Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Sylwia Piasecka
Protokolant:	p.o. protokolanta sądowego Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2023 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa B. B.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda B. B. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 3.617,00 złotych (słownie: trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 80/23

UZASADNIENIE

Powód – B. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz strony powodowej kwoty 35.640,93 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 15 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów niniejszego postępowania według norm prawem przepisanych, w tym kosztów w zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, wraz z odsetkami ustawowymi za późnienie w pełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 8 marca 2016 roku zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W., działającym obecnie pod zmienioną nazwą (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu konsumenckiego, przeznaczonego na finansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych lub na inny dowolny zadeklarowany cel, w tym na spłatę posiadanych zobowiązań kredytowych w Banku lub innych bankach oraz finansowanie prowizji z tytułu udzielenia kredytu. Na mocy powyższej umowy Bank przyznał kredytobiorcy kredyt w wysokości 118.000,00 złotych, w tym 4.720,00 złotych na pokrycie prowizji.

Powód wskazał, że całkowita kwota kredytu wynosiła 113.280,00 złotych i nie obejmowała kredytowanych kosztów kredytu, czyli prowizji oraz, że kredyt oprocentowany był według stałej stopy procentowej, która wynosiła 7,99% w stosunku rocznym (§3 ust. 1 umowy), jak również, że zgodnie z § 6 umowy kredytobiorca był zobowiązany do spłaty całości zadłużenia wynikającego z umowy w 72 miesięcznych ratach w wysokości określonej umową oraz harmonogramem spłaty.

Powód zaznaczył, że umowa przewidywała prowadzenie rachunku, na który miały być wpłacane comiesięczne raty, przy czym brak w niej podania informacji dotyczącej opłat za korzystanie ze środków płatniczych, zarówno dla transakcji płatności, jaki dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych oraz warunków na jakich koszty te mogą ulec zmianie (§6 ust. 4 umowy).

Strona powodowa podniosła również, że w przypadku opóźnienia w terminowym regulowaniu przez kredytobiorcę zobowiązań pieniężnych wynikających z umowy, bank miał prawo pobierać od kwoty niespłaconych w terminie zobowiązań podwyższone odsetki, w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego (§ 9 ust. 1 umowy).

Powód podniósł także, że zgodnie z treścią §4 ust. 5 umowy całkowity koszt kredytu w dniu zawarcia umowy wyniósł 36.123,56 złotych, a całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę w dniu zawarcia umowy wyniosła 149.403,56 złotych. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 10.02% (§4 ust. 6). Ponadto bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia i zażądania spłaty całej należności między innymi w razie naruszenia przez kredytobiorcę warunków umowy (§10 pkt 2 umowy). Czas trwania umowy zakończył się 6 marca 2022 roku.

Powód wskazał, że w dniu 30 listopada 2022 roku strona powodowa złożyła bankowi oświadczenie, w którym wskazała, że wobec naruszenia przez kredytodawcę w umowie obowiązków wskazanych w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2022 roku, poz. 246), a w szczególności poprzez naruszenie art. 5 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 7, art. 30 ust. 1 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt. 1 ustawy, korzysta ona z sankcji przewidzianej w art. 45 ustawy i zwraca kredyt w wysokości nominalnej, tj. bez odsetek i innych kosztów w terminach i w sposób określony w umowie. Ponadto w tym samym piśmie strona pozwana została wezwana do zwrotu pobranych przez kredytodawcę kwot oraz uiszczonych przez kredytobiorcę kosztów poprzez zapłatę na wskazany rachunek bankowy kwoty składały się: pobrana przez kredytodawcę z kwoty kredytu prowizja oraz uiszczona przez kredytobiorcę na dzień składania oświadczenia odsetki. Pismem z dnia 1 grudnia 2022 roku kredytodawca odmówił uznania oświadczenia kredytobiorcy za wywołujące skutki prawne.

Powód wskazał, że treść umowy zawartej między stroną powodową a kredytodawcą nie spełniała wszystkich wymogów wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim, w szczególności określonych w art. 29 ust. 3 oraz w art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 ustawy.

Strona powodowa wskazała, że w przedmiotowej umowie występują naruszenia, a mianowicie: §1 w zw. z §2 w zw. z §3 ust. 1 w zw. z §4 ust. 3 oraz 4 umowy stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 30 ust. I pkt 7 Ustawy, §4 ust. 2 oraz 3 umowy oraz §6 ust. 4 w zw. z §7 ust. 1 umowy stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy, §9 stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 11 Ustawy oraz umowa narusza art. 30 ust. 1 pkt 1 Ustawy w zakresie w jakim nie zawiera informacji wymaganych przez przedmiotowy przepis.

Powód zaznaczył, że zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 roku, nr 126 poz. 715 z późn. zm.) w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Wykonanie przez konsumenta takiego uprawnienia oznacza skorzystanie przez niego z tzw. sankcji kredytu darmowego, której istota sprowadza się do pozbawienia kredytodawcy przychodów z udzielonego kredytu konsumenckiego z racji naruszenia obowiązków informacyjnych przez bank. Do przychodów kredytodawcy związanych z danym kredytem konsumenckim należą m. in odsetki, opłaty, prowizje, podatki, marże oraz koszty usług dodatkowych. Złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wywołuje również zmianę treści stosunku konsumenckiego i zwolnienie konsumenta z ponoszenia wyżej wymienionych kosztów kredytu stanowiących przychody kredytodawcy. Podkreślił, iż uprawnienie określone w art. 45 ust. 1 Ustawy ma skutek ex tunc, co oznacza, że sankcja kredytu darmowego obejmuje poza pewnymi wyjątkami wszelkie odsetki i koszty powstałe w związku z kredytem konsumenckim, niezależnie czy zostały one naliczone przed czy po złożeniu przez kredytobiorcę oświadczenia przewidzianego przywołanym przepisem (por. wyrok Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 4 listopada 2021 roku, sygn. akt: I C 983/20, LEX nr 3280686).

Dlatego też wobec dopuszczenia się przez kredytodawcę naruszeń, o których mowa w art. 29 ust. 3, oraz w art. 30 ust. I pkt 1-8, 10, 11, 14-17 Ustawy, a w szczególności poprzez naruszenie art. 5 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 7, art. 30 ust. 1 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 11, art. 30 ust I pkt 1 Ustawy — szczegółowo opisanych poniżej, strona powodowa była uprawniona do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Ustawy.

Powód podniósł również, że zgodnie z art. 30 ust. 1 Ustawy umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać: imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego, rodzaj kredytu, czas obowiązywania umowy, całkowitą kwotę kredytu, terminy i sposób wypłaty kredytu, stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie, o którym mowa w art. 37 ust. 1, a jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania, zestawienie zawierające terminy i zasady płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu, w przypadku gdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy udziela karencji w spłacić kredytu, informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie, roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu, skutki braku płatności, informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią, sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje, termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym, prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem, informację o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono w umowie, informację o prawie, o którym mowa w art. 59 ust. 1, warunki rozwiązania umowy, informację o możliwości korzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów oraz zasadach dostępu do tej procedury, jeżeli takie prawo przysługuje konsumentowi oraz wskazanie organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów.

Powód wskazał nadto, że ustawodawca w art. 30 ust 1 pkt 4 Ustawy nałożył na kredytodawcę obowiązek wskazania całkowitej kwoty kredytu. Całkowitą kwotę kredytu należy przy tym rozumieć jako maksymalną kwotę wszystkich środków pieniężnych, nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, sumę wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Obowiązek ten został nałożony w celu umożliwienia konsumentowi weryfikacji realnie udzielonej mu kwoty kredytu.

W związku z powyższym zaznaczył, że w przedmiotowej umowie jako kwotę kredytu wskazano 118.000,00 zł, natomiast jako całkowitą kwotę kredytu, a więc sumę środków udostępnionych stronie powodowej bez kredytowanych kosztów, wskazano kwotę 113.280,00 złotych. Dopiero dalsza część umowy zawiera prawidłowe wskazanie całkowitej kwoty kredytu. Z przedłożonego materiału dowodowego wynika, że w ramach kredytu strona powodowa otrzymała kwotę 113.289,00 złotych – na cele konsumpcyjne, natomiast kwota 4.720,00 złotych została przeznaczona na koszt prowizji. Zatem suma pieniężna przyjęta przez Bank na potrzeby ustalenia całkowitej kwoty do zapłaty, która winna odpowiadać całkowitej kwocie kredytu, odsetek od całkowitej kwoty kredytu i wysokości poniesionych kosztów, jest wyższa od sumy udostępnionych stronie powodowej środków, odsetek od kapitału i kosztów udzielenia kredytu, co oznacza, że pozwany bank do całkowitej kwoty kredytu „doliczył” niejako koszty okołokredytowe takie jak prowizja. Natomiast w świetle Ustawy tego typu opłaty zaliczane są do całkowitego kosztu kredytu i nie stanowią kwoty udostępnionej kredytobiorcy w ramach wypłaty kredytu. Działanie takie, jakie zastosowała strona pozwana jest krytykowane w orzecznictwie.

Dlatego też zastosowane przez Bank w umowie pojęcie „kredytu w kwocie” wprowadza konsumenta w błąd, co do wysokości realnie uzyskanych przez niego środków. Nie jest bowiem prawdą, iż Bank udziela pożyczki w wspomnianej wysokości, albowiem część wskazanej kwoty nigdy nie trafia do konsumenta, stanowiąc faktycznie koszt uzyskania kredytu. Ponadto z uwagi na zbliżone brzmienie wspomnianego pojęcia do pojęcia „całkowitej kwoty kredytu” należy uznać, iż zastosowanie przedmiotowego pojęcia w umowie oraz umieszczenie go w jej eksponowanej części, ma na celu utrudnienie nieświadomemu subtelnych różnić pojęciowych konsumentowi określenia wysokości faktycznie uzyskanych przez niego środków, a tym samym stanowi próbę obejścia ustawowego obowiązku precyzyjnego wskazania całkowitej kwoty kredytu. Całkowita kwota kredytu stanowi jedną z podstawowych informacji mających wpływ na podjęcie przez konsumenta decyzji o zaciągnięciu przez niego kredytu. Z uwagi na powyższe informacja ta powinna zostać wskazana w sposób czytelny i rzetelny. Zastosowane zapisy umowne nie spełniają powyższego wymogu, a zatem powinny skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego.

Powód zaznaczył, że zgodnie z treścią art. 5 pkt 10 Ustawy stopa oprocentowania kredytu jest to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Nie ma więc wątpliwości co do tego, że kredytobiorca może naliczać odsetki od całkowitej kwoty kredytu, niemniej jednak wyłącznie kwota kapitału rzeczywiście udostępnionego kredytobiorcy może stanowić podstawę naliczania oprocentowania przez cały okres trwania umowy kredytu. Odsetki powinny być naliczane od kwoty kapitału, czyli od kwoty rzeczywiście udostępnionych kredytobiorcy pieniędzy.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż przyjęcie w niniejszej umowie całkowitej kwoty kredytu wyższej aniżeli wysokość środków otrzymanych przez stronę powodową stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. i zarazem postawę do zastosowania w stosunku do pozwanego tzw. sankcji kredytu darmowego (por. Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi - III Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 20 maja 2021 r., sygn. akt: III Ca 166/20).

W konsekwencji naruszenia przez stronę pozwaną art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. strona powodowa winna zwrócić kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, tj. kwotę 118.000,00 złotych, wypłaconą na cele konsumpcyjne. W związku z zaistniałym, zwrotowi podlega kwota 35.640,93 złotych uiszczona przez stronę powodową do dnia datowania pozwu tytułem odsetek oraz prowizji.

Natomiast w umowie, będącej przedmiotem niniejszego postępowania, wskazano wartość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania w wysokości 10.02% oraz założenia przyjęte do jej obliczenia. Należy jednak podkreślić, iż wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania wyliczono przez doliczenie do całkowitego kosztu kredytu także odsetek od kredytowanej kwoty prowizji oraz opłaty przygotowawczej. Ponadto nieprawidłowo określony został koszt kredytu w postaci odsetek albowiem w kwocie tej uwzględniono także odsetki od kredytowanej prowizji oraz opłaty przygotowawczej, co jest działaniem nieprawidłowym i wypacza definiowane pojęcie RRSO.

Powód wskazał nadto, że w razie kwestionowania zarzutu postawionego przez stronę powodową, w sytuacji podważenia przez konsumenta niewłaściwego obliczenia wartości RRSO, w tym przy użyciu nieprawidłowych danych i błędnych założeń, to na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek wykazania poprawności zawartego w umowie wyniku równania matematycznego użytego do określenia wartości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (por. Sąd Okręgowy w Poznaniu, XII Wydział Cywilny w wyroku z dnia 31 stycznia 2022 roku, w sprawie o sygn. akt: XII C 2191/21). Ustawodawca wprowadzając wymóg wskazania w umowie kredytu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania zgodnie z treścią art. 30 ust. I pkt 7 Ustawy, określił bowiem jednolity sposób jej obliczania zgodnie z wzorem zawartym w załączniku nr 4 do Ustawy. Dzięki temu działaniu wyliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania miało następować w ten sam sposób przez wszystkich kredytodawców i obrazować jaki jest rzeczywisty procentowy koszt kredytu, co z kolei miało zapewnić konsumentowi możliwość porównywania ofert rożnych kredytodawców oraz wybór najbardziej korzystnej finansowo opcji. Przekazywanie przez instytucje sektora bankowego nieprawdziwych informacji o wysokości RRSO wprowadza kredytobiorców w błąd co do rzeczywistej jej wysokości, co sprawia, że mogą oni zawrzeć umowę kredytu, która w rzeczywistości nie jest oferto najbardziej dla nich korzystną finansowo. Z racji tego, że prezentowane przez przedsiębiorców informacje mają bezpośredni wpływ na sytuację ekonomiczną konsumenta powinny być jak najbardziej rzetelne, prawdziwe i pełne (por. Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Lubelskim - I Wydział Cywilny z dnia 22 września 2016 r. sygn. akt: I C 430/16). Dlatego też wprowadzenie w błąd poprzez udzielanie konsumentowi nieprawdziwej informacji o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania rzutuje na prawidłowość podejmowanej przez niego decyzji rynkowej, co również miało miejsce w niniejszej sprawie. Wliczanie, między innymi, kredytowanej prowizji do całkowitej kwoty kredytu doprowadziło więc do naruszenie obowiązków informacyjnych w zakresie RRSO. Prowizja stanowi bowiem koszt uzyskania kredytu i powinna być uwzględniana wyłącznie w całkowitym koszcie kredytu, gdyż to właśnie ten parametr określa wszystkie opłaty związane z uzyskaniem dodatkowych środków finansowych, nie zaś jako informacje uwzględnione w całkowitej kwocie pożyczki. Reasumując, całkowita kwota pożyczki została zawyżona w umowie przy prawidłowej kwocie całkowitego jej kosztu. Skutkiem tego było zawyżenie całkowitej kwoty pożyczki, a to z kolei doprowadziło do nieprawidłowego określenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), stanowiącej całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.

Powód podkreślił również, że w świetle art. 30 ust. 1 pkt I Ustawy kredytodawca jest zobowiązany do wskazania w umowie o kredyt konsumencki takich elementów jak: imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego. Z treści przedłożonej w sprawie Umowy wynika, iż nie ujawniono w niej adresu elektronicznego do doręczeń kredytodawcy. Tymczasem wymóg wskazania powyższych elementów został wprowadzony przez ustawodawcę, między innymi po to, aby umożliwić konsumentom kontakt z kredytodawcą lub pośrednikiem kredytowym w razie wystąpienia pytań bądź wątpliwości powstałych po zawarciu umowy, jak choćby celem rozważenia skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy. Konsument winien mieć możliwość zorientowania się w umowie czy wyjaśnienia wątpliwości powstałych po jej zawarciu w sposób nieskrępowany, a wręcz ułatwiony — przy użyciu korespondencji elektronicznej. Natomiast jak stanowi art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z taką umową, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. U podstaw tej regulacji leży założenie, iż wszelkie koszty, jakie mogą wystąpić po stronie kredytobiorcy w związku z zawartą umową, muszą mieć charakter transparentny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 października 2012 r. sygn. akt VI ACa 549/12, Legalis). Ponadto postanowienia zawierające informację o kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową kredytu również muszą znaleźć się w treści tej umowy, o ile znane są kredytodawcy. W takiej sytuacji strony ustalić muszą również warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. W związku z powyższym, w ocenie powoda, ustawodawca dopuścił wprawdzie możliwość ustalenia i pobierania pozaodsetkowych kosztów kredytu, ale jednocześnie nałożył na kredytodawcę obowiązek jasnego określenia subsydiarnych względem kredytu produktów. Pod pojęciem „opłaty” należy rozumieć w szczególności opłaty za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których zapisywane są zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty (tak też M. Stanisławska (red.), w: Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2018). Zatem, choć dopuszcza się możliwość pobierania przez bank dodatkowego wynagrodzenia, to wysokość innych kosztów nie może być przez kredytodawcę ustalona dowolnie w sposób sprzeczny z całokształtem uregulowań dotyczących umów zawieranych przez konsumentów.

Natomiast w przypadku umowy objętej niniejszym postępowaniem przewiduje ona rozliczanie kredytu przez dokonywanie wpłat na prowadzony dla Klienta Rachunek (§6 ust 4 w zw. z §7 ust. 1 Umowy) - przy czym brak wskazania informacji dotyczącej opłat za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunków na jakich koszty te mogą ulec zmianie, oraz jakie są koszty monitów i wezwań do zapłaty — wobec czego została naruszona dyspozycja art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy.

Powód zaznaczył, że za naruszający ustawę należy uznać również zapis zawarty w §4 ust. 2 oraz 3 umowy w zakresie w jakim zmiana wysokości taryfy zależna jest od jednostronnej decyzji Banku. Umowa wskazuje co prawda warunki, które muszą zajść aby Bank podwyższył lub obniżył obowiązującą taryfę, jednak w wypadku ziszczenia się warunków Bank nie jest zobligowany do podwyższenia czy obniżenia taryfy.

Powód podniósł również, że według treści art. 30 ust. 1 pkt 11 Ustawy istnieje wymóg wskazania w umowie o kredyt konsumencki rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunków jej zmiany oraz ewentualnych innych opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu. W art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim wskazano, że stopa oprocentowania kredytu, to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. W art. 5 pkt 11 mowa jest o stałej stopie oprocentowania kredytu, natomiast art. 5 pkt 12 dotyczy rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania kredytu. Z powyższych przepisów wynika więc konieczność podania, jaka jest stopa procentowa oraz czego ona dotyczy (kredytu, zadłużenia przeterminowanego). W związku z powyższym niewystarczające jest wskazanie w kwestionowanej w niniejszym postępowaniu umowie, samych punktów odniesienia dla obliczenia rocznej stopy oprocentowania przeterminowanego poprzez odwołanie się do stopy kredytu lombardowego NBP (§ 9 umowy). W Umowie objętej niniejszym postępowaniem przewidziano jedynie, że za okres opóźnienia w spłacie kredytu kredytodawca ma prawo do naliczenia i pobrania odsetek maksymalnych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP – w stosunku rocznym. W Umowie tej nie określono w sposób precyzyjny sposobu obliczania rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego i warunków jej zmiany. Natomiast stosownie do przywołanego wyżej przepisu, umowa o kredyt konsumencki powinna określać roczna stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu. Odwołanie się do mechanizmu obliczenia jest w zasadzie dla konsumenta niezrozumiałe, albowiem wymaga poczynienia dalszych ustaleń wykraczających poza treść umowy, a tym samym strona pozwana nie wypełniła wynikającego z przepisów obowiązku informacyjnego. Stąd powyższe naruszenie powoduje uruchomienie sankcji kredytu darmowego.

Wobec powyższego powód zaznaczył, iż w niniejszej sprawie wystąpiły cztery przesłanki materializujące sankcję kredytu darmowego, albowiem strona pozwana w umowie zawartej z kredytobiorcą dopuściła się naruszeń art. 5 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 7, art. 30 ust. 1 pkt 10, 11 i art. 30 ust. 1 pkt 1 Ustawy i wbrew ich dyspozycji nie wskazała w umowie adresu do doręczeń elektronicznych kredytodawcy, nieprawidłowo określiła zarówno całkowitą kwotę kredytu, jak i rzeczywistą roczna stopę oprocentowania i całkowitą kwotę do zapłaty, niewystarczająco określiła stopy i warunki zmiany oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, nie podała w sposób wystarczający informacji o innych kosztach w szczególności związanych z prowadzonym dla rozliczenia umowy rachunkiem bankowy — co przesądza o skuteczności złożonego przez stronę powodową oświadczenia o przewidzianego w art. 45 ust. 1 Ustawy i uzasadnia żądanie strony powodowej dochodzone niniejszym pozwem.

Strona powodowa podkreśliła również, iż wywodzi swoje roszczenie z łączącej ją z pozwaną umowy kredytu. Zgodnie z art. 69 ust. I ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Udzielanie kredytów jest jedną z czynności banków przewidzianą w prawie bankowym. Do essentialia negotii umowy kredytu należą: oddanie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu stanowi zatem odrębny typ umowy nazwanej. Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna.

Powód zaznaczył nadto, że umowa zawarta przez strony była umową o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust. I ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 — dalej jako u.k.k.). Kredytem konsumenckim jest bowiem kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.

Powód wskazał, że należność dochodzona pozwem stanowi sumę 35.640,93 złotych, na którą składa się kwota prowizji w wysokości 4.720, 00 złotych oraz kwota uiszczonych w trakcie trwania umowy odsetek.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz zwrot opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych.

W uzasadnieniu pozwu pozwany zakwestionował w całości dochodzone pozwem roszczenie, przyznając jednocześnie, że w dniu 8 marca 2016 roku kredytobiorca zawarł z bankiem umowę kredytu, jak również, że w dniu 24 listopada 2022 roku pełnomocnik powoda, powołując się na udzielone przez konsumenta pełnomocnictwo, złożył w jego imieniu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego na podstawie art. 45 UKK wraz z wezwaniem do zapłaty. Pozwany wskazał nadto, ze sporna umowa o kredyt została w całości wykonana, albowiem całkowita spłata kredytu nastąpił w dniu 9 marca 2022 roku, to jest jeden dzień po pierwotnej wymagalności.

Pozwany wskazał, że do pozwu z dnia 9 lutego 2023 roku nie dołączono pełnomocnictwa stanowiącego załącznik do „Oświadczenia w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wraz z wezwaniem do zapłaty” datowanego na 24 listopada 2022 roku. Do pozwu załączono jedynie pełnomocnictwo udzielone przez powoda w dniu 7 grudnia 2022 roku, a więc już po doręczeniu pozwanej oświadczenia. Zatem pozwany nie ma możliwości zweryfikowania, czy pełnomocnik kredytobiorcy pozostawał w dniu 24 listopada 2022 roku prawidłowo umocowany do złożenia oświadczenia w imieniu Kredytobiorcy, a więc czy oświadczenie zostało skutecznie złożone. Powyższe uchybienie powoduje, iż na obecnym stanie postępowania przyjąć należy, iż oświadczenie nie zostało złożone skutecznie, a tym samym nie wywołuje skutków, które ustawa o kredycie konsumenckim wiąże ze skorzystaniem z tzw. sankcji kredytu darmowego.

