewniających w pełniejszym zakresie zniesienie przywilejów związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL przez ustalenie na nowo - świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym „służbę na rzecz totalitarnego państwa” od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r.

Ww. ustawa nie zawiera jednak definicji "służby na rzecz totalitarnego państwa". Celem odkodowania znaczenia tego sformułowania należy w związku z tym odnieść się do definicji zawartej w ustawie z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz o treści tych dokumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 1633). Zgodnie z preambułą ww. ustawy służbą tego rodzaju jest "praca albo służba w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego, lub pomoc udzielana tym organom przez osobowe źródło informacji, polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, była trwale związana z łamaniem praw człowieka i obywatela na rzecz komunistycznego ustroju totalitarnego".

Odwołać się też należy do wykładni art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej dokonanej przez Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 16 września 2020 r., III UZP 1/20. Przed jej wydaniem sądy niejednolicie interpretowały dokonane przez ustawodawcę zmiany w ustawie zaopatrzeniowej. Sąd Najwyższy zajął natomiast w tej uchwale jednoznaczne stanowisko, że nie można zgodzić się z założeniem, iż sam fakt stwierdzenia pełnienia służby w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r. w wymienionych instytucjach i formacjach jest wystarczający do uzyskania celu ustawy z 2016 r.

Pojęcie zakodowane w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej stanowi, zdaniem Sądu Najwyższego, jedynie kryterium wyjściowe. Za pomocą dyrektyw interpretacyjnych można natomiast wskazać na istnienie pojęcia „służby na rzecz totalitarnego państwa” sensu stricto i largo. Sąd Najwyższy przyjął, że kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka. W ocenie Sądu Najwyższego, nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach służby państwowej wiąże się automatycznie z zindywidualizowanym zaangażowaniem bezpośrednio ukierunkowanym na realizowanie charakterystycznych dla ustroju tego państwa jego zadań i funkcji. Charakteru służby „na rzecz” państwa o określonym profilu ustrojowym nie przejawia ani taka aktywność, która ogranicza się do zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, bez bezpośredniego zaangażowania w realizacje specyficznych - z punktu widzenia podstaw ustrojowych - zadań i funkcji tego państwa, ani tym bardziej taka aktywność, która pozostaje w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa totalitarnego.

W ocenie Sądu Najwyższego nie można zakładać, że każda osoba pełniąca służbę działała na rzecz totalitarnego państwa, gdyż niektóre funkcje związane były z realizacją zadań w zakresie bezpieczeństwa państwa, które są istotne w każdym jego modelu; niezależnie od tego, komu była podporządkowana: służba w policji kryminalnej, ochrona granic. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę również na potrzebę odróżnienia osób, które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, od osób, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, że jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego.

Sąd Najwyższy wskazał, że pojęcie „służby na rzecz totalitarnego państwa” sensu stricto: „powinno objąć lata 1944-1956 i wiązać się wyłącznie z miejscem pełnienia służby, o ile oczywiście nie zostaną wykazane przez zainteresowanego przesłanki z art. 15c ust. 5 ustawy z 1994 r. lub w informacji o przebiegu służby zostaną lub w informacji o przebiegu służby, wskazane zostaną okoliczności z art. 13a ust. 4 pkt 3 ustawy z 1994 r.". Natomiast „pojęcie sensu largo obejmie okres wskazany w art. 13b, czyli łączy w sobie cechy okresu totalitarnego i posttotalitarnego (autorytarnego) oraz pierwszego okresu transformacji, to jest od utworzenia rządu T. Mazowieckiego. (...) tak interpretowane pojęcie zostanie ukierunkowane na funkcje, jakie pełnił i zadania, jakie podczas służby wykonywał funkcjonariusz".

Uchwała Sądu Najwyższego zgodnie z art. 390 § 2 k.p.c. rozstrzygająca zagadnienie prawne co prawda wiąże jedynie w danej sprawie, to jednak stanowi pomoc przy dokonywaniu wykładni prawa. Ustrojową funkcją Sądu Najwyższego jest między innymi zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych. Choć więc stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w innej sprawie nie jest wiążące dla sądu powszechnego to jednak należy mieć na uwadze z jednej strony autorytet Sądu Najwyższego, a z drugiej strony jednolitość orzecznictwa. W sprawie III UZP 1/20 Sąd Najwyższy dokonał natomiast interpretacji przepisów, które są podstawą orzekania także w tej sprawie.

Mając zatem na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale III UZP 1/20, które tut. sąd w pełni podziela, uznać należy, że istotne znaczenie dla interpretacji definicji „służby na rzecz totalitarnego państwa” ma rodzaj i zakres czynności wykonywanych w trakcie służby, które powinny być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidulanych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Wbrew przekonaniu odwołującego, Sąd Okręgowy zasadniczo ocenił służbę odwołującego w zasadzie właśnie przez rodzaj i zakres czynności wykonywanych w trakcie jego służby, nie poprzestając jedynie na informacji o przebiegu służby wydanej przez IPN w trybie art. 13a ust. 1 ustawy z 1994 r. W kontekście wskazanej uchwały Sądu Najwyższego, nie ulega już wątpliwości okoliczność, że sądu powszechnego nie wiąże ta informacja.

W konsekwencji, w razie stosownego zarzutu przeciwko osnowie informacji, sąd jest zobowiązany do rekonstrukcji przebiegu służby w konkretnym przypadku, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy. W szczególności na podstawie długości okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., miejsca pełnienia służby, zajmowanego stanowiska. W tym zakresie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę sięgania do opinii służbowych funkcjonariuszy, uwzględniania ogólnych reguł dowodzenia: rozkładu ciężaru dowodu, dowodu prima facie, domniemań faktycznych, wynikających z informacji o przebiegu służby.

Wskazano, że przy ocenie zasadności objęcia konkretnej osoby zakresem ustawy okolicznością, której nie można pominąć jest sam fakt weryfikacji w 1990 r. Sąd Najwyższy uznał zatem, że informacja IPN stanowi dowód, który nie jest jednak dowodem wyłącznym albo dowodem niepodważalnym, którym sąd byłby związany, bez możliwości jego oceny w ramach przysługującego sądowi prawa do swobodnej i wszechstronnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Inne rozumienie stanowiska Sądu Najwyższego dawałoby IPN przymioty organu rozstrzygającego arbitralnie kwestie wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, bez potrzeby odwoływania się do sądu, a z sądu organ firmujący jedynie ustalenia zawarte w informacji IPN.

W świetle powyższego, Sąd Okręgowy trafnie więc uznał, że nie był związany treścią informacji IPN o przebiegu służby odwołującego „na rzecz totalitarnego państwa”. Ubezpieczony ubiegający się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych mógł wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia. W orzecznictwie sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz Sądu Najwyższego ukształtował się jednolity pogląd, zgodnie z którym okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Przeciwko informacji o przebiegu służby mogą być przeprowadzane przeciwdowody.

Sąd Najwyższy (por. wyroki z 9.04.2009 r., I UK 316/08, z 6.09.1995 r., II URN 23/95, OSNAPiUS 1996 nr 5, poz. 77, z 8.04.1999 r., II UKN 619/98, OSNAPiUS 2000 nr 11, poz. 439, z 04.10.2007r. I UK 111/07, z 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNAPiUS 1996 nr 16, poz. 239 oraz z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998 nr 11, poz. 342) na gruncie art. 473 k.p.c. wielokrotnie wypowiadał się, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa pracy w postępowaniu przed sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe. W postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik czy ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu np. zaświadczenia o zatrudnieniu, wynika co innego.

W świetle wskazanej uchwały Sądu Najwyższego, do zastosowania rygorów obecnego brzmienia ustawy zaopatrzeniowej nie wystarczy już samo formalne pełnienie służby w jednostkach wymienionych w art. 13b ustawy w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., ale pełnienie służby polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, łamaniu praw człowieka i obywatela. Inna wykładnia art. 13b naruszałaby zasady sprawiedliwości społecznej, bowiem dotyczyłaby także osób, których pełniona funkcja czy charakter pracy nie miały charakteru operacyjnego, lecz charakter pomocniczy, techniczny, biurowy, porządkowy, niezwiązany z głównymi funkcjami organów bezpieczeństwa.

Poza tym należy mieć na względzie, że wykonywanie „służby na rzecz państwa totalitarnego” było zindywidualizowane, mogło różnić się osobistym zaangażowaniem danej osoby i determinacją na realizowanie określonych zadań i funkcji. Działalność funkcjonariusza mogła być w różnym stopniu ukierunkowana na potrzeby, korzyści totalitarnego państwa. W związku z tym nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach jednostek organizacyjnych, wskazanych w ustawie, musiało wiązać się ze służbą na rzecz totalitarnego państwa. Nie można przyjąć a priori, że sam fakt stwierdzenia pełnienia służby w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. w wymienionych w ustawie jednostkach organizacyjnych jest wystarczający do uznania, że dana osoba „pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”. Służba (praca) takiej osoby powinna być oceniana na podstawie indywidualnych czynów, w oparciu o wszystkie okoliczności pełnionej służby.

Oceniając więc przez ten pryzmat służbę odwołującego, wbrew jego oczekiwaniom, Sąd Apelacyjny doszedł do tożsamych ,jak Sąd Okręgowy ,wniosków. Z indywidualnej analizy służby (pracy) odwołującego wynika jednoznacznie, że w okresie objętym sporem pełnił on służbę na rzecz totalitarnego państwa w wymienioną w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej. Poza formalnymi warunkami co do miejsca i czasu pełnienia jego służby, przekonują o tym wykonywane przez niego czynności wynikające z dokumentów znajdujących się w aktach Instytutu Pamięci Narodowej.

Sąd Okręgowy w szczegółowy sposób przeanalizował i szeroko cytował w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia dokumenty znajdujące się w aktach IPN , w tym opinie i oceny pracy odwołującego ,z których jednoznacznie wynikało, że odwołujący już od początku wiązał swoją przyszłość z pracą w aparacie bezpieczeństwa państwa ( SB).

Organizował i prowadził osobowe źródła informacji oraz skutecznie ujawniał i likwidował zagrożenia będąc w pracę te bardzo zaangażowany i zdyscyplinowany. Aktywnie pracując z osobowymi źródłami informacji stale zwiększał ich stan ilościowy i jakościowy w ramach spraw operacyjnych. Zwracano również uwagę , że posiadał umiejętność poprawnego organizowania pracy z tajnymi osobowymi źródłami informacji.

Jak zeznał sam odwołujący, sporządzał stosowne notatki wskazując na potencjalne źródła zagrożenia i informowało się o nich ministerstwo lub I sekretarza, w zależności od jakości uzyskanych informacji. Nawiązywał bezpośredni kontakt z dyrektorami, kierownikami określonych przedsiębiorstw, budów tj. z ludźmi, którzy podlegali, jak to określił odwołujący, ochronie. Jak stwierdził, kierownictwo widząc, że daje sobie dobrze radę w tej pracy, dało mu zajęcie w (...), w którym, będąc oficerem SB, został pełnomocnikiem d/s piłki nożnej.

W okresie stanu wojennego odwołujący, funkcjonariusz (...) od ponad 7 lat, brał udział w akcjach specjalnych w zakładach pracy (...), Zakłady im. (...) i (...) w W. .

Wniosek z 16 czerwca 1984 r. o nadanie kolejnego stopnia oficerskiego Milicji Obywatelskiej (w rzeczywistości - SB ) przed terminem uzasadniono tym, że odwołujący przejawia umiejętności organizacyjne i zaangażowanie, w sposób dynamiczny poszerza zakres prowadzonego rozpoznania, wykorzystując przy tym swoje doświadczenie zawodowe, samodzielność, odwagę i zdecydowanie.

Mając powyższe na uwadze oraz stan faktyczny ustalony przez sąd I instancji, również Sąd Apelacyjny uznał , że działalność S. P. w okresie jego służby od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r., wypełnia znamiona „służby na rzecz totalitarnego państwa”. Wskazują na to w szczególności ww. opinie o odwołującym i fakt zaangażowania w pracę wydziału, skoro po okresie przygotowawczym mianowano go na funkcjonariusza w służbie stałej, awansował uzyskując kolejne stopnie, czasami przed terminem, co jak wiadomo, a jest to okoliczność notoryjna - przewidziane było w ocenianym okresie, w szczególności dla osób szczególnie zaangażowanych w realizację celów SB , wśród których głównym było utrzymanie ustroju państwa i zwalczanie wszelkich jego przeciwników.

