Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lutego 2024 roku

Sąd Rejonowy w Szydłowcu III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Olga Bartula-Czerwińska

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Tarabasz

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2024 roku w Szydłowcu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko K. M. (1)

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od D. M. na rzecz K. M. (1) kwotę 737 złotych (siedemset trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III RC 17/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 lutego 2023 roku (data stempla pocztowego) D. M., reprezentowany przez pełnomocnika r. pr. P. B. (pełnomocnictwo k. 5), wniósł o ustanowienie z dniem 5 lutego 2022 roku rozdzielności majątkowej pomiędzy nim a K. M. (1) oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że od początku lutego 2022 roku wskutek wspólnej decyzji pozostaje z żoną w faktycznej separacji, prowadzą osobne gospodarstwa domowe i nic nie wskazuje, aby ten stan miał się zmienić. Przed ślubem wziął kredyt o wartości około 500.000 złotych, który przeznaczył na rozwój firmy – kupno/sprzedaż samochodów ciężarowych. Część pieniędzy ze sprzedaży jednego z pojazdów przeznaczył na sfinansowanie budowy domu na własnym gruncie, która została przerwana na skutek rozstania stron. Pozwana zgłasza roszczenia do całego domu oraz żąda podziału majątku po równo, natomiast jego zdaniem większość aktywów stanowi jego majątek osobisty. Obecnie kontaktują się ze sobą jedynie w sprawach związanych z córką, na którą dobrowolnie płaci alimenty. Ponadto regularnie wywiązuję się z zobowiązań względem wierzycieli. Nie ma natomiast wiedzy, co robi pozwana i na co wydaje pieniądze (k. 2-4).

W odpowiedzi na pozew K. M. (1), reprezentowana przez pełnomocnika adw. P. S. (pełnomocnictwo k. 26), wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosła, że powód porzucił rodzinę w lutym 2022 roku wyprowadzając się od niej i sześciomiesięcznej córki. Żaden z małżonków nie planuje inicjować postępowania o rozwód ani o podział majątku wspólnego. W planach jest natomiast wykończenie budowy domu, jednakże powód chce to zrobić na swoich zasadach. Powód widzi możliwość powrotu stron do małżeństwa, jednakże oczekuje, że żona nie będzie mogła korzystać z dobrodziejstwa wynikającego ze wspólnoty majątkowej małżeńskiej. Jej pozycja ekonomiczna jest znacznie mniej korzystna, jednocześnie sprawuje osobistą opiekę nad córką. Powód posiada wielokrotnie wyższe dochody, które traktuje jako własne nie rozumiejąc istoty małżeństwa i wspólnoty majątkowej. Prowadzi własną działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży samochodów ciężarowych oraz gospodarstwo rolne, które stanowi jego majątek osobisty i nie chce się pogodzić, że dochody z gospodarstwa są już majątkiem wspólnym (k. 21-25).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska w sprawie (k. 149, 194v, 217-217v).

Prokurator nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

K. M. (1) z domu T. i D. M. zawarli związek małżeński w dniu (...) roku w W. (odpis zupełny aktu małżeństwa k. 7). Małżonkowie nie zawierali majątkowych umów małżeńskich. Ze związku małżeńskiego mają jedną córkę M. M. (1), urodzoną (...) (okoliczności bezsporne). Po ślubie zamieszkali z rodzicami K. M. (1) (zeznania świadka J. P. k. 168-169, zeznania świadka W. B. k. 170, zeznania D. M. k. 195-196, 149-150).

Jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego D. M. prowadził gospodarstwo rolne oraz działalność gospodarczą polegającą na handlu sprzętem rolniczym i samochodami ciężarowymi. K. M. (1) była zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego w Cechu (...) w R. (okoliczności bezsporne). Miała konto, na które wpływało jej wynagrodzenie (zeznania K. M. (1) k. 196v, 153).

W 2013 roku D. M. zawarł z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną umowę kredytu obrotowego na okres pięciu lat na rozwój działalności, na postawie której mógł zaciągać zobowiązania do kwoty 430.000 złotych w ramach rachunku bieżącego. Po upływie okresu obowiązywania umowy mógł albo umowę przedłużyć na kolejny okres, albo spłacić całość środków, z których skorzystał. W tym samym roku założył dwa rachunki: rachunek bieżący i oszczędnościowo-rozliczeniowy. W 2017 roku zawarł umowę kredytu w kwocie 100.000 złotych na 7 lat z okresem kredytowania od 18 lipca 2017 roku do 15 lipca 2024 roku (opinia bankowa k. 9, zaświadczenia k. 180-182, zeznania D. M. k. 195-196, 149v-150). D. M. nie poinformował żony o zaciągniętych kredytach. O kredycie odnawialnym K. M. (1) dowiedziała się na około miesiąc przed terminem przedłużenia umowy, gdy mąż zwrócił się do niej o wyrażenie na to zgody. Po przekazaniu informacji o kredycie początkowo nie chciała się zgodzić na przedłużenie umowy, ostatecznie wyraziła zgodę. O drugim kredycie dowiedziała się około roku po ślubie. Po wyrażeniu zgody na przedłużenie umowy kredytu mąż upoważnił ją do rachunków, przy czym nie znała numerów kont i nie miała kart do nich (zeznania K. M. (1) k. 196-198, 153-153v, częściowo zeznania D. M. k. 195, 149v-150).

Małżonkowie podjęli decyzję o budowie domu na działce należącej do D. M.. Około roku po zawarciu związku małżeńskiego rozpoczęli inwestycję, na co przeznaczyli między innymi pieniądze zebrane od gości weselnych w łącznej kwocie około 60.000 złotych oraz środki otrzymane od rodziców K. M. (1). Pieniądze zebrane na weselu zostały wpłacone na konto D. M., w związku z czym miał możliwość obracania nimi do czasu rozpoczęcia budowy. K. M. (1) sprzedała swój samochód, nabyty jeszcze przed ślubem, a uzyskane pieniądze zostały przeznaczone na budowę dachu. Jej ojciec pomagał przy budowie (zeznania świadka J. P. k. 168-169, zeznania świadka A. A. k. 169-170, zeznania świadka W. B. k. 170-170v, częściowo zeznania D. M. k. 195-196, 149v-150, zeznania K. M. (1) k. 196v-198, 152v-153).

Po zawarciu związku małżeńskiego D. M. nabywał sprzęt rolniczy, w tym maszynę do robienia bel ze słomy, pług, traktor marki J. D., który był przez dwa lata używany w gospodarstwie (zeznania K. M. (1) k. 196v, 152v-153). Małżonkowie nabyli samochód marki B., który użytkuje K. M. (1) i samochód marki T., który użytkuje D. M.. Według D. M. samochody zostały nabyte ze środków z kredytu odnawialnego (zeznania D. M. k. 195, 149v, zeznania K. M. (1) k. 198). W czerwcu 2023 roku D. M. nabył opryskiwacz za kwotę 1.700 euro (zeznania D. M. k. 195v).

K. M. (1) pomagała mężowi w pracach w gospodarstwie w soboty i w trakcie żniw, na które brała urlop. D. M. mówił żonie, że samo gospodarstwo przynosi około 10.000 złotych dochodu. Nie informował żony o konkretnych dochodach, o ich źródle, czynionych wydatkach, inwestycjach i stratach. Nie informował jej również, na co przeznacza zarobione pieniądze czy środki z kredytu odnawialnego, jakie samochody kupuje, za jakie kwoty, za ile je sprzedaje. K. M. (1) wstydziła się przyznać rodzinie, że nie ma wiedzy o dochodach męża. D. M. nie zawsze też był szczery wobec żony co do kwestii finansowych. W tajemnicy przed nią pożyczył pieniądze od siostry na zakup samochodu marki M.. Powiedział żonie, że pieniądze, które otrzymał ze sprzedaży produkcji rolnej, które K. M. (1) chciała przeznaczyć na zrobienie elektryki w budowanym domu, musi oddać siostrze, po czym okazało się, że oddał jej znacznie później (zeznania K. M. (1) k. 196v-198, 152v-153v).

Gdy małżonkowie mieli jeszcze dobre relacje D. M. kupował żonie drogie prezenty, bieliznę, złotą biżuterię, raz na M. dał jej 1.000 złotych. Zanim rozpoczęli budowę domu i urodziła się córka, jeździli na wakacje za granicę, nad morze, na ferie w góry (zeznania K. M. (1) k. 196v-198).

W 2021 roku na rachunek oszczędnościowo rozliczeniowy D. M. wpłynął jeden przelew zewnętrzny na kwotę 23.417,02 złotych, poza tym D. M. przelał łącznie kwotę 17.000 złotych ze swojego rachunku bieżącego. W 2022 roku przelewy wewnętrzne opiewały łącznie na kwotę 69.604,41 złotych, poza tym przelał z rachunku bieżącego kwotę 116.000 złotych. Od początku 2023 roku do 20 czerwca 2023 roku na jego konto (...) wpływały jedynie środki przelewane z rachunku bieżącego w łącznej kwocie 87.000 złotych. Na rachunek bieżący prowadzony dla Gospodarstwa Rolnego, D. M. w 2020 roku wpłynęło łącznie 899.015,28 złotych, w 2021 roku 548.402,63 złotych, w 2022 roku 680.245,04 złotych i do 19 czerwca 2023 roku 377.894,13 złotych (historie transakcji k. 58-147). W ramach działalności (...) D. M. w 2020 roku zaksięgowano sprzedaż towarów za kwotę 715.250 złotych, a zakup za kwotę 347.036,20 złotych; w 2021 roku zaksięgowano sprzedaż za kwotę 160.767,57 złotych, a zakup za kwotę 233.091,55 złotych; w 2022 roku zaksięgowano sprzedaż za kwotę 282.977 złotych, a zakup za kwotę 345.754,45 złotych; przez pierwsze 4 miesiące 2023 roku zaksięgowano sprzedaż towarów za kwotę 243.000 złotych, a zakup za kwotę 157.899,44 złotych. Łącznie w powyższym okresie zaksięgowano sprzedaż za kwotę 1.401.995,54 złotych, a zakup za 1083.781,64 złotych (rozliczenie podatkowe k. 148).

Pod koniec 2017 roku u D. M. zdiagnozowano chorobę W. (okoliczności bezsporne, karta informacyjna k. 45-47 akt sprawy III RNs 159/23 tut. Sądu). Od tego czasu poddawał się kontrolnym badaniom w II Klinice (...) w W. (dokumentacja medyczna k. 43-131 akt sprawy III RNs 159/23 tu. Sądu). Podczas przyjęcia na kolejne badanie w dniu 29 czerwca 2021 roku wskazano na wypowiadanie przez niego treści o charakterze urojeń prześladowczych i skierowano do Oddziału Psychiatrycznego Instytutu z powodu podejrzanych organicznych zaburzeń urojeniowych. Wstępnie wyraził zgodę na hospitalizację w Oddziale Psychiatrycznym, którą następnie wycofał (karta informacyjna i karta oceny ryzyka k. 45-47, 59-60 akt sprawy III RNs 159/23 tut. Sądu).

K. M. (1) towarzyszyła mężowi podczas wizyt lekarskich. Zanim D. M. został skierowany na Odział Psychiatryczny, umawiała męża na wizyty u lekarza psychiatry. Podczas jednej wizyty zostały mu przepisane leki, ale wyrzucił receptę. Na kolejną wizytę nie poszedł (zeznania świadka W. B. k. 170v, zeznania K. M. (1) k. 196v, 152v).

D. M. zaczął oskarżać żonę o zdradę. Zakładał jej podsłuchy, wynajmował detektywów. Twierdził, że jest truty przez nią i jej rodzinę. Wyprowadzał się na krótkie okresy, a potem wracał. Gdy K. M. (1) zaszła w ciążę, wyprowadził się od żony na kilka miesięcy. Twierdził, że odkąd się wyprowadził, jeżdżą za nim samochody, które wpuszczają do jego samochodu gaz wywołujący ból brzuch i gorzki posmak w ustach. Uważał, że nie jest ojcem dziecka, którego spodziewała się jego żona. K. M. (1) dla dobra małżeństwa zgodziła się na zrobienie testu na ojcostwo, za który D. M. zapłacił 7.000 złotych (wywiad k. 55 akt sprawy III RNs 159/23, zeznania świadka J. P. k. 168-169, zeznania świadka A. A. k. 169-170, zeznania świadka W. B. k. 170-170v, zeznania K. M. (1) k. 196v, 152v). Sytuacja nie uległa zmianie, gdy ponownie zamieszkał z żoną. D. M. spał w maseczce, brał dziecko w rękawiczkach twierdząc, że wszystko w domu rodzinnym jego żony jest zatrute (zeznania K. M. (1) k. 196v, 153).

W nocy 5 lutego 2022 roku D. M. wstał i wyszedł z domu, w którym wspólnie mieszkali z żoną, zostawiając wszystkie swoje rzeczy. Jako powód podawał podtruwanie go i zdrady żony (zeznania świadka J. P. k. 168-169, zeznania świadka A. A. k. 169-170, zeznania świadka W. B. k. 170-170v, zeznania D. M. k. 195, 149v-150, zeznania K. M. (1) 196v, k. 152v). Od tego czasu przyjeżdża w odwiedziny do córki dwa-trzy razy w tygodniu, w okresie zimowym w 2023 roku był prawie codziennie. W kwietniu 2022 roku przekazał po raz pierwszy kwotę 1.000 złotych na utrzymanie dziecka. W maju przekazał kwotę 900 złotych, we wrześniu 5.000, z tego 4.000 złotych z przeznaczeniem na pogrzeb teścia. Od listopada pieniądze dla M. przelewa na konto (potwierdzenia przelewów k. 9-10, zeznania świadka J. P. k. 168-168v, zeznania świadka A. A. k. 169v-170, zeznania D. M. k. 195, 149v-150, zeznania K. M. (1) k. 196v, 153-153v).

Na dzień 4 lutego 2022 roku D. M. miał 27.030,89 złotych na swoim rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym i 63.853,17 złotych dostępnych środków w ramach kredytu odnawialnego. Na dzień 10 października 2023 roku nie miał żadnych środków na koncie (...) i 14.271,90 złotych dostępnych środków w ramach kredytu (zaświadczenia k. 180-182). Nigdy nie skorzystał z całego dostępnego kapitału w ramach kredytu odnawialnego, a odsetki spłacał regularnie (zeznania D. M. k. 195, 149v-150).

W dniu 9 czerwca 2022 roku D. M. zgłosił się na Izbę Przyjęć Instytutu (...) bez skierowania. W trakcie wizyty podał, że mieszka z żoną i ich relacje układają się dobrze. Przyznał, że poprzedniego roku wyprowadził się od żony podejrzewając trucie, ale potem zrozumiał, że tak nie jest. Zalecono ambulatoryjne leczenie psychiatryczne (karta porady k. 43 akt III RNs 159/23).

D. M. nie zwracał się do żony o ponowne przedłużenie umowy kredytu. Spłacił go w całości (zeznania D. M. k. 195). W dniu 27 listopada 2023 roku zawarł umowę pożyczki pieniężnej z siostra I. D. na kwotę 80.000 złotych, którą zobowiązał się zwrócić do końca 2024 roku oraz z bratem K. M. (2) na kwotę 59.000 złotych, którą zobowiązał się zwrócić do końca 2025 roku. Jego ciotka M. B. przelała mu kwotę 60.000 złotych (umowy pożyczek k. 190-192, potwierdzenia przelewów k. 206-209). Sprzedał ciągnik marki M. (...) za kwotę 168.000 złotych i 5 sztuk bydła za kwotę 30.611,36 złotych (kopie faktur k. 201, 204, historia transakcji k. 202, 205, zeznania D. M. k. 195). Ponadto otrzymał dotację z (...) w wysokości 32.844,61 złotych (potwierdzenia przelewów k. 200, 203, zeznania D. M. k. 195).

