Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 25 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach XXIV Wydział Własności Intelektualnej

w następującym składzie:

Przewodniczący Jarosław Antoniuk

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2023 r. w Katowicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku J. K.

z udziałem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

o zobowiązanie do udzielenia informacji

postanawia:

I.  zobowiązać uczestniczkę (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. do udzielenia wnioskodawcy J. K. poprzez złożenie do akt niniejszej sprawy w terminie 14 (czternastu) dni od dnia doręczenia niniejszego postanowienia informacji o:

1.  firmie, siedzibie i adresie podmiotów, przy pomocy których obowiązana dokonywała w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 25 lipca 2023 r. dystrybucji i sprzedaży:

- e-booka pt.: (...) autorstwa T. H. w tłumaczeniu wnioskodawcy (zwanego dalej „E-book 1”),

- e-booka pt.: (...) autorstwa J. le C.’go (w polskim tłumaczeniu: (...)) w tłumaczeniu wnioskodawcy (zwanego dalej „E-book 2”);

2.  liczbie sprzedanych egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 przez podmioty określone w pkt I.1 niniejszego postanowienia oraz przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową znajdującą się pod adresem (...);

3.  cenie sprzedaży egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 w rozliczeniach z poszczególnymi dystrybutorami - podmiotami wskazanymi w pkt I niniejszego postanowienia;

4.  cenie sprzedaży egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową znajdującą się pod adresem (...);

5.  wysokości innych wpływów niż wymienione w pkt I.3-4 niniejszego postanowienia uzyskanych przez obowiązaną z tytułu sprzedaży egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 zarówno przez podmioty, o których mowa w pkt I niniejszego postanowienia, przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową sklepu internetowego znajdującą się pod adresem (...), jak i z tytułu udostępniania E-booka 1 i E-booka 2 w aplikacjach podmiotów trzecich;

II.  określić zasady zapoznania się przez wnioskodawcę J. K. z udzielonymi informacjami w ten sposób, że po ich złożeniu do akt niniejszej sprawy oraz uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia należycie umocowanemu pełnomocnikowi uczestnika uprawnionemu do wglądu do udzielonych informacji w godzinach pracy Sądu Okręgowego w Katowicach oraz w asyście pracownika tego Sądu, po wcześniejszym umówieniu się w Sekretariacie Wydziału XXIV Sądu Okręgowego w Katowicach, a prawo do wglądu obejmuje możliwość zapoznania się z udzielonymi informacjami z możliwością wykonywania dokumentacji fotograficznej, zaś zabronione jest niszczenie lub uszkadzanie nośników informacji oraz wynoszenie ich poza miejsce składowania;

III.  oddalić wniosek w pozostałej części.

Sędzia Jarosław Antoniuk

Sygn. akt XXIV GWo 498/23

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 25 października 2023 r.

Uprawniony J. K. we wniosku z dnia 27 lipca 2023 r. wniósł o wezwanie uczestnika (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na podstawie art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c. do udzielenia informacji poprzez:

1.)  wskazanie szczegółowych informacji na temat podmiotów, przy pomocy których obowiązana dokonywała w okresie od 1 lipca 2016 r. do 25 lipca 2023 r. dystrybucji i sprzedaży dwóch e-booków wydanych przez obowiązaną tj.:

- e-book pt.: (...) autorstwa T. H. w tłumaczeniu wnioskodawcy (zwanego dalej „E-book 1”);

- e-book pt.: (...) autorstwa J. L. C. (w polskim tłumaczeniu: (...)) w tłumaczeniu wnioskodawcy (zwanego dalej „E-book 2”);

2.)  wskazanie szczegółowych informacji na temat liczby sprzedanych egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 przez podmioty z pkt 1 oraz przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową znajdującą się pod adresem (...);

3.)  wskazanie szczegółowych informacji na temat ceny zbytu (netto bądź brutto) egzemplarzy E-booka 1 i E-booka 2 w rozliczeniach z poszczególnymi dystrybutorami - podmiotami wskazanymi w pkt 1;

4.)  wskazanie szczegółowych informacji na temat ceny sprzedaży egzemplarzy E- booka 1 i E-booka 2 przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową znajdującą się pod adresem (...);

5.)  wskazanie szczegółowych informacji na temat wszelkich innych wpływów uzyskanych przez obowiązaną z tytułu sprzedaży egzemplarzy E-booka 1 i E- booka 2 zarówno przez podmioty z pkt 1, przez prowadzoną przez obowiązaną stronę internetową sklepu internetowego znajdującą się pod adresem www.soniadraga.pl, jak i z tytułu udostępniania E-booka 1 i E-booka 2 w aplikacjach (w aplikacji legimi bądź w ramach jakichkolwiek innych aplikacji udostępniających E-book 1 i E-book 2 albo osobno E-book 1 bądź E-book 2).

