Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 lipca 2019 roku

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 grudnia 2016 r. odbył się rejs powietrzny oznaczony numerem (...) na trasie C.-W.-K., wykonywany przez (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W.. Przylot samolotu do portu docelowego uległ ponad trzygodzinnemu opóźnieniu. Odległość między dwoma portami lotniczymi (C. i K.) mierzona po ortodromie wynosi więcej niż 3500 km (okoliczności bezsporne).

Małoletnia K. P., urodzona w dniu (...), brała udział w wyżej wymienionym locie na odcinku W.-K.. Celem odbycia podróży K. P. stawiła się do odprawy pasażerów w wyznaczonym przez przewoźnika terminie (dowód: kopia odpisu skróconego aktu urodzenia – k. 13, karta pokładowa – k. 14-16).

E. P., działając w imieniu swojej małoletniej córki K. P., w dniu 20 stycznia 2017 r. zawarła z (...) spółką akcyjną w W. umowę cesji wierzytelności, na podstawie której przelana została na rzecz cesjonariusza przysługująca małoletniej wierzytelność związana z opóźnionym lotem numer (...) (dowód: umowa przelewu wierzytelności – k. 11-12, kopia aktu urodzenia K. P. – k. 13).

Spółka (...) pismami z dnia 20 stycznia 2017 r. zawiadomiła spółkę (...) o zawartej umowie cesji i wezwała ją do zapłaty na swoją rzecz kwoty 300 euro w związku z opóźnionym lotem numer (...) w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pisma wraz z pełnomocnictwem i kopią umowy cesji zostały dołączone jako załączniki do wiadomości e-mail z dnia 20 stycznia 2017 r. (dowód: wezwanie do zapłaty – k. 8-9, zawiadomienie o umowie cesji – k. 20, wydruk wiadomości e-mail – k. 44).

W wiadomości e-mail z dnia 26 stycznia 2017 r. pracownik przewoźnika poinformował spółkę (...), że przewoźnik jest gotowy dokonać wypłaty kwoty 300 euro po uzupełnieniu brakujących dokumentów. W wiadomości wskazano, że na umowie cesji brak jest własnoręcznego podpisu pasażera, a przewoźnik nie jest w stanie zweryfikować, do kogo należy numer IP (wydruk wiadomości e-mail – k. 50).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych kopii dokumentów oraz wydruków, których żadna ze stron nie kwestionowała.

Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka E. L. jako zbędny i zgłoszony na okoliczności nieistotne dla sprawy. Biorąc pod uwagę co było przyczyną oddalenia powództwa trzeba stwierdzić, że okoliczności, na które miał być przesłuchany świadek, nie miały zupełnie znaczenia dla sprawy. Niezależnie od powyższego, przesłuchiwanie świadka było bezprzedmiotowe także dlatego, że powód nie kwestionował okoliczności, co do których świadek miałby zeznawać (liczba i rodzaj załączników dołączonych do wiadomości e-mail przesłanej pozwanemu przez powoda), a nadto okoliczności te wynikały z wydruku maila, przedłożonego przez powoda (k. 44).

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Podstawą żądania powoda był art. 7 ust. 1 litera c) rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r., ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (dalej jako: rozporządzenie) w związku z art. 509 § 1 i § 2 k.c. i art. 510 § 1 k.c. Ochrona na podstawie przepisów powołanego rozporządzenia obejmuje nie tylko pasażerów lotów regularnych, ale również pasażerów lotów nieregularnych, w tym także lotów stanowiących część zorganizowanych wycieczek (motyw piąty rozporządzenia). Do celów stosowania prawa do odszkodowania, pasażerów opóźnionych lotów traktuje się jak pasażerów odwołanych lotów (por. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

Pozwany nie kwestionował tego, że K. P. stawiła się o czasie do odprawy. Nie kwestionował także samego faktu opóźnienia ani tego, że wyniosło ono ponad 3 godziny. Nie podnosił, że do opóźnienia doszło z powodu nadzwyczajnych okoliczności, których nie był w stanie uniknąć. Wskazał, że już na przedsądowym etapie sporu poinformował powoda, że co do zasady akceptuje dochodzone roszczenie, ale wypłata żądanej kwoty miała nastąpić po uzupełnieniu dokumentacji dołączonej do reklamacji. Przedmiotowa argumentacja została jednak podniesiona – jak wskazał pozwany w sprzeciwie – z ostrożności procesowej, bowiem pozwany w pierwszej kolejności wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut braku legitymacji czynnej powoda i nieważności umowy cesji. Pozwany podniósł, że na zawarcie w imieniu małoletniej umowy cesji wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, która w okolicznościach niniejszej sprawy nie została udzielona. Sąd podzielił argumentację pozwanego.

Sąd na podstawie dowodów przedstawionych przez powoda oraz wobec postawy pozwanego ustalił więc, że K. P. przysługuje względem pozwanego roszczenie w kwocie 600 euro tytułem odszkodowania w związku z opóźnionym lotem numer (...) w dniu 12 grudnia 2016 r. Powództwo podlegało jednak oddaleniu nie ze względu na brak przesłanek wymienionych w rozporządzeniu, warunkujących prawo do odszkodowania za opóźniony lot, a ze względu na brak legitymacji czynnej powoda w niniejszej sprawie. Zawarta umowa cesji jest bowiem nieważna, a skoro tak, to powód nie nabył skutecznie wierzytelności przysługującej K. P. w związku z opóźnieniem lotu numer (...).

Nieważność umowy cesji wynika z art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 103 § 3 k.r.o.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Odszkodowanie za opóźniony lot ma charakter majątkowy i nie jest związane z osobą pasażera w takim znaczeniu, które zabrania jego zbycia w drodze cesji wierzytelności. Zdaniem Sądu jednak jeśli odszkodowanie przysługuje małoletniemu, to do zbycia wierzytelności z tego tytułu wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, gdy w imieniu małoletniego działa jego przedstawiciel ustawowy.

Zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o. rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu lub wyrażać zgodę na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Przepis ten służy ochronie interesów majątkowych małoletniego dziecka, do której co do zasady powołani są rodzice wykonujący władzę rodzicielską. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera katalogu tego rodzaju czynności, lecz w judykaturze i doktrynie powszechnie uznaje się za nie czynności bezpośrednio rozporządzające lub zobowiązujące do rozporządzenia, a dotyczące zbycia substancji majątku, obciążenia go prawami rzeczowymi ograniczonym lub zmiany jego przeznaczenia (por. Komentarz do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Wyd. Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., wydanie 3, pod red. K. Piaseckiego, str. 660). Miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutki w sferze majątku małoletniego, wartość przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.11.1982 r., I CR 234/82, Lex nr 8486).

Zasadniczo można by oczywiście argumentować, że zbycie wierzytelności w kwocie 600 euro nie przekracza granic zwykłego zarządu majątkiem, bo nie jest to znaczna kwota. Zdaniem Sądu jednak nie można dokonywać oceny danej czynności prawnej w oderwaniu od ogólnie panujących w kraju stosunków majątkowych i sytuacji majątkowej przeciętnego małoletniego w Polsce. Mając na uwadze zasady doświadczenia życiowego trzeba stwierdzić, że przeciętny małoletni nie posiada żadnego znacznego majątku, bowiem wszystkie przedmioty materialne o wymiernej wartości w otoczeniu małoletniego, służące zaspokajaniu jego życiowych potrzeb, należą do rodziców (opiekunów) małoletniego. Oczywiście istnieją także wyjątki, gdy małoletni z różnych przyczyn (spadkobranie) posiada konkretny, niekiedy znaczny majątek. W niniejszej sprawie jednak brak podstaw do przyjęcia, że taki wyjątek zachodzi. Sam powód nie wykazał żadnej inicjatywy dowodowej w tym przedmiocie, a to na nim – w kontekście tego, że jest to okoliczność pośrednio związana z kwestią jego legitymacji czynnej w niniejszej sprawie – spoczywał ciężar dowodowy w tym zakresie. Sąd na zasadzie domniemania, z uwzględnieniem realiów panujących w kraju i sytuacji majątkowej przeciętnego małoletniego w Polsce przyjął więc, że wierzytelność w kwocie 600 euro stanowiła jedyny składnik majątku małoletniej K. P.. Zbycie prawa do dochodzenia odszkodowania w wysokości 600 euro należy więc uznać za czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu i wymagającą zezwolenia sądu opiekuńczego na jej dokonanie. Zdaniem Sądu wierzytelność odszkodowawcza w wysokości 600 euro stanowi składnik majątku o znacznej wartości w stosunku do przeciętnego majątku dziecka w tym wieku co małoletnia K. P., która w chwili zawarcia umowy cesji miała 11 lat.

W świetle tych kryteriów Sąd przyjął, że czynność dokonana przez przedstawiciela ustawowego w imieniu małoletniego pasażera skarżonego lotu polegająca na sprzedaży wierzytelności związanej z odszkodowaniem za opóźniony lot – a więc czynność rozporządzająca, polegająca na wyzbyciu się określonego składnika majątkowego; zasadnie można przy tym domniemywać, że był to jedyny składnik majątku małoletniego – uznać należy za czynność przekraczającą zwykły zarząd, dla której dokonania wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego.

W związku z powyższym powództwo należało oddalić z uwagi na brak legitymacji czynnej powoda. Gdyby przyjąć ważność i skuteczność umowy cesji – do czego nie było podstaw – to powództwo należałoby uwzględnić, gdyż w sprawie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, o których mowa w rozporządzeniu numer (...). Pozwany tych przesłanek w ogóle nie negował i nawet się do nich nie odniósł, co więcej – z korespondencji prowadzonej przez strony na przedsądowym etapie sporu wynikało, że pozwany co do zasady uznał roszczenie powoda. Było to jednak stanowisko przedprocesowe, a w niniejszym postępowaniu nie sposób mówić o uznaniu powództwa. Pozwany w sprzeciwie wniósł o jego oddalenie podnosząc argumenty, które okazały się skuteczne.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał sprawę w całości, powinien więc zwrócić pozwanemu całość poniesionych przez niego kosztów procesu. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyły się:

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł,

- wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 270 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.

ZARZĄDZENIE doręczyć odpis wyroku wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi pozwanego r. pr. M. W..