Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2023 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia (del.) Anna Kucharska

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2023 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. C., T. C. i A. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 11 maja 2023 roku, sygn. akt I C 495/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. C., T. C. i A. C. kwoty po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia, za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 2937/23

UZASADNIENIE

Pozwem z 18 października 2022 roku (data prezentaty) M. C., T. C. i A. C. wnieśli o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty po 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (po 900 zł na rzecz każdego z powodów), a także opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł) oraz opłaty od pozwu (200 zł).

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że zakupili bilety na lot o nr (...) na trasie Ł.– A. (...). Podkreślono, że przewoźnikiem wykonującym lot jest pozwana spółka. W dalszej części wykazano, że powyższy lot doznał opóźnienia powyżej 6 godzin. Kolejno podano, że pomimo złożenia reklamacji 29 lipca 2022 roku pozwany odmówiła wypłacenia odszkodowania twierdząc, że lot doznał zakłócenia z przyczyn nadzwyczajnych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 grudnia 2022 roku w uwzględniono powództwo w całości.

Pozwany w dniu 24 stycznia 2023 roku (data stempla pocztowego) wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych. Pozwany podniósł, że roszczenie o wypłatę odszkodowania nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem w sprawie zaszły nadzwyczajne okoliczności, które miały wpływ na poprzedni lot wykonywany przez stronę pozwaną za pośrednictwem tego samego statku powietrznego.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy wyrokiem z dnia 11 maja 2023 roku w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty, a w punkcie 2. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 500 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 7 ust. 1 lit. c) w zw. z art. 5 ust. 3 Rozporządzenia, poprzez jego zastosowanie, co w konsekwencji doprowadziło do uznania powództwa i obowiązku wypłaty odszkodowania na rzecz powoda, pomimo, iż w przedmiotowym stanie faktycznym nieregularność powstała w związku z zaistnieniem okoliczności nadzwyczajnych, czyli konieczności uzupełnienia butli z tlenem po wcześniejszym zużyciu jej przez dwóch pasażerów wymagających pomocy medycznej na rejsie bezpośrednio poprzedzającym rejs powoda;

2.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i pominięcie dokumentu MEL, który wyraźnie wskazywał, że samolot może być dopuszczony do lotu z 1 niesprawną butlą tlenową, a podczas rejsu bezpośrednio poprzedzającego rejs powoda doszło do zużycia dwóch butli;

3.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i pominięcie dokumentu w postaci raportu z lotu, który wyraźnie wskazywał, że konieczność użycia dwóch butli z tlenem wynikała z konieczności udzielenia pomocy dwóm pasażerom w tym samym czasie;

4.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i pominięcie dowodu z przesłuchania świadka, który potwierdził, że pozwana wszystkie czynności podejmowała niezwłocznie i nie było możliwe zorganizowanie tej butli wcześniej;

5.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i pominięcie przy wyrokowaniu korespondencji email wskazującej, że pozwana miała umowę z agentem w P., jednak nie dysponował dostępną butlą na miejscu, stąd konieczność oczekiwania na przewiezienie butli drogą kołową;

6.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i niezasadne przyjęcie przez Sąd I instancji, że pozwana mogła zorganizować butlę szybciej i zmniejszyć wymiar opóźnienia, podczas gdy pozwana wykazała, że wszystkie czynności podejmowała niezwłocznie, a ponadto jak wynika z zasad logiki i doświadczenia życiowego, gdyby pozwana mogła zorganizować butlę szybciej, to z pewnością by to uczyniła, mając świadomość, że 3 godzinny wymiar opóźnienia rejsu wygeneruje potencjalne koszty wypłaty 52400 euro odszkodowania na rzecz pasażerów skarżonego rejsu;

7.  naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i błędne przyjęcie, że butla z tlenem stanowi zwyczajny element wyposażenia samolotu, który można nabyć z łatwością w wielu miejscach.

Wskazując na powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

ewentualnie o:

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania obu instancji.

W odpowiedzi na apelację, strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych wraz z odsetkami od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty. Powodowie podnieśli, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymagają wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż Sąd Okręgowy nie podzielił argumentów w niej zawartych.

Sąd Odwoławczy w całości podzielił ustalenia faktyczne Sądu I Instancji przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań. Sąd Rejonowy powołał także właściwe przepisy prawne i przeprowadził ich prawidłową wykładnię w świetle poczynionych ustaleń faktycznych. Ocenę materiału dowodowego i wnioski Sądu Rejonowego, Sąd Okręgowy uznał za trafne.

Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu między innymi błędy w ustaleniu stanu faktycznego, które przejawiały się w niezasadnym przyjęciu, że pozwany mógł zorganizować butlę szybciej i zmniejszyć wymiar opóźnienia, a nadto błędne przyjęcie, że butla z tlenem stanowi zwyczajny element wyposażenia samolotu. Wskazane naruszenie może być wytykane Sądowi meriti w ramach zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego i w taki też sposób skarżący kwestionował owe ustalenia. Istota tego typy zarzutów sprowadza się do braku logicznych powiązań pomiędzy wnioskami wynikającymi z dowodów, a podstawą faktyczną rozstrzygnięcia. Zarzut jest więc zasadny jedynie wtedy, jeśli poczynione w sprawie ustalenia nie znajdują oparcia w dowodach albo wręcz pozostają z nimi w sprzeczności w taki sposób, że nie dają się pogodzić z tymi dowodami. Obowiązkiem skarżącego jest zatem wskazanie które ustalenia są dotknięte tą wadą oraz do którego dowodu zarzut się odnosi, przy czym winien on także wyjaśnić jakie przepisy procesowe zostały naruszone przy dokonywaniu – wadliwych wedle skarżącego – ustaleń faktycznych. Dopiero bowiem wtedy, w granicach związania zarzutem, sąd odwoławczy ma możliwość dokonania oceny, czy w istocie wytknięte nieprawidłowości w sprawie miały miejsce, a jeśli tak, czy w istotny sposób wpłynęły na treść rozstrzygnięcia (wyrok SA w Katowicach z 29 marca 2022 roku, sygn. akt V ACa 136/20, LEX nr 3341074). W ocenie tutejszego Sądu, skarżący nie wykazał, aby Sąd orzekający dokonał błędnego ustalenia co do określonych powyżej faktów, szczególnie, że jak wskazywali powodowie wymagania co do sprzętu medycznego na czas wykonywania rejsu stanowią oczywisty obowiązek przewoźnika lotniczego, a zużycie butli tlenowej wpisuje się w ramy normalnego funkcjonowania przewoźnika lotniczego. Zużycie butli tlenowej w czasie lotu nie jest nadzwyczajne, ani wychodzące poza ramy kontroli przewoźnika.

Bezzasadne są, sformułowane przez apelującego, pozostałe zarzuty oparte na naruszeniu przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez Sąd orzekający ocena dowodów mogłaby zostać skutecznie podważona tylko wtedy gdy brak byłoby logiki w wiązaniu innych wniosków z pozostałymi zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykraczałoby poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględniałoby jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych (wyrok SA w Krakowie z 10 maja 2023 roku, sygn. akt I ACa 1070/21, LEX nr 3578678). Wskazać należy, że w niniejszej sprawie Sąd I instancji ustalając stan faktyczny oparł się w pełni na przedstawionych przez strony dokumentach. Ustalając stan fakty sprawy Sąd meriti jednoznacznie wskazał, że stan faktyczny sprawy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, głównie prywatnych, które były wystarczające dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Swobodna ocena materiału dowodowego przez sąd nie polega na odniesieniu się do każdego zdania wypowiedzianego w toku procesu lecz na odtworzeniu na podstawie całości zebranego materiału stanu faktycznego w taki sposób, by odpowiadał on zasadom logiki i doświadczenia życiowego, czemu sprostał Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (postanowienie SN z 23 sierpnia 2023 roku, sygn. akt I CSK 206/23, LEX nr 3595364).

Przechodząc do zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 7 ust. 1 lit. c) w zw. z art. 5 ust. 3 Rozporządzenia – poprzez jego zastosowanie, co w konsekwencji doprowadziło do uznania powództwa i obowiązku wypłaty odszkodowania na rzecz powodów, pomimo, iż w przedmiotowym stanie faktycznym nieregularność powstała w związku z zaistnieniem okoliczności nadzwyczajnych, czyli koniecznością uzupełnienia butli z tlenem po wcześniejszym zużyciu jej przez dwóch pasażerów wymagających pomocy medycznej na rejsie bezpośrednio poprzedzającym rejs powoda – uznać należy, że również w tym zakresie Sąd Rejonowy nie dopuścił się nieprawidłowości. Sąd Odwoławczy w pełni podziela stanowisko Sądu meriti, który wskazał, że fakty, na które powołuje się pozwany nie stanowią okoliczności, w świetle których pozwany może się uwolnić od odpowiedzialności odszkodowawczej, a nawet jeśli można byłoby to rozważać w kategorii okoliczności nadzwyczajnej to pozwany nie wykazał, aby podjął wszelkie racjonalne środki i nie mógł obiektywnie zapewnić butli w krótszym terminie.