Jednakże z ostrożności procesowej — na wypadek uzupełnienia przez powoda braku, o którym mowa powyżej — pozwany podniósł, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji darmowego kredytu zostało złożone po upływie terminu określonego w art. 45 ust. 5 UKK, wobec czego jest bezskuteczne. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 UKK w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument — po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia — zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Natomiast zgodnie z ust. 5 wskazanego przepisu uprawnienie, o którym mowa w ust. 1 wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

W ocenie pozwanego „wykonanie umowy” w rozumieniu art. 45 ust. 5 UKK następuje w dniu wykonania umowy przez pożyczkodawcę, czyli w dniu przekazania kwoty pożyczki. Możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego została więc ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym biegnącym od dnia przekazania kwoty pożyczki. Po jego upływie uprawnienie kształtujące konsumenta wygasa. Pozwany podkreślił, że umowa o kredyt została zawarta w dniu 8 marca 2016 roku i zgodnie z § 2 ust. 1 Umowy o Kredyt, kwota kredytu miała zostać udostępniona kredytobiorcy niezwłocznie. Na tej podstawie należy przyjąć, że roczny termin, o którym mowa w art. 45 ust. 5 UKK, rozpoczął bieg w dniu zawarcia Umowy. Dlatego też uznać należy, że termin na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego upłynął w dniu 8 marca 2017 roku. Tymczasem, Powód złożył oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 UKK w dniu 24 listopada 2022 roku, a więc ponad 5 lat po upływie terminu na jego złożenie.

Niezależnie jednak od powyższych argumentów kwestionujących skuteczność złożonego na podstawie art. 45 ust. 1 UKK oświadczenia, pozwany z ostrożności procesowej wskazał również, że naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 i 7 UKK jest bezzasadne i bezprzedmiotowe albowiem umowa o kredyt zawiera wszystkie elementy określone w treści art. 30 ust. 1 pkt 4 i 7 UKK. W pierwszej kolejności pozwany podkreślił, iż - czyniąc zadość art. 30 ust. 1 pkt 4 UKK — w § 4 ust. 5 pkt 1 Umowy o Kredyt wprost wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 113.280,00 zł. Analogicznie określono także w treści Formularza informacyjnego (zob. pkt 2 „Opis głównych cech kredytu” w sekcji „Całkowita kwota kredytu” oraz „Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta", a także pkt 3 „Koszty kredytu” w sekcji „Rzeczywista roczna stopa oprocentowania”). W kwocie tej nie uwzględniono więc kwoty odpowiadającej wysokości prowizji z tytułu udzielenia kredytu (tj. 4.720,00 zł). Dlatego też zarzut powoda dotyczący rzekomego uwzględnienia w całkowitej kwocie kredytu kosztu w postaci prowizji jest więc bezzasadny. Odnosząc się natomiast do art. 30 ust. 1 pkt 7 UKK, to pozwany podkreślił, że w umowie wprost wskazano, iż na dzień zawarcia umowy RRSO wynosiło 10,02 % oraz, że zostało wyliczone jako: „(... ) całkowity koszt kredytu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2), wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.” (§ 4 ust. 6 umowy o Kredyt) oraz na dzień zawarcia umowy całkowita kwota do zapłaty wynosiła 149.403,56 zł (§4 ust. 5 umowy o Kredyt). Nadto, w §4 ust. 7 umowy o Kredyt wyszczególniono założenia przyjęte do obliczenia RRSO i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta. Powyższe informacje przekazano konsumentowi również w treści formularza informacyjnego (zob. pkt 2 „Opis głównych cech kredytu” w sekcji „Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta”,a także pkt 3 „Koszty kredytu” w sekcji „Rzeczywista roczna stopa oprocentowania”).

Pozwany zaznaczył nadto na marginesie, iż w doktrynie prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym pobieranie odsetek od kredytowanej prowizji jest dopuszczalne.

Pozwany zwrócił również uwagę, iż formułując zarzut dotyczący art. 30 ust. 1 pkt 4 i 7 UKK powód powołał się na nieobowiązującą w dniu zawarcia Umowy o Kredyt definicję całkowitej kwoty kredytu albowiem w dniu zawarcia Umowy art. 5 pkt 7 UKK definiował całkowitą kwotę kredytu, stanowiąc, że jest to„(... ) suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt” (Dz.U.2014.1497 tj. z dnia 2014.11.03 z późn. zm.). Natomiast art. 5 pkt 7 UKK w brzmieniu przytoczonym przez powoda obowiązuje od 22 lipca 2017 roku, a zatem został on znowelizowany po ponad roku od dnia zawarcia Umowy. Wówczas art. 5 pkt 7 UKK otrzymał brzmienie: „całkowita kwota kredytu — maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt” (zob. art. 82 pkt 4 lit. b w zw. z art. 94 ustawy z dnia 23 marca 2017 roku o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami LDz.U. 2017 poz. 8191). Dopiero wówczas ustawodawca wprost wskazał w cytowanym przepisie, że całkowita kwota kredytu nie obejmuje kredytowanych kosztów.

Pozwany zaznaczył, że podnoszony przez powoda zarzut naruszenia art. 30 ust 1 pkt 1 UKK poprzez niewskazanie w Umowie adresu elektronicznego Kredytodawcy, należy uznać za bezzasadny, w szczególności z uwagi na fakt, iż w dniu zawarcia spornej Umowy o Kredyt na pozwanej nie ciążył obowiązek wskazania w umowie kredytowej adresu poczty elektronicznej kredytodawcy. Tym samym sporna umowa nie uchybia wymogom ustawowym. Obowiązek zawarcia w umowie informacji na temat adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego wynika bowiem ze znowelizowanego art. 30 ust. 1 pkt 1 UKK, obowiązującego od dnia 5 października 2021 roku (zob. art. 120 pkt 2 i art. 166 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych LDZ.U. 2020 poz. 23201 w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 15 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych CDz.U. 2021 poz. 1 1 351). Wymóg ten wprowadzono więc po ponad 5 latach od dnia zawarcia spornej Umowy.

Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK poprzez niewskazanie informacji o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunków, na jakich koszty te mogą ulec zmianie, uzależnienie zmiany Taryfy od jednostronnej decyzji Banku, pozwany podkreślił, że zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia Umowy: „Umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać: „(…) informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, mamach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie”. Natomiast w pozwie z dnia 9 lutego 2023 roku powód przytoczył treść art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK w brzmieniu obowiązującym od 22 lipca 2017 roku, a więc wprowadzonym po ponad roku od dnia zawarcia Umowy o Kredyt (zob. art. 82 pkt 1 1 lit. c w zw. z art. 94 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami CDz.U. 2017 poz. 8191).

Pozwany podniósł, że stoi na stanowisku, iż sporna Umowa o Kredyt nie narusza przepisów art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK. Czyniąc zadość ustawowym wymogom, pozwana wprost wyszczególniła bowiem w umowie pozaodsetkowe koszty kredytu, do których uiszczenia zobowiązany był kredytobiorca. W szczególności należała do nich prowizja z tytułu udzielenia kredytu w kwocie 4.720,00 złotych (§2 pkt 2, S 4 ust. 5 pkt 2 lit. a Umowy o Kredyt). Nadto, treść udostępnionego konsumentowi formularza informacyjnego wyraźnie wskazywała, iż w zakresie spornej umowy nie przewidziano kosztów dodatkowych, np. związanych z prowadzeniem rachunku. Natomiast, w zakresie wąskiego wycinka ewentualnych innych kosztów umowa odsyłała do Taryfy Opłat i Prowizji, stanowiącej integralną część Umowy w zakresie jej dotyczącym (zob. § 4 ust. 1 Umowy o Kredyt, § 5 ust. 6 Regulaminu kredytowania).