W odpowiedzi na wniosek z dnia 25 września 2023 r. obowiązana wniosła o oddalenie wniosku o udzielenie informacji w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca J. K. jest tłumaczem. Wykonuje on tłumaczenia literatury anglojęzycznej na język polski. Dnia 26 sierpnia 1999 r. powód zawarł z Wydawnictwo (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (zwana dalej Wydawnictwo (...)) umowę wydawniczą, na mocy której zobowiązał się do wykonania tłumaczenia na język polski książki autorstwa T. H. pt. (...). W § 3 powyższej umowy strony postanowiły, że tłumacz przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydawania utworu bez ograniczeń czasowych, ilościowych i terytorialnych na wszystkich polach eksploatacji związanych ze zwielokrotnianiem utworu i jego rozpowszechnianiem na każdym znanym w dacie umowy nośniku informacji, jak w szczególności w postaci książkowej, prasowej, dysków magnetycznych optycznych, wprowadzania do pamięci komputera i korzystania zeń w systemie on line (umowa z dnia 26 sierpnia 1999 r. – k. 12-15).

Wnioskodawca J. K. dnia 2 listopada 1999 r. zawarł z Wydawnictwem (...) umowę wydawniczą, na mocy której zobowiązał się on do sporządzenia tłumaczenia na język (...) pt. (...). W § 3 powyższej umowy strony postanowiły, że tłumacz przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydawania utworu bez ograniczeń czasowych, ilościowych i terytorialnych na wszystkich polach eksploatacji związanych ze zwielokrotnianiem utworu i jego rozpowszechnianiem na każdym znanym w dacie umowy nośniku informacji, jak w szczególności w postaci książkowej, prasowej, dysków magnetycznych optycznych, wprowadzania do pamięci komputera i korzystania zeń w systemie on line (umowa z dnia 2 listopada 1999 r. – k. 16-19).

Dnia 1 lipca 2016 r. Wydawnictwo (...) udzieliło obowiązanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. licencji wyłącznej na wykorzystanie tłumaczenia książki (...) na polach eksploatacji:

a) prawo do wydania przekładu w formie książkowej, w oprawie broszurowej i twardej, w formie e-book i audiobook;

b) prawo wprowadzenia wydania przekładu do obrotu i wykorzystania handlowego, w tym w sprzedaży wysyłkowej.

Licencji udzielono na okres pięcioletni począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. (umowa licencyjna z dnia 1 lipca 2016 r.– k. 20-21).

Dnia 20 grudnia 2018 r. Wydawnictwo (...) udzieliło pozwanej licencji wyłącznej na wykorzystanie tłumaczenia książek (...) i (...) na polach eksploatacji: wydania w formie książkowej, w oprawie broszurowej i twardej, w formie e-book i audiobook oraz wprowadzania wydania przekładu do obrotu i wykorzystanie handlowego, w tym w sprzedaży wysyłkowej (umowa licencyjna z dnia 20 grudnia 2018 r.– k. 22-23).

Pozwana wprowadziła do obrotu i oferowała do sprzedaży tłumaczenia książek (...) i (...) w formie e-booków na portalach: publio, upolujebooka.pl, Księgarnia medyczna (...), O.. (okoliczność, o której informacje są powszechnie dostępne w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c).

Uprawniony był skłonny zawrzeć z pozwaną umowę licencyjną w zakresie ,,e-booka” na okres 2-letni za kwotę 700 zł brutto. Do zawarcia takiej umowy nie doszło (korespondencja mailowa pomiędzy stronami – k. 24-26).

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na dokumentach szczegółowo wskazanych przy każdej z okoliczności. Dokumentom tym należało przypisać walor wiarygodności, ponieważ na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału Sąd nie uznał, aby ujawniły się jakiekolwiek okoliczności mogące z urzędu budzić co do nich wątpliwości.

Ponadto, zauważyć trzeba, że sąd nie jest zobligowany do wskazania w uzasadnieniu orzeczenia przyczyn niewzięcia pod uwagę dowodów, które nie dotyczyły faktów istotnych dla rozstrzygnięcia i z tego względu nie stanowiły i nie mogły stanowić podstawy dla ustalenia stanu faktycznego sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2000 r., sygn. akt IV CKN 109/00, LEX nr 532102).

Należało mieć też na uwadze, że Sąd, dokonując oceny zgromadzonego materiału po myśli art. 233 § 1 k.p.c., ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, w tym wyjaśnień informacyjnych stron, oświadczeń, zarzutów przez nie zgłaszanych, jak i ich zachowania się w trakcie procesu (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 marca 1999 r., sygn. akt I PKN 632/98, OSNP z 2000 r., nr 10, poz. 382).

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek uprawnionego zasługiwał na uwzględnienie w zasadniczej części.

Zgodnie z art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c., na wniosek uprawnionego, jeżeli wykaże on w sposób wiarygodny okoliczności wskazujące na naruszenie, sąd może przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie lub w jego toku aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wezwać naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia.

Norma art. 479 ¹¹⁸ § 1 k.p.c. stanowi, że sąd, uwzględniając wniosek, określa termin udzielenia informacji, ich rodzaj i zakres, a także zasady zapoznania się z nimi przez uprawnionego. Informacji udziela się pod rygorem odpowiedzialności karnej. Według art. 479 ¹¹⁵ § 1 k.p.c., wezwanie do udzielenia informacji, o których mowa w art. 479 ¹¹³ , dotyczy wyłącznie:

⚫

informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług;

⚫

informacji o ilości wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi;

⚫

w szczególnie uzasadnionych okolicznościach innych informacji, które są niezbędne do wykazania wysokości roszczenia.

Wniosek o udzielenie informacji stanowi odrębne sui generis żądanie procesowe, które ze swej istoty nie ma charakteru materialnoprawnego, zaś jego celem jest ułatwienie uprawnionego dochodzenia przysługujących mu roszczeń w zakresie ustalenia rozmiaru doznanej przez niego szkody lub też bezpodstawnie pobranych przez naruszyciela korzyści (por. J.R. Antoniuk, Postępowanie o udzielenie informacji w związku z naruszeniem własności intelektualnej jako rodzaj postępowania cywilnego, PS 2014, nr 11-12, s. 144-163).

Prawo do informacji w dziedzinie własności intelektualnej ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegawczego oddziaływania prawa, ponieważ efekt prewencyjny zależy w dużej mierze od tego, jak potencjalny naruszyciel ocenia ryzyko wykrycia naruszenia. Dostęp do informacji niewątpliwie zwiększa to ryzyko. W przypadku sporów dotyczących naruszeń praw własności intelektualnej dla zapewnienia równowagi stron w procesie konieczne jest odejście od zasad ogólnych dostarczania dowodów i współdziałania stron, dopiero bowiem współdziałanie pozwanego w zakresie dostarczania informacji może wprowadzić równowagę sił stron występujących w procesie i uczciwe postępowanie (por. A. Tischner, Odpowiedzialność majątkowa za naruszenie prawa do znaku towarowego, Warszawa 2008, s. 265).

Norma art. 479 ¹¹⁶ k.p.c. stanowi, że wniosek o udzielenie informacji powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a ponadto zawierać:

⚫

wykazanie w sposób wiarygodny okoliczności wskazujących na naruszenie prawa własności intelektualnej;

⚫

określenie informacji, które są przedmiotem wezwania;

⚫

określenie obowiązanego oraz wskazanie okoliczności, z których może wynikać, że dysponuje on informacjami objętymi wnioskiem;

⚫

wykazanie, że informacje są konieczne do określenia źródła lub zakresu naruszenia prawa.

Sąd nie podziela zarówno wyrażonego w doktrynie poglądu, zgodnie z którym wiarygodne wykazanie okoliczności to nic innego jak jego uprawdopodobnienie, a wiarygodność nie oznacza pewności zaistnienia faktu, pewność ta wynika dopiero z udowodnienia faktu, jeżeli więc w art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c. jest mowa o wykazaniu w wiarygodny sposób okoliczności wskazujących na naruszenie prawa, to znaczy, że ustawa zadowala się uprawdopodobnieniem tychże okoliczności w miejsce ich udowodnienia (por. A. Jakubecki, Wezwanie do udzielenia informacji w postępowaniu odrębnym w sprawach własności intelektualnej, PPC 2020, nr 3, s. 490), jak i poglądu, zgodnie z którym zawarty w art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c. wymóg wykazania w sposób wiarygodny okoliczności wskazujących na naruszenie prawa własności intelektualnej, wymaga ich udowodnienia, nie zaś ich uprawdopodobnienia (tak m.in. E. Stefańska [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 478-1217, wyd. IV, red. M. Manowska, Warszawa 2021, art. 479116, LEX).

