Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SO Maja Smoderek
Protokolant:	sekr. sądowy Agata Borówka

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. R. Sp. zo.o. z siedzibą w W.

przeciwko (...) K.F.T. Sp. z o.o. Oddział w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 6 czerwca 2017 r., sygn. akt II C 240/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

SSO Maja Smoderek

Sygn. akt XXVII Ca 2671/17

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniosła w szeregu odrębnych powództwach o zasądzenie od (...) K.F.T. Sp. z o.o. Oddział w P. kwot po 250 euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w związku z zawartą umową cesji wierzytelności, na mocy której powódka nabyła wierzytelność od M. B. (1), A. B., M. Ł., E. W., K. Z., M. W., Z. G., M. M., E. A., P. M., A. M., P. A., M. B. (2), Z. B., M. M. (2), M. B. (3) - pasażerów lotu nr (...) z W. do M..

Sprawy te zostały przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie w trybie art. 219 k.p.c. połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt II C 240/17.

Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie wyrokiem zaocznym z dnia 6 czerwca 2017 r. oddalił powództwa w całości.

Sąd I instancji w pisemnych motywach rozstrzygnięcia stwierdził, że dochodzone pozwami wierzytelności wynikające z Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów mają charakter zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych pasażerów i nie mogły być przedmiotem umowy przelewu wierzytelności.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył powód zarzucając mu:

1)  naruszenie prawa materialnego, a to przepisów art. 5, 6 i 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (dalej jako: Rozporządzenie nr 261/2004) poprzez ich błędną wykładnię skutkującą błędnym przyjęciem charakteru prawnego roszczenia o ryczałtowe odszkodowanie za opóźniony/odwołany lot,

2)  naruszenie prawa materialnego, a to przepisu art. 509 §1 kc. w zw. z art. 448 i 449 kc. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu umowy cesji stanowiącej podstawę dochodzenia przez stronę powodową roszczeń w niniejszym postępowaniu za nieważną, z uwagi na naruszenie ustawowego zakazu przelewu wierzytelności wyrażonego w art. 449 kc. i w konsekwencji oddaleniu powództwa z powodu braku legitymacji czynnej,

3)  naruszenie prawa materialnego, a to przepisu art. 509 §1 kc. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu umowy cesji stanowiącej podstawę dochodzenia przez stronę powodową roszczeń w niniejszym postępowaniu za nieważną, z uwagi na sprzeczność przelewu z właściwością zobowiązania i w konsekwencji oddaleniu powództwa z powodu braku legitymacji czynnej,

4)  naruszenie prawa procesowego, a to przepisu art. 321 §1 kpc poprzez wyrokowanie co do przedmiotu nie objętego żądaniem pozwu.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództw w całości oraz zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Skarżący wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna w zakresie w jakim kwestionowała prawidłowość zastosowania przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 7 Rozporządzenia nr 261/2004, art. 509 k.c. oraz art. 449 k.c.

Sąd Rejonowy oddalając powództwa uznał, że cesja wierzytelności opisanych w pozwach była niedopuszczalna, bowiem stanowiły one zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych pasażerów w postaci m. in. straty czasu pasażerów oraz prawa do wygodnej podróży. Sąd I instancji podkreślił, że wierzytelności o takim charakterze są objęte zakazem określonym w art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 449 k.c. a związku z tym nie mogły być przedmiotem umowy cesji z dnia 29 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy przyjął zatem, że powodowa spółka nie była legitymowana czynnie do skierowania przeciwko przewoźnikowi lotniczemu powództw.

W ocenie Sądu II instancji przyjęte przez Sąd Rejonowy stanowisko jest błędne.

Sąd Okręgowy wskazuje, że z reguły każda wierzytelność (pieniężna i niepieniężna), jeżeli jest zbywalna, może być przedmiotem przelewu, chyba że zakazuje tego ustawa (np. art. 449, 595, 602, 912 k.c.), umowa bądź sprzeciwia się temu właściwość zobowiązania. W ocenie Sądu II instancji ustawowe zakazy zbywania wierzytelności odnoszące się do roszczeń z deliktu nie mają zastosowania w realiach niniejszej sprawy. W Rozporządzeniu nr 261/2004 nie rozstrzygnięto wprawdzie charakteru prawnego odpowiedzialności przewoźnika lotniczego, w szczególności nie wskazano, czy wynika ona z umowy, czy z zobowiązania pozaumownego, niemniej Sąd Okręgowy podziela pogląd o umownym charakterze tych roszczeń (por. uchwała SN z dnia 17 marca 2017 r., III CZP 111/16, LEX nr 2248746). Roszczenie o zapłatę zryczałtowanego odszkodowania nie jest uwarunkowane wykazaniem winy w działaniu przewoźnika, ani poniesieniem szkody przez pasażera, gdyż wysokość tego odszkodowania jest określona wprost i zależy wyłącznie od długości trasy lotu. Stanowi ono w istocie rodzaj zryczałtowanej kary za nienależyte wykonanie zobowiązania (umowy) przez przewoźnika lotniczego, służącej „uproszczonej” kompensacji dwojakiego rodzaju uszczerbku: majątkowego i niemajątkowego (co świadczy o mieszanym charakterze roszczenia), bez potrzeby dokonywania jakiejkolwiek oceny indywidualnej sytuacji pasażera. Toteż mieści się ono w reżimie odpowiedzialności kontraktowej, a nie deliktowej. Wywodzenie z reżimu odpowiedzialności kontraktowej roszczeń niemajątkowych lub mieszanych (łączących elementy majątkowe i niemajątkowe) jest w prawie wspólnotowym dopuszczalne, a tym samym możliwe jest ich kreowanie w porządku prawa krajowego, którego częścią składową jest prawo Unii Europejskiej. Równocześnie zdaniem Sądu Okręgowego brak podstaw, aby przyjąć, że roszczenie pasażera o wypłatę zryczałtowanego odszkodowania ma charakter osobisty, a jego natura sprzeciwia się dopuszczalności przenoszenia w drodze cesji wierzytelności. W szczególności odszkodowanie to nie ma osobistego związku z osobą pasażera, albowiem jego wysokość nie jest kształtowana indywidualnie, odrębnie w stosunku dla każdego pasażera, lecz powołane rozporządzenie statuuje generalną zasadę odpowiedzialności przewoźnika, która aktualizuje się przy spełnieniu konkretnych przesłