Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia Joanna Składowska

Protokolant Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2023 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. B.

przeciwko (...) SA z siedzibą w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 31 maja 2023 roku, sygnatura akt I C 41/23

oddala apelację;

zasądza od T. B. na rzecz (...) SA z siedzibą w W. 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 31 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 363/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 31 maja 2023 r., wydanym pod sygn. akt I C 41/23, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda T. B. 620,26 złotych z tytułu odszkodowania

z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 3 września 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2) oraz zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 572 złote z tytułu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt 3).

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając orzeczenie w części, tj. co do pkt 2 i pkt 3, zarzucając:

naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie wszechstronną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i uznanie, że pozwany skutecznie poinformował poszkodowaną

o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego w firmie współpracującej, podczas gdy pozwany nie przekazał jakichkolwiek danych firmy współpracującej, a ubezpieczyciel samodzielnie nie może prowadzić działalności w zakresie wykraczającym poza działalność ubezpieczeniową;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegające na pominięciu treści zgłoszenia szkody dokonanej przez powoda, w której to poprosił pozwanego o faktyczne zorganizowanie pojazdu zastępczego dla poszkodowanej na adres szkody@uniqa.pi (adres wskazany przez pozwanego do kontaktu w sprawie pojazdu zastępczego w informacjach o pojeździe zastępczym) oraz maila powoda wysłanego 5 lipca 2021 r., a dowody te, niezakwestionowane przez pozwanego w toku postępowania sądowego, w sposób jednoznaczny wskazują, że powód zgłosił zapotrzebowanie na pojazd zastępczy przy pierwszej czynności związanej z likwidacją szkody, próbował skontaktować się pod wskazany przez pozwanego numer telefonu w sprawie auta zastępczego, gdzie nikt nie odbierał telefonu, sygnalizował powyższe kwestie pozwanemu, a pozwany w sposób jednoznaczny ignorował prośby powoda o zorganizowanie dla poszkodowanej pojazdu zastępczego, co w konsekwencji uzasadniało skorzystanie z oferty najmu pojazdu zastępczego oferowanej przez powoda;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegające na pominięciu kwestii wielokrotnego podjęcia przez powoda próby kontaktu

z pozwanym celem zorganizowania najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanej, oznaczających chęć nawiązania współpracy z pozwanym, podczas gdy powyższe próby oznaczały, że powód chciał aby pozwany zorganizował pojazd zastępczy dla poszkodowanej, a pozwany nie podjął żadnych faktycznych działań w celu zorganizowania takiego pojazdu zastępczego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie wszechstronną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i uznanie, że pozwany oferował usługę odbioru pojazdu zastępczego od poszkodowanej za darmo, podczas gdy pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek wiarygodnego dowodu, że mógł faktycznie zaoferować zorganizowanie świadczenia takiej usługi, a powód już w pozwie kwestionował oświadczania pozwanego w zakresie ponoszonych przez pozwanego kosztów najmu pojazdu zastępczego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez kontrfaktyczne uznanie, że poszkodowana mogła skorzystać z oferty pozwanego dotyczącej zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy poszkodowana nigdy nie otrzymała żadnej oferty najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego, a zapewnienia pozwanego miały charakter iluzoryczny i pozorny;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 66 k.c. w zw. z art. 659 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że w niniejszym stanie faktycznym doszło do skutecznego przedstawienia poszkodowanej oferty zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy informacje przesyłane przez pozwanego nie mogły stanowić oferty zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanej z uwagi na brak istotnych elementów dotyczących treści tej umowy,

w szczególności przedmiotu najmu (marki pojazdu), długości trwania tego najmu i osoby wynajmującego, warunków wynajmu;

- art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i tym samym przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że pozwany wykazał, iż byłby gotów zorganizować najem pojazdu zastępczego po wskazanej przez siebie stawce 57 złotych netto, w sytuacji gdy pozwany nie przedstawił w tym zakresie żadnych dokumentów, tj. umów o współpracy zawieranych pomiędzy nim a współpracującymi wypożyczalniami, z których wynikałoby czy rzeczywiście poniósłby koszt najmu za deklarowaną przez siebie stawkę oraz czy faktycznie pozwany faktycznie w okresie likwidacji szkody współpracował z jakimikolwiek wypożyczalniami;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 354 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie faktu nielojalnego zachowania pozwanego, polegającego na zlekceważeniu wszystkich prób kontaktu podjętych przez powoda w sprawie podmiany pojazdu zastępczego, przy wydaniu orzeczenia w niniejszej sprawie,