Jak to już wyżej wskazano odwołujący podjął świadomą decyzję o zatrudnieniu w organach Służby Bezpieczeństwa. Do zakresu obowiązków S. P. należały czynności niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa - działania operacyjne. Formacja ta była natomiast niewątpliwie ukierunkowana głównie na potrzeby i korzyści totalitarnego państwa.

Z treści opinii przełożonych S. P. jednoznacznie wynika, że odwołujący był funkcjonariuszem zaangażowanym w prace każdego z wydziałów, w których pracował. Dążył do realizowania zadań i funkcji tej komórki. Dążył do osiągnięcia zadawalających przełożonych wyników. Aprobata jego pracy była niewątpliwa, skoro uzyskiwał kolejne stopnie, awanse, nagrody, odznaczenia oraz podwyższano mu uposażenie.

Odwołujący zajmował następujące stanowiska:

- referent od 6 października 1974 r. w Referacie (...) w (...) P.,

- referent od 1 stycznia 1975 r. w Referacie (...) w (...) P.,

- młodszy inspektor od 1 czerwca 1975 r. w Wydziale (...) P.,

- inspektor od 1 maja 1979 r. w Wydziale (...) P.,

- do dyspozycji Komendanta od 21 maja 1982 r. (...) P.,

- inspektor od 1 czerwca 1982 r. w Wydziale (...) P.,

- starszy inspektor od 16 lipca 1983 r. w Wydziale (...) P.,

- starszy inspektor od 1 listopada 1989 r. do 31 lipca 1990 r. w Wydziale (...)

w (...) P..

Co istotne, sam odwołujący nie kwestionował swojego dużego zaangażowania w pracę,

w szczególności tą operacyjną, za którą był awansowany i nagradzany. Jak to już wskazano powyżej, w ramach pracy pozyskiwał i prowadził osobowe źródła informacji. Poddawał analizie oraz oceniał treść i obiektywność informacji uzyskanych od osobowych źródeł informacji, a następnie wyciągał odpowiednie wnioski ,co do wykorzystania tych informacji, informacje ujmował w formę dokumentu. Odwołujący stale podnosił swoje kwalifikacje na odcinku pracy operacyjnej, odbywając stosowne przeszkolenia. Studia w (...) w L. miały na celu podniesienie jego kwalifikacji zawodowych, a w konsekwencji wpłynąć na efektywną pracę Służby Bezpieczeństwa. Odwołujący podjął świadomą decyzję o podjęciu studiów w L..

Podkreślenia wymaga również fakt , że wbrew twierdzeniom odwołującego i oczywistym faktom wynikającym z zachowanej dokumentacji ,odwołujący nie przeszedł pozytywnie procesu weryfikacji w 1990 r.

(...) Komisja Kwalifikacyjna w P., zgodnie z § 7 i 8 ust. 2 uchwały nr 69 Rady Ministrów z 21 maja 1990 r. w sprawie przyjmowania byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i w innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz zatrudniania ich w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, w dniu 31 lipca 1990r. negatywnie zaopiniowała możliwość zatrudnienia odwołującego w Urzędzie Ochronie Państwa, Policji, w innych jednostkach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

Na skutek odwołania, Centralna Komisja Kwalifikacyjna opinią z 25 września 1990 r. utrzymała w mocy zaskarżoną opinię.

Odwołujący zgłaszał dowód z przesłuchania świadka na okoliczność, że był pozytywnie zweryfikowany. Sąd Apelacyjny uznał zeznania tego świadka za nieprzydatne do wykazania tej okoliczności ponieważ przeczą temu dokumenty zgromadzone w sprawie , których treść nie budzi żadnych wątpliwości. Nie było tez sporu co do tego ,że odwołujący po opiniach ww. komisji weryfikacyjnych nie podjął służby w Urzędzie Ochronie Państwa, Policji czy też w innych jednostkach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

Po zakończeniu służby przez kilkanaście lat prowadził działalność gospodarczą w ramach PHU, której przedmiotem był handel winem ,kawą ,herbatą i innymi używkami, co wydaje się być dość typowe dla negatywnie zweryfikowanych oficerów SB.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższe okoliczności nie budzą zatem wątpliwości, że decyzja pozwanego organu w stosunku do odwołującego jest prawidłowa.