Na dzień 20 stycznia 2023 roku zadłużenie z tytułu kapitału kredytu w wysokości 100.000 złotych wynosiło 22.500 złotych (opinia bankowa k. 9). Kredyt już jest spłacony (zeznania D. M. k. 195, 149v-150).

K. M. (1) nadal jest zatrudniona w dotychczasowym miejscu pracy. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 4.250 złotych brutto, 3.300 złotych netto (zeznania K. M. (1) k. 196v, 153v). Na swoim koncie na dzień 4 lutego 2022 roku miała środki w wysokości 782,81 złotych, a na dzień 10 października 2023 roku w wysokości 1.058,80 złotych (zaświadczenie k. 175-176).

K. M. (1) nie chciała rozstać się z mężem i nie chce rozwodu. Chciałaby, żeby D. M. podjął leczenie, żeby nadal mogli być małżeństwem. Chciałaby, żeby informował ją, za jaką kwotę nabywa kolejne samochody i ile zarobią na ich sprzedaży. Uważa, że D. M. nieracjonalnie gospodaruje pieniędzmi (zeznania K. M. (1) k. 196v-198, 153v-154).

W dniu 2 listopada 2023 roku do Sądu Rejonowego w Szydłowcu wpłynął wniosek K. M. (1) o umieszczenie D. M. w szpitalu psychiatrycznym bez jego zgody (okoliczności bezsporne, wniosek k. 3-5).

D. M. nadal prowadzi gospodarstwo o powierzchni co najmniej 45 hektarów, z czego około 30 hektarów dzierżawi. Zajmuje się produkcją roślinną i zwierzęcą – hodowlą byków. Ma zarejestrowanych na siebie około 19 byków rocznie (zeznania D. M. k. 195, 149v-150, 151-152v, zeznania K. M. (1) k. 196v-198, 152v-153).

D. M. nie chce powrotu do żony. Przerwał budowę domu, ponieważ nie chce, żeby zażądała połowy jego wartości (zeznania D. M. k. 195-196, 149v-150, 151-152v). Jego zdaniem K. M. (1) nie należą się nakłady na budowę (zeznania D. M. k. 195-196, 152).

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy III RNs 159/23 oraz złożonych w niniejszej sprawie, a także zeznaniach stron i świadków. Zeznania wymienionych osób Sąd uwzględnił w takim zakresie, w jakim korelowały wzajemnie ze sobą, z pozostałym materiałem dowodowym i nie budziły wątpliwości. W ocenie Sądu pozwana i powołani przez nią świadkowie składali wiarygodne zeznania przedstawiając okoliczności tak jak je zapamiętali, natomiast powód przedstawiał okoliczności w sposób dla siebie najkorzystniejszy dla osiągniecia celu niniejszego postępowania. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika wprost, że okoliczności podawane przez powoda nie zawsze są zgodne z rzeczywistym stanem. Gdy 9 czerwca 2022 roku zgłosił się na Izbę Przyjęć Instytutu (...), twierdził, że zrozumiał, iż żona go nie truła, obecnie z nią mieszka i mają dobre relacje, podczas gdy bezspornym jest, że strony nie mieszkały ze sobą od 5 lutego 2022 roku, a powód nadał zarzuca pozwanej zdradę. Przede wszystkim Sąd nie dał wiary powodowi, że osiąga dochody w wysokości około 3.000 złotych miesięcznie. Przeczą temu zarówno zasady doświadczenia życiowego, jak i złożone przez powoda dokumenty w postaci wyciągów z rachunków bankowych, dokumenty księgowe i treść umów pożyczek z rodziną w zakresie terminów ich spłaty. Przy deklarowanej wysokości dochodu pomniejszonej o kwotę środków przekazywanych na utrzymanie córki, pozostała kwota nie powala na prowadzenie inwestycji w postaci budowy domu, która została przerwana jedynie z niechęci powoda do dzielenia się z żoną majątkiem.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Co do zasady wspólność majątkowa trwa tak długo jak małżeństwo. Jednakże – zgodnie z treścią art. 52 §1 k.r.io. – z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W myśl przepisu art. 52§2 k.r.io. rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Wspólność ustawowa jest przypisaną małżeństwu cechą ustrojową, mającą na celu umocnienie rodziny i zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej, dlatego – jak wynika z treści powołanego przepisu art. 52 k.r.io. – ustanowienie rozdzielności majątkowej może nastąpić tylko w wyjątkowych okolicznościach, zaś ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 roku, II CSK 371/08, opublikowane w LEX). Orzeczeniu o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej skutek wsteczny powinien być nadawany w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1995 roku w sprawie II CRN 162/94, opubl. w LEX).

Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody”. Jego rozumienie kształtują doktryna i judykatura. Przez ważne powody należy rozumieć takie okoliczności, które powodują, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego małżonka lub założonej przez strony rodziny, a nawet prowadzi do sytuacji sprzecznej z zasadami prawa rodzinnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1994 roku w sprawie I CRN 194/93, opubl. w LEX). Punktem wyjścia rozumienia ważnych powodów, które można określić jako tradycyjne, jest uznanie, że ustrój małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej ma na celu wzmocnienie rodziny oraz zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej i najpełniej realizuje zasadę równych praw obojga małżonków w dziedzinie stosunków majątkowych stanowiących materialną podstawę funkcjonowania rodziny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1976 roku, III CRN 373/75, opublikowane w LEX).

Przykłady ważnych powodów to sytuacje powstałe na skutek zachowania się jednego z małżonków, polegającego na trwonieniu majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizmu, rażącej niegospodarności, itp., uchylanie się od pomnażania i utrzymywania substancji majątku wspólnego albo też zatrzymanie tego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczeniu współmałżonka do korzystania z niego. Ważnych powodów nie stanowią natomiast okoliczności niezawinione przez małżonka bądź niezależne od jego woli, np. długotrwała choroba. Za ważny powód uważa się też utrwaloną separację faktyczną między małżonkami.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 listopada 2017 roku w sprawie I CSK 118/17 (opubl. w LEX), odnosząc się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, nie każda separacja faktyczna może stanowić ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej. Ustanowienie rozdzielności majątkowej może usprawiedliwiać długotrwała separacja faktyczna, jeżeli ten stan rzeczy uniemożliwia współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszelkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych. Zatem sam fakt separacji faktycznej nie wystarcza do orzeczenia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ustanowienie przez sąd ustroju przymusowego wymaga istnienia co najmniej dwóch przesłanek szczególnych, tj. długotrwałości separacji faktycznej, trudności w zarządzie majątkiem wspólnym bądź zagrożenia interesu majątkowego (por. także Komentarz G. J. do art. 52 k.r.io. opubl. w LEX, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2000 roku w sprawie II CKN 1070/98, opubl. w LEX, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2019 roku w sprawie II CSK 476/18, opubl. w LEX). Sąd w całości podziela powyższe stanowisko. Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie powinno być zasadą, a wyjątkiem, szczególnie w przypadku zniesienia wspólności z datą wsteczną. Wskazać dodatkowo należy, że chwila ustania wspólności majątkowej między małżonkami jest istotna dla ustalenia składu majątku wspólnego.

W niniejszej sprawie powód domagał się ustalenia rozdzielności majątkowej z dniem 5 lutego 2022 roku powołując się na separację faktyczną, odmienne stanowisko małżonków co do wysokości nakładów pozwanej na budowę wspólnego domu oraz brak kontaktu w sprawach finansowych umożliwiającego wgląd w wydatkowanie pieniędzy przez żonę. Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa powołująca się m.in. na zasadę dobra rodziny oraz zasadę równouprawnienia małżonków przyczyniającą się do umocnienia pozycji małżonka słabszego ekonomicznie.

Bezspornym jest, że strony nie mieszkają ze sobą od dnia 5 lutego 2022 roku, a zatem od ponad dwóch lat. Wówczas nastąpiła separacja faktyczna między stronami. W dacie wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie trwała ona ponad rok.

Jak już wyżej wskazano, aby sąd orzekł rozdzielność majątkową z powodu separacji, faktycznej, winny być spełnione dodatkowe przesłanki: jej długotrwałości, trudności w zarządzie majątkiem wspólnym bądź zagrożenia interesu majątkowego. Spośród wyżej podanych w przypadku stron można, w ocenie Sądu, mówić jedynie o długotrwałości separacji faktycznej, która istnieje z przyczyn leżących po stronie powoda. Wbrew twierdzeniem pozwu separacja nie była wspólną decyzją małżonków, a jego jednostronną decyzją. Należy zgodzić się ze stanowiskiem pozwanej, że powód w istocie porzucił rodzinę, zdaniem Sądu, wyłącznie z urojonych powodów wynikających ze zdiagnozowanych zaburzeń, co do których pozostaje bezkrytyczny. Pozwana nie chciała i nie chce separacji. Chce jedynie, żeby mąż podjął leczenie. Powód nie wykazał, aby stan separacji stanowił zagrożenie dla jego interesu majątkowego, a powódka podejmowała działania sprzeczne z dobrem materialnym rodziny. Z jej zeznań wynika, że jest osobą raczej oszczędną, pragmatyczną, z dużą ostrożnością podchodzącą do zobowiązań. Nie było też, zdaniem Sądu, sytuacji, aby pozwana utrudniała czy uniemożliwiała zarząd majątkiem. Z jej twierdzeń, którym powód nie zaprzeczył, wynika, że to on nie był i nie jest zainteresowany prowadzeniem rozmów na tematy finansowe, dzieleniem się informacjami w tym zakresie, dopuszczaniem żony do zarządu. Zgodnie z przepisem art. 31§2 pkt 1 i 2 k.r.io. do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków oraz dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Stosownie zaś do treści przepisu art. 36§1 k.r.io. oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Powód, jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, mający szczególne podejście do kwestii finansowych w małżeństwie, nie sprostał obowiązkowi współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym.

Dodatkowo roszczenie powoda jest sprzeczne z dobrem rodziny, ponieważ godzi w jej bazę materialną. Powód nie ukrywał, że przestał kontynuować budowę domu, finansować inwestycję, żeby potem nie dzielić się z pozwaną połową jego wartości (k. 149v). Zdaniem Sądu jest to głównym powodem żądania w niniejszej sprawie. Powód jest w stanie dalej prowadzić budowę, ale pod warunkiem, że robi to dla siebie, a nie dla rodziny, którą założył. Tymczasem pozwanej nie stać na prowadzenie podobnej inwestycji, czy kupno mieszkania. W budowę wspólnego domu zainwestowała pieniądze ze sprzedaży swojego samochodu, pieniądze otrzymane od rodziców, pieniądze podarowane przy okazji wesela. Nie stanowiła dla niej problemu okoliczność, że inwestycja jest czyniona na działce będącej majątkiem odrębnym jej męża, ponieważ mu ufała. Powód ma interes w uzyskaniu rozdzielność majątkowej, ale nie jest on zgodny z interesem jego rodziny. Wspólność majątkowa stron winna trwać tak długo, jak małżeństwo. Dlatego Sąd, mając na uwadze przepis art. 52 k.r.io, oddalił powództwo, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

W postanowieniu zawartym w punkcie 2 wyroku Sąd na podstawie art. 98§1 k.p.c. orzekł o poniesionych przez pozwaną kosztach procesu w postaci wynagrodzenia pełnomocnika, którego wysokość ustalił na podstawie przepisu §4 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie w zw. z art. 98§2 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia Sąd podwyższył o koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych.

SSR Olga Bartula-Czerwińska