Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Protokolant:

sędzia Aneta Ineza Sztukowska starszy sekretarz sądowy Ewa Andryszczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2024 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) 1 (...) z siedzibą w K.

przeciwko M. K. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  tytułem zwrotu kosztów procesu zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 5.417,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia kosztowego do dnia zapłaty.

sędzia Aneta Ineza Sztukowska

Sygn. akt I. C. 890/24

UZASADNIENIE

Powód P. 1(...)z siedzibą w K. wystąpił przeciwko M. K. (2) z pozwem o zapłatę kwoty 154.297,46 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według zmiennej stopy procentowej stanowiącej dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych (tj. odsetkami maksymalnymi za opóźnienie) od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Jednocześnie powód domagał się zasądzenia od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 23.02.2021 r. pozwana zaciągnęła zobowiązanie względem poprzednika prawnego powoda w postaci umowy pożyczki nr (...). Na jej podstawie pozwana zobowiązała się do terminowej spłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz powoda. W związku z nienależytym wykonywaniem przez pozwaną zaciągniętego zobowiązania umownego (brak terminowego uregulowania wpłat), skutkującym naruszeniem warunków wymienionej umowy, zadłużenie powstałe na tle jej realizacji, zostało postawione w stan pełnej wymagalności. W konsekwencji, pozwana została wezwana do spłaty wymagalnego zadłużenia pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwanie do zapłaty nie odniosło oczekiwanego skutku. Powód wyjaśnił przy tym, że na dochodzą pozwem kwotę składają się pozycje następujące: 117.991,50 zł – kapitał pożyczki, 36.305,96 zł – odsetki.

Nakazem zapłaty z dnia 07 sierpnia 2024 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I. Nc. 35/24 Referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Suwałkach roszczenie powoda uwzględnił w całości.

Od orzeczenia powyższego, w przepisanym terminie, pozwana M. K. (2) wniosła sprzeciw, zaskarżając je w całości i domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Argumentując swoje stanowisko w sprawie pozwana podniosła następujące zarzuty przeciwko żądaniu pozwu:

1)  zarzut nieważności umowy cesji wierzytelności, w oparciu o którą powód nabył wierzytelność wobec pozwanej, wywodzony z faktu braku umocowania pełnomocnika powoda oraz zbywcy wierzytelności do zawarcia takiej umowy,

2)  zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powoda, wywodzony z faktu nie ujęcia w jej treści ceny, a więc warunku przedmiotowo istotnego umowy sprzedaży (art. 155 § 1 k.c. i art. 535 k.c.),

3)  zarzut bezskuteczności umowy cesji wierzytelności, w oparciu o którą powód nabył wierzytelność wobec pozwanej, wywodzony z faktu przedłożenia przez powoda niewiarygodnego dowodu nabycia wierzytelności w postaci wyciągu z załącznika do umowy cesji (niepodpisanego przez strony umowy i stanowiącego jedynie fragment większej całości o bliżej nieokreślonej treści),

4)  zarzut nieważności, względnie bezskuteczności umowy cesji wierzytelności, w oparciu o którą powód nabył wierzytelność wobec pozwanej, wywodzony z faktu niedostatecznego i niejednoznacznego zindywidualizowania wierzytelności nią objętych,

5)  zarzut nieważności umowy cesji wierzytelności, w oparciu o którą powód nabył wierzytelność wobec pozwanej, w związku z ubezpieczeniem w niej przewidzianym – wobec braku uprawnień osób, które ją podpisały w imieniu zakładu ubezpieczeń, o jakich mowa w art. 2, 8 i 9 ustawy z dnia 22 maja 2023 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1450) /obecnie art. 3 § 1 pkt 14 i 15 oraz art. 19 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r, o dystrybucji ubezpieczeń – j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2210/,

6)  zarzut nieważności umowy cesji, w oparciu o którą powód nabył wierzytelność wobec pozwanej - z uwagi na nieważność umowy ubezpieczenia stanowiącej immanetną część umowy pożyczki wobec braku uprawnień osób, które ją podpisały w imieniu zakładu ubezpieczeń, o jakich mowa w art. 2, 8 i 9 ustawy z dnia 22 maja 2023 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1450) /obecnie art. 3 § 1 pkt 14 i 15 oraz art. 19 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r, o dystrybucji ubezpieczeń – j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2210/,

7)  zarzut abuzywności umowy pożyczki w zakresie zapisów tyczących się umowy ubezpieczenia, prowizji i zmiennego oprocentowania,

8)  zarzut sprzeczności z zasadami współżycia społecznego zapisów tyczących się umowy ubezpieczenia, prowizji i zmiennego oprocentowania,

9)  zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki z uwagi na niespełnienie przesłanek wypowiedzenia przewidzianych w umowie, regulaminie stanowiącym jej integralną część oraz art. 75 c Prawa bankowego,

10)  zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki z uwagi na brak umocowania osobę je podpisującą do dokonywania tego typu czynności,

11)  zarzut sankcji kredytu darmowego, wynikającej z art. 45 ust. 2 o kredycie konsumenckim, oparty na błędnym określeniu w umowie pożyczki (...), spowodowany doliczeniem do sumy podlegającej oprocentowaniu kosztów pożyczki, a to prowizji i ubezpieczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 23.02.2021 r., w oparciu o umowę nr (...),(...) F. S. w G. (zwana dalej pożyczkodawcą) udzieliła M. K. (1) – członkowi tejże Kasy (pozwaną) pożyczki gotówkowej z przeznaczeniem na spłatę następujących zobowiązań finansowych pozwanej:

a)  600,00 zł – na rachunek (...) w (...)

b)  40.343,00 zł – na rachunek (...) w S.

c)  472,00 zł na rachunek (...) w Banku (...)

d)  4.074,00 zł na rachunek (...) w T.

e)  5.353,62 zł na rachunek (...) w (...)

f)  4.812,00 zł na rachunek (...) w S..

W umowie pożyczki wskazano, że zostaje ona zawarta na okres od 23.02.2021 r. do 12.02.2030 r. oraz że kwota pożyczki wynosi 127.100,00 zł, zaś całkowita kwota pożyczki – 94.469,55 zł. W umowie pożyczki wskazano też, że całkowita kwota pożyczki nie obejmuje kredytowanych przez pożyczkodawcę kosztów pożyczki, wśród których znalazły się: prowizja w wysokości 12.506,64 zł, wpisowe i udział w (...) w wysokości 2,00 zł, opłata za przelew pożyczki na kontro zewnętrzne w wysokości 146,96 zł, opłata za przelew składki ubezpieczeniowej w wysokości 79,59 zł, składka ubezpieczeniowa w wysokości 19.895,26 zł. I wreszcie, w umowie pożyczki wskazano, że rzeczywista stopa oprocentowania ( (...)) wynosi 16,09%, całkowita kwota do zapłaty w dniu zawarcia umowy - 173.240,11 zł, szacunkowy całkowity koszt pożyczki - 78.770,56 zł, zaś szacunkowa wartość odsetek wynosi 46.140,11 zł.

Prowizja określona w umowie pożyczki z dnia 23.02.2021 r. stanowiła ekwiwalent za dokonanie czynności wykonanych przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki pozwanej. Obejmowała ona: prowizję dla pośrednika ponoszoną przez pożyczkodawcę zgodnie z umową pośrednictwa finansowego (11.350,03 zł), opłatę za uzyskanie raportu BIK ponoszoną przez pożyczkodawcę (6,27 zł), opłatę za skorzystanie z raportów (...) ponoszoną przez pożyczkodawcę (0,98 zł, koszty pośrednie związane z udzieleniem pożyczki takie jak koszt utrzymania pracowników, systemów informatycznych itp.

Zabezpieczenie pożyczki, o której mowa powyżej, stanowił weksel in blanco oraz cesja praw z ubezpieczenia indywidualnego (...) (...) 2021-02-23, do którego pozwana przystąpiła w dniu 23.02.2021 r. i które obowiązywać miało w okresie od 24.02.2021 r. do 12.02.2030 r. (a zatem przez cały okres, na który zawarto umowę pożyczki). Suma ubezpieczenia wynosiła przy tym 127.100,00 zł, zaś jego zakresem objęte były zdarzenia w postaci całkowitej niezdolności do pracy powstałej w wyniku nieszczęśliwego wypadku, śmierci w następstwie nieszczęśliwego wypadku i śmierci w wyniku zawału serca lub udaru mózgu.

Pożyczka udzielona pozwanej w oparciu o umowę z dnia 23.02.2021 r. spłacona miała zostać wraz z należnymi odsetkami do dnia 12.02.2030 r., w 107 ratach miesięcznych płatnych bez wezwania do 12. dnia każdego miesiąca, w kwotach wskazanych w harmonogramie spłaty pożyczki, stanowiącym załącznik nr 1 do umowy.

Kwota pożyczki obejmująca całkowitą kwotę pożyczki i kredytowane koszty pożyczki podlegać miała przy tym oprocentowaniu według zmiennej stopy procentowej (odsetki umowne) ustalanej przez Zarząd pożyczkodawcy, wynoszącej w dniu zawarcia umowy 7,20% w skali roku. W umowie zastrzeżono przy tym, że zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na należność pożyczkodawcy z tytułu pożyczki, w tym na całkowity koszt pożyczki oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych. Zmiana rocznej stopy oprocentowania następować miała raz na kwartał kalendarzowy, w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy referencyjnej NBP (w § 2 pkt 6 regulaminu stanowiącego integralną część umowy pożyczki zdefiniowanej jako stopa oprocentowania służąca za podstawę ustalenia oprocentowania pożyczki/kredytu odnosząca się do minimalnego oprocentowania podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP, ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej i ogłaszana w Dzienniku Urzędowym NBP), w zakresie oraz w kierunku, w jakim wysokość tej stopy uległa zmianie i o wartość równą zmianie, o ile nastąpiła w okresie obowiązywania umowy i przy zastrzeżeniu, że w całym okresie obowiązywania umowy minimalne oprocentowanie nie może być niższe niż 0,00%. W umowie zastrzeżono też, że maksymalna stopa procentowa (odsetki maksymalne) nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, stanowiących wysokość równą sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. W razie obniżenia wysokości odsetek maksymalnych w trakcie trwania umowy w ten sposób, że odsetki umowne byłyby od nich wyższe, pożyczkodawca dokonać miał obniżenia odsetek umownych do wysokości odsetek maksymalnych, a w przypadku ponownego podwyższenia wysokości odsetek maksymalnych na rzecz pożyczkodawcy zastrzeżono prawo do przywrócenia (podwyższenia) wysokości odsetek umownych w zakresie dopuszczalnym wysokością obowiązujących odsetek maksymalnych. W umowie przewidziano, że zarząd pożyczkodawcy zobowiązany jest podjąć stosowną uchwałę o ustaleniu stopy procentowej w pierwszym miesiącu następującym po kwartale kalendarzowym, w którym nastąpiły wyżej opisane zmiany wysokości stopy referencyjnej lub/i odsetek maksymalnych. Zmieniona stopa procentowa obowiązywać miała od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zarząd pożyczkodawcy podjął uchwałę o zmianie stopy procentowej, z tym zastrzeżeniem, że obniżenie wysokości odsetek umownych do wysokości odsetek maksymalnych nastąpi od dnia, w którym nastąpiła zmiana wysokości stopy referencyjnej NBP.

W przedmiotowej umowy pożyczki na rzecz pożyczkodawcy zastrzeżono prawo wypowiedzenia umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia po upływie okresu wypowiedzenia całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności – w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane oraz w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty opóźnionych rat w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Przystępując do ww. umowy pożyczki pozwana złożyła pisemne oświadczenie, że przed jej zawarciem otrzymała m.in. formularz informacyjny na trwałym nośniku oraz umowę, Regulamin, harmonogram spłaty pożyczki, tabelę prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, wzór dyspozycji spłaty pożyczki, wzór umowy przelewu wierzytelności, wszelkie informacje o podwyższonym ryzyku wnioskowanej pożyczki oraz jej niekorzystnym wpływie na możliwość realizacji większych wydatków, a ponadto wszelkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zawarcia umowy. Jednocześnie pozwana złożyła pisemne oświadczenie, że przed zawarciem umowy pożyczkodawca udzielił jej kompleksowych wyjaśnień dotyczących m.in. kosztów związanych z zawarciem umowy, ryzyka zmiany stopy procentowej, możliwości zmiany całkowitego koszty kredytu w przypadku zmiany tej stopy oraz zgłaszanych przez pozwaną wątpliwości, a także, że pożyczkodawca udostępnił jej ogólne warunki ubezpieczenia wraz z kartą produktu i informacją o produkcie ubezpieczeniowym, pełnomocnictwo od zakładu ubezpieczeń oraz dokument upoważniający do działania w imieniu agenta ubezpieczeniowego, informację agenta ubezpieczeniowego oraz minimalny zakres ochrony ubezpieczeniowej.

W dacie zawarcia umowy pożyczki szczegółowo opisanej powyżej, pozwana zatrudniona była na podstawie umowy o pracę w Zakładzie Usług (...) w E. jako robotnik gospodarczy.

(dowód: umowa pożyczki z dnia 23.02.2021 r. nr (...) k. 14-17v, deklaracja członkostwa k. 23-23v, harmonogram spłaty pożyczki k. 30-31, 32-32v, regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich (...) k. 36-37, wniosek o przyznanie pożyczki k. 153, załącznik do wniosku o przyznanie pożyczki k. 154-155v, umowa o pracę k. 163-164, umowa przelewu wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia k. 172-174, polisa indywidualnego ubezpieczenia (...) wraz z załącznikiem k. 174-177v, analiza potrzeb i wymagań klienta k. 178-178v, OWU oraz karta produktu indywidualnego ubezpieczenia (...) k. 179-183, wyliczenie składowych prowizji k. 108 niekwestionowane przez stronę pozwaną)

W wykonaniu ww. umowy pożyczki, dnia 23.02.2021 r., pożyczkodawca przelał na rachunek pozwanej kwotę 127.100,00 zł. Tego samego dnia, z ww. rachunku, pozwana uregulowała należności na rzecz wierzycieli wskazanych w umowie pożyczki oraz przelała na rachunek pożyczkodawcy kwotę 12.506,64 zł tytułem prowizji, kwotę 2,00 zł tytułem wpisowego i udziału w (...), kwotę 149,96 zł tytułem opłaty za przelew pożyczki na kontro zewnętrzne, kwotę 79,59 zł tytułem opłaty za przelew składki ubezpieczeniowej w wysokości kwotę 19.895,26 zł tytułem składki ubezpieczeniowej.

(dowód: zestawienie operacji z rachunku bankowego k. 28-28v, dyspozycja polecenie przelewu k. 156, oświadczenie dotyczące zobowiązań do spłaty k. 157-159, dyspozycja wypłaty k. 159-162)

Umowa pożyczki z dnia 23.02.2021 r. została następnie przez jej strony aneksowana w dniu 21.01.2022 r. Aneksem tym wydłużono czasokres spłaty pożyczki do dnia 12.08.2030 r.

(dowód: aneks z dnia 21.01.2022 r. k. 18-20)

Pismem z dnia 29.05.2023 r. pożyczkodawca wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki szczegółowo opisanej powyżej w terminie 14 dni roboczych od doręczenia wezwania, informując jednocześnie pozwaną o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od otrzymania pisma, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W wezwaniu tym zadłużenie określono na kwotę 3.542,00 zł, wskazując, iż obejmuje ono odsetki umowne oraz informując, że brak spłaty zaległości skutkować będzie wypowiedzeniem umowy pożyczki i postawieniem całego zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności. Przedmiotowe wezwanie podpisane zostało przez pełnomocnika zarządu – M. S., posiadającego stosowne upoważnienie do działania w imieniu pożyczkodawcy.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 29.05.2023 r. k. 24, kopia książki nadawczej k. 25-25v, pełnomocnictwo k. 66-67, pełnomocnictwo k. 170 i k. 171)

Pismem z dnia 26.09.2023 r., wobec niespłacania rat pożyczki w terminie i nieuregulowania zaległości mimo wezwania do zapłaty, pożyczkodawca wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z dnia 23.02.2021 r., z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia. Pismo to podpisane zostało przez pełnomocnika zarządu – M. S., posiadającego stosowne upoważnienie do działania w imieniu pożyczkodawcy. Zostało ono doręczone pozwanej dnia 29.09.2023 r. Zawierało pouczenie o możliwości złożenia przez pozwaną wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od daty jego doręczenia. W piśmie tym zadłużenie pozwanej określono na kwotę 10.626,00 zł, wskazując, iż obejmuje ona odsetki umowne.

(dowód: wypowiedzenie k. 21, zwrotne poświadczenie odbioru korespondencji k. 22-22v, pełnomocnictwo k. 170 i k. 171)

Do dnia 26.09.2023 r., tytułem spłaty pożyczki udzielonej dnia 23.02.2021 r., pozwana uiściła łącznie kwotę 24.611,62 zł.

(dowód: rozliczenie zadłużenia k. 104-104v)

Dnia 20 grudnia 2023 r. pożyczkodawca i powód zawarli umowę cesji wierzytelności, obejmującą m.in. wierzytelność przysługującą pożyczkodawcy w stosunku do pozwanej z tytułu umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. W imieniu pożyczkodawcy ww. umowę podpisali Ł. J. i T. M., zaś w imieniu powoda – R. S.. Wyżej wymienieni legitymowali się stosownymi umocowaniami do podpisania przedmiotowej umowy, a ich podpisy pod umową zostały poświadczone przez notariusza, w obecności którego zostały złożone.

(dowód: wyciąg z umowy cesji wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r. k. 9-13, pełnomocnictwo k. 111-111v oraz k. 112-113, k. 114-115 i k. 147-149, wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych k. 116-118, odpis z KRS k. 124-138, k. 139-146v i k. 150-152)

W piśmie z dnia 21 sierpnia 2024 r. pozwana złożyła wobec poprzednika prawnego powoda oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego a podstawie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim z uwagi na fakt, iż oprocentowanie umowne w umowie pożyczki z dnia 23.02.2021 r. naliczono za cały okres obowiązywania umowy od kwoty obejmującej również kredytowane koszty pożyczki, co skutkowało nieprawidłowym określeniem w tejże umowie (...) i wysokości prognozowanych odsetek.

(dowód: oświadczenie pozwanej k. 58-58v).

Następnie, pismem z dnia 26.04.2024 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty całego zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r., opiewającego na kwotę łączną 149.933,39 zł, w tym 117.991,50 zł – kapitał, 18.923,42 zł – odsetki umowne od kapitału kredytu i 13.018,47 zł – odsetki od zadłużenia przeterminowanego. Wezwanie to doręczono pozwanej dnia 06.05.2024 r. Okazało się ono jednak bezskuteczne.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 26.04.2024 r. k. 26-26v, zwrotne poświadczenie odbioru korespondencji k. 27-27v)

Sąd zważył, co następuje:

Poza sporem w sprawie niniejszej pozostawało, iż w dniu 23.02.2021 r. pozwana i (...) (...). S. w G. zawarli pożyczki gotówkowej. Spór w sprawie niniejszej dotyczył dwóch kwestii: 1) legitymacji czynnej powoda w związku z podniesieniem przez pozwaną zarzutu nieważności i bezskuteczności umowy cesji wierzytelności zawartej między powodem a pożyczkodawcą w dniu 20 grudnia 2023 r. i 2) zakresu odpowiedzialności pozwanej z tytułu ww. umowy pożyczki w związku z podniesieniem przez pozwaną zarzutu abuzywności określonych zapisów tejże umowy oraz zarzutu sankcji kredytu darmowego, jak też zarzutu bezskuteczności wypowiedzenia przedmiotowej umowy pożyczki.

Pierwszą z ww. kwestii spornych rozstrzygnąć należało, zdaniem Sądu, na korzyść strony powodowej.

Z treści art. 509 § 1 kc wynika, iż wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby to się ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. O ważnej i skutecznej umowie cesji wierzytelności można zatem mówić (co do zasady) wówczas gdy dotyczy ona wierzytelności już istniejącej i gdy powyższa czynność prawna nie sprzeciwia się obowiązującym przepisom, umowie łączącej dłużnika i zbywcę wierzytelności lub właściwości zobowiązania, z którego wierzytelność będąca przedmiotem przelewu wynika. W ocenie Sądu, umowa cesji wierzytelności zawarta przez (...) S. w G. a powodem w dniu 20 grudnia 2023 r. była zarówno ważna, jak i skuteczna.

W pierwszej kolejności zauważenia wymaga, że ani przepisy ustawy, ani treść umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r., ani wreszcie właściwość tejże umowy nie zabraniają cesji wierzytelności wynikających z umowy pożyczki. W tej sytuacji, umowę przelewu wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r. uznać należało za co do zasady dopuszczalną.

Dalej, odnosząc się do zarzutów pozwanej, zmierzających do wykazania nieważności/bezskuteczności ww. umowy przelewu wierzytelności z uwagi brak umocowania osób ją podpisujących (w tym w zakresie umowy ubezpieczenia stanowiącej immanentną część umowy pożyczki) wskazać należy, że są one bezzasadne. W toku postępowania, właśnie wobec podniesienia przez pozwaną tychże zarzutów, powód przedłożył bowiem dokumenty wykazujące owo umocowanie w sposób bezsporny i niewątpliwy (vide: pełnomocnictwo k. 111-111v oraz k. 112-113, k. 114-115, k. 147-149 i 170-171, wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych k. 116-118, odpis z KRS k. 124-138, k. 139-146v i k. 150-152).

Podobnie, jako bezzasadne, ocenić należało zarzuty pozwanej tyczące się nieważności/bezskuteczności umowy cesji wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r. z uwagi na niedostateczne i niejednoznaczne zindywidualizowanie wierzytelności nią objętych, w tym nieokreślenie ceny sprzedaży wierzytelności. Wskazać w tym miejscu należy, że po myśli art. 510 § 1 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Wierzytelność w umowie cesji musi być odpowiednio skonkretyzowana, tak aby nie zachodziły wątpliwości co do zakresu przedmiotowego tejże umowy. Przy czym wystarczą tu jakiekolwiek dane pozwalające na ustalenie (zindywidualizowanie) wierzytelności będącej przedmiotem przelewu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2018 r. w sprawie VII AGa 339/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 sierpnia 2019 r. w sprawie I ACa 292/19). Przenosząc powyższe na grunt sprawy niniejszej, zauważyć godzi się, że w § 4.1 ww. umowy cesji wskazano, iż przedmiotem tejże umowy są wierzytelności wynikające z umów kredytów i pożyczek zawieranych w toku prowadzonej przez (...). S. w G. działalności oraz ze świadczeń nienależnie wypłaconych dłużnikom, jak też wynikające z orzeczeń sądowych zasądzających na rzecz (...) S. w G. świadczenia pieniężne wraz z zabezpieczeniami w zamian za zapłatę wynagrodzenia. Z treści § 4.2 rzeczonej umowy cesji wynika z kolei, że wśród zbywanych wierzytelności znalazła się m.in. wierzytelność przysługująca (...) S. w G. wobec pozwanej z tytułu umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. nr (...). Takie zapisy umowy z dnia 20 grudnia 2023 r. niewątpliwie, zdaniem Sądu, uprawniają do przyjęcia wniosku, że umowa ta dostatecznie konkretyzuje jakie wierzytelności stanowią jej przedmiot, a w szczególności, że jej zakresem objęta jest także wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. nr (...) zawartej przez pozwaną i (...). S. w G., z której powód wywodził roszczenie w sprawie niniejszej. Dostrzega Sąd przy tym, że do akt sprawy niniejszej powód załączył nie całą umowę przelewu wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r., a jedynie wyciąg z niej, oraz, że § 4.2 stanowi jedynie fragment całości tegoż zapisu ww. umowy. Nie podważa to jednak wniosków skonkludowanych powyżej. Na potrzeby rozpoznawania sprawy niniejszej zbędnym było zapoznawania się przez Sąd z pełną (i zapewne obszerną) listą wierzytelności stanowiących przedmiot ww. umowy; wystarczającym było przedstawienie fragmentu tejże umowy odnoszącego się do obowiązków pozwanej (notabene poświadczonego za zgodność z oryginałem przez adwokata reprezentującego powoda, co – z mocy art. 129 § 2 i 3 k.p.c. – nakazuje przyjąć, iż odpis dokumentu jest zgodny z oryginałem, a ponadto że samo poświadczenie jest prawdziwe – por. T. Szanciło (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–458 ^{( 16)}. Tom I. Wyd. 2, Warszawa 2023, uwagi do art. 129 k.p.c., teza 6). Temu obowiązkowi powód niewątpliwie zadośćuczynił. Jeśli z kolei chodzi o akcentowaną przez pozwaną kwestię niewskazania w umowie cesji wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r. ceny, to zauważyć trzeba, że z treści wyciągu z ww. umowy złożonego do akt bezspornie wynika, iż została ona jednak w umowie tej uregulowana – w §5. Co prawda, szczegółowe zapisy przedmiotowej umowy w tym zakresie nie zostały w wyciągu ujawnione (co jest zrozumiałe z uwagi na tajemnicę handlową), ale nie dyskwalifikuje to mocy dowodowej wspomnianej wyciągu. Skoro bowiem został on potwierdzony za zgodność z oryginałem przez adwokata reprezentującego powoda w sprawie niniejszej, to przyjąć należy, że zapisy regulujące cenę nabycia w umowie cesji rzeczywiście się znajdują (vide: cyt. uprzednio komentarz T. S., por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2023 r. w sprawie II CSKP 2017/22). Wystarczy to dla przyjęcia, że wszystkie przedmiotowo istotne elementy umowa ta posiada.

Przy uwzględnieniu wszystkiego powyższego, jak wskazano wcześniej, umowę przelewu wierzytelności z dnia 20 grudnia 2023 r. uznać należało za ważną i skuteczną, a zarzuty pozwanej tyczące się braku legitymacji czynnej po stronie powoda – za chybione.

Przechodząc zaś już do oceny żądania pozwu w kontekście zarzutów podniesionych przez pozwaną co do samej umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r., tyczących się sprzeczności części jej zapisów z zasadami współżycia społecznego tudzież ich abuzywnego charakteru, w pierwszej kolejności zauważyć należy, że przepisy prawa konsumenckiego (art. 385 ¹ k.c. i nast.) mają charakter wyprzedzający w stosunku do art. 58 § 2 k.c. Stąd też oceny tych zarzutów dokonywać należy właśnie w aspekcie art. 385 ¹ k.c. i nast. a nie art. 58 § 2 k.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 października 2024 r. w sprawie I CSK 2546/23).

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga przy tym zachowania formy dokumentowej (art. 720 § 2 k.c.) Biorąc pod uwagę treść powyższych regulacji stwierdzić należało, że umowa zawarta przez pozwaną i poprzednika prawnego powoda niewątpliwie spełniała wymogi umowy pożyczki (k. 28-28v), do której z mocy art. 3 ust. 1 i 2 a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1723) zastosowanie znajdują także przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (o czym szerzej mowa będzie w dalszej części uzasadnienia).

W zaistniałym stanie rzeczy ocenić należało, czy umowa ta – zgodnie z twierdzeniami pozwanej – zawiera klauzule abuzywne.

Wstępnie zauważyć godzi się, że w stosunku zobowiązaniowym wynikającym z umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. poprzednikowi prawnemu powoda niewątpliwie przysługiwał status przedsiębiorcy. Podmiot ten udzielił bowiem pozwanej pożyczki w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej (por. art. 43 ¹ k.c.). Z kolei pozwanej w ww. stosunku zobowiązaniowym, zdaniem Sądu, przysługiwał status konsumenta. Okoliczności sprawy niniejszej nie wskazują bowiem, by w dacie zawierania umowy pożyczki pozwana prowadziła działalność gospodarczą (pracowała na podstawie umowy o pracę jako robotnik gospodarczy), a samą pożyczkę zaciągnęła celem zaspokojenia swych potrzeb konsumpcyjnych i spłatę innych zobowiązań – nie była to zatem czynność związana z jej działalnością zawodową (por. art. 22 ¹ k.c.).

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W konsekwencji, aby doszło do powstania przewidzianego w przepisie wyższym skutku, tj. niezwiązania konsumenta określonymi postanowieniami umownymi, spełnionych musi zostać kilka przesłanek.

I tak, po pierwsze, dane postanowienie umowne nie może być indywidualnie uzgodnione między stronami. Taka właśnie sytuacja zaistniała w sprawie niniejszej. Wprawdzie pozwana nie stawiła się na rozprawę w dniu 25.11.2024 r. (pomimo wezwania), uniemożliwiając odebranie od niej zeznań w tym zakresie (a przynajmniej wyjaśnień informacyjnych), to jednak pamiętać należy, że – zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. – ciężar wykazania, że warunki umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. zostały z pozwaną indywidualnie uzgodnione spoczywał na powodzie. Tymczasem na poparcie tej okoliczności (przez pozwaną negowanej, a zatem spornej), powód nie przedstawił żadnego dowodu. Oznacza to, że obowiązkowi dowodowemu wynikającemu z art. 385 ¹ § 4 k.c., powód nie sprostał. Z takim wnioskiem koresponduje też stanowisko wyrażone przez (...) w wyroku z dnia 30 maja 2024 r. w sprawie C-176/23, zgodnie z którym negocjowany charakter warunku znajdującego się w umowie kredytu, zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, nie może opierać się na zwykłym domniemaniu, bez wykazania, że w rzeczywistości konsument mógł negocjować ten warunek, i w ten sposób mieć wpływ na jego treść.

Po drugie, kwestionowane postanowienia umowne muszą kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przez działanie wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego - rozumie się przy tym w judykaturze wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku; rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza zaś nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy. Ocena rzetelności określonego postanowienia wymaga zatem rozważenia indywidualnego rozkładu obciążeń, kosztów i ryzyka, jakie wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadania jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone. Jeżeli konsument byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia nie było, należy przyjąć, że ma ono charakter nieuczciwy. Przy powyższej ocenie założeniem powinno przy tym być, że to konsument ma być głównym beneficjentem rywalizacji między przedsiębiorcami. Istotą dobrych obyczajów jest bowiem szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

Analizując kwestionowane przez pozwaną zapisy umowy pożyczki, tyczące się klauzuli zmiennego oprocentowania (pkt 7 umowy), prowizji (pkt 19 ppkt a umowy) i ubezpieczenia (pkt 24 ppkt b w zw. z pkt 19 ppkt b umowy) Sąd doszedł do przekonania, iż nie można im przypisać charakteru abuzywnego.

Rozwijając powyższe zauważyć należy, że wszystkie ww. zapisy sformułowane zostały w sposób jednoznaczny, precyzyjny i nie budzący wątpliwości dla dostatecznie uważnego i rozsądnego konsumenta. I tak, w przypadku prowizji i ubezpieczenia w umowie pożyczki wprost wskazano ich wysokość wyrażoną sumą pieniężną (odpowiednio: 12.506,64 zł i 19.895,26 zł). W przypadku oprocentowania zmiennego zaś jasno wskazano jego wysokość na datę zawarcia umowy (7,20% w skali roku) oraz przesłanki warunkujące zmianę jego wysokości i tryb transportowania tych zmian do stosunku zobowiązaniowego łączącego pożyczkodawcę i pożyczkobiorcę (decyzja zarządu pożyczkodawcy podejmowana raz na kwartał kalendarzowy w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy referencyjnej NBP (w § 2 pkt 6 regulaminu stanowiącego integralną część umowy pożyczki zdefiniowanej jako stopa oprocentowania służąca za podstawę ustalenia oprocentowania pożyczki/kredytu odnosząca się do minimalnego oprocentowania podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP, ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej i ogłaszana w Dzienniku Urzędowym NBP) o wartość równą zmiany stopy referencyjnej NBP, przy maksymalnym pułapie limitowanym wysokością dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, czyli wysokością odsetek maksymalnych określonych przez art. 481 § 2 k.c., z obowiązkiem niezwłocznego poinformowania pożyczkobiorcy o powyższym w miejscu prowadzenia działalności przez pożyczkodawcę, na stronie internetowej pożyczkodawcy oraz na trwałym nośniku). W realiach sprawy niniejszej przyjąć przy tym należało, że poprzednik prawny powoda wywiązał się należycie z obowiązku informacyjnego tyczącego się zapisów umowy uważanych przez pozwaną za abuzywne, spoczywających na nim z mocy art. 13 ust. 1 i art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Pomijając już bowiem klarowną treść owych zapisów (co wykazano powyżej), mieć należy na względzie, że z zawartego w umowie pożyczki oświadczenia pozwanej wynika, iż zostały jej przekazane wszelkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zawarcia umowy i wszelkie informacje o podwyższonym ryzyku wnioskowanej pożyczki oraz jej niekorzystnym wpływie na możliwość realizacji większych wydatków pozwanej oraz kompleksowe informacje dotyczące kosztów związanych z zawarciem umowy, ryzyka zmiany stopy procentowej oraz możliwości zmiany całkowitego kosztu kredytu w przypadku zmiany tej stopy i zgłaszanych przez pozwaną wątpliwości. Nadto, z oświadczenia pozwanej także zawartego w umowie pożyczki wynika, iż przed zawarciem umowy otrzymała ona od pożyczkodawcy formularz informacyjny na trwałym nośniku, tekst umowy wraz z załącznikami w postaci regulaminu, harmonogramu pożyczki, tabeli prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów, oświadczenia o odstąpieniu od umowy, wzór dyspozycji spłaty pożyczki, wzór umowy przelewu wierzytelności, ogólne warunki ubezpieczenia wraz z kartą produktu i informacją o produkcie ubezpieczeniowym, informację agenta ubezpieczeniowego i minimalny zakres ochrony ubezpieczeń. Jakkolwiek Sąd podziela prezentowany w orzecznictwie pogląd (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2024 r. w sprawie I CSK 3526/23), iż w celu zrealizowania przez podmiot udzielający profesjonalnie pożyczek/kredytów obowiązków informacyjnych co do ryzyka związanego z zawarciem danej umowy nie jest wystarczające wskazanie w umowie, że ryzyko to ponosi pożyczkobiorca/kredytobiorca oraz odebranie od niego pożyczkobiorcy/kredytobiorcy standardowej treści oświadczenia, iż został poinformowany o takim ryzyku, to – w realiach sprawy niniejszej – nie sposób było go recypować. Wobec treści przywołanych wyżej oświadczeń sygnowanych przez pozwaną, uznanie, iż przed ich podpisaniem poprzednik prawny powoda w sposób jednoznaczny i zrozumiale nie unaocznił pozwanej ryzyka związanego z zaciągnięciem umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. (w szczególności w zakresie klauzuli zmiennego oprocentowania) wymagało inicjatywy dowodowej ze strony pozwanej. (...) taka miejsca zaś nie miała. Poza ogólnymi twierdzeniami w powyższym zakresie, żadnego dowodu na ich poparcie pozwana nie przedstawiła. Co więcej, pozwana nie stawiła się na rozprawę w dniu 25.11.2024 r., na którą prawidłowo wezwano ją celem przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. Tym samym uniemożliwiła ona Sądowi zweryfikowanie m.in. ww. okoliczności.

Skoro wskazywane przez pozwaną zapisy pkt 7 umowy (tyczące się klauzuli zmiennego oprocentowania) sformułowane zostały w sposób jednoznaczny i przy należytym dochowaniu przez poprzednika prawnego obowiązku informacyjnego, to zapisów tych nie można ocenić jako abuzywne. Zapisy tyczące się klauzuli zmiennego oprocentowania stanowią bowiem świadczenie główne albowiem określają wynagrodzenie należne pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki (art. 385 ¹ § 1 k.c., zdanie drugie). Takie zapisy zaś w ogóle nie podlegają badaniu pod kątem spełnienia przesłanek z art. 385 ¹ § 1 k.c. (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2024 r. w sprawie I CSK 3177/23).

Badaniu takiemu poddać można było natomiast zapisy umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. tyczące się prowizji (pkt 19 ppkt a umowy) i ubezpieczenia (pkt 24 ppkt b w zw. z pkt 19 ppkt b umowy). Jakkolwiek bowiem sformułowane zostały w sposób jednoznaczny i przy należytym dochowaniu przez poprzednika prawnego obowiązku informacyjnego, to nie odnoszą się one do świadczeń głównych stron. Stanowią one bowiem pozaodsetkowe koszty kredytu (por. wyrok (...) w z dnia 26 marca 2020 r. w sprawie C-779/18).

Podzielając pogląd wyrażony przez (...) w wyroku z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie C-321/22, zaakcentować należy, że artykuł 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE L z 1993 r., Nr 95, s. 29) należy interpretować w ten sposób, że: o ile badanie ewentualnie nieuczciwego charakteru warunku dotyczącego pozaodsetkowych kosztów umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie jest wykluczone na podstawie art. 4 ust. 2 tej dyrektywy w związku z jej art. 8, nieuczciwy charakter takiego warunku może zostać stwierdzony przy uwzględnieniu okoliczności, że przewiduje on zapłatę przez konsumenta kosztów lub prowizji w kwocie rażąco nieproporcjonalnej do świadczonej w zamian usługi. Ocena abuzywności postanowień umownych, które odnoszą się do pozaodsetkowych kosztów kredytu, powinna być zatem dokonana pod kątem ich ekwiwalentności w stosunku do poniesionych przez kredytodawcę kosztów.

Przenosząc powyższe na grunt sprawy niniejszej zauważyć trzeba, że prowizja zastrzeżona na rzecz poprzednika prawnego powoda wynosiła ok. 13% całkowitej kwoty pożyczki (bez kredytowanych kosztów pożyczki) i ok. 10% całkowitej kwoty pożyczki powiększonej o kredytowane koszty pożyczki. W ocenie Sądu tak ukształtowana prowizja nie jest wygórowana. Pomijając już bowiem koszty ponoszone przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki, wskazane w piśmie jak na k. 108 i przez pozwaną nie zanegowane (prowizja dla pośrednika ponoszona przez pożyczkodawcę zgodnie z umową pośrednictwa finansowego, opłata za uzyskanie raportu BIK ponoszona przez pożyczkodawcę, opłata za skorzystanie z raportów (...) ponoszona przez pożyczkodawcę, koszty pośrednie związane z udzieleniem pożyczki takie jak koszt utrzymania lokalu pracowników, systemów informatycznych), trzeba mieć na względzie, że przedmiotowa pożyczka – zdaniem Sądu – zaliczana musiała być do transakcji o podwyższonym ryzyku. Pozwana zawarła ją bowiem m.in. celem spłaty uprzednio zaciągniętych pożyczek/kredytów w innych instytucjach finansowych, których rozmiar był znaczny (łącznie ponad 55.000,00 zł). Ta okoliczność również musiała mieć znaczenie dla określenia wysokości prowizji. W tej sytuacji nie da się, zdaniem Sądu, przyjąć, że przedmiotowa prowizja skutkowała nieusprawiedliwioną dysproporcją praw i obowiązków pozwanej jako konsumenta (na jej niekorzyść), stanowiąc jednocześnie zawoalowane wynagrodzenie pożyczkodawcy, którego funkcję powinny pełnić przewidziane w umowie odsetki. Tylko to pozwalałaby zakwalifikować zapisy umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. tyczące się prowizji jako klauzulę abuzywną.

Analogiczne wnioski wysnuć należy w kwestii zapisów umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. tyczących się ubezpieczenia. Oczywiście dostrzega Sąd, że składka z tytułu tego ubezpieczenia była relatywnie wysoka (19.895,26 zł). Pamiętać jednak należy, że choć składka ta miała być płatna jednorazowo (i tak została uiszczona), to została ona skredytowana pozwanej przez poprzednika prawnego powoda w ramach przedmiotowej umowy pożyczki. Oznacza to, że pozwanej nie postawiono w niekorzystnej sytuacji, niejako zmuszającej ją do uregulowania składki z własnych środków (lub skredytowanych przez inną instytucję finansową). Mieć też trzeba na uwadze, że wspomniana składka ubezpieczeniowa dotyczyła długiego, bo wynoszącego 107 miesięcy okresu (niemal 9 lat). W ujęciu miesięcznym, w całym okresie ubezpieczenia, składka ta wynosiłaby zatem ok. 186,00 zł, co – zważając na szeroki zakres ubezpieczenia (obejmujący całkowitą niezdolności do pracy powstałą w wyniku nieszczęśliwego wypadku, śmierć w następstwie nieszczęśliwego wypadku i śmierć w wyniku zawału serca lub udaru mózgu) oraz sumę ubezpieczenia obejmującą całe zobowiązanie pozwanej z tytułu umowy pożyczki, a więc adekwatną do poziomu zadłużenia i pozwalającą na pełne jego pokrycie w wypadku ziszczenia się zdarzenia objętego ubezpieczeniem – nie prowokuje do wniosku o jej wygórowaniu. W tej sytuacji nie da się, zdaniem Sądu, przyjąć, że zapisy umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. tyczące się ubezpieczenia skutkowały nieusprawiedliwioną dysproporcją praw i obowiązków pozwanej jako konsumenta (na jej niekorzyść), stawiając jednocześnie poprzednika prawnego powoda (jako cesjonariusza praw z ubezpieczenia) w uprzywilejowanej sytuacji.

W zaistniałej sytuacji rozważyć pozostało już tylko argumenty strony pozwanej tyczące się sankcji kredytu darmowego. Do umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. zastosowanie znajdują bowiem przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1723). Wynika to z treści art. 3 tejże ustawy, zgodnie z którym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę kredytu (art. 3 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy), zaś przez umowę kredytu konsumenckiego rozumie się umowę o kredyt (i odpowiednio: pożyczkę) w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca (i odpowiednio: pożyczkodawca) w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi (art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy).

Po myśli art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-39c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie powyższe wygasa przy tym po upływie roku od dnia wykonania umowy (art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim).

Jak wynika z oświadczenia pozwanej z dnia 21 sierpnia 2024 r. o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, podstawą do złożenia przez nią tego oświadczenie było nieprawidłowe określenie w umowie pożyczki z dnia 23.02.2021 r. wysokości (...) (wynikające z naliczenia oprocentowania za cały okres obowiązywania umowy od kwoty obejmującej również kredytowane koszty pożyczki) i wysokości prognozowanych odsetek. Zdaniem Sądu, podstawa ta rzeczywiście istniała, a oświadczenie złożone przez pozwaną było skuteczne.

Zgodnie z art. 5 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim, rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) jest to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Z kolei całkowity koszt kredyt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim). Całkowita kwota kredyt zaś to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy (art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim). Całkowitą kwotę kredytu odróżnić przy tym należy od całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, która stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8 ustawy o kredycie konsumenckim).

Obowiązek określenia w umowie, do której zastosowanie znajdują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (a więc i umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r.), rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) oraz całkowitej kwoty do zapłaty (w tym wysokości odsetek umownych) przez konsumenta ustalanej w dniu zawarcia takiej umowy wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia wynika z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. W kontekście art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim zauważenia jednak wymaga, że zadość powyższemu obowiązkowi – zdaniem Sądu – czyni jedynie prawidłowe wskazanie ww. informacji w umowie kredytu/pożyczki, a nie informacji jakiejkolwiek (celem formalnego spełnienia wymogu z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim), w tym również stanowiącej odzwierciedlenie wadliwego obliczenia przez kredytodawcę/ pożyczkodawcę rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta (w tym wysokości odsetek umownych). Takie rozumowanie koreluje z przedkontraktowym obowiązkiem informacyjnym spoczywającym na kredytodawcy/pożyczkodawcy na mocy art. 13 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, celem którego jest zapewnienie kredytobiorcy/pożyczkobiorcy pozycji umożliwiającej dokonanie pełnej oceny zaproponowanego produktu finansowego, w tym w zakresie konsekwencji ekonomicznych dla kredytobiorcy/ pożyczkobiorcy. Przyjęcie, iż nieprawidłowe, ale jednak wskazanie w umowie kredytu/pożyczki wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta spełnia kryteria z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim prowadziłoby do sytuacji, w której kredytodawca/pożyczkodawca mógłby określić wyżej wymienione wartości całkowicie dowolnie (w tym potencjalnie korzystnie dla kredytobiorcy/pożyczkobiorcy), zafałszowując rzeczywiste warunki umowy kredytu/pożyczki (uniemożliwiając jednocześnie konsumentowi dokonanie pełnej oceny zaproponowanego produktu finansowego) i nie narażając się w ten sposób na żadne konsekwencje, w tym zwłaszcza sankcję kredytu darmowego. Czyniłoby to zapisy art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim iluzorycznymi (por. też P. Mikłaszewicz, K. Pacuła (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024, uwagi do art. 45, T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz wyd. III, uwagi do art. 45).

Przenosząc powyższe na grunt sprawy niniejszej zauważyć należy, że w umowie pożyczki z dnia 23.02.2021 r. rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) określona została na poziomie 16,09%. Z kolei z zapisów pkt 5 umowy wynika, że całkowita kwota do zapłaty przez pozwaną wynosi 127.100,00 zł, a z pkt 7 i pkt 19 oraz pkt 7 i pkt 24 przedmiotowej umowy - że całkowity koszt pożyczki wynosi 78.770,56 zł i obejmuje kredytowaną prowizję (12.506,64 zł), kredytowane koszty ubezpieczenia (19.895,26 zł), kredytowane wpisowe i udział w (...) (2,00 zł), kredytowaną opłatę za przelew na konto zewnętrzne (146,96 zł), kredytowaną opłatę za przelew składki ubezpieczeniowej (79,59 zł) oraz oprocentowanie (odsetki umowne) w kwocie 46.140,11 zł obliczone od kwoty pożyczki obejmującej nie tylko całkowitą kwotę pożyczki (czyli kwotę udostępnioną przez pożyczkodawcę do swobodnej dyspozycji pozwanej - 94.469,55 zł), ale także kredytowane przez pożyczkodawcę koszty pożyczki (w łącznej wysokości 32.630,45 zł). Wskazane powyżej zapisy umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r., zdaniem Sądu, skalkulowano nieprawidłowo. Uwzględnianie w tej kalkulacji oprocentowania (odsetek umownych) od kredytowanych kosztów pożyczki uznać bowiem należy za niedopuszczalne w świetle art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym stopa oprocentowania kredytu/pożyczki jest to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt/pożyczkę w stosunku rocznym. Przez kwotę wypłaconą na podstawie umowy o kredyt/pożyczkę, zdaniem Sądu, rozumieć przy tym należy całkowitą kwotę kredytu, tj. kwotę oddaną przez kredytodawcę/pożyczkodawcę do swobodnej dyspozycji kredytobiorcy/pożyczkobiorcy. W kwocie tej nie mieszczą się kredytowane koszty kredytu albowiem kwotą wypłaconą kredytodawcy/pożyczkodawcy pod tym tytułem kredytobiorca/pożyczkobiorca swobodnie dysponować nie może – musi je przeznaczyć właśnie na koszty kredytu. W realiach sprawy niniejszej potwierdzają to znajdująca się w aktach sprawy dyspozycja przelewu wewnętrznego, złożona w dacie zawarcia umowy między pozwaną a poprzednikiem prawnym powoda (k. 156) oraz wydruk z rachunku bankowego (k. 28-28v). Na poparcie powyższej argumentacji dodatkowo wskazać trzeba, że istotą odsetek kapitałowych (umownych) jest to, że stanowią one wynagrodzenie dla kredytodawcy/pożyczkodawcy za to, że kredytodawca/pożyczkodawca korzysta z jego środków pieniężnych. Odsetki kapitałowe (umowne) zostały przy tym przez ustawodawcę zaliczone do kosztów kredytu, a zatem do tej samej kategorii co opłaty (w tym z tytułu ubezpieczenia), prowizje, podatki i marże (art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim). Taka konstrukcja, zdaniem Sądu, wyklucza naliczanie odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, ograniczając takie uprawnienie po stronie kredytodawcy/pożyczkodawcy do całkowitej kwoty kredytu/pożyczki, czyli de facto kapitału pożyczki udostępnionego kredytobiorcy/pożyczkobiorcy do swobodnej dyspozycji. Przeciwne stanowisko dawałoby przyzwolenie do naliczania odsetek kapitałowych od kosztów kredytu/pożyczki, a zatem generowałoby po stronie kredytobiorcy/ pożyczkobiorcy koszt od kosztu, czego zaakceptować nie można albowiem byłoby to sprzeczne z naturą zobowiązania umowy pożyczki (z art. 720 ¹ k.c. wynika, że pożyczkodawca ma prawo do uzyskania od pożyczkobiorcy odsetek oraz pozaodsetkowych kosztów kredytu obejmujących marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze oraz opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze, a także koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy, z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy; w przepisie tym nie ma mowy o uprawnieniu do uzyskania odsetek od pozaodsetkowych kosztów kredytu). Nadto, spowodowałoby to sytuację, w której po stronie całkowitej kwoty do wypłaty znalazłyby się – poza kwotą udostępnioną kredytobiorcy/pożyczkobiorcy przez kredytodawcę/pożyczkobiorcę do swobodnej dyspozycji – znalazłyby się także kredytowane koszty kredytu, co jest sprzeczne z treścią art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim i czyniłoby niemożliwym wyliczenie wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) wg wzoru określonego w załączniku nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim, w którym po jednej stronie równania znajduje się całkowita kwota kredytu/pożyczki (tj. kwota udostępniona kredytobiorcy/pożyczkobiorcy przez kredytodawcę/pożyczkobiorcę do swobodnej dyspozycji), a po do drugiej – kredytowane koszty kredytu/pożyczki (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 października 2017 r. w sprawie VII ACa 879/17). Raz jeszcze podkreślić zatem należy, iż – w ocenie Sądu – odsetki kapitałowe należą się wyłącznie od kapitału kredytu/pożyczki rozumianego jako kwota oddana kredytodawcy/pożyczkobiorcy do swobodnej dyspozycji. W zaprezentowanym powyżej rozumowaniu gruntuje treść wyroku (...) z dnia 21 kwietnia 2016 w sprawie C-377/14, w którym wskazano, że całkowita kwota kredytu i całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta są pojęciami odrębnymi, w związku z czym całkowita kwota kredytu nie może obejmować żadnych kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta.

W podsumowaniu powyższych uwag wskazać należy, że uwzględnienie w umowie pożyczki z dnia 23.02.2021 r. oprocentowania od kredytowanych kosztów pożyczki przy określaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) i wysokości całkowitych kosztów pożyczki spowodowało nieprawidłowe określenie wyżej wymienionych wskaźników. Przesądza to o naruszeniu przez poprzednika prawnego powoda art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, co uzasadnia sankcję kredytu darmowego, o jakiej mowa w art. 45 ust. 1 tejże ustawy.

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego do umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. skutkować musiało przeliczeniem zobowiązania pozwanej stosownie do reguł wynikających z art. 45 ust. 1 in fine i z art. 45 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim. Biorąc pod uwagę, że – zgodnie z zapisami przedmiotowej umowy – spłaty pożyczki pozwana winna była dokonać w 107 ratach, przypadających do zapłaty nie później niż 12. dnia każdego miesiąca, przyjąć należało, że wysokość poszczególnych rat kształtowała się na poziomie 882,89 zł (całkowita kwota pożyczki, tj. 94.469,55 zł : 107 = 882,89 zł). Wypowiedzenia ww. umowy powód dokonał przy tym pismem z dnia 26.09.2023 r. W dacie tej pozwana winna była uiścić na rzecz powoda, tytułem spłaty kapitału pożyczki (bez odsetek i innych kosztów kredytu) kwotę 26.486,70 zł (30 rat po 882,89 zł = 26.486,70 zł). Ponadto w dacie tej, jak wynika z zestawienia przedstawionego przez powoda i niezanegowanego przez pozwaną, pozwana uiściła zaś już na rzecz powoda kwotę 24.611,62 zł. Jej dług z tytułu umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. wynosił zatem 1.875,08 zł, a zatem nieco ponad dwukrotność raty pożyczki. W tej sytuacji rozważyć należało, czy zachodziły podstawy do wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki przez poprzednika prawnego powoda. Na tak postawione pytanie odpowiedzieć należało negatywnie. Co prawda, zgodnie z pkt 29 rzeczonej umowy powód mógł wypowiedzieć umowę pozwanej w wypadku zaległości w płatności pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności (co niewątpliwie miało miejsce), ale wypowiedzenie takie winien poprzedzić wezwaniem pozwanej listem poleconym do zapłaty opóźnionych rat w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych od otrzymania wezwania. Sąd dostrzega przy tym, że pismem z dnia 29.05.2023 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 3.542,00 zł, ale w wezwaniu tym wskazał, iż ww. kwota obejmuje wyłącznie odsetki umowne, a nie zaległość z tytułu rat kredytu, która przecież (nawet przed zastosowaniem sankcji kredytu darmowego) obejmowała kapitał pożyczki a nie tylko odsetki umowne (vide: harmonogram spłaty pożyczki k. 30-31). Wypowiedzenie poprzedzone takim wezwaniem za skuteczne uznane być nie mogło; określone w wezwaniu zadłużenie z tytułu odsetek umownych nie istniało bowiem – wobec zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Przy takiej ocenie wypowiedzenia umowy pożyczki z dnia 23.02.2021 r. w zasadzie zbędnym było ustosunkowywanie się do podniesionych przez pozwaną pozostałych zarzutów tyczących się tego wypowiedzenia. Tym niemniej wskazać godzi się, że zarzuty te były chybione. I w wezwaniu do zapłaty z dnia 29.05.2023 r., i w wypowiedzeniu z dnia 26.09.2023 r. zawarto bowiem pouczenie o możliwości złożenia przez pozwaną wniosku o restrukturyzację pożyczki stosownie do treści art. 75 c Prawa bankowego. Samo wypowiedzenie podpisane zostało zaś przez osobę legitymującą się stosownym umocowaniem, o czym świadczy złożone do akt przez powoda pełnomocnictwo (k. 170, 171).

Dodać w tym miejscu godzi się, że pozwana dochowała terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wobec braku skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, wskazany w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim roczny termin liczony od daty wykonania umowy liczyć bowiem – w przekonaniu Sądu – należy od daty upływu terminu płatności ostatniej z rat określonych w umowie pożyczki (12.02.2030 r.). Ta data bowiem wyznacza termin wykonania umowy dla pozwanej (por. ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz [w:] P. Machnikowski (red.), Zobowiązania. Tom V. Przepisy pozakodeksowe. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2025, uwagi do art. 45). Nadto zauważenia wymaga, że nawet skuteczne wypowiedzenie umowy o kredyt konsumencki nie powoduje wygaśnięcia uprawnienia z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim (por. wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 19 października 2023 r. w sprawie V Ca 355/23 i orzecznictwo tamże przywołane, T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz wyd. III, uwagi do art. 45).

W świetle powyższych wywodów, żądanie pozwu nie zasługiwało na uwzględnienie. Podkreślenia wymaga w tym miejscu, że sąd orzekający w sprawie niniejszej wiązała podstawa faktyczna żądania nakreślona przez powoda. Podstawą tą było zaś postawienie całej należności z tytułu pożyczki udzielonej pozwanej w stan wymagalności wobec wypowiedzenia umowy kredytu. Tym samym nie miał Sąd prawa (art. 321 k.p.c.) do zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda ewentualnej zaległości w spłacie rat kapitału pożyczki, przypadających do zapłaty na datę zamknięcia rozprawy w sprawie niniejszej. Stąd też orzeczono jak w pkt I wyroku.

O kosztach procesu (pkt II wyroku) orzeczono z mocy art. § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) w związku z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wynikającą z art. 98 k.p.c.

sędzia Aneta Ineza Sztukowska