Pozwany wskazał także, iż uregulowanie kwestii ewentualnych dodatkowych opłat lub prowizji w załączniku do Umowy nie stanowi uchybienia przepisom art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK. Regulamin oraz Taryfa Opłat i Prowizji zostały Kredytobiorcy przekazane w dniu zawarcia Umowy o Kredyt, tak by mógł zapoznać się z ich treścią (zob. § 16 ust. 1 Umowy o Kredyt, por. art. 384 § 1 KC). Ponadto podpisując Umowę, konsument oświadczył, iż akceptuje zapisy przedmiotowych wzorców umów oraz potwierdza, że jest związany ich treścią (zob. § 16 ust. 1 Umowy o Kredyt). Powyższe potwierdza zatem skuteczną inkorporację wzorca umowy w postaci Taryfy Opłat i Prowizji do łączącego strony stosunku prawnego (zob. art. 384 § 1 KC), co skutkuje współkształtowaniem stosunku zobowiązaniowego także przez postanowienia przedmiotowego wzorca.

Dlatego też zarzut naruszenia tego przepisu należy, zdaniem pozwanego, uznać za bezzasadny.

Odnosząc się natomiast do zarzuty powoda o naruszeniu art. 30 ust. 1 pkt 11 UKK poprzez nieprecyzyjne określenie rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego i warunków jej zmiany — w tym w szczególności poprzez odwołanie się do stopy kredytu lombardowego NBP, czyli wskazanie jedynie punktu odniesienia dla obliczenia tego oprocentowania, pozwany zauważył, że zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 pkt 1 1 UKK: „Umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać: (...) roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu”. Dlatego też pozwana zaprzeczyła aby sporna Umowa o Kredyt naruszała art. 30 ust. 1 pkt 1 1 UKK. Czyniąc zadość wymogom z art. 30 ust. 1 pkt 1 1 UKK w Umowie o Kredyt wprost bowiem wskazano, że: „oprocentowanie należności przeterminowanych równe jest czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Na dzień zawarcia Umowy powyższe oprocentowanie wynosi 10,00% w stosunku rocznym.” (§ 9 ust. 1 Umowy o Kredyt). Dlatego też nie ma racji powód, wskazując, że w spornej Umowie określono jedynie punkt odniesienia do obliczenia rocznej stopy oprocentowania przeterminowanego. Jak przytoczono powyżej, w § 9 ust. 1 zd. 2 Umowy o Kredyt wyszczególniono wartość liczbową stopy oprocentowania należności przeterminowanych obowiązującą na dzień zawarcia Umowy — tj. 10,00 % w stosunku rocznym. Jako że wartość ta stanowiła czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, przeprowadzając nieskomplikowany rachunek matematyczny, dojść można do wniosku, iż w dniu zawarcia Umowy o Kredyt stopa lombardowa kształtowała się na poziomie 2,5%, co potwierdza dostępny na stronie Narodowego Banku Polskiego archiwalny wykaz podstawowych stóp procentowych. Co jednak istotne, dla konsumenta zasadnicze znaczenie ma nie konkretna wysokość stopy kredytu lombardowego, która może ulec zmianie w toku obowiązywania Umowy, lecz właśnie wskazanie, że punktem odniesienia do obliczenia wysokości stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego każdorazowo będzie stopa kredytu lombardowego. Ponadto wysokość tego wskaźnika jest informacją powszechnie dostępną, zatem konsument w każdym momencie jest w stanie ustalić aktualną wartość stopy oprocentowania należności przeterminowanych. Tym samym po stronie konsumenta nie występuje stan deficytu informacyjnego. Dlatego też wbrew twierdzeniom powoda, przedstawiony w Umowie mechanizm obliczania wysokości stopy oprocentowania należności przeterminowanych nie jest niezrozumiały dla przeciętnego konsumenta. Odwołuje się on bowiem do powszechnie znanego i stosowanego na rynku wskaźnika. Wobec powyższego zarzut powoda pozostaje bezprzedmiotowy.

W piśmie procesowym z dnia 12 kwietnia 2023 roku powód, reprezetnowany przez profesjonalengo pełnomocnika podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w sprawie.

W odniesieniu do zarzutu pozwanego co do braku pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, powód podkreślił, że dokument pełnomocnictwa został załączony i doręczony pozwanemu wraz z wyżej wymienionym oświadczeniem. Powyższe, dodatkowo potwierdza fakt, że pismo z dnia 1 grudnia 2022 roku zatytułowane Odpowiedź na reklamację (załączone do pozwu) stanowiące odpowiedź na oświadczenie strony powodowej o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, pozwany wysłał na adres pełnomocnika strony powodowej. Stanowisko pozwanego jest więc sprzeczne z zasadami logiki, a nadto stanowi przejaw swoistej nierzetelności procesowej.

Powód podkreślił również, że orzecznictwo i doktryna (m. in. Łukaszewski w Komentarzu do art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, red. Stanisławska 2018, wyd. l) stoją na stanowisku, że wykonanie umowy następuje w dniu, w którym strony wywiążą się z wszystkich obowiązków ciążących na nich na podstawie umowy. Jeżeli konsument wykona umowę, a następnie złoży w ciągu roku oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wówczas jest on zwolniony z wszystkich poniesionych już kosztów (wykonanie umowy zakłada wywiązanie się z wszystkich obowiązków), a po stronie kredytodawcy powstaje obowiązek zwrotu kosztów kredytu (za wyjątkiem kosztów ustanowienia zabezpieczeń kredytu). Roszczenie konsumenta o zwrot przez kredytodawcę zapłaconych kosztów kredytu przedawnia się z upływem trzech lat (jako świadczenie okresowe) (tak wyr. SN z 25.2.2005 r., II CK 439/04, Legalis). Nadto, jak wskazuje T. Czech w: Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, WKP 2018: przepis ten wprowadzono w celu ochrony interesów konsumenta, aby wydłużyć okres, w którym może on dowiedzieć się o zaistniałym naruszeniu, wykonać omawiane uprawnienie i domagać się od kredytodawcy zwrotu zapłaconych odsetek i innych kosztów z tytułu kredytu konsumenckiego. W typowych przypadkach umowę o kredyt konsumencki uznaje się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tei umowy na rzecz kredytodawcy. Możliwe są jednak sytuacje, w których ostatnia czynność w ramach stosunku kredytu konsumenckiego należy do kredytodawcy. W takim wypadku roczny termin określony w art. 45 ust. 5 biegnie od daty wykonania tej czynności przez kredytodawcę.

Przenosząc zatem powyższe na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że przedmiotowa umowa została wykonana w dniu 9 marca 2022 roku, zaś konsument zachował termin do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Odnosząc się natomiast do zarzutu strony pozwanej o braku naruszenia art. 30 ust. I pkt 4 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie związanym z prowizją za udzielenie pożyczki powód podniósł, iż stanowisko przez nią prezentowane jest błędne. Jak szeroko wyjaśniono w pozwie, zarzutem strony powodowej był immanentny związek pomiędzy RRSO, całkowitą kwotą kredytu i prowizją, którą to prowizję na potrzeby ustalenia RRSO niejako dodano” w umowie do całkowitej kwoty kredytu. W umowie objętej niniejszym postępowaniem pozwany bank „przyznał” kredytobiorcy kredyt w wysokości 118.000,00 zł, w tym kwotę 4.720,00 zł na pokrycie prowizji. Całkowita kwota kredytu wynosiła natomiast 113.280,00 zł i nie obejmowała kredytowanych kosztów kredytu w postaci prowizji. Gdyby zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego banku co do rzekomo prawidłowego określenia w spornej umowie RRSO, to należałoby przyjąć, że suma pieniężna przyjęta na potrzeby jego ustalenia jako całkowita kwota kredytu jest wyższa od sumy udostępnionych stronic powodowej środków, co w konsekwencji oznaczałoby, że pozwany bank do całkowitej kwoty kredytu „doliczył” koszty okołokredytowe – prowizję – wyłącznie w celu podwyższenia kosztów kredytu o kolejne wynagrodzenie, jakim są odsetki także od prowizji, tj. wynagrodzenia. które pozwany bank już raz — przy wypłacie kredytu - otrzymał. Powód ponownie podkreślił, że nałożenie na kredytobiorcę obowiązku zapłaty odsetek od kwoty, której faktycznie nigdy nie otrzymał do dyspozycji, jest sprzeczne z naturą stosunku prawnego, jakim jest zobowiązanie do zapłaty odsetek (art. 353 ^{( 1 )}kc).

Powód nie zgodził się również z twierdzeniem strony pozwanej, zgodnie z którym uregulowanie kwestii dodatkowych opłat lub prowizji w załączniku do umowy nie stanowi uchybienia przepisom art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim. Stanowisko prezentowane przez stronę pozwaną jest sprzeczne z treścią art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim, który niezmiennie, w sposób jasny i zrozumiały stanowi, że wszystkie informacje w przedmiocie kosztów powinny był uregulowane w umowie. Dokument w postaci Taryfy Opłat i Prowizji nie stanowi umowy, a jedynie załącznik do niej, wobec czego zarzut strony powodowej czyniony w pozwie uznać należy za zasadny.

Strona powodowa wskazała nadto, że nie ma racji strona pozwana twierdząc, że kredytodawca nie naruszył art. 30 ust. 1 pkt 1 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Podnieść należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 maja 2021 r., XVII ArnA 4/21 ustawodawca poleca pożyczkodawcy podawanie w warunkach umów wartość oprocentowania zadłużenia przeterminowanego. Z uwagi na brak tej informacji pożyczkobiorca zmuszony jest podjąć dodatkowe czynności w celu ustalenia wysokości oprocentowania. Może to wiązać się z realnymi czynnościami w uzyskaniu faktycznej wielkości stopy kredytu lombardowego NBP zarówno w momencie zawarcia umowy, jak i w trakcie jej realizacji. Ponadto dodatkowo umowa powinna określać warunki zmiany tego oprocentowania. Bezprawna praktyka powoda znacząco utrudniała pożyczkobiorcy możliwość oszacowania kosztów, jakie wiążą się z realizacją umowy od chwili jej zawarcia. Wobec powyższego przyjąć należy, że bezprawność działania strony pozwanej wykazuje li tylko sposób sformułowania przez nią postanowień umowy kredytu w tym zakresie, a to zmuszający konsumenta do podjęcia dodatkowych czynności w celu ustalenia wysokości oprocentowania (w przypadku należności przeterminowanych) przez cały okres obowiązywania umowy, a także nieprecyzyjność informacji w przedmiocie warunków zmiany tego oprocentowania.

W piśmie procesowym z dnia 4 maja 2023 roku pozwany podtrzymał swoje stanowisko, że powód nie załączył pełnomocnictwa, na które powołuje się w związku ze złożeniem oświadczenia o skorzystaniu przez Kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego. Podkreślił przy tym, że na szczególną uwagę zasługuje treść odpowiedzi ze strony pozwanego, która została zawarta w piśmie z dnia 1 grudnia 2022 roku, w której wskazano, że załączone pełnomocnictwo nie było przeznaczone do Banku, bowiem nie zawierało zwolnienia z zachowania tajemnicy bankowej. W związku z tym nie sposób uznać, że powód wykazał posiadanie umocowania do złożenia oświadczenia, a nawet gdyby przyjąć jego posiadanie, to pełnomocnictwo nie było udzielone skutecznie z uwagi na wadliwość treści pełnomocnictwa. Pełnomocnik powoda nie załączył do pisma z dnia 12 kwietnia 2023 roku, po zarzutach pozwanego, kopii pełnomocnictwa, co mogłoby zniweczyć zarzuty podnoszone przez stronę pozwaną, co świadczy w istocie o fakcie, że nie dysponuje on stosownym pełnomocnictwem.

Pozwany konsekwentnie zaprzeczył również, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone z zachowaniem przewidzianego terminu. W tym zakresie pozwana podtrzymała argumentację zawartą w odpowiedzi na pozew z dnia 8 marca 2023 roku kwestionując zarówno termin, jak i formę złożenia oświadczenia przez Kredytobiorcę. Pozwany zaznaczył, że powód nie przedstawił żadnych argumentów przemawiającym za możliwością zastosowania w niniejszej sprawie tzw. sankcji kredytu darmowego, w szczególności zaprzeczył aby niepoprawne było dodania prowizji do całkowitej kwoty kredytu na potrzeby ustalenia RRSO.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany – B. B. w dniu 8 marca 2016 roku zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt gotówkowy nr (...). Na jej podstawie bank udzielił kredytobiorcy - powodowi kredytu w wysokości 118.000,00 złotych do dnia 8 marca 2022 roku z przeznaczeniem na finansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych lub na inny dowolny zadeklarowany cel, w tym na spłatę posiadanych zobowiązań kredytowych w Banku lub w innych bankach, finansowanie prowizji z tytułu udzielenia kredytu na zasadach ustalonych w umowie, „Regulaminie kredytowania klientów indywidualnych w Banku (...) S.A. zwanym dalej Regulaminem będącym integralna częścią umowy, ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim i ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe .

Kwota kredytu została niezwłocznie udostępniona kredytobiorcy przez Bank zgodnie z warunkami umowy, w następujący sposób, a mianowicie, kwota 113.280,00zlotych przelewem na rachunek bankowy wskazany w umowie, zaś kwota 4.720,00 złotych stanowiąca prowizję z tytułu udzielenia kredytu w formie przelewu na rachunek Banku.

W umowie wskazano, że od udzielonego kredytu w wysokości 118.000,00 złotych bank pobiera odsetki według stawki stałej. Przy czym oprocentowanie kredytu w dacie zawarcia umowy wynosiło 7.99% w stosunku rocznym, natomiast naliczanie odsetek odbywało się w oparciu o zasadę wyrażona w postaci ilorazu 365/360 (lub 366/360 w roku przestępnym), co oznacza przyjęcie faktycznej ilości dni w okresie obrachunkowym w stosunku do 360 dni w roku obrachunkowym.

W umowie określono również, że opłaty i prowizje związane z udzielaniem i obsługa kredytu były pobierane zgodnie z obowiązującą w dniu dokonywania czynności „Taryfą opłat i prowizji pobieranych przez Bank (...) S.A. za czynności bankowe dla ludności”.

bezsporne, nadto dowód: umowa o kredyt gotówkowy z dnia 8 marca 2016 roku k. 25.

W umowie wskazano, że całkowita kwota do zapłaty przez na dzień zawarcia umowy wynosiła 149.403,56 złotych i obejmowała całkowitą kwotę kredytu w wysokości 113.280,00 złotych, całkowity koszt kredytu w wysokości 36.123,56 złotych, który obejmował prowizje z tytułu udzielenia kredytu w wysokości 4.720,00 złotych oraz odsetki od kredytu w kwocie 31.403,56 złotych.

Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty zobowiązania w 72 miesięcznych ratach równych, których wysokość wynosiła 2.076,42 złotych za wyjątkiem ostatniej raty, która wynosiła kwotę 1.977,74 złotych. Spłata raty następowała do 8 – go każdego miesiąca, przy czym płatność pierwszej raty ustalono na dzień 8 kwietnia 2016 roku, a ostatniej do dnia 8 marca 2022 roku.

Całkowita spłata kredytu nastąpiła w dniu 9 marca 2022 roku.

bezsporne, dowód: umowa pożyczki z dnia 8 marca 2016 roku k. 25, harmonogram spłat kredytu k. 28.