W uzasadnieniu apelacji pozwany powołał się na wyrok w sprawie o sygn. akt I C 1002/22, wskazując, że dotyczy on identycznego stanu faktycznego. Zdaniem Sądu Odwoławczego nie jest to twierdzenie uzasadnione. Słusznie podkreśliła w odpowiedzi na apelację strona powodowa, że wyrok ów zapadł w odmiennym stanie faktycznych, bowiem odnosił się on do zakłócenia rejsu z A. (T.) do Polski. Prawdą jest, że port lotniczy w A. znajduje się poza UE, jest częściowo lotniskiem sezonowym i w jego przypadku nie można wymagać takich możliwości technicznych jak w portach na terenie UE, w tym w porcie obsługującym wielomilionową metropolię w Polsce. Realia niniejszej sprawy dotyczą jednakże portu lotniczego(...), gdzie pozwany winien mieć zapewnioną należytą obsługę w zakresie standardowego wyposażenia statku powietrznego jakim są butle tlenowe. W ocenie Sądu Odwoławczego posiadanie choćby jednej dodatkowej butli dla określonego modelu samolotu w ramach obsługi w danym porcie lotniczym, w kraju macierzystym, nie stanowiłoby ciężaru, który przerastałby możliwości przedsiębiorstwa lotniczego, w szczególności w sezonie, w trakcie którego odbywa się więcej rejsów, w tym rejsów czarterowych.

W swoim orzecznictwie TSUE staje w głównej mierze na stanowisku, że awaria samolotu czy inaczej usterka techniczna statku wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności przewoźnika lotniczego, jako że przewoźnik ten jest stale narażony na tego typu niespodziewane, nieoczekiwane problemy techniczne, a jako taka nie stanowi nadzwyczajnej okoliczności w rozumieniu ww. art. 5 ust. 3, chyba że jest wynikiem aktu zewnętrznego nie wpisującego się we wskazaną działalność. Tym samym, bez ustalenia charakteru i źródła usterki nie jest możliwe uznanie jej za „nadzwyczajną”, choćby wystąpiła nagle (por. wyrok WSA w Warszawie z 30 stycznia 2018 roku, sygn. akt VII SA/Wa 869/17, LEX nr 2448914).

W orzecznictwie TSUE przyjmuje się również, że art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy nie może w celu uwolnienia się od obowiązku odszkodowania powoływać się na „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu tego przepisu, związane z wystąpieniem usterki tzw. części „on conditio”, tj. części, którą wymienia się wyłącznie w przypadku jej usterki, również gdy stale dysponuje on zapasową częścią zamienną, chyba że – czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego – tego rodzaju usterka stanowi zdarzenie, które ze względu na swój charakter lub źródło nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwala mu na skuteczne nad nim zapanowanie, przy czym usterki tej nie należy uważać za tego rodzaju zdarzenie, jeśli jest ona co do zasady nierozerwalnie związana z systemem funkcjonowania samolotu. Zdaniem Sądu Okręgowego, wyczerpanie butli tlenowej stanowi taki rodzaj zdarzenia, że konieczność skorzystania z niej na pokładzie statku powietrznego w trakcie lotu, wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności przewoźnika lotniczego i jest możliwe zabezpieczenie się przez przewoźnika przed takiego typu niedogodnością. W szczególności należy uwzględnić fakt, że butle te w określonej normami liczbie są przewidziane właśnie na tego typu zdarzenia medyczne na pokładzie samolotu i właśnie takie zdarzenie o podłożu medycznym, na które przygotowany był personel i statek powietrzny, miało miejsce w trakcie lotu na trasie A.-P. poprzedzającego lot powodów na trasie P.-A..

Co więcej, jak wynika z akt sprawy, pozwany nie dysponował odpowiednimi zasobami i środkami, w celu uniknięcia sytuacji, w której wymiana na pokładzie samolotu butli tlenowych, doprowadziła do dużego opóźnienia lotów. Pozwany powinien w szczególności rozważyć takie zorganizowanie swojej działalności, w tym podpisanie odpowiednich umów, aby w trakcie sezonu agent serwisowy zapewniał odpowiedni sprzęt z uwagi na zwiększone ryzyko problemów technicznych, pojawiające się w wyniku większego natężenia ruchu lotniczego statków powietrznych będących w zasobach pozwanego. Należy się zgodzić z powodami, że inny sposób funkcjonowania trudno uznać za racjonalny i zabezpieczający pasażerów przed ryzykiem opóźnień lotniczych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach procesu przed Sądem II instancji rozstrzygnięto na mocy art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą ponoszenia odpowiedzialności za wynik procesu oraz zgodnie z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.). Pomiędzy powodami w niniejszej sprawie występowało współuczestnictwo formalne, zatem należało orzec o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz każdego z powodów. W orzecznictwie przyjmuje się, że każdemu ze współuczestników należy się zwrot kosztów obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika co najmniej w stawce minimalnej nawet wówczas, gdy ten sam pełnomocnik reprezentuje w procesie kilka osób (wyrok SA w Szczecinie z 20 maja 2022 roku, sygn. akt I ACa 17/22, LEX nr 3433291).

Sąd Odwoławczy orzekł także, stosowanie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c., o odsetkach ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu, za czas od uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty.