Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Alicja Pniewska,

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez (...) w O. zastępowanego przez (...)

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 262/22

UZASADNIENIE

Powód M. C. domagał się od pozwanego Skarbu Państwa – Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w O.:

- zasądzenia kwoty 72.118,53 zł tytułem odszkodowania za szkodę majątkową tj. utraty przychodu w okresie 22 miesięcy za czynsz wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie określonymi w art. 481 § 2 k.c od dnia 16.03.2021 r. do dnia zapłaty

- zasądzenia kwoty 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16.03.2021 r. do dnia zapłaty,

- zrewaloryzowania kwot 72.000 zł i 30.000 zł o procentową wielkość inflacji do cen z daty ustalenia odszkodowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w 1990 r. jego ojciec na działce budowlanej, przy ul. (...) wybudował domek rekreacyjny do całorocznego zamieszkiwania. W wyniku działu spadku w sprawie (...) powód otrzymał działkę o powierzchni 151 m ^{( 2)} z domkiem rekreacyjnym. Domek rekreacyjny był wynajmowany do lipca 2013 r. Dopiero w 2013 r. okazało się, że powód powinien posiadać dokument legalizacyjny, którym zgodnie z art. 41 prawa budowlanego 1974 r. byłoby potwierdzenie przez urząd miasta przyjęcia zgłoszenia do użytkowania. W dniu 4.10.2013 r. powód wystąpił do pozwanego z wnioskiem o zalegalizowanie budynku. Początkowo telefonicznie, następnie postanowieniem z dnia 28.02.2015 r. pozwany nie pozwolił użytkować budynku. Wyrokiem (...) z dnia 08.09.2015 r. podtrzymano ten zakaz. Powód do dnia wniesienia pozwu nie otrzymał dokumentu legalizacyjnego od pozwanego, mimo uchylenia tejże decyzji. Powód wniósł skargę na bezczynność organu w sprawie wniosku z 4.10.2013 r. WSA wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r. potwierdził przewlekłość postępowania organu od dnia 17.02.2014 r. (tj. od dnia złożenia wszystkich wymagalnych dokumentów w urzędzie (...) dla m. O.) do 15.12.2015 r. (tj. wydania decyzji merytorycznej nakazującej rozebranie obiektu), a przewlekłość prowadzonego postępowania miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Powód wskazał, że od 10.02.2020 r. (tj. od daty wydania decyzji nienakazującej rozbiórki obiektu), ma prawo żądać wypłaty odszkodowania z tytułu braku pozyskania dochodów przez przewlekłe działanie pozwanego z rażącym naruszeniem prawa za okres 22 miesięcy tj. od dnia 17.02.2014 r. do 15.12. 2015 r.,

Powód pokreślił, że przez okres 22 miesięcy, nastąpiła strata dochodów, bo (...) dopuścił się przewlekłości. Ponadto wskazał, że w trakcie czekania na decycję pozwanego, pod koniec 2015 r. dokonał remontu domu (m.in. zostały wymienione ściany boazerii).

Odnosząc się do żądania zadośćuczynienia za szkodę moralną, powód wskazał, że przez zaistniałą sytuację cierpi wraz z rodziną na depresję. Powód podkreślił, że został zwolniony z pracy z uwagi na stan depresji i związane z nim wypadki drogowe i agresję.

pozew k. 4-12, pismo z dnia 13.02.2023 r – k. 137)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) w O. zastępowany przez (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu na rzecz pozwanego. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz (...) według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W cenie pozwanego roszczenie powoda uległo przedawnieniu. Ponadto powód nie wykazał faktu poniesienia szkody i nie wykazał aby poniósł szkodę wskutek działań pozwanego.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że pod w 2015 r. wiedział o szkodzie wywodzonej z przedłużającej się procedury, jaki i podmiocie, który miałby odpowiadać za jej naprawienie. Zatem termin przedawnienia roszczeń upłynął 31 grudnia 2018 r. Początek biegu przedawnienia można ewentualnie wiązać z sądowym prejudykatem zawartym w wyroku (...) w O. z dnia 21 kwietnia 2016 r., który dotyczył stwierdzenia przewlekłości postępowania zakończonego decyzją z dnia 15.12.2015 r., a który uprawomocnił się 21.06.2016 r. Przy takim podejściu termin przedawnienia upłynął 21.12.2019 r. Natomiast powód rozpoczął działania zmierzające do realizacji roszczeń przed sądem dopiero w lutym 2022 r.

Ponadto pozwany wskazał, że brak jest przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 3 k.c. Powód nie udowodnił zaistnienia szkody ani wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia oraz nie wykazał związku przyczynowego między stwierdzeniem niezgodności niewydania decyzji z prawem a zaistnieniem szkody. Zdaniem strony pozwanej, ustalenia powoda co do wysokości odszkodowania za szkodę majątkową z tytułu utraty dochodów z najmu budynku na ul. (...), są czysto hipotetyczne. Szkoda musi zostać wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że uzasadnia ono w świetle doświadczenia życiowego, przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła, co w przypadku żądań powoda nie zostało wykazane. Przedstawione przez powoda wyliczenia mają charakter wyłącznie teoretyczny i nie znajdują poparcia w materiale dowodowym. Z pisma z dnia 11 lipca 2016 r. wynika, że w tamtym czasie obiekt był kwalifikowany przez osobę posiadającą uprawnienia budowalne jako budynek gospodarczy. W ocenie pozwanego powód nie poniósł żadnej szkody. Legalizacja o którą się ubiegał nie była możliwa do uzyskania aż do zmiany przepisów budowalnych od 19 września 2020 r. Powyższe oznacza, że do tego czasu nie było legalnej możliwości korzystania z budynku na cele mieszkalne.

W ocenie pozwanego, powód w żaden sposób nie wykazał, że poniesiona została szkoda na osobie uzasadniająca zadośćuczynienie w kwocie 30.000,00 zł. Nie negując możliwości występowania indywidualnych cech przyczyniających się do konkretnego sposobu reagowania na określone sytuacje przez daną osobę, w niniejszej sprawie pozwany zaznacza, że należy zakładać, że powód miał wiedzę o stanie budynku i mógł spodziewać się, że procedura legalizacji może przebiegać nie bez trudności. Trudności te po części wiążą się z obiektywnymi przyczynami takimi jak stan techniczny budynku czy zamieszkiwanie powoda za granicą. Z dokumentu przedłożonego przez powoda na poparcie twierdzeń o problemach zdrowotnych można wywnioskować, że problemy powoda rozpoczęły się przed zainicjowanie procedury legalizacji. Trudno natomiast stwierdzić jakie było natężenie problemów zdrowotnych u powoda oraz z czego mogły one wynikać. (odp. na pozew k. 170-179)

Pismem z dnia 4.12.2023 r. powód rozszerzył swoje powództwo, tytułem pogwałcenia praw osobistych i zażądał dodatkowo zadośćuczynienia za szkody moralne w kwocie 30.000,00 zł. Swoje żądanie uzasadnił pozbawieniem powoda godności i swobody wyboru spędzania czasu poprzez konieczność pozyskiwania porad prawnych i czytania opracowań i pisania przez 22 miesiące próśb o podjęcie czynności. Powyższe doprowadziło do stresu wywołującego zapaści depresyjne, załamania nerwowe. Utrata zdrowia psychicznego doprowadziła do utraty pracy. Ponadto powołał się na utratę zaufania do praworządności państwa polskiego. Dodatkowo powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych i zgodnie z listą kosztów w kwocie 14.674,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. (pismo powoda k.285-288)

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie w całości powództwa, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia. Ponadto w ocenie pozwanego, powód nie udowodnił, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych (pismo z dnia 10 stycznia 2024 r. – k. 321-324)

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

Na podstawie postanowienia wydanego w sprawie o działu spadku, sygn., akt (...), powód i jego siostra nabyli działkę z obiektem „domek rekreacyjny” (był to obiekt o powierzchni 24m ² ), położoną w O., przy ul. (...). W dniu 03 czerwca 2015 r. siostra powoda darowała mu przysługujący jej udział w nieruchomości.

(bezsporne, nadto: treść księgi wieczystej – k. 203-221, akt notarialny – k 346-348).

Domek rekreacyjny był wynajmowany, ostatnia wpłata czynszu na najem obiektu za miesiąc czerwiec wpłynęła 11.07.2013 r. W roku 2012 powód wykazał dochód z najmu w wysokości 3379,49 zł.

(dowód: umowy najmu – k. 53, 55, wyciąg z rachunków bankowych k. 54, 56-59)

W dniu 4.10.2013 r. powód wystąpił do (...)w O. (delej: (...)) o legalizację wybudowanego w 1990 r. garażu z nadbudową, przy ul (...) w O., na działce nr (...). Organ zobowiązał właścicieli do przedłożenia niezbędnych zaświadczeń potrzebnych do legalizacji obiektu, w terminie do 31.12.2013 r.

(dowód: postanowienie z dn. 20.11.2013 r. k. 27)

Pełnomocnik strony w dniu 17.02.2014 r. przedłożył w sprawie legalizacji budynku na działce (...), obręb 36, ul. (...) egzemplarz inwentaryzacji budowlanej, orzeczenia technicznego oraz decyzję o warunkach zabudowy z dnia 28 stycznia 2014 r.

Ponadto w aktach w sprawie legalizacji budynku znajdował się projekt architektoniczno – budowlany remontu budynku mieszkalnego datowany lipiec 2014 r.

(dowód: pismo k. 28, decyzja o warunkach zabudowy k. 37, orzeczenie techniczne k. 38-40, wyrok WSA z 21 kwietnia 2016 r. z uzasadnieniem – k.13-19)

W dniu 17.10.2014 r. (...) przeprowadził oględziny wnioskowanego budynku. Pismem z dnia 2.01.2015 r. powód wystąpił do (...) o wydanie pozwolenia na użytkowanie nieruchomości, mimo niezakończenia procedury legalizacyjnej. (...) decyzją z dnia 28.02.2015 r. odmówił udzielenia pozwolenia na użytkowanie nieruchomości. W dniu 16.04.2015 r. (...) (...) w O. (dalej: (...)) zaskarżoną decyzję uchylił 16.04.2015 r. i umorzył postępowanie.

W dniu 15.06.2015 r. powód wystąpił ze skargą, zarzucając organowi przewlekłość postępowania. (...) w odpowiedzi z dnia 10.07.2015 r. wyjaśnił, iż przedłożone przez powoda dokumenty nie potwierdzają zgodności wybudowanego obiektu z wymaganymi warunkami technicznymi. Pismem z dnia 27.07.2015 r. uznał skargę powoda za zasadną i wyznaczył czternastodniowy termin do załatwienia sprawy.

Po ponownej skardze powoda z dnia 21.09.2015 r. i uznania jej za zasadną, organ nie wywiązał się z zobowiązania. Pismem z dnia 13.11.2015 r. powód zaskarżył postępowanie organu ze względu na jego przewlekłość do (...). W trakcie postępowania (...) wydał w dniu 15.12.2015 r. decyzję nakazującą rozbiórkę obiektu. Organ podkreślił, że sytuacja zwłoki wynikała z prób umożliwienia pozytywnego rozpatrzenia wniosku i uniknięcia wydania decyzji nakazującej rozbiórkę budynku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 21.04.2016 r. stwierdził, że Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta O. dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania w rozpoznaniu wniosku skarżącego z dnia 4.10.2013 r. oraz stwierdził, że przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że ostatnią czynność procesową organ podjął w dniu 17.10.2014 r. Przed tą datą skarżący przedłożył dokumenty, które pozwalały na zajęcie stanowiska w sprawie.

(dowód: wyrok (...)/O. 85/15 k.13-19, decyzja (...).02.2015 k. 24, decyzja (...).04.2015 k. 25- 25 v.)

Zaskarżoną decyzję (...) z 15.12.2015 r. nakazującą rozbiórkę obiektu, (...) decyzją z dnia 4.03.2016 r. uchylił w całości i przekazał do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. (...) w uzasadnieniu decyzji wskazał, że (...) nie zachował procedury, nałożył bowiem na powoda obowiązki na podstawie ustawy prawo budowalne z 1994 r. Tymczasem do obiektu powstałego w 1990 r. stosuje się przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. prawo budowlane, które nie przewidują takich obowiązków.

(dowód: decyzja (...).03.2016 r. k.29-31 v. )

S. M. w odpowiedzi na wezwanie pozwanego do uzupełnienia projektu w piśmie z dnia 11 lipca 2016 r. wskazał, że „przedmiotowy obiekt jest na chwilę obecną budynkiem gospodarczym”.

(dowód; kserokopia pisma –k. 200)

W dniu 8.09.2016 r. (...) dla m. O. przeprowadził oględziny, obiektu budowlanego przy ul. (...) w O., ustalające obecność instalacji elektrycznej, wodociągowej, kanalizacji sanitarnej.

(dowód: protokół oględzin k. 183-183v.)

(...) decyzją z dnia 8.12.2016 r. nakazał przymusową rozbiórkę części obiektu tj. nadbudowy garażu. Decyzją z dnia 6 lutego 2017 r. (...) uchylił zaskarżoną decyzję z dnia 8.12.2016 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

(dowód: decyzja z dnia 08.12.2016 r. – k. 50, decyzja (...).02.2017 r. k. 32-35)

Decyzją (...) z dnia 10.02.2020 r. nałożono na powoda obowiązek wykonania zmian, przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowalnego do stanu zgodnego z przepisami. (...)- (...) (...) 8.09.2021 r. wydał decyzję uchylającą w całości decyzję (...) z 10.02.2021r. oraz nakazał właścicielowi budynku w terminie do 31.10.2021 r. wykonanie zmian i przeróbek niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z przepisami.

(dowód: decyzje k 20-21, , k.222-229)

W dniu 22.04.2021 r. do organu nadzoru budowlanego dla m. O. wpłynął wniosek M. C. o wszczęcie procedury w trybie uproszczonym postępowania legalizacyjnego dla budynku mieszkalnego przy ul. (...) w O. dla którego (...) dla m. O. prowadzi postępowanie legalizacyjne. Dnia 23.04.2021 r. organ odmówił wszczęcia ww. postępowania ze względu na prowadzenie przez ten organ nadzoru budowlanego innego postępowania legalizacyjnego wobec ww. obiektu, w zwykłym trybie. Decyzja ta została utrzymana przez (...) w O..(...) w O. rozpatrując skargę M. C. na rozstrzygnięcie (...) w O. uchylił powyższe decyzje W uzasadnieniu Sąd wskazał, że z przepisów ustawy Prawo budowlane wynika, że uproszczone postępowanie legalizacyjne może być pod określonymi warunkami wszczęte, chociażby inne było już wszczęte w odniesieniu do tego samego obiektu.

Decyzją z dnia 5.04.2022 r. (...) dla m. O. orzekł o zalegalizowaniu drewnianej nadbudowy nad budynkiem garażowym zlokalizowanym na terenie działki nr (...) obręb 36 w O., ul. (...), z przeznaczeniem na budynek mieszkalny jednorodzinny. Decyzja o legalizacji stanowi podstawę użytkowania obiektu budowlanego. Obiekt został zalegalizowany w uproszczonej procedurze legalizacyjnej, na podstawie art. 49i ust. 1 pkt. 1 lit. A i B w zw. z art. 49i ust. 2 ustawy prawo budowlane. Zgodnie z art. 49f postępowanie legalizacyjne uproszczone wszczyna się jeżeli od zakończenia budowy minęło co najmniej 20 lat. Po przedłożeniu wszystkich niezbędnych dokumentów legalizacyjnych w myśl art. 49g ustawy Prawo budowlane, co nastąpiło w niniejszej sprawie 1.04.2022 r. przez M. C., organ poprzez analizę dokumentów zgromadzonych w toku niniejszego postępowania ww. decyzję.

(dowód: decyzja z dnia 5.04.2022 r. k. 230-232)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w O. wyrokiem z dnia 14.09.2022 r. uchylił zaskarżoną przez M. C. decyzję (...) z dnia 8.09.2021 r., oraz poprzedzającą decyzję I instancji nakazującą dokonanie zmian.

(dowód: wyrok WSA (...) SA/O. 923/21 k. 275)

W odpowiedzi na wezwania powoda, (...) zaprzeczył aby istniały podstawy do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej organu administracji publicznej na podstawie art. 417 k.c. Podniósł, że nie udowodniono, że budynek nadawał się do zamieszkania. W omawianym okresie obiekt stanowił samowolę budowlaną oraz był w trakcie remontu. Wskazał, że na żadnym etapie postępowania organ nadzoru budowlanego nie wydał decyzji o zakazie użytkowania przedmiotowego obiektu. Z treści oświadczeń kierowanych do (...) dla m. O. przez powoda wynika, że pomimo wykonania przedmiotowego obiektu w ramach samowoli budowlanej obiekt był użytkowany i wynajmowany na cele mieszkalne przed dniem złożenia wniosku o legalizację. Wyłączenie obiektu z użytkowania i brak kontynuacji najmu wynikają z woli właściciela, a nie z treść decyzji organu nadzoru budowlanego.

(dowód: pisma (...) dla m. O. z dnia 6.08.2021 r., 6.05.2021 r., 22.03.2021 r. k. 61-63)

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo w ustalonych okolicznościach faktycznych nie mogło zostać uwzględnione. Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na dokumentach przedłożonych do akt sprawy, których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez żadną ze stron.

Powód w reżimie odpowiedzialności deliktowej (...) dochodził w niniejszej sprawie roszczeń majątkowych: naprawienia wskazywanej w pozwie szkody majątkowej z tytułu utraty dochodu z najmu i zasądzenia od strony pozwanej zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych i utraty zdrowia.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej określona jest w art. 417-417 ² k.c.

Podstawową przesłanką odpowiedzialności (...) dla m. O., jest dopuszczenie się przez jednostkę organizacyjną uprawnioną do wykonywania władzy publicznej bezprawnego działania lub zaniechania powodującego szkodę (art. 417 k.c.). Jednocześnie w art. 417 ¹ k.c. ustawodawca przewidział szczególny reżim odpowiedzialności w przypadku, gdy przyczynę szkody stanowi wydanie bądź niewydanie aktu normatywnego, prawomocnego orzeczenia sądowego albo ostatecznej decyzji administracyjnej. W takiej sytuacji warunkiem skutecznego pociągnięcia Skarbu Państwa do odpowiedzialności jest zasadniczo uzyskanie prejudykatu stwierdzającego niezgodność z prawem danego aktu stanowienia albo stosowania prawa.

W niniejszej sprawie konieczne było w pierwszej kolejności ustalenie zatem, czy doszło do dopuszczenia się przez (...), bezprawnego działania lub zaniechania. W dalszej kolejności wymagało ustalenia, czy powstanie uszczerbku majątkowego wskazywanego przez powoda pozostaje w związku przyczynowym z bezprawnym działaniem organu nadzoru budowlanego.

W przypadku roszczenia o zadośćuczynienie szkodę należy w tym przypadku rozpatrywać szeroko, jako każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Z tego względu nie można wykluczyć odpowiedzialności władzy publicznej z tytułu naruszenia dóbr osobistych obywatela, w tym także podniesienia przez pokrzywdzonego roszczeń z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 448 k.c.).

Zgodnie z art. 23 k.c. pozostają pod ochroną prawa cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może taka osoba żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, ponadto ustawodawca przewidział nadto uprawnienie do żądania naprawienia szkody wyrządzonej wskutek naruszenia dobra osobistego, na zasadach ogólnych.

Z kolei z przepisu art. 24 § 2 k.c. wynika domniemanie, że naruszenie dobra osobistego nastąpiło bezprawnie, w związku z czym na podmiocie, który określone dobro osobiste naruszył ciąży obowiązek udowodnienia, że naruszenie to nastąpiło w okolicznościach uchylających bezprawność zachowania. Do takich okoliczności należy działanie w ramach porządku prawnego albo w obronie uzasadnionego interesu, wykonywanie prawa podmiotowego, jak też zgoda pokrzywdzonego na ingerencję w sferę jego dóbr osobistych (por. wyrok(...)z 19 października 1989 r., (...), LEX nr (...)). Punktem wyjścia jest jednak wykazanie, na podstawie reguły dowodowej wynikającej z art. 6 k.c., przez osobę żądającą ochrony dóbr osobistych, że - z obiektywnego punktu widzenia - faktycznie doszło do naruszenia tego rodzaju prawa niemajątkowego (zob. wyrok (...)z 11 marca 1997 r., (...), LEX nr (...)).

Na powodzie jako żądającym ochrony dóbr osobistych, spoczywał ciężar dowodu, jedynie co do faktu naruszenia dóbr osobistych.

Powód, domagając się majątkowej ochrony dóbr osobistych na podstawie art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c., 417 § 1 i 417 ^{( 1)} § 3 k.c., nie miał natomiast obowiązku wykazać, że strona pozwana, jako funkcjonariusz jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, ponosi winę za wyrządzoną powodowi krzywdę w związku z naruszeniem dóbr osobistych (zob. uchwałę (7) (...) z 18 października 2011 r., (...), LEX nr (...)).

W sytuacji, w której oparte na art. 448 k.c. roszczenie kierowane jest przeciwko Skarbowi Państwa na tej podstawie, że źródłem naruszenia dóbr osobistych było niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, analiza odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną władczym działaniem państwa wymaga uwzględnienia art. 77 ust. 1 Konstytucji, który konstruuje model odpowiedzialności państwa za wyrządzenie szkody oraz ma zasadnicze znaczenie dla określenia zakresu cywilnej odpowiedzialności władzy publicznej. Z kolei art. 417 k.c., realizuje ten model i stanowi podstawę ogólną odpowiedzialności odszkodowawczej państwa.

Artykuł 77 ust. 1 Konstytucji łączy obowiązek naprawienia szkody z działaniem, które jest "niezgodne z prawem", przy czym chodzi o niezgodność o charakterze obiektywnym, ocenianą w odniesieniu do nakazów i zakazów wynikających z normy prawnej. Unormowanie zawarte w tym przepisie wskazuje że podstawą odpowiedzialności jest " niezgodność z prawem" i eliminuje znaczenie czynnika subiektywnego (winy). Co więcej, jak podkreślił (...) w wyroku z 4 grudnia 2001 r. (...) ((...)poz. (...)), przepis ten jest usytuowany w grupie przepisów regulujących konstytucyjne środki ochrony wolności i praw, a ewentualne uznanie dopuszczalności ustanowienia przez przepisy ustawowe dodatkowej przesłanki w postaci winy, prowadziłoby do niedopuszczalnego ograniczenia tych wolności i praw. Znaczenie tego przepisu polega na tym, że ustanawia surowsze przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej w porównaniu z ogólnymi zasadami opartymi na przesłance winy. Nie budzi wątpliwości, że także art. 417 k.c. przewiduje odpowiedzialność opartą na przesłance (obiektywnie) niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, a wina pozostaje poza przesłankami konstytuującymi obowiązek odszkodowawczy.

Mając powyższe rozważania na uwadze należy ustalić, iż pierwszym decydującym elementem dla oceny obu grup roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu było zbadanie czy postępowaniu pozwanemu można przypisać bezprawny charakter.

Owa bezprawność działania stanowi bowiem warunek sine qua non zasadności roszczenia zarówno z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jak i odszkodowania.

W niniejszej sprawie prejudykatem zasądzającym bezprawność działania organu, jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 kwietnia 2016 r., sygn. akt (...), stwierdzający przewlekłe postępowanie organu nadzoru budowlanego, oraz, że przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Czas trwania przewlekłości Sąd oznaczył jako 17.10.2014 r. tj. dzień ostatniej podjętej w sprawie czynności przez organ, do 15.12.2015 r. tj. dzień wydania decyzji nakazującej rozbiórkę.

Należy wskazać, że ocena, czy zachodzi normalny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego a powstałym skutkiem w postaci szkody powinna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy i wynikać z zasad doświadczenia życiowego, wiedzy naukowej - a w razie potrzeby - także wiedzy specjalnej (wyrokiS. z dnia 2 czerwca 1956 r., 3 (...), (...), nr (...), poz. (...), z dnia 18 kwietnia 2002 r., (...), (...), nr(...) poz. 58, z dnia 6 lutego 2004 r.,(...), z dnia 6 lipca 2011 r.,(...), i z dnia 17 listopada 2016 r., (...); uzasadnienie uchwały (...) z dnia 21 marca 2003 r., (...),(...), nr (...), poz. (...)).

Osoba twierdząca, że poniosła szkodę, musi stosownie do art. 6 k.c, wykazać, że wszystkie trzy przesłanki zostały spełnione, ponieważ niezgodność działania lub zaniechania nie przesądza, że zaistniała szkoda oraz że zaistniała szkoda pozostaje z bezprawnością działania organu w adekwatnym związku przyczynowym.

W ocenie Sądu brak jest związku przyczynowego między przewlekle prowadzonym postępowaniem przez (...) dla m. O. w sprawie legalizacji samowoli budowlanej przy ul. (...) w O., a szkodą wynikającą z niemożności korzystania z tej nieruchomości poprzez jej wynajem. Powód nie wykazał bowiem, aby przed dniem 19 września 2020 r., kiedy to doszło do zmiany przepisów ustawy Prawo budowlane możliwa była legalizacja samowoli budowlanej. Obiekt został zalegalizowany w uproszczonej procedurze legalizacyjnej, na podstawie art. 49i ust. 1 pkt. 1 lit. A i B w zw. z art. 49i ust. 2 ustawy prawo budowlane. Powyższe oznacza, że do tego czasu nie było możliwości użytkowania obiektu na cele mieszkalne zgodnie z przepisami prawa. Sąd uznał, że nie można łączyć utraty możności korzystania przez powoda z budynku i pobierania korzyści majątkowych za wynajem obiektu z przewlekłym postępowaniem organu nadzoru budowalnego w sprawie legalizacji obiektu, skoro obiekt był wybudowany jako samowola budowlana.

Zresztą powód nie wykazał, aby zamierzał wynajmować powyższy budynek. Jak wskazał w piśmie z dnia 15 listopada 2023 r., jeszcze przed złożeniem wniosku o legalizację obiektu, zlecił agencji nieruchomości sprzedaż powyższej nieruchomości. W tym celu zostały usunięte wszystkie meble. W trakcie gromadzenia dokumentów potrzebnych do sprzedaży, okazało się, że brakuje dokumentu legalizacyjnego.

Na marginesie wskazać, że powód wyliczył odszkodowanie za okres 22 miesięcy bezczynności organu od 17.02.2014 r. do 15.12.2015 r., natomiast z powoływanego przez niego prejudykatu wynika, że ostatnia czynność organu miała w dniu 17.10.2014 r. Dodatkowo powód nie wykazał, że istniała możliwość uzyskania dochodu z wynajmu w dochodzonej przez powoda wysokości.

Odnosząc się do żądania zadośćuczynienia wskazać należy, że powód nie wykazał żadnymi dowodami, aby doszło do pogorszenia jego stanu zdrowia i utraty pracy na skutek zachowania pozwanego. Jak wynika z dokumentu znajdującego się na k. 68 akt sprawy, problemy zdrowotne powoda rozpoczęły się jeszcze przed złożeniem wniosku o legalizację obiektu.

Wobec braku wykazania naruszenia dobra osobistego oraz braku wykazania wystąpienia u powoda szkody oraz adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zachowaniem pozwanego a wystąpieniem tej szkody, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dodatkowo powód wskazywał, że został pozbawiony godności i swobody wyboru spędzania czasu poprzez konieczność pozyskiwania porad prawnych i czytania opracowań i pisania przez 22 miesiące próśb o podjęcie czynności. Zatem wskazywane przez powoda naruszenie w/w dóbr miało miejsce w 2014- 2015 r.

Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powoda. Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym podlega ogólnym regułom przedawnienia ustanowionym w przepisach art. 117 i następne k.c., z modyfikacjami określonymi w art. 442 ¹ k.c., dotyczącymi terminów przedawnienia tych roszczeń i ich biegu. Przepisy te regulują przedawnienie wszystkich roszczeń majątkowych w zakresie odpowiedzialności deliktowej, a więc roszczeń o naprawienie szkody majątkowej oraz roszczeń o pieniężne zadośćuczynienie krzywdzie. Początek biegu przedawnienia rozpoczął się najpóźniej po uzyskaniu przez powoda wyroku (...)w O. z dnia 21 kwietnia 2016 r., który dotyczył stwierdzenia przewlekłości postępowania zakończonego decyzją z dnia 15.12.2015 r. Zatem 3 – letni termin przedawnienia roszczeń powoda upłynął 31.12.2019 r. Powód zaś złożył pozew w 2022 r.

Należało stwierdzić, iż roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu czynu niedozwolonego, przedawniły się, albowiem dotyczyły okresu wcześniejszego niż 3 lata przed wniesieniem pozwu. Niewątpliwie powód miał wiedzę o istnieniu szkody oraz osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Ponadto w niniejszym postępowaniu powód nie wykazał, aby poniósł szkodę na skutek działania pozwanego.

Mając na względzie powyższe, powództwo na podstawie powołanych przepisów podlegało oddaleniu jako bezzasadne, o czym sąd orzekł w pkt I wyroku.

Sąd pominął wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, oględzin nieruchomości i zeznań świadka na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. W ocenie Sądu powyższe wnioski są nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślenia wymaga, że okoliczności na które miałby zeznawać świadek dotyczą wiadomości specjalnych. Rolą świadka jest zaś przedstawienie informacji o faktach, a nie wydanie na temat cen za wynajem nieruchomości. Wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zmierzał w głównej mierze do ustalenia jakie przepisy należy stosować do legalizacji budynku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Na podstawie powołanego przepisu, w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może nie obciążyć strony przegrywającą kosztami w całości lub części. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie zachodzi taki szczególny wypadek. Mając na względzie okoliczności sprawy, powód był subiektywnie przekonany o słuszności swojego stanowiska. Dlatego Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego

sędzia Ewa Oknińska