Prawidłowej interpretacji pojęcia wykazania w sposób wiarygodny okoliczności wskazujących na naruszenie prawa własności intelektualnej należy dokonywać, odwołując się do brzmienia dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 157, str. 45, zwanej dalej „dyrektywa”), która w art. 8 ust. 1 stanowi, iż państwa członkowskie zapewniają, że w kontekście postępowania sądowego dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej oraz w odpowiedzi na uzasadnione żądanie powoda właściwe organy sądowe mogą nakazać przedstawienie informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej przez naruszającego i/lub jakąkolwiek inną osobę. Zgodnie z tezą 14 preambuły dyrektywy prawo do informacji ma być stosowane do naruszeń dokonywanych na skalę handlową, a więc działań podejmowanych w celu czerpania bezpośredniego lub pośredniego zysku gospodarczego.

Wskazać także należy, że ustawodawca w przypadkach, właściwych wyłącznie postępowaniu w sprawach własności intelektualnej, zabezpieczenia środka dowodowego (art. 479 ⁹⁸ § 1 k.p.c.) oraz wyjawienia lub wydania środka dowodowego (art. 479 ¹⁰⁶ k.p.c.) wymaga uprawdopodobnienia roszczenia i okoliczności leżących u jego podstawy. Przyjmując paradygmat racjonalnego ustawodawcy, nie można dojść do wniosku, że prawodawca zrównuje pojęcie wykazania z uprawdopodobnieniem, gdyby tak bowiem było, nie istniałaby potrzeba sięgania po pojęcie wykazania, na co wskazuje § 10 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 283), który stwierdza, że do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami.

Pojęcie wykazania pojawia się w k.p.c. m.in. na gruncie art. 126 § 1 pkt 5 k.p.c., zgodnie z którym każde pismo procesowe powinno zawierać w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów, art. 235 ¹ k.p.c. stanowiącego, że we wniosku o przeprowadzenie dowodu strona jest obowiązana oznaczyć dowód w sposób umożliwiający przeprowadzenie go oraz wyszczególnić fakty, które mają zostać wykazane tym dowodem, art. 235 ² § 1 pkt 2 i 3 k.p.c., według którego sąd może w szczególności pominąć dowód mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy lub też nieprzydatny do wykazania danego faktu, art. 236 k.p.c. stwierdzającego, iż w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu sąd oznaczy środek dowodowy i fakty, które mają nim zostać wykazane, a w miarę potrzeby i możliwości – także termin i miejsce przeprowadzenia dowodu, na gruncie art. 458 ⁹ § 7 zd. 1 k.p.c., według którego fakty, które miałyby zostać wykazane dowodami wyłączonymi przez umowę dowodową, sąd może ustalić na podstawie twierdzeń stron, biorąc pod rozwagę całokształt okoliczności sprawy, czy też art. 479 ¹¹⁶ pkt 4 k.p.c., zgodnie z którym w przypadku wniosku o wezwanie do udzielenia informacji konieczne jest wykazanie, że żądane informacje są konieczne do określenia źródła lub zakresu naruszenia prawa.

Posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem „wykazania” tak w treści art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c., jak i w treści art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c., sugerować by mogło zatem, że zamiarem ustawodawcy było wprowadzenie wymogu „udowodniania”. Z drugiej jednak strony dodanie określenia „w sposób wiarygodny” sugeruje, że wymóg ten nie jest jednak tożsamy z wymogami zawartymi w innych regulacjach posługujących się terminem „wykazanie”. W przeciwnym bowiem razie jego umieszczenie w treści art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c. jak i w treści art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c., byłoby bezcelowe.

Odrzucenie koncepcji zarówno o uprawdopodobnieniu, jak i udowodnieniu, jako wymaganemu stopniowi poznania sędziowskiego prowadzi do wniosku, że pod sfomułowaniem ustawodawcy „wykazać w sposób wiarygodny” użytym w treści art. 479 ¹¹³ § 1 k.p.c. i art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c. kryje się stopień dowodu zwany wysokim prawdopodobieństwem (zob. J.R. Antoniuk, Uwagi na tle regulacji postępowania o wezwanie do udzielenia informacji [w:] Reforma prawa własności intelektualnej. Część II, red. A. Adamczak, Kielce 2022, s. 159-163). Podzielić tym samym należy stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie zawarte w postanowieniu z dnia 13 sierpnia 2021 r. (VII AGz 265/21, nie publ.), w którym sąd ten stanął na stanowisku, że „przesłanka wykazania w sposób wiarygodny okoliczności wskazujących na naruszenie jest spełniona wówczas, gdy na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy możliwe jest z wysokim stopniem prawdopodobieństwa przyjęcie, że doszło do naruszenia praw uprawnionego”. Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Poznaniu w postanowieniu z dnia 22 lutego 2023 r. (I AGz 183/22, nie publ.).

Przyjąć zatem należy, że art. 479 ¹¹³ § 1 i art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c. wymaga od uprawnionego zaoferowania sądowi takich dowodów naruszenia konkretnego prawa własności intelektualnej, które w wysokim stopniu uprawdopodobnią, że naruszenie to miało miejsce. Przepis art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c. wymaga zatem od uprawnionego wiarygodnego wykazania okoliczności, które to okoliczności wskazywać muszą na naruszenie konkretnego prawa własność intelektualnej.

Pojęcie „prawo własności intelektualnej” interpretować należy w świetle art. 479 ⁸⁹ k.p.c., co oznacza, iż do praw własności intelektualnej w rozumieniu art. 479 ¹¹⁶ pkt 1 k.p.c. zaliczają się m.in. prawa autorskie i pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa na dobrach niematerialnych.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że wnioskodawca wykazał w sposób wiarygodny okoliczności wskazujące na naruszenie.

Uprawniony dołączając do wniosku umowę wydawniczą Wydawnictwa (...) z tłumaczem z dnia 26 sierpnia 1999 r. której przedmiotem było wykonanie tłumaczenia z języka angielskiego na język polski książki autorstwa T. H. (...) oraz umowę wydawniczą Wydawnictwa (...) z tłumaczem z dnia 2 lipca 1999 r. której przedmiotem było tłumaczenie z języka angielskiego na język polski książki autorstwa J. L. C. (...) wykazał, że na mocy § 3 umów wydawniczych strony uzgodniły, że przeniesienie praw obejmowało rozpowszechnianie i zwielokrotnianie utworów w postaci tłumaczeń na potrzeby ich wydawania ,,na każdym znanym w dacie umowy nośniku informacji, jak w szczególności (…) wprowadzania do pamięci komputera i korzystania zeń w systemie on line oraz zezwala Wydawcy na wykorzystanie autorskich praw należących do tłumacza”.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. 2022 poz. 2509, zwanej dalej ,,p.a.p.p.”) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Dla zakwalifikowania danego dobra niematerialnego jako przedmiotu prawa autorskiego należy wykazać, że jest po pierwsze – rezultatem pracy człowieka, po drugie – przejawem działalności twórczej jako uzewnętrznionego rezultatu procesu intelektualnego, po trzecie – ma indywidualny charakter, po czwarte – jest ustalony. Poprzez ustalenie utworu rozumie się przy tym nie utrwalenie poprzez nadanie postaci materialnej, tylko uzewnętrznienie umożliwiające jego identyfikację oraz poznanie przez inne jak autor osoby. Utwory spełniające te cechy podlegają ochronie niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Nieistotne są także zamiar ich stworzenia, przeznaczenie oraz ewentualna użyteczność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2020 r., sygn. akt I CSK 513/18, LEX nr 3044356).

Za przedmiot prawa autorskiego uznaje się tylko taki przejaw ludzkiej aktywności, który choćby w minimalnym stopniu odróżnia się od innych rezultatów takiego samego działania. Przedmiot zatem praw autorskich posiada cechę nowości (oryginalności), której stopień nie ma zasadniczego znaczenia. Warunkiem uznania określonego rezultatu za utwór w ujęciu cytowanego powyżej przepisu jest samodzielne stworzenie przez jego twórcę oznaczonego bytu niematerialnego utrwalonego w dowolny sposób. Jednocześnie wypada zaznaczyć, że nie każdy przejaw działalności twórczej może być uznany za utwór, a jedynie tylko taki przejaw, który posiada cechę go indywidualizującą. Indywidualny charakter utworu występuje, gdy jest w nim odciśnięte osobiste piętno twórcy, w taki sposób, że jest on niepowtarzalny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt V AGa 652/18, Legalis).

Jednocześnie art. 2 p.a.p.p. normuje kwestię utworu zależnego. Według art. 2 ust. 1 p.a.p.p. opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.

Należy zwrócić uwagę, że tłumaczenie w rozumieniu w/w przepisu stanowi przekształcenie całego utworu pierwotnego w taki sposób, żeby wiernie została oddana jego treść na gruncie innego języka w taki sposób, że odbiorca władający językiem, na który utwór został przetłumaczony będzie postrzegał utwór w taki sposób, w jaki czyni to odbiorca władający językiem, w którym sporządzono oryginał.

Jak wskazuje doktryna tłumaczenie oryginalnego dzieła wymaga wysiłku twórczego w kierunku właściwego odczytania wartości oryginału i ich odtworzenia w innym języku (zob. A. Michalak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2019). Rolą tłumaczenia jest jak najpełniejsze oddanie istoty cudzego utworu za pomocą zastosowanych w opracowaniu środków artystycznego wyrazu. Indywidualny charakter tłumaczenia zaznacza się koniecznością przezwyciężenia przez autora nieprzekładalności niektórych słów i wyrażeń, które to słowa i wyrażenia nie mają w innych językach swych dokładnych odpowiedników terminologicznych, co zmusza tłumacza do poszukiwania ekwiwalentów. Oprócz tego nieprzekładalność wynika z aluzyjności niektórych sformułowań, której często nie można oddać w innym języku (A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021, art. 2).

Z uwagi na powyższe, a także z racji, że istota niniejszej sprawy nie skupiała się na problematyce posiadania przez tłumaczenie wnioskodawcy statusu utworu, co nie było z resztą kwestionowane przez strony, Sąd stwierdził, że sporządzone przez wnioskodawcę przekłady z języka angielskiego na język polski utworów (...) i (...) stanowią utwory zależne w rozumieniu art. 2 ust. 1 p.a.p.p.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył tego, czy rozpowszechnianie przekładów w formie e-booka było objęte postanowieniem § 3 umów wydawniczych wiążących wnioskodawcę i Wydawnictwo (...), mianowicie, czy Wydawnictwo (...) nabyło prawo do rozpowszechniania przekładów w formie e-booka i w konsekwencji czy w/w uprawnienie było przedmiotem licencji udzielonej obowiązanej.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że postanowienie § 3 umów wydawniczych poprzez to, że zawiera w sobie wyrażenie ,,przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydawania utworu” ma charakter umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, nie zaś umowy licencyjnej. Należy podkreślić, że jednoznaczne i oczywiste jest znaczenie słowa ,,przenosi”, które wskazuje, że wolą stron było bezterminowe przekazanie Wydawnictwu (...) prawa do rozpowszechniania i zwielokrotniania przekładów na każdym znanym w dacie umowy nośniku informacji na potrzeby i w zakresie działalności wydawniczej. Istotą licencji jest jedynie czasowe upoważnienie innego podmiotu do korzystania z utworu na określonych polach eksploatacji przy zachowaniu przez twórcę praw autorskich majątkowych, zaś treść umów wskazuje, że ich przedmiotem nie było czasowe upoważnienie Wydawnictwa (...) do korzystania z utworów, ale spowodowanie przejścia na nie niektórych uprawnień składających się na autorskie prawa majątkowe. Dlatego też na mocy § 3 umów doszło do przeniesienia na rzecz Wydawnictwa (...) praw autorskich majątkowych tam wskazanych.

Biorąc pod uwagę, że na mocy § 3 umów wydawniczych strony uzgodniły, że przeniesienie praw obejmowało rozpowszechnianie i zwielokrotnianie utworów w postaci tłumaczeń na potrzeby ich wydawania ,,na każdym znanym w dacie umowy nośniku informacji, jak w szczególności (…) wprowadzania do pamięci komputera i korzystania zeń w systemie on line” konieczne jest ustalenie czy e-booki były znanym w roku 1999 r. polem eksploatacji i czy ich przesłanie nabywcy stanowi wprowadzenie do pamięci komputera i korzystanie online. Jednocześnie należy podkreślić, że wyrażenie ,,znane w momencie zawarcia umowy nośniki informacji” Sąd rozumie w taki sposób, że nie obejmuje ono nośników informacji, które jedynie istniały w momencie zawarcia umowy, ale takie, które były spopularyzowane na tyle, że wiedza o nich przedostała się do świadomości znacznej części społeczeństwa, gdyż w przeciwnym razie takie nośniki nie zasługiwałyby na miano ,,znanych”.

Jak wynika z powszechnie dostępnych źródeł wiedzy e-book, nazywany inaczej książką elektroniczną, stanowi elektroniczną wersję publikacji książkowej, posiadającą odpowiedni format, możliwą do odczytania na dedykowanym mu czytniku, a także na innym urządzeniu komputerowym z kontrolowanym ekranem. Jego początkowa wersja powstała w roku 1971 w Stanach Zjednoczonych, niemniej jednak jego ostateczna i najbardziej rozwinięta forma została ukształtowana w latach 2000-nych, zaś w Polsce spopularyzowana w roku 2010. Jednocześnie, począwszy od tego roku, nastąpił rozwój rynku e-booków i ich czytników w Polsce i to dopiero wtedy istnienie tego rodzaju nośników informacji przebiło się do społecznej świadomości (https://pl.wikipedia.org/wiki/E-book).

Znakiem tego byt obecnie nazywany e-bookiem stał się znany dopiero w okolicach roku 2010, co pozwala na stwierdzenie, że w roku 1999 ten nośnik informacji nie był w Polsce znany i nie stanowił osobnego pola eksploatacji.

W roku 1999 art. 50 pkt 4 p.a.p.p. stanowił, że odrębnym polem eksploatacji było wprowadzanie do pamięci komputera. Pojęcie wprowadzania do pamięci komputera rozumieć należy jako doprowadzenie do znalezienia się utworu w postaci zapisu elektronicznego na informatycznym nośniku danych stale znajdującym się w urządzeniu w postaci komputera. Należy zwrócić uwagę, że sformułowanie ,,pamięć komputera” nie obejmuje wszelkiego rodzaju wymiennych nośników pamięci w postaci płyt CD, pen drive’ów, dyskietek, a także pamięci w postaci chmury internetowej, gdyż w ich przypadku pamięć nie jest stale przypisana żadnemu urządzeniu, a zatem także konkretnemu komputerowi. Biorąc pod uwagę stan rozwoju technologii komputerowych w roku 1999, a także, że strony wyodrębniły w treści § 3 umów nośniki w postaci dysków magnetycznych i optycznych, należy przyjąć, że pamięć komputera w rozumieniu umowy mogła stanowić głównie dysk twardy. Tak samo korzystanie z internetu w roku 1999 przybierało w głównej mierze postać komunikacji mailowej, wyszukiwania informacji i przeglądania prostych stron internetowych. Sprzedaż e-booków ma miejsce głównie w przestrzeni internetowej, w taki sposób, że po uiszczeniu ceny nabywca może pobrać plik zawierający utwór z chmury internetowej lub też plik ten jest mu przesyłany bezpośrednio przez sprzedawcę. Co więcej po uzyskaniu pliku przez nabywcę może on czytać tekst także bez łączności z internetem. Również plik może być umieszczony na innym nośniku danych niż na dysku twardym, najczęściej jest to specjalny czytnik. W związku z tym należy uznać, że obrót e-bookami nie stanowi wprowadzania do pamięci komputera i korzystania z utworu on-line.

Tym samym Sąd stwierdził, że rozpowszechnianie tłumaczeń wykonanych przez wnioskodawcę w postaci e-booków nie było objęte § 3 umów wydawniczych, w związku z czym nie doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych w zakresie rozpowszechniania i zwielokrotnienia takich tłumaczeń na potrzeby działalności wydawniczej na rzecz Wydawnictwa (...). Powyższe prawa w dalszym ciągu należą do wnioskodawcy.

Tym samym, uprawnienie do rozpowszechniania i zwielokrotnienia e-booków obejmujących utwory wnioskodawcy nigdy nie przysługiwało Wydawnictwu (...), w związku z czym, zgodnie z zasadą nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet, nie mogło zostać przez to wydawnictwo skutecznie udzielone obowiązanej na mocy licencji.

Wnioskodawca we wniosku wskazał, że żądane informacje są mu niezbędne do wykazania wysokości roszczenia i do dochodzenia przez wnioskodawcę należnych mu roszczeń odszkodowawczych w przyszłości. Według art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a i b p.a.p.p. uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa naprawienia szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Według art. 79 ust. 1 pkt 4 p.a.p.p. uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa wydania uzyskanych korzyści.

Przedmiotem żądań wnioskodawcy w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Katowicach pod sygn. akt XXIV GW 456/21, w którym zapadł prawomocny wyrok oddalający powództwo były jedynie roszczenia odszkodowawcze oparte na art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b p.a.p.p. i tylko one objęte są powaga rzeczy osądzonej.

Legitymację czynną do wystąpienia z powództwem o naruszenie autorskich praw majątkowych ma twórca, jego następca prawny (nabywca praw autorskich majątkowych, spadkobierca) lub podmiot pierwotnie nabywający prawa autorskie (pracodawca w przypadku oprogramowania komputerowego – art. 74 ust. 3 p.a.p.p.), jak również licencjobiorca wyłączny (w zakresie objętym umową licencyjną), chyba że umowa licencyjna stanowi inaczej (art. 67 ust. 4 p.a.p.p.) (tak P. Podrecki [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, art. 79, LEX; J. Błeszyński [w:] Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, tom 13, red. J. Barta, Warszawa 2017, art. 79, Legalis; J. Barta, R. Markiewicz [w:] M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, E. Traple, J. Barta, R. Markiewicz, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2011, art. 79, LEX).

Wnioskodawca ma zatem legitymację czynną do wystąpienia z powództwem odszkodowawczym z tytułu bezumownego korzystania z przetłumaczonych książek (...) i (...) mających formę e-booków w zakresie nie objętym powagą rzeczy osądzonej. Wobec powyższego należy rozważyć, czy działalnie obowiązanej stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych powoda.

Naruszenie występuje w przypadku, gdy dochodzi do korzystania z elementów twórczych utworu bez zgody uprawnionego, jeśli równocześnie korzystający nie może powołać się na podstawę ustawową legitymizującą takie korzystanie. Korzystanie będzie oznaczać eksploatację utworu (jego chronionych części) w prawnie relewantny sposób (tj. głównie na którymś z uznanych pól eksploatacji). Korzystającym jest osoba sprawująca decydującą kontrolę nad zachowaniem odnoszącym się do utworu, znajdującym się w sferze monopolu autorskiego (por. A. Matlak, T. Targosz, E. Traple [w:] Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, art. 79 – nb. 2 i 30, LEX).

Zarówno na wskazanej przez uprawnionego stronie internetowej (upolujebooka.pl) jak również na innych stronach internetowych (publio, Księgarnia medyczna (...)) obowiązana wprowadzała do obrotu i oferowała do sprzedaży e-booki przetłumaczone z języka angielskiego na język polski książek pt. (...) autorstwa T. H. oraz (...) autorstwa J. L. C.’go (w polskim tłumaczeniu: (...)). Wydruki stron internetowych przedstawiające oferty sprzedaży rzeczonych książek jednoznacznie wskazują, że ich wydawcą jest S. D.. Wprawdzie na wskazanych stronach nie ma obecnie możliwości zakupu przedmiotowych e-booków w tłumaczeniu dokonanym przez uprawnionego, jednakże fakt zamieszczenia ofert kupna wskazuje, że sprzedaż takowych była prowadzona. Tym samym, w ocenie Sądu, fakt naruszeń majątkowych praw autorskich uprawnionego uprawdopodobniony został co najmniej w wysokim stopniu.

Uprawniony określił także informacje, które mają być przedmiotem wezwania (art. 479 ¹¹⁶ pkt 2 k.p.c.). Zakres wskazanych przez uprawnionego informacji zawartych w petitum wniosku, w części w jakiej żądanie wnioskodawcy zostało uwzględnione w pkt I.1-5 postanowienia mieścił się w katalogu z art. 479 ¹¹⁵ § 1 pkt 1-3 k.p.c. Nie mieściły się zaś w tym zakresie inne niż uwzględnione w pkt I.1-5 postanowienia informacje określonych jako „szczegółowe” i w tej też części wniosek podlegał oddaleniu, o czym orzeczono w pkt III postanowienia.

Odnośnie określenia obowiązanego oraz wskazania okoliczności, z których może wynikać, że dysponuje on informacjami objętymi wnioskiem (art. 479 ¹¹⁶ pkt 3 k.p.c.) wskazać trzeba, że na wskazanej przez wnioskodawcę stronie internetowej upolujbooka.pl oferowany był do sprzedaży e-book książki (...) autorstwa J. L. C.’go w tłumaczeniu dokonanym przez wnioskodawcę. Jako wydawca wymienione jest wydawnictwo Wydawnictwo (...). Z informacji powszechnie znanych Sądowi wynika, że dochodziło również do naruszania praw autorskich wnioskodawcy na innych stronach internetowych, takich jak publio, Księgarnia medyczna (...) czy O. zarówno w odniesieniu do obu tłumaczonych przez uprawnionego tytułów tj. (...) i (...). Dlatego też, należy przyjąć, ze dokonując sprzedaży e-booków obowiązana powinna posiadać informacje w zakresie podmiotów dokonujących sprzedaży przedmiotowych e-booków, liczby sprzedanych egzemplarzy, informacji na temat cen oraz innych wpływów uzyskanych przez obowiązaną z tytułu sprzedaży e-booków książek przetłumaczonych przez uprawnionego.

Uprawniony sprostał również wymogowi z art. 479 ¹¹⁶ pkt 4 k.p.c. wskazując w wniosku, że informacje o które wnioskuje w petitum wniosku są niezbędne do wskazania wysokości roszczenia i do dochodzenia przez wnioskodawcę należnych mu roszczeń odszkodowawczych innych aniżeli objętych regulacją art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b p.a.p.p. w przyszłości.

Sąd określił termin udzielenia informacji na podstawie art. 479 ¹¹⁸ § 1 k.p.c., przyjmując termin czternastodniowy ze względu na szeroki zakres udzielanych informacji.

Wniosek został uwzględniony z zachowaniem zasady proporcjonalności, o której mowa w art. 479 ⁹⁵ k.p.c. Informacje, których udzielić ma obowiązana zapewnią bowiem należytą ochronę praw wnioskodawcy, a uczestniczki nie obciążą w sposób nieuzasadniony i nie naruszą tajemnicy jej przedsiębiorstwa ponad potrzebę wynikającą z wyważenia interesów uprawnionej i obowiązanej, wskazać bowiem należy, że informacje te dotyczą wyłącznie naruszenia praw autorskich do opracowań przysługujących uprawnionemu.

Sędzia Jarosław Antoniuk