Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Agnieszka Sidor-Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 25 lipca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. W. i M. W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w A. (G.)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 30 czerwca 2023 r., sygn. akt II C 686/22

1.  z urzędu postanawia sprostować oczywistą omyłkę pisarską w komparycji i pkt II. wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 30 czerwca 2023 r., sygn. akt II C 686/22, w ten sposób, że w miejsce słów: (...) wpisać prawidłowo: (...),

2.  oddala apelację,

3.  zasądza od powodów J. W. i M. W. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w A. (G.) kwoty po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia, za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 3578/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 lutego 2022 r. powód J. W. i M. W. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od (...) S.A. z siedzibą w A. kwoty po 400 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (art. 481 k.c.) od 6 września 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie wyrokiem z 30 czerwca 2023 r. oddalił powództwo (pkt I.) i zasądził od powodów na rzecz pozwanego kwoty w wysokości po 917 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania sądowego (pkt II.).

Apelację od powyższego wyroku złożyli powodowie. Zaskarżając wyrok w całości zarzucili:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 2 lit. h), art. 5 ust. 1 lit. c) oraz art. 7 ust. 1 i 2 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w zw. z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 grudnia 2021 r. (sprawy połączone C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20) i w zw. z art. 267 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej interpretacji wskazanych przepisów Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, sprzecznej z prawnie wiążącą wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, skutkującej twierdzeniem, że planowy czas wylotu i przylotu dla celów wskazanego Rozporządzenia nie może wynikać z dokumentu podróży wydanego przez organizatora wycieczek, a są to wyłącznie godziny zaplanowane przez przewoźnika lotniczego;

b)  art. 2 lit. g) oraz art. 3 ust. 2 lit. a) Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w zw. z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 grudnia 2021 r. (sprawy połączone C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20) i w zw. z art. 267 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej interpretacji wskazanych przepisów Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, sprzecznej z prawnie wiążącą wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, skutkującej twierdzeniem, że pierwotny dokument podróży Powoda nie stanowił potwierdzonej rezerwacji w myśl Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, podczas gdy organizator wycieczek może samodzielnie (niezależnie od wiedzy przewoźnika lotniczego) potwierdzić rezerwację, a rezerwacja Powoda spełniała wymagane przesłanki, tj. zawierała przyrzeczenie przewozu go określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu;

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wskutek odmowy przyznania wartości dowodowej wydrukom zdjęć telefonu zawierającego na ekranie potwierdzoną rezerwację (z aplikacji mobilnej) oraz informacje dotyczące zmiany godziny wykonania przedmiotowego lotu jedynie z tego względu, iż nie potwierdzono wydruków za zgodność z oryginałem, podczas gdy w praktyce nie poświadcza się za zgodność dokumentów elektronicznych, a tym bardziej zdjęć telefonu z widniejącą na jego ekranie treścią, zaś przedłożone przez powoda treści dowodziły kluczowym okolicznościom - istnieniu potwierdzonej rezerwacji na lot wykonywany o innej godzinie niż ta wskazywana przez pozwaną oraz dacie poinformowania powoda o zmianie godziny wylotu;

b)  art. 235 ² § 2 w zw. z art. 243 ² k.p.c. poprzez zaniechanie wydania postanowienia o pominięciu dowodów przedstawionych przez powoda w replice na odpowiedź na pozew, tj. wydruków zdjęć telefonów.

W oparciu o powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kwoty po 400 euro wraz z odsetkami od dnia 6 września 2021 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powodowie wnieśli również o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wydruku wiadomości mailowej przesłanej powodowi przez biuro podróży na okoliczność istnienia potwierdzonej rezerwacji na przedmiotowy lot wykonywany w godz. 10:15-12:05 oraz szczegółów lotu.

W odpowiedzi na apelację pozwana spółka wniosła m.in. o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego od powodów na jego rzecz.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Po rozważeniu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe. Sąd I instancji trafnie ocenił materiał dowodowy i nie dopuścił się żadnych uchybień w zakresie stosowania przepisów prawa procesowego, ani materialnego. Stąd nie zachodziły jakiekolwiek przyczyny świadczące o potrzebie zmiany orzeczenia.

Zarzuty apelacji należało uznać za chybione. Sąd Okręgowy podziela w całości rozważania Sądu I instancji w tej kwestii, nie widząc potrzeby powielania ich w treści niniejszego uzasadnienia.

Sąd Rejonowy słusznie uznał, że powodowie nie wykazali w sposób prawidłowy, że doszło do opóźnienia lotu w wymiarze aż 6 godzin, gdyż zrzuty z ekranu telefonu w okolicznościach niniejszej sprawy, w sytuacji, gdy pozwany zaprzeczył twierdzeniom powodów, nie mogą samoistnie stanowić dokumentu wykazującego opóźnienie lotu we wskazanym wymiarze.

Nadto, należy podnieść, że powodowie wiedząc, że pozwany kwestionuje podniesione okoliczności nie podjęli właściwej inicjatywy dowodowej, gdy pozwany przedstawił dokumenty, że lot (...) doznał opóźnienia tylko w wymiarze 49 minut. Tym samym nie zanegowali procesowo ww. twierdzeń pozwanego. Skoro powodowie dalej twierdzili, że podstawą ich roszczenia jest okoliczność, że 5 września 2021 r. lot o nr (...) miał rozpocząć się o godzinie 10.15, czego dowodem miało być potwierdzenie rezerwacji dokonanej przez biuro podroży, to w sytuacji, gdy pozwany przedstawił dokumenty, że wskazany lot był planowany na 16.30, winni byli przedstawić dokumenty, że jednak lot ten był początkowo planowany na 10.15. Zaniechanie przedstawienia dokumentów w tym zakresie obciąża dowodowo powodów, bowiem w istocie Sąd Rejonowy miał taki obraz okoliczności faktycznych, jaki przedstawiły strony. Skoro powodowie dysponowali mailem z dnia 15 września 2021 r. w zakresie informacji przekazanej przez biuro podróży co do dokonanej rezerwacji, to niezrozumiałym jest dlaczego powodowie tego dowodu nie zgłosili na etapie Sądu I instancji. Wówczas strona pozwana musiałaby się odnieść, czy rzeczywiście lot o nr (...) miał się rozpocząć o 10.15, czy doszło do okoliczności leżących po stronie pozwanego i obciążających pozwanego, że lot ten został przełożony, ale tym samym, strona pozwana miałby możliwość zajęcia stanowiska, czy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie wskazanego lotu.

Przedstawienie zaś dokumentu z dnia 15 września 2021 r. dopiero na etapie apelacji, musiało skutkować pominięciem ww. dowodu, jako spóźnionego w myśl art. 381 k.p.c. w zw. z art. 205 ³ § 2 k.p.c.

Należy przypomnieć, że w myśl art. 3 k.p.c. strony są obowiązane dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Zatem powodowie winni od początku procesu wykazywać stosownymi dowodami, że mieli status pasażerów lotu o nr (...), ale przede wszystkim, że w istocie lot ten winien był się rozpocząć o godzinie 10.15, a nie jak wykazał pozwany dopiero o godzinie 16.30. To z kolei mogłoby dać pozwanemu możliwość obrony w kontekście albo przyznania wskazanych okoliczności faktycznych, albo wykazania, że w dniu 5 września 2021 r. wystąpiły okoliczności nadzwyczajne, które zwalniają pozwanego z odpowiedzialności za opóźniony lot.

Należy przy tym podnieść, że pozwany konsekwentnie zaprzeczał, że wskazany (skarżony) lot miał planowo wystartować o godz. 10.15 czasu lokalnego a wylądować planowo o 12.05 czasu lokalnego (vide k. 71), a przyznawał, że lot miał opóźnienie - ale wynoszące tylko 49 minut, zatem takie, które nie uprawniało pasażerów do występowania z roszczeniami opartymi o Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (Dz. Urz. UE L 46 z 17 lutego 2004 r.).

Sąd odwoławczy wskazuje, że opóźnienie w przylocie nie kreuje po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu zostało spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków (art. 5 ust. 3 rozporządzenia), to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (vide: ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07). Wobec powyższego przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c i art. 7 rozporządzenia, wówczas gdy dowiedzie, że odwołanie lub opóźnienie lotu wynika z nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Natomiast w okolicznościach niniejszej sprawy, w kontekście materiału dowodowego zaoferowanego Sądowi I instancji, powodowie nie wykazali opóźnienia lotu w wymiarze ponad 3 godzin, gdyż jak wskazał Sąd Rejonowy, dowody powołane przez stronę powodową okazały się niewystarczające dla wykazania istnienia żądanych przez siebie roszczeń.

Zatem nie ulega wątpliwości, że roszczenie zgłoszone przez powodów nie zostało udowodnione tak co do zasady, jak i wysokości.

W myśl art. 233 k.p.c., którego naruszenia upatruje strona powodowa, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Swobodna ocena dowodów uwzględnia wymagania prawa procesowego, reguły logicznego myślenia oraz doświadczenie życiowe. Kierując się tymi wytycznymi, sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość. Zarzut uchybienia zasadzie swobodnej oceny dowodów może znajdować uzasadnienie w przypadku zaprezentowania przez sąd wewnętrznie sprzecznego, nielogicznego rozumowania lub w razie tylko fragmentarycznego odniesienia się do materiału dowodowego. Potencjalnie możliwa odmienna ocena zebranych dowodów, jeżeli skarżący nie wykazał, na czym polega wadliwość rozumowania sądu, sama w sobie nie może prowadzić do zakwestionowania ustaleń Sądu I instancji (por. wyrok SA w Gdańsku z 27 maja 2014 r., sygn. akt V ACa 23/14). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza więc stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych poprzez przedstawienie przez skarżącego własnej wersji stanu faktycznego. Postawienie zarzutu naruszenia reguł oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu przez skarżącego subiektywnej interpretacji stanu sprawy; konieczne jest w tym względzie posłużenie się argumentami jurydycznymi.

W analizowanej sprawie nie sposób dopatrzeć się takich wad zaskarżonego orzeczenia. Dowody w postaci dokumentów przedstawione przez stronę powodową nie zdołały wykazać zasadności żądania objętego pozwem. Argumentacja powodów opierała się zasadniczo na powołaniu wytycznych sformułowanych do cytowanego wyżej Rozporządzenia. Pozwany zaprzeczył okoliczności powstania ponad 3-godzinnego opóźnienia, a zatem strona powodowa winna była podjąć stosowne kroki celem udowodnienia swoich twierdzeń. Dowody zaprezentowane przez stronę powodową były jednak niewystarczające. W toku postępowania strona powodowa, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wnosiła o przeprowadzenie innych dowodów mających na celu wykazanie zasadności swoich żądań.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Powołany przepis, rozumiany w kontekście art. 232 k.p.c., wyznacza schemat prowadzenia postępowania dowodowego, nakładając na strony wymóg przedłożenia odpowiednich środków prowadzących do udowodnienia ich twierdzeń. Dostarczenie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem czy obowiązkiem, lecz ciężarem procesowym (por. wyrok SN z 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 71/09). Następstwa braku inicjatywy w tym zakresie obciążają stronę, która dopuszcza się zaniechania, gdyż to jej interesowi służy właściwe udowodnienie twierdzeń podnoszonych w postępowaniu. Strona winna zatem liczyć się z możliwością oddalenia jej żądań, jeżeli nie dostarczyła wcześniej odpowiednich dowodów. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności procesu sąd nie ma obowiązku podejmowania aktywności i wyręczania stron w zakresie kompletowania materiału sprawy. Wszelka nieuzasadniona ingerencja sądu może być bowiem oceniona jako uchybienie przepisom regulującym rozkład ciężaru dowodu.

Oczywistą rzeczą jest, iż obowiązek udowodnienia, że opóźnienie wynosiło ponad 3 godziny spoczywało na powodach. W niniejszej sprawie powodowie nie przedstawili na tę okoliczność żadnego dowodu, poza zdjęciem i wydrukiem, z których jednak nie sposób wywieść, aby wystąpiło trzygodzinne opóźnienie lotu.

Sąd Okręgowy pragnie bowiem zwrócić uwagę, że w odpowiedzi na pozew przewoźnik wykazał okoliczność przeciwną od podnoszonych przez powodów twierdzeń. Jak wynika bowiem z przedłożonych informacji przez przewoźnika, lot (...) z H. do W. miał odbyć się w godzinach od 16.30 do 18.20. Powyższe zostało wykazane przez stronę pozwaną na podstawie wydruku z systemu (...), raportu z systemu A., a także wydruku z portalu internetowego (...).com. Co więcej, z zaświadczenia wystawionego przez H.z 23 czerwca 2022 r. wynika, że lot faktycznie został opóźniony w wylocie, ale samolot opuścił lotnisko o godzinie 17.29. Samolot zaś przyleciał o godzinie 19.09, a zatem pasażerowie, jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy dotarli do miejsca docelowego z opóźnieniem zaledwie 49 minut.

Zgodnie zaś z art. 6 Rozporządzenia 261/2004 odszkodowanie za opóźniony lot przysługuje wyłącznie, w przypadku gdy lot będzie opóźniony w stosunku do planowego startu o:

a.  dwie lub więcej godzin w przypadku lotów do 1 500 kilometrów; lub

b.  trzy lub więcej godzin w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1 500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości pomiędzy 1 500 a 3 500 kilometrów; lub

c.  cztery lub więcej godzin w przypadku wszystkich innych lotów niż loty.

Mając zatem na uwadze, że przewoźnik przedstawił kontrdowody świadczące, że opóźnienie lotu stanowiło zaledwie 49 minut, roszczenie strony powodowej nie zostało wykazane.

Odnosząc się do przedstawionego przez stronę powodową wydruku korespondencji e-mail (k. 117 i n.), jak wyżej podniesiono, dowód ten był spóźniony i nie mógł stanowić podstawy ustaleń faktycznych, bowiem pełnomocnik powodów nie wykazał, ażeby na wcześniejszym etapie nie było możliwości złożenia ww. dowodu.

Należy przy tym też wskazać, że dokonując oceny wydruku potwierdzenia rezerwacji należy mieć na uwadze przedłożoną przez pozwanego kartę odlotów/raport A. (k. 76). Jak wskazane było powyżej, lot (...) (...) zaplanowany był na 5 września 2021 r. i miał odbyć się w godzinach od 16.30 do godziny 18.20. Niemniej został nieznacznie opóźniony i wylot nastąpił o 17.24. 15 minut opóźnienia zostało oznaczone kodem 93, zaś 39 minut kodem 41 (opóźnienie zostało nadrobione następnie podczas lotu). Wydruk przedłożony przez stronę powodową stoi w sprzeczności z informacjami wynikającymi z raportu A..

Zgodnie z treścią art. 2 lit. g Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, rezerwacja oznacza fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek. Przepis ten odnosi się do wydawanego zaświadczenia przez przewoźnika lub organizatora wycieczki wskazującego, że przelot będzie miał miejsce w dacie wskazanej w rezerwacji.

Co więcej, rezerwacja w świetle art. 3 ust. 2 rozporządzenia musi zostać doręczona pasażerom co najmniej 45 minut przed zaplanowanym wylotem. Jak wynika jednak z przedłożonego wydruku korespondencji e-mail rezerwacja nr (...) została doręczona dopiero 15 września 2021 r. o godzinie 11.59. Potwierdzenie rezerwacji zostało nadane przez (...) do (...).pl. Jednocześnie zgodnie z wiadomością SMS z 5 września 2021 r. (w którym przywołano numer lotu (...)), wylot miał odbyć się dopiero o 16.30. Przyjmując nawet hipotetycznie, że wiadomość ta stanowić miała potwierdzenie godzin przelotu (rezerwację), zdaniem Sądu odwoławczego nie sposób mówić o opóźnieniu w przylocie przekraczającym 3 godziny, gdyż brak jest informacji o początkowej, a zmienionej, godzinie lotu. Nadto w treści tej było odesłanie do strony https://(...) , na której miały być dodatkowe informacje w zw. z przekazaną wiadomością, a których to informacji nie załączono jako materiał dowodowy, zaś aktualnie nie jest możliwe uzyskanie żadnych dodatkowych informacji z ww. adresu internetowego.

Wskazane nieścisłości dla Sądu Odwoławczego oznaczają, że strona powodowa nie wykazała, aby lot (...) został opóźniony o 6 godzin, a także, że otrzymała potwierdzenie od organizatora imprezy turystycznej o planowanym przelocie samolotem na godzinę 10.15. Skoro bowiem z wydruku raportu A. wynika, że lot został zaplanowany na godzinę 16.30, a rezerwacja została najwcześniej doręczona po godzinie 3.00 w dniu 5 września 2021 r. lub dopiero 15 września 2021 r. (wiadomość mailowa), twierdzenia strony powodowej Sąd Okręgowy uznał za nieudowodnione.

Wobec powyższego stosownie do treści art. 385 k.p.c. Sąd odwoławczy oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach procesu w postepowaniu apelacyjnym rozstrzygnięto zgodnie z treścią art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. Pozwana jako strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi procesowemu koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu, które poniosła strona powodowa składało się wyłącznie wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika. Wysokość przyznanych kosztów zastępstwa procesowego ustalono na kwotę 450 zł na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.