Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 października 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO (del.) Teresa Jędrzejas-Paluch

Protokolant: Beata Deka

po rozpoznaniu w sprawie R. K. oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 12 § 1 k.k.

zażalenia wniesionego przez świadka adw. M. G. na postanowienie Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 14 sierpnia 2024 r., sygn. akt III K 10/21,

w przedmiocie zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2024 roku, sygn. akt III K 10/21, Sąd Okręgowy w Rybniku, na podstawie art. 180 § 2 k.p.k., zwolnił świadka adw. M. G. z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej co do faktów związanych z wykonywanymi przez niego usługami i świadczoną pomocą prawną w Kancelarii Adwokackiej (...) prowadzonej w K. przy ul. (...) na rzecz oskarżonego R. K. w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej pod nazwą (...), formułując szereg pytań do świadka w tym zakresie. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy lakonicznie wskazał, że ustalenie tych okoliczności nie jest możliwe za pomocą innych dowodów, a pozyskanie informacji odnośnie wiedzy, jaką dysponuje adw. M. G. we wskazanym zakresie ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie sądu pierwszej instancji, zwolnienie z tajemnicy adwokackiej w tym zakresie jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył świadek adwokat M. G., zaskarżając je w całości i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na bezzasadnym przyjęciu, że przesłuchanie w charakterze świadka adw. M. G. co do faktów objętych tajemnicą adwokacką jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości i okoliczność ta nie może być ustalona na podstawie innego dowodu, podczas gdy fakty, o których miałby zeznawać adw. M. G. mogą być ustalone w oparciu o inne środki dowodowe. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez odmowę zezwolenia na przesłuchanie w charakterze świadka adw. M. G..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze tajemnicą zawodową objęte jest wszystko to, czego adwokat dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Celem tej regulacji prawnej jest zagwarantowanie konstytucyjnego prawa jednostki do prawnej ochrony jej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym, wynikającego wprost z treści art. 47 Konstytucji RP oraz zapewnienie prawidłowych, bo opartych na dyskrecji i wynikającym stąd zaufaniu, relacji pomiędzy adwokatem a jego klientem.

W celu realizacji powyższego prawa jednostki ustawodawca w art. 178 pkt 1 k.p.k. statuował bezwzględny zakaz dowodowy dotyczący przesłuchania w charakterze świadka obrońcy albo adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 § 1 k.p.k., co do faktów, o których ten dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę, jak również względny zakaz wynikający z regulacji przyjętej w art. 180 § 2 k.p.k. Zgodnie bowiem z art. 180 § 2 k.p.k. osoby obowiązane do zachowania określonej tajemnicy zawodowej, w tym w szczególności tajemnicy adwokackiej, mogą być przesłuchane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.

Mając powyższe w polu widzenia zauważyć trzeba, że Sąd Okręgowy zwalniając z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej adw. M. G. wskazał, że jedynie jego przesłuchanie może doprowadzić do ustalenia okoliczności związanych z wykonywanymi przez niego usługami i świadczoną pomocą prawną na rzecz oskarżonego R. K. w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej pod nazwą (...).

Słusznie jednak wskazano w zażaleniu, że odnośnie pomocy prawnej i usług świadczonych na rzecz oskarżonego Sąd Okręgowy dysponuje dowodami w postaci wyjaśnień oskarżonego, korespondencji mailowej oskarżonego z adwokatem oraz innej dokumentacji, w tym Regulaminu korzystania z usługi (...).

Natomiast podkreślić w tym miejscu należy, że „brak możliwości ustalenia danej okoliczności na podstawie innego dowodu" - w rozumieniu regulacji z art. 180 § 2 k.k. - zachodzi wyłącznie wówczas, gdy nie ma innych dowodów, na podstawie których można ustalić istotne dla sprawy okoliczności (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 grudnia 2015 roku sygn. akt II AKz 452/15, Prok. i Pr.-wkł. 2016/7–8, poz. 33). Analogiczne stanowisko wyrażone zostało w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1995 roku, I KZP 15/94, gdzie wprost wskazano, że „niemożność dokonania ustaleń przy pomocy innych środków dowodowych zachodzi wtedy, gdy po wyczerpaniu istniejących w danej sprawie źródeł dowodowych nie można było ustalić określonej okoliczności (OSNKW 1995/1–2, poz. 1). Stąd też rację ma skarżący podnosząc, że poczynienie ustaleń faktycznych w omawianym zakresie winno zostać dokonane na podstawie analizy i oceny innych dostępnych dowodów, zaś za niedopuszczalne uznać trzeba weryfikowanie wiarygodności tych dowodów poprzez zeznania adwokata M. G. w zakresie wiedzy jaką powziął, udzielając oskarżonemu R. K. pomocy prawnej.

Jednocześnie, trafnie podnosi skarżący, iż Sąd Okręgowy w żaden sposób nie wykazał, iż zwolnienie go z tajemnicy adwokackiej jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości. W istocie, z uzasadnienia negowanego orzeczenia nie wynika, aby kwestie, których dotyczyć miałyby zeznania adwokata były okolicznościami o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wniosek dowodowy o przesłuchanie adw. M. G. w charakterze świadka złożył oskarżony celem wykazania okoliczności, w jakich były one tworzone, w szczególności, czy oskarżony sugerował, by były one zawiłe, niezrozumiałe, trudne dla konsumenta (k. 11167). Z kolei, lista pytań do świadka przedłożona została sądowi przez R. K. z uzasadnieniem, iż pytania zapewnią, że „wszystkie aspekty współpracy są dokładnie zbadane, co może być kluczowe dla zrozumienia całego kontekstu i dla przygotowania się do dalszych kroków prawnych”. W ocenie sądu odwoławczego, wniosek dowodowy złożony przez oskarżonego dotyczy okoliczności, które nie mają kluczowego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Skoro zatem dla zwolnienia adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej spełnione muszą zostać wszystkie przesłanki określone dyspozycją przepisu art. 180 § 2 k.p.k., to ich niespełnienie musi skutkować odstąpieniem od zwolnienia adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w części dyspozytywnej.

ZARZĄDZENIE

- o treści postanowienia powiadomić adwokat M. G., oskarżonego i jego obrońcę, prokuratora;

- akta zwrócić.

Katowice, dnia 9 października 2024 roku