Wykazana powyżej aktywność zawodowa odwołującego, jego docenianie przez przełożonych, zaangażowanie, nie stanowiło bowiem zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, bez bezpośredniego zaangażowania w realizacje specyficznych - z punktu widzenia podstaw ustrojowych - zadań i funkcji tego państwa. Okoliczności takich w każdym razie odwołujący w żadnej mierze nie wykazał. W szczególności nie sposób powiedzieć tego o udziale w okresie stanu wojennego w akcjach specjalnych ,w dużych ,stołecznych zakładach pracy , wymienionych wyżej.

Nieuzasadnione są także zarzuty apelującego, w których wykazuje on na , jego zdaniem, uchybienie przez Sąd Okręgowy treści ww. przepisów Konstytucji RP i aktów międzynarodowych.

Przypomnieć należy, że kwestionowana przez odwołującego w tym postępowaniu decyzja jest wynikiem kolejnej nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej wprowadzonej wymienioną już ustawą z 16 grudnia 2016 r.

Sporna legislacja (art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) nie stanowi jakiegokolwiek naruszenia powszechnej zasady równości lub proporcjonalności świadczeń uzyskiwanych z zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych przez osoby pełniące służbę na rzecz totalitarnego państwa, które stosowały bezprawne, niegodne lub niegodziwe akty lub metody przemocy politycznej wobec innych obywateli, w porównaniu do standardów świadczeń uzyskiwanych z powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego. Pozbawienie funkcjonariuszy przywilejów nabytych w związku z służbą na rzecz totalitarnego państwa odpowiada sprawiedliwości.

Służba w organach totalitarnej państwowej przemocy politycznej, w warunkach demokratycznego państwa prawnego nie może być tytułem do dalszego utrzymywania lub korzystania z przywilejów uzyskanych z nielegalnej, niegodnej lub niegodziwej służby z natury rzeczy i z punktu widzenia podstawowych bo przyrodzonych naturze ludzkiej standardów prawnych i obywatelskich demokratycznego państwa prawnego tj. przywilejów z tytułu służby w organach, które w istocie rzeczy były strukturami niebezpieczeństwa państwa totalitarnego przeznaczonymi do zwalczania ruchów niepodległościowo - wolnościowych i demokratycznych dążeń oraz aspiracji do odzyskania lub przywracania podstawowych praw i wolności obywatelskich.

Powyższe znajduje także oparcie w uchwale Sądu Najwyższego z 16 września 2020 r. (III UZP 1/20), akcentującej konieczność analizy służby danego ubezpieczonego przez pryzmat naruszeń podstawowych praw i wolności innych osób, zwłaszcza osób walczących o niepodległość, suwerenność, i o wolną Polskę, których dopuszczał się dany ubezpieczony.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, krytycznie należy ocenić powoływanie się na jakiekolwiek argumenty zmierzające do utrzymania przywilejów nabytych z tytułu lub w związku z uczestnictwem w systemie zniewolenia i stosowania represji politycznych przez służby państwa komunistyczno-totalitarnego przez świadomych swej służby funkcjonariuszy. Powoływanie się na zasadę praw nabytych, które w istocie rzeczy zmierza do utrzymania przywilejów nabytych niesłusznie, niegodnie lub niegodziwie z tytułu lub związku z uczestnictwem w strukturach służb państwa totalitarnego, które zwalczały przyrodzone prawa człowieka i narodu oraz podstawowe wolności obywatelskie, nie stanowi prawnej, prawniczej ani etyczno-moralnej podstawy do kontestowania zgodnej z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej legalności zmian ustawodawczych.

Zmiany te zmierzają bowiem do zrównoważenia uprawnień zaopatrzeniowych byłych funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa państwa totalitarnego i co istotne - tylko za okresy takiej represyjnej służby - do standardów i poziomu powszechnych uprawnień emerytalno-rentowych ogółu ubezpieczonych obywateli. Odpowiada to konstytucyjnym zasadom urzeczywistniania nie tylko zasady sprawiedliwości społecznej, ale realizuje ustawodawczy i jurysdykcyjny obowiązek zapewnienia reguł elementarnej przyzwoitości, które wymagają, aby przywileje zaopatrzeniowe sprawców lub uczestników systemu zniewolenia i stosowania totalitarnych represji politycznych, uzyskane w okresach i z takiego nielegalnego, niegodnego lub niegodziwego tytułu, nie odbiegały znacząco od standardów świadczeń emerytalno-rentowych wynikających z powszechnego systemu świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższego, nieuprawnione jest stanowisko odwołującego zarzucające brak podstaw ponownego ustalenia wysokości pobieranych przez niego świadczeń.

Wskazać ponownie należy, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym wydanie w tym przedmiocie decyzji przez pozwany organ było możliwe w związku z nowelizacją ustawy zaopatrzeniowej ustawą tzw. dezubekizacyjną z 2016 r. Analiza działalności odwołującego dokonana w oparciu o dokumenty zgormadzone przez IPN jednoznacznie wykazała natomiast, że pełnił on służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu tego pojęcia jakie przedstawił m.in. Sąd Najwyższy w uchwale III UZP 1/20. Sytuacja odwołującego nie została sprowadzona wyłącznie do ustalenia formalnych przesłanek zastosowania spornej regulacji.

Subiektywne odczucia odwołującego o niesprawiedliwym ingerowaniu w przyznane mu świadczenie nie ma tu znaczenia. Z uwagi na zmiany w ustawie zaopatrzeniowej oraz w kontekście przedstawionego powyżej stanowiska judykatury, odwołujący chcąc zachować wysokość pobieranej emerytury powinien był wykazać, że nie pełnił „służby na rzecz totalitarnego państwa” (zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. i 232 k.p.c.) Odwołujący nie sprostał temu zadaniu.

Wyrażona w art. 8 ust. 2 Konstytucji zasada bezpośredniego stosowania oznacza obowiązek sądu orzekania w zgodzie z priorytetami ustanowionymi w Konstytucji. Innymi słowy, sądy mają obowiązek dokonywania wykładni prokonstytucyjnej, ale nie mają kompetencji do orzekania o niekonstytucyjności przepisu i usuwania go z systemu prawnego. W razie zastrzeżeń co do zgodności przepisu ustawy z Konstytucją istnieje natomiast specjalny tryb, przewidziany w art. 188 Konstytucji, pozwalający na wyeliminowanie takiego przepisu z obrotu prawnego. Dopóki nie zostanie stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny niezgodność określonego przepisu z Konstytucją, dopóty ten przepis podlega stosowaniu i może stanowić podstawę merytorycznych rozstrzygnięć sądowych.

Należy zatem podkreślić, że bezpośredniość stosowania Konstytucji nie oznacza kompetencji do kontroli konstytucyjności obowiązującego ustawodawstwa przez sądy i inne organy powołane do stosowania prawa. Tryb tej kontroli został bowiem wyraźnie i jednoznacznie ukształtowany przez samą Konstytucję.

Jej art. 188 zastrzega orzekanie w tych sprawach do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a związanie sędziego ustawą, przewidziane w art. 178 ust. 1 Konstytucji, obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązująca (por. wyrok SN z 7 listopada 2002 r., V CKN 1493/00, niepubl.; z 30 października 2002 r., V CKN 1456/00, niepubl.).

Czym innym jest zatem obowiązek sądu dokonywania wykładni prokonstytucyjnej, a czym innym kompetencja do orzekania o niekonstytucyjności przepisu i usuwania go z systemu prawnego.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy dokonał oceny całokształtu zgromadzonych w sprawie dowodów, łącznie z treścią informacji IPN. Sąd Okręgowy nie generalizował sytuacji odwołującego i nie założył apriorycznie, że jako funkcjonariusz Służb Bezpieczeństwa działał na rzecz państwa totalitarnego. Ocenił jego służbę przez pryzmat wszystkich zgromadzonych dowodów. Nie ma więc podstaw do tego, aby uznać, że sąd I instancji rozstrzygając o żądaniu odwołującego nie kierował się zasadami wyrażonymi w Konstytucji, czy też w wymienionych przez apelującego aktach międzynarodowych.

Reasumując, materiał dowodowy zebrany w rozpoznawanej sprawie dawał podstawy do stwierdzenia, że służba pełniona przez S. P. od 6 października 1974 r. do 31 lipca 1990 r. podlega zakwalifikowaniu jako „służba na rzecz totalitarnego państwa”. Stąd istniały podstawy do obniżenia należnej mu emerytury, zgodnie z ww. przepisami ustawy zaopatrzeniowej.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

sędzia Roman Walewski