• art. 361 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie, tj. brak zasądzenia należnej powodowi kwoty odszkodowania w pełnej wysokości, a tym samym naruszenie zasady pełnego odszkodowania, podczas gdy w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie roszczenie powoda o zapłatę odszkodowania należy uznać za w pełni zasadne,

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wniósł o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowo kwoty 2 872,37 złotych z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 3 września 2022 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania

apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm

przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu

świadczenia pieniężnego, liczonymi za czas od dnia uprawomocnienia się

orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że chybiony jest zarzut w zakresie błędnych ustaleń faktycznych, bowiem te poczynione zostały w oparciu o zgromadzone dowody,

a apelujący w znacznej części swych wywodów - wbrew literalnemu brzmieniu zarzutów - nie kwestionuje dokonanej oceny dowodów pod kątem kryteriów z art. 233 § 1 k.p.c., lecz prawidłowość subsumpcji określonych faktów pod normy prawa materialnego

i wyciągane z nich wnioski, co do zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i sposobu wyliczenia wysokości szkody (art. 361 k.c.), a w szczególności oceny zachowań poszkodowanej i ubezpieczyciela w procesie likwidacji szkody w kontekście normy art. 354 k.c.

Skarżący zarzucał, że pozwany nie przekazał jakichkolwiek danych firmy współpracującej, a ubezpieczyciel samodzielnie nie może prowadzić działalności w zakresie wykraczającym poza działalność ubezpieczeniową. Tymczasem, już w dokumencie „Podsumowanie zgłoszenia” z 26 czerwca 2021 r., wygenerowanym po zawiadomieniu ubezpieczyciela o szkodzie zawarto informację, że ubezpieczyciel proponuje możliwość zorganizowania bezpłatnie najmu pojazdu zastępczego na niezbędny czas naprawy pojazdu lub nabycia nowego przy szkodzie całkowitej. Wskazano, że pojazd zostanie podstawiony

i określono koszty najmu dla pojazdów z poszczególnych segmentów. Konieczny jest zaś

w tym celu kontakt z podanym numerem infolinii, czynnej od poniedziałku do piątku w godz. 8.30 - 16.00. Kolejna, analogiczna informacja została przesłana przez ubezpieczyciela na adres mailowy poszkodowanej 28 czerwca 2021 r. Ustalenia w tym zakresie zostały poczynione

w oparciu o zawarte w aktach sprawy dowody z dokumentów.

W tym miejscu należy - w ślad za Sądem Rejonowym - podkreślić, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych.

Jest zatem oczywiste, że osoba poszkodowana zgłaszająca szkodę zakładowi ubezpieczeń jest obowiązana, jak każdy wierzyciel, nie czynić niczego takiego, co by wykonywanie zobowiązania komplikowało, hamowało lub utrudniało. W postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciel winien dysponować zaś materiałem pozwalającym na weryfikację osoby poszkodowanej pod kątem jej uprawnienia do odszkodowania oraz wysokości szkody. Wymaga to współdziałania ze strony zgłaszającego szkodę.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu

z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Za przyjętą interpretacją przemawia nie tylko powołana w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11) zasada proporcjonalności, nakazująca uwzględnić godne ochrony interesy poszkodowanego i dłużnika, ale także ogólniejszy wzgląd na racjonalność ekonomiczną rozwiązań prawnych. Trudno bowiem pominąć, że proponowanie przez ubezpieczycieli (we współpracy z innymi przedsiębiorcami) pojazdów zastępczych jest - ze względu na efekt skali i związaną z tym efektywność kosztową - rozwiązaniem korzystnym dla ogółu ubezpieczonych, gdyż ogranicza koszty ochrony ubezpieczeniowej (i tym samym wysokość składek). Rozwiązanie takie może sprzyjać także korzystnej dla ubezpieczonych konkurencji w zakresie stawek czynszu najmu. Taka wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego wynajmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, zgłoszenia szkody nie dokonała poszkodowana, lecz powód, który już wcześniej - w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej - wynajął poszkodowanej pojazd zastępczy za stosownym wynagrodzeniem. Sama poszkodowana zaś zeznała: „nie wiem czemu wybrałam powoda. Powód chyba mówił, że nie będę musiała nic płacić”. Nie może budzić żadnych wątpliwości, że w tych okolicznościach powód - z oczywistych względów - nie był zainteresowany minimalizacją szkody, lecz tym, aby osiągnąć jak największy zysk z tytułu świadczonych usług. Mogło to stanowić uzasadnienie do podejmowania działań „pozorowanych”. Z tej przyczyny zatem do twierdzeń powoda o określonych faktach należało podchodzić z dużą ostrożnością.

Oczekiwanie powoda, że w odpowiedzi na zgłoszenie szkody otrzyma „ofertę najmu pojazdu zastępczego”, nie jest w ocenie Sądu zasadne. Po podaniu informacji o zasadach najmu pojazdu zastępczego przez firmy współpracujące z ubezpieczycielem i zasadach zwrotu kosztów najmu, to poszkodowana lub jej pełnomocnik, jeśli byli zainteresowani, powinni skontaktować się pod podanym numerem telefonu.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd nie miał podstaw w materiale dowodowym do ustalenia, zgodnie z twierdzeniami powoda, że próbował skontaktować się pod wskazany przez pozwanego numer w sprawie auta zastępczego, lecz nikt nie odbierał telefonu. Pozwany okoliczności tej zaprzeczył, podnosząc w odpowiedzi na pozew, że „Poszkodowany (…) nie interesował się propozycją pozwanej, ani nie skontaktował się z pozwaną w celu zapoznania się ze szczegółami propozycji” (k. 53). W sprawie nie został przeprowadzony żaden dowód na okoliczność tego kto, w jakich dniach i godzinach próbował dzwonić i z jakim skutkiem.

W wiadomości mailowej kierowanej przez powoda do pozwanego dopiero 5 lipca 2021 r. znalazły się jedynie gołosłowne stwierdzenia: „Próbowaliśmy się skontaktować pod wskazany poszkodowanej nr telefonu w sprawie pojazdu zastępczego, lecz nikt nie odbiera telefonu” oraz „Do dziś nikt z Państwa strony nie dzwonił do nas w sprawie podstawienia pojazdu zastępczego”.

Skoro powód nie wykazał rzeczywistego zainteresowania wynajmem od firmy współpracującej i tego, że kontakt pod podanym przez ubezpieczyciela numerem telefonu we wskazanych dniach i godzinach był niemożliwy, brak było konieczności przedstawiania przez ubezpieczyciela szczegółowych informacji o firmach współpracujących i warunkach najmu, czy też - jako chce skarżący - „oferty najmu” i powód nie może teraz poddawać w wątpliwość możliwości realizacji najmu przez firmy współpracujące, czy w ogóle samego faktu współpracy

i żądać przedstawienia zawieranych umów, które przecież co do zasady objęte są tajemnicą przedsiębiorstwa. Innymi słowy, powód w realiach niniejszej sprawy nie może powoływać się na okoliczność, że samochód zastępczy nie zostałby poszkodowanej udostępniony.

W świetle powyższego, należy zgodzić się ze Sądem Rejonowym, że poszkodowana

w sprawie niniejszej nie uzasadniła w sposób wystarczający wyboru „droższej” z dostępnych możliwości wynajmu pojazdu zastępczego. Zatem, począwszy od dnia następnego od otrzymania od ubezpieczyciela stosownej informacji w tym zakresie (28 czerwca 2021 r.), odpowiedzialność ubezpieczyciela ogranicza się - tak jak przyjął to Sąd pierwszej instancji - do proponowanej przez pozwanego stawki.

Dlatego też, zgodnie z art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 450 złotych (opłata za czynności pełnomocnika ustalona na podstawie § 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.) wraz

z należnymi odsetkami.