Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny, Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2022 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko D. Z. i K. S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz pozwanej D. Z. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

III.  zasądza od powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz pozwanej K. S. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I 1 C 971/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 marca 2022 r.

(podstawa faktyczna i żądanie pozwu)

1.  Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wystąpiła przeciwko D. Z. i K. S. z powództwem o zapłatę kwoty 720,96 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 listopada 2018 roku do dnia zapłaty.

2.  W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że w dniu 24 sierpnia 2017 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o numerze rejestracyjnym (...), którego właścicielkami były pozwane. Szkoda była likwidowana w ramach ubezpieczenia obowiązkowego sprawy, który był ubezpieczony w Towarzystwie (...). Wykonanie naprawy zlecono powodowi. Na okres naprawy poszkodowanemu wynajęto pojazd zastępczy, z tytułu czego została wystawiona faktura VAT na kwotę 4.608,63 zł brutto. W ramach bezgotówkowej likwidacji szkody pozwane dokonały przelewu wierzytelności przysługującej im przeciwko ubezpieczycielowi. Zgodnie z §3 umowy w przypadku, gdy ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania w całości lub w części z przyczyn leżących po stronie cedenta, w tym z uwagi na treść umowy ubezpieczenia, powodowi przysługuje roszczenie do zwrotnego przelewu wierzytelności. Do chwili obecnej jednak taki zwrotny przelew wierzytelności nie nastąpił. Natomiast w toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił powodowi odszkodowanie w zaniżonej kwocie 1.707,93 zł, zaś kwotę 720,96 zł przekazał bezpośrednio pozwanym. Mimo wezwania, pozwane nie zwróciły powodowi tej należności. W ocenie powoda, pozwane, które zbyły wierzytelność, bezpodstawnie wzbogaciły się względem powoda, stąd swoje powództwo powód opiera na przepisie art. 405 k.c.

(pozew, k. 3-6)

(stanowisko pozwanych)

3.  Pozwane wniosły o oddalenie powództwa w całości, kwestionując żądanie pozwu co do zasady i wysokości. Obie pozwane zaprzeczyły, aby towarzystwo ubezpieczeń wypłaciło na ich rzecz kwotę 720,96 zł z tytułu odszkodowania za szkodę. Jak wskazywały przedłożony przez powoda dokument „autowypłaty” nie potwierdza, aby którakolwiek z pozwanych dokonała wypłaty środków, a jedynie wskazuje, że ubezpieczyciel mógł przy wykorzystaniu usługi (...) udostępnić przez Bank (...) S.A. środki do wypłaty. Pozwana K. S. jeszcze przed wytoczeniem powództwa informowała powoda, że nie otrzymała od (...) żadnych środków. Pozwane zakwestionowały również zasadność naliczania odsetek za opóźnienie od dnia 22 listopada 2018 r., wskazując, że data taka nie została udowodniona. Z ostrożności pozwane podniosły także zarzut przedawnienia roszczenia.

(odpowiedź na pozew, k. 40-40v, 44-44v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

4.  W dniu 24 sierpnia 2017 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki B. o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący przedmiot współwłasności pozwanych D. Z. i K. S.. Pojazd sprawcy kolizji był objęty ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej z Towarzystwem (...) z siedzibą w W..

(fakt bezsporny)

5.  Pozwane zleciły bezgotówkową naprawę pojazdu powódce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Nadto, zawarły z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego.

(dowód: zlecenie naprawy k. 9, zeznania świadka W. S., k. 86-88, płyta CD k. 91)

6.  W dniu 31 sierpnia 2017 roku pozwane zawarły z powodem umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której przeniosły na powoda wierzytelność o odszkodowanie z tytułu szkody nr (...) tytułem pokrycia kosztów naprawy pojazdu, kosztów najmu pojazdu zastępczego, kosztów holowania, kosztów parkowania, kosztów badania technicznego, kosztów przygotowania pojazdu do oględzin, kosztów sporządzenia wyceny.

7.  W myśl §2 ust. 2 umowy cedent miał powiadomić ubezpieczyciela o przelewie wierzytelności oraz obowiązku przekazania świadczeń na wskazany rachunek bankowy cesjonariusza.