W umowie wskazano, że rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcie umowy wynosiła 10,02% i została wyliczona jako całkowity koszt kredytu wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Ponadto całkowita kwota do zapłaty oraz rzeczywista roczna stopa oprocentowania zostały obliczone z uwzględnieniem całkowitej kwoty kredytu, kwoty i terminu pobrania prowizji za udzielenie kredytu, kosztów zabezpieczeń, kosztów usług dodatkowych, terminów i kwot spłat wskazanych w harmonogramie stanowiącym integralną część umowy, przy założeniu, że prowizja za udzielenie kredytu jest kredytowana oraz że uruchomienie kredytu nastąpi w dniu zawarcia umowy.

dowód: umowa pożyczki z dnia 8 sierpnia 2016 roku k. 25 – 25v.

W umowie wskazano, że spłaty należności Bank zaliczał na poczet opłat i prowizji, kosztów poniesionych przez Bank, a powstałych z przyczyn kredytobiorcy, odsetek i raty kredytu. Natomiast należności przeterminowane z tych tytułów pobierano jako pierwsze z zachowaniem wskazanej kolejności.

dowód: umowa pożyczki z dnia 8 sierpnia 2016 roku k. 26.

Z treści umowy wynikało, że oprocentowanie należności przeterminowanych równe było czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień zawarcia umowy wynosiło 10,00% w stosunku rocznym. Natomiast odsetki od należności przeterminowanych naliczano według zasady określonej do naliczania odsetek od kredytu wykorzystanego.

dowód: §9 umowa pożyczki z dnia 8 sierpnia 2016 roku k. 26

W umowie określono, że kredytodawca może wypowiedzieć umowę o kredyt z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia i zażądać spłaty całej należności Banku z tytułu kredytu, odsetek, opłat i innych kosztów lub może zażądać dodatkowego zabezpieczenia kredytu w przypadku ujawnienia, iż złożone Bankowi informacje nie odpowiadają stanowi faktycznemu lub w przypadku naruszenia warunków umowy.

dowód: §10 umowa pożyczki z dnia 8 sierpnia 2016 roku k. 26.

Pismem z dnia 24 listopada 2022 roku powód – B. B. – przez swojego pełnomocnika w osobie adwokata złożył powodowi – następcy prawnemu kredytodawcy (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. oświadczenie w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 35.137,37 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty, tytułem zwrotu dotychczas pobranych od niej odsetek i innych kosztów kredytu, na które składają się pobrana prowizja w wysokości 4.720,00 złotych oraz pobrane dotychczas odsetki w wysokości 30.417,37 złotych.

dowód: oświadczenie z dnia 24 listopada 2022 roku k. 30 – 30v, potwierdzenie odbioru k. 31.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedziba w W. – w odpowiedzi na reklamacje w sprawie sankcji kredytu darmowego wskazał, że do reklamacji zostało załączone pełnomocnictwo procesowe, które nie zwalania pozwanego z ujawnienia danych objętych tajemnicą bankową, a nadto informacja, że pełnomocnictwo powinno być przedłożone w oryginale lub poświadczone za zgodność z oryginałem oraz powinno zawierać umocowanie do przekazania przez bank informacji objętych tajemnicą bankową.

dowód: pismo odpowiedź na reklamację z dnia 1 grudnia 2022 roku k. 33 – 33v.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie strony powodowej nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z umowy o kredyt gotówkowy nr (...), którą zawarł w dniu 8 marca 2016 roku z poprzednikiem prawnym powoda – Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W..

Powyższy umowa jest umową o kredyt konsumencki w rozumieniu treści art. 3 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 ). Kredytem konsumenckim jest bowiem kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Z kolei kodeks cywilny w art. 22 ¹ k.c. pod pojęciem konsumenta wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Natomiast w myśl art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim umową o kredyt konsumencki jest również umowa kredytu w rozumieniu przepisów Prawa bankowego. Przepis art. 78a ustawy Prawo bankowe ustala relacje między przepisami tej ustawy i przepisami ustawy o kredycie konsumenckim w sytuacji, w której bank udziela kredytu lub pożyczki pieniężnej na podstawie umowy mającej w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim charakter kredytu konsumenckiego. Stanowi bowiem, że przepisy ustawy Prawo bankowe stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim , w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. Z regulacji tej wynika zatem, że kredyt konsumencki udzielany przez banki podlega przede wszystkim przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, do której odsyła ten przepis, mimo że ustawa o kredycie konsumenckim nie reguluje w sposób wyczerpujący umów kredytu konsumenckiego udzielanego przez banki. W szczególności, na przykład, regulacja wynikająca z treści art. 75c ust. 1-5 tej ustawy stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych (ust. 6 tego artykułu).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że na podstawie umowy o kredyt gotówkowy z dnia 18 marca 2016 roku powód otrzymał do dyspozycji środki pieniężne przewidziane w umowie, jak również, że umowa ta została w całości wykonana, albowiem całkowita spłata kredytu nastąpiła w dniu 9 marca 2022 roku, czyli jeden dzień po pierwotnej wymagalności. Niewątpliwym jest również, że w imieniu powoda B. B. – w oparciu o treść udzielonego pełnomocnictwa, pełnomocnik w osobie adwokata, złożył pozwanemu (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zawarte w piśmie z dnia 24 listopada 2022 roku, zarzucając naruszenie przez kredytodawcę w umowie obowiązków wskazanych w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2022 roku, poz. 246), a w szczególności poprzez naruszenie art. 5 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 1, 7 i 10 cytowanej ustawy.

Oświadczenie to zostało doręczone pozwanemu w dniu 30 listopada 2022 roku.

Strona pozwana zakwestionowała zasadność dochodzonego roszczenia wskazując w pierwszej kolejności, że powód nie przedłożył pełnomocnictwa, na które powoływał się w związku ze złożeniem oświadczenia o skorzystaniu przez konsumenta z sankcji kredytu darmowego, a w konsekwencji nie wykazał aby pełnomocnictwo do złożenia takiego oświadczenia zostało faktycznie udzielone, a oświadczenie zawarte w piśmie z dnia 24 listopada 2022 roku zostało skutecznie złożone. Pozwany – z ostrożności procesowej - podniósł również, że powodowi wygasło uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, albowiem zdaniem pozwanego, wykonania umowy w rozumieniu art. 45 ust. 5 UKK następuje w dniu wykonania umowy przez pożyczkodawcę, czyli w dniu przekazania kwoty pożyczki. Natomiast możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego została ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym biegnącym od dnia przekazania kwoty pożyczki i po jego pływie uprawnienie kształtujące konsumenta wygasa.

Wobec podniesionych przez pozwanego zarzutów Sąd zmuszony był, w pierwszej kolejności, rozważyć ich zasadność.

W ocenie Sądu zarzut pozwanego dotyczący upływu terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią ust. 5 art. 45 ustawy o kredycie konsumencki uprawnienie do złożenia pisemnego oświadczenia o możliwości skorzystania z sankcji kredytu darmowego zostało ograniczone rocznym terminem prekluzyjnym i wygasa ono po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Zgodnie natomiast z przyjętą i ugruntowaną linią orzecznictwa i doktryny, którą Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której należycie wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego, w tym powinności powstające z mocy ustawy, obejmujące także zwrot kosztów, o które na skutek wcześniejszej spłaty zobowiązań kredytobiorcy uległ obniżeniu całkowity koszt kredytu (art. 49 u.k.k.). Chodzi tu o obowiązki dotyczące świadczenia głównego i świadczeń ubocznych, po stronie konsumenta oraz kredytodawcy, zrealizowane dobrowolnie lub przymusowo.

W typowych wypadkach umowę o kredyt konsumencki uznaje się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tej umowy na rzecz kredytodawcy. Możliwe są jednak sytuacje, w których ostatnia czynność w ramach stosunku kredytu konsumenckiego należy do kredytodawcy. Wówczas roczny termin określony w art. 45 ust. 5 u.k.k. biegnie od daty dokonania tej czynności przez kredytodawcę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1 lipca 2019 r., V ACa 118/18, LEX nr 2706625; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 8 października 2021 r., I ACa 59/21, LEX nr 3322549; T. Czech (w:) Kredyt konsumencki. Komentarz, wydanie II, Warszawa 2018, tezy 56 – 58 do art. 45).

Powinności stron obligacyjnego stosunku prawnego przewidziane w bezwzględnie obowiązujących przepisach prawa (a takim jest art. 49 u.k.k. ), wchodzą bowiem w skład jego treści obok postanowień wprost wyrażonych w umowie (art. 56 kc). Nie są przy tym przekonujące argumenty skarżącego, iż powiązanie terminu do skorzystania z uprawnienia prawokształtującego z zachowaniem jednej ze stron godziłoby w pewność obrotu. Wykonanie umowy zawsze jest uwarunkowane zachowaniem jej stron i gdyby ustawodawca chciał uniezależnić posłużenie się instytucją z art. 45 ust. 1 u.k.k. od działań lub zaniechań stron, to inaczej określiłby początek biegu wskazanego tam terminu. Zrealizowanie wszystkich zobowiązań wynikających z umowy jest jedynym momentem, który obiektywnie, bez wątpliwości pozwala stwierdzić, że umowa została wykonana, co podlega kompleksowej ocenie, z uwzględnieniem całości praw i obowiązków stron. Przyjmowanie jakiegokolwiek wcześniejszego terminu subiektywizowałoby to pojęcie, prowadziłoby do różnych rozstrzygnięć w takich samych stanach faktycznych, co właśnie rodziłoby niepewność dla podmiotów prawa znajdujących się w tej samej sytuacji. Sama przedterminowa spłata kredytu przez konsumenta nie oznacza jeszcze wygaśnięcia stosunku obligacyjnego, może bowiem wciąż istnieć – przewidziany w art. 52 u.k.k. – obowiązek kredytodawcy rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania tej spłaty.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, że na chwile składania oświadczenia umowa była w całości wykonana, albowiem całkowita spłata zobowiązania nastąpiła w dniu 9 marca 2022 roku, czyli jeden dzień po pierwotnej wymagalności.

Zatem, skoro powód, jak i pozwany w toku niniejszego procesu nie wywodzili aby w związku z zakończeniem spłaty zobowiązania przez powoda istniały jeszcze jakieś inne czynności po stronie powoda czy też pozwanego, związane z umową o kredyt gotówkowy, to datę 9 marca 2022 roku, w ocenie Sądu, należy traktować jako datę wykonania umowy, od której rozpoczął bieg roczny termin do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, który upłynął z dniem 9 marca 2023 roku.

W przedmiotowej sprawie pismo zawierające takie oświadczenie zostało odebrane przez pozwanego w dniu 30 listopada 2022 roku, co wynika z potwierdzenia odbioru korespondencji. Oznacza to, że termin nie został przekroczony.

Odnosząc się natomiast do zarzutu pozwanego w zakresie braku umocowania do złożenia takiego oświadczenia przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata w imieniu powoda, to w ocenie Sądu, zasługuje on na uwzględnienie.

Z zebranego bowiem w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód – B. B. w dniu 7 grudnia 2022 roku ustanowił swoim pełnomocnikiem adwokat E. S. i upoważnił ją do występowania w jego imieniu, składania wszelkich oświadczeń woli i dokonywania wszelkich czynności formalno i materialnoprawnych, w tym składania oświadczeń prawokształtujacych oraz do zawierania ugód, w sprawie związanej z dochodzeniem roszczeń związanych z zawartymi przez powoda umowami kredytu konsumenckiego i opartych o treść przepisu art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku – tzw. „sankcja kredytu darmowego”. Natomiast oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, złożone pozwanemu przez pełnomocnika w osobie adwokata E. S. w imieniu powoda, zostało zawarte w piśmie z dnia 24 listopada 2022 roku i doręczone pozwanemu w dniu 30 listopada 2022 roku.

Z powyższego wynika zatem, że w dacie składania takiego oświadczenia pełnomocnik nie posiadał upoważnienia do dokonywania czynności materialnoprawnych, jakim jest złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Okoliczność ta wynika również z pisma pozwanego z dnia 1 grudnia 2022 roku, w którym wskazano, że do reklamacji zostało załączone pełnomocnictwo procesowe, które powinno być złożone w oryginale lub poświadczone za zgodność z oryginałem oraz zawierać umocowanie do przekazania przez bank informacji objętych tajemnicą bankowa.

Pomimo powyższych zarzutów pełnomocnik powoda w osobie adwokata nie wykazał, w toku niniejszego procesu, aby w dacie składania oświadczenia, oprócz pełnomocnictwa procesowego, posiadał również upoważniona do dokonywania czynności materialnoprawnych w imieniu powoda, a w szczególności do złożenia w imieniu powoda oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Zgodnie z treścią art. art. 91 k.p.c. pełnomocnictwo procesowe z mocy samego prawa obejmuje umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, w tym samym nie może być podstawą złożenia oświadczenia materialnoprawnego. Jednakże w myśl art. 92 k.p.c. strony mogą szerzej określić zakres pełnomocnictwa, ale musi to wynikać z jego treści, a taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Ponadto na mocy art. 95 k.c. można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela, ale umocowanie to musi wynikać z treści pełnomocnictwa. Podkreślić należy, że zachowanie przedstawiciela (pełnomocnika) tylko wtedy wywoła skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego, jeżeli przedstawiciel ma umocowanie i działa w jego granicach. Nie można udzielić pełnomocnictwa do dokonywania wszelkich czynności prawnych. Oznacza to, że każde pełnomocnictwo musi mieć zakres umocowania.

Wobec powyższego, skoro strona powodowa nie wykazała w toku niniejszego procesu aby profesjonalny pełnomocnik w osobie adwokata – E. S. - był upoważniony do składania w imieniu powoda oświadczeń materialnoprawnych, prawnokształtujacych, a w szczególności oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego dotyczącego tej konkretnej umowy, to w ocenie Sądu, czynność ta w chwili składania była dotknięta nieważnością i nie mogła wywołać żadnego skutku prawnego.

Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, że pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej musi wskazywać jakie oświadczenie woli w imieniu mocodawcy pełnomocnik ma złożyć. Brak takiego oświadczenia powoduje bowiem, że nie istniało upoważnienie pełnomocnika, czyli pełnomocnik był nienależycie umocowany.

Dlatego też pełnomocnictwo przedłożone pozwanemu wraz z oświadczeniem o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, musiało w swojej treści wyraźnie wskazywać umocowanie do dokonania takiej czynności materialnoprawnej.

Podkreślić należy również przy tym, że dokonana przez pełnomocnika czynność nie może zostać konwalidowana przez powoda, albowiem zgodnie z treścią art. 104 k.c. jednostronna czynność dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna.

Wobec powyższego, skoro strona powodowa nie wykazała, w toku niniejszego procesu, aby złożone pozwanemu przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, zawarte w piśmie z dnia 24 listopada 2022 roku było ważne i skuteczne, albowiem nie przedłożono dokumentu, z którego w sposób nie budzący wątpliwości wynikałoby upoważnienie do składania takich oświadczeń przez pełnomocnika powoda, to w ocenie Sądu, z tej przyczyny, bez konieczności weryfikacji pozostałych zarzutów powoda i pozwanego, powództwo należało oddalić w całości, o czym Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 kpc, który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponadto od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa przegrała proces, a zatem winna ona zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Strona pozwana w niniejszej sprawie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego. W związku z tym powstały po stronie pozwanej koszty procesu w postaci opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych oraz wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 3.600,00 złotych zgodnie z §2 pkt 5 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), tj. z dnia 3 stycznia 2018 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 265), o czym Sąd orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

Na skutek oczywistej omyłki pisarskiej Sąd w punkcie 2 zasądził od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda B. B. koszty procesu, mimo że jest on storna przegrywającą. Postanowienie w tym zakresie zostało sprostowane postanowieniem Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 14 czerwca 2023 roku, w sprawie I C 80/23.