8.  Zgodnie natomiast z §3 umowy w przypadku, gdy ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania w całości lub w części z przyczyn leżących po stronie cedenta, w tym między innymi z uwagi na treść łączącej go z ubezpieczycielem umowy ubezpieczenia, cesjonariuszowi przysługuje uprawnienie do zwrotnego przelewu wierzytelności, do którego skuteczności wystarczające będzie złożenie przez cesjonariusza stosownego oświadczenia woli w formie pisemnej.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 31 sierpnia 2017 roku k. 13)

9.  W dniu 31 sierpnia 2017 r. pozwane przesłały Towarzystwu (...) z siedzibą w W. zawiadomienie o przelewie wierzytelności tytułem wynagrodzenia za naprawę pojazdu oraz najem auta zastępczego. W treści zawiadomienia wskazano, że wszelkie należności objęte umową przelewu wierzytelności powinny zostać przekazane na rachunek bankowy powoda.

(dowód: zawiadomienie o przelewie wierzytelności k. 14, przesłuchanie pozwanej K. S., k. 88-89, płyta CD k. 91, zeznania świadka W. S., k. 86-88, płyta CD k. 91)

10.  Decyzją z dnia 20 września 2017 roku Towarzystwo (...) z siedzibą w W. przyznało pozwanym kwoty po 720,96 zł z tytułu bezspornej części odszkodowania, wskazując, że należność tę można podjąć w najbliższej placówce Banku (...) w ciągu 14 dni od daty pisma. W dniu 22 września 2017 roku ubezpieczyciel udostępnił kwotę 720,96 zł przy wykorzystaniu usługi (...) oferowanej przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W..

(dowód: decyzja ubezpieczyciela z dnia 20 września 2017 roku k.98v-99, potwierdzenie wykonania operacji bankowej k. 99v)

11.  Pozwane nie podjęły kwoty 720,96 zł z rachunku „autowypłaty”.

(dowód: przesłuchanie pozwanej K. S., k. 88=89 płyta CD k. 91, przesłuchanie pozwanej D. Z., k. 89, płyta CD k. 91, zeznania świadka W. S., k. 86-88, płyta CD k. 91)

12.  W odpowiedzi na wezwanie powoda z dnia 7 sierpnia 2018 r., pismem z dnia 16 sierpnia 2018 roku pozwana K. S. poinformowała powoda, iż żaden ze współwłaścicieli pojazdu nie odebrał bezspornej kwoty odszkodowania w wysokości 720,96 zł.

13.  Pismem z dnia 6 września 2019 roku skierowanym do pozwanych powód wyjaśnił, że zwrócił się do ubezpieczyciela o udostępnienie potwierdzenia dokonania wypłaty i ponownie wezwał o zwrot kwoty 720,96 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania. W odpowiedzi, pismem z dnia 17 września 2019 roku K. S. podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko o braku podjęcia środków pieniężnych.

(dowód: pismo pozwanej z dnia 16 sierpnia 2018 roku, k. 47, pismo pozwanej z dnia 17 września 2019 roku k. 48, pismo powoda z dnia 6 września 2019 roku k. 17, przesłuchanie pozwanej K. S., k. 88-89, płyta CD k. 91)

Sąd zważył, co następuje:

14.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z zeznań świadka W. S., a także dowodu z przesłuchania pozwanych.

15.  Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd oparł się na wymienionych powyżej dowodach z dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony niniejszego postępowania, a także przez osoby trzecie ( Towarzystwa (...)), uznając je za w pełni wiarygodne i autentyczne. Przy ocenie ich wartości dowodowej Sąd miał na względzie, że w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie podnosiła zarzutów co do autentyczności ww. dokumentów, ani też nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Forma i treść przedmiotowych dokumentów nie budzi również wątpliwości Sądu. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że wymienione powyżej dowody z dokumentów prywatnych odzwierciedlają rzeczywistą treść stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy przelewu wierzytelności, a także okoliczności związane z wykonywaniem tej umowy (zawiadomienie dłużnika o przelewie) oraz przedstawiają faktyczny stan rozliczeń z tytułu odszkodowania za szkodę pomiędzy ubezpieczycielem a cedentami i faktyczny rozmiar przesunięć pomiędzy ich majątkami.

16.  Sąd nie znalazł również podstaw do kwestionowania zeznań świadka oraz pozwanych. Zdaniem Sądu, zeznania wymienionych osób należało ocenić jako za szczere, wewnętrznie spójne, zbieżne ze sobą i niesprzeczne z innymi dowodami zebranymi w niniejszej sprawie, jak również nie budzące żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego czy logicznego rozumowania. Podkreślić bowiem należy, iż zeznania pozwanych i świadka odnośnie skutecznego zawiadomienia dłużnika o przelewie korelują z treścią dokumentu dołączonego do pozwu ( vide: zawiadomienie datowane na dzień 31 sierpnia 2017 roku), natomiast co do braku podjęcia przez poszkodowane spornej kwoty udostępnionej przez ubezpieczyciela przy wykorzystaniu usługi (...) znajdują potwierdzenie w treści dokumentacji przedstawionej przez Towarzystwo (...), a złożonej na żądanie sądu.

17.  Natomiast, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 4 k.p.c. Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o zwrócenie się do Banku (...) S.A. o udzielenie informacji dotyczącej transakcji z dnia 22 września 2017 roku. Przede wszystkim należało mieć na względzie, że powyższa informacja jest objęta tajemnicą bankową, zaś w niniejszej sprawie nie uczestniczy w charakterze strony zleceniodawca tej operacji bankowej. W niniejszej sprawie Sąd nie był uprawniony do pozyskania tej informacji, albowiem nie zaktualizowała się żadna z przesłanek określonych w art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. b-da ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Nadto, przeprowadzenie tego dowodu nie było niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, gdyż ustalenie tego, czy doszło do zapłaty spornej kwoty, możliwe było na podstawie innych dowodów, w szczególności dokumentów przedstawionych przez ubezpieczyciela.

(rozstrzygnięcie, podstawa prawna roszczenia)

18.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

19.  Podstawę prawną powództwa stanowił art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zważyć należy, iż dyspozycja powołanego przepisu wyznacza trzy podstawowe przesłanki powstania roszczenia o zwrot wzbogacenia, a mianowicie wymaga się, aby: 1) doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby, 2) wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło, oraz 3) aby wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.

20.  Przechodząc do oceny roszczenia pod kątem wskazanych powyżej przesłanek, wyjaśnić należy, iż bezsporne pomiędzy stronami pozostawało, że w dniu 24 sierpnia 2017r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia samochodu osobowego, którego pozwane były współwłaścicielkami. Odpowiedzialność za poniesioną przez pozwane szkodę na mieniu ponosił ubezpieczyciel sprawcy tj. Towarzystwo (...) z siedzibą w W., które – na skutek dokonanego przez pozwane zgłoszenia prowadziło postępowanie likwidacyjne. W toku likwidacji szkody pozwane zleciły bezgotówkową naprawę pojazdu powódce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., a nadto zawarły z nią umowę najmu pojazdu zastępczego.

21.  Następnie, na podstawie umowy z dnia 31 sierpnia 2017 roku dokonały na rzecz powoda przelewu wierzytelności o należne od ubezpieczyciela odszkodowanie obejmujące koszty naprawy pojazdu, koszty najmu pojazdu zastępczego, koszty holowania, koszty parkowania, koszty badania technicznego, koszty przygotowania pojazdu do oględzin, koszty sporządzenia wyceny. Tego samego dnia sporządzono zawiadomienie o przelewie, które zostało przesłane dłużnikowi.

22.  Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się natomiast do ustalenia, czy w opisanych powyżej okolicznościach dłużnik spełnił świadczenie na rzecz cedenta, a tym samym czy doszło po stronie pozwanych do wzbogacenia kosztem majątku powoda mimo braku podstaw do przyjęcia takiego świadczenia przez zbywców wierzytelności. Strona powodowa powołując się na pismo ubezpieczyciela z dnia 17 maja 2018 roku podnosiła, że odszkodowanie w wysokości połowy bezspornej kwoty odszkodowania tj. w wysokości 720,96 zł zostało odebrane przez K. S.. Z kolei, pozwane zaprzeczały, aby kiedykolwiek podejmowały środki wpłacone przez ubezpieczyciela na konto tzw. „autowypłaty”.

23.  Niewątpliwie z chwilą zawarcia umowy przelewu, cedent przestał być wierzycielem (...), a tym samym brak było podstawy prawnej do przyjęcia świadczenia zaoferowanego przez ubezpieczyciela przez pozwane. Stroną uprawnioną do przyjęcia odszkodowania był natomiast cesjonariusz. W doktrynie powszechnie przyjmuje się, że spełnienie świadczenia osobie, która nie jest już wierzycielem zawsze może stanowić podstawę żądania zwrotu świadczenia jako nienależnego. Wskazuje się, że jeżeli cedent uzyskał korzyść majątkową od dłużnika w czasie, gdy przestał już być wierzycielem, to uzyskana przez niego korzyść ma cechy bezpodstawnego wzbogacenia. Stwierdza się przy tym, że choć nie ma tu bezpośredniego przesunięcia majątkowego z majątku cesjonariusza do majątku cedenta, to cedent uzyskuje korzyść majątkową kosztem cesjonariusza i w związku z tym jest on zobowiązany do wydania cesjonariuszowi tej korzyści w naturze lub jej równowartości (art. 405 i nast. kc.) (por. M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 2, Warszawa 2019; E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021; K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Wyd. 10, Warszawa 2021, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 lutego 2014 r., I ACa 765/13, Lex). W związku z powyższym konieczne było ustalenie, czy rzeczywiście dłużnik świadczył na rzecz cedenta, a jeśli tak czy pozwane przyjęły zaoferowane świadczenie.

24.  W celu rozstrzygnięcia zarysowanego powyżej sporu Sąd zobowiązał ubezpieczyciela do przedłożenia odpisów dokumentów potwierdzających zapłatę spornej należności. Z przedstawionych przez wezwaną osobę prawną dokumentów wynika, że decyzją z dnia 20 września 2017 roku Towarzystwo (...) z siedzibą w W. przyznało każdej z pozwanych współwłaścicielek pojazdu kwotę po 720,96 zł z tytułu tzw. bezspornej części odszkodowania. Jednocześnie, w treści decyzji wskazano, że należność tę można podjąć w najbliższej placówce Banku (...) w ciągu 14 dni od daty pisma. Ponadto, ubezpieczyciel złożył dyspozycję realizacji zlecenia wypłaty części odszkodowania przysługującej K. S. za pośrednictwem usługi (...) znajdującej się w ofercie Banku (...) S.A. Z przedstawionego do akt niniejszej sprawy dokumentu w postaci potwierdzenia wykonanej operacji bankowej wynika co najwyżej, że taka dyspozycja została zlecona przez dłużnika za pośrednictwem systemu bankowości internetowej (...) i od dnia 22 września 2017 roku istniała możliwość podjęcia kwoty 720,96 zł przez pozwaną.

25.  Nie oznacza to jednakże, że kwota ta została rzeczywiście podjęta przez pozwaną. Po pierwsze, udostępnienie środków pieniężnych w powyższy sposób nie jest równoznaczne np. z wpłatą na rachunek bankowy konkretnej osoby. Zwrócić należy uwagę, iż w treści przedstawionego dokumentu nie wskazano nawet numeru rachunku pozwanej, co jest o tyle zrozumiałe, że przedmiotowa usługa służy do wykonywania płatności na rzecz beneficjentów, którzy nie posiadają rachunku bankowego lub go nie udostępnili. Okoliczność tę podnosiły także pozwane w odpowiedzi na pozew. Dalej należy wskazać, że na przedstawionym przez ubezpieczyciela dokumencie brak jest także daty podjęcia spornej należności przez pozwaną, a także jakichkolwiek innych informacji świadczących o wypłacie środków na rzecz pozwanych. Po drugie, z zeznań pozwanych oraz świadka jednoznacznie wynika, że przedmiotowa należność nie została podjęta przez żadną z pozwanych. W ocenie Sądu, przedstawiony przez ubezpieczyciela dokument w połączeniu z zeznaniami pozwanych, przy braku jakichkolwiek dowodów przeciwnych, pozwalają na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków, że nie doszło do przesunięcia majątkowego pomiędzy majątkiem dłużnika a majątkami pozwanych, które nosiłoby cechy bezpodstawnego wzbogacenia.

26.  Jednocześnie należało mieć na względzie treść art. 512 k.c., zgodnie z którym dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. W świetle powołanego przepisu ewentualna zapłata przez dłużnika bezpośrednio do rąk cedenta po zawiadomieniu o cesji wierzytelności na rzecz cesjonariusza jest bezskuteczna względem tego ostatniego ( vide: postanowienie SN z dnia 4 grudnia 2018 roku, IV CSK 221/18, L.).

27.  W rozpatrywanym przypadku nie ulega wątpliwości, że dłużnik został zawiadomiony o przelewie, o czym świadczy zarówno treść załączonego do pozwu pisma z dnia 31 sierpnia 2017 roku, jak również zeznania pozwanych. K. S. wskazała, że zawiadomienia ubezpieczyciela o cesji dokonała za pomocą serwisu internetowego (...). Zresztą o tym, że ubezpieczyciel miał wiedzę o cesji świadczy fakt, że pozostała kwota odszkodowania została wypłacona na rzecz powoda, co podniesiono w pozwie. Zatem w okolicznościach niniejszego przypadku nawet gdyby pozwane podjęły sporną kwotę z konta „autowypłaty”, to wobec wcześniejszego zawiadomienia dłużnika o przelewie, zapłata nie odniosłaby skutku wobec powoda i nie doszłoby do wygaśnięcia zobowiązania dłużnika w tej części.

28.  Mając zatem na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności – na podstawie art. 405 k.c. a contrario – powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 §1 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejszy spór powoda na rzecz każdej z pozwanych kwoty po 287 zł, na które składa się opłata za czynności fachowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w stawce minimalnej (270 zł), zgodnie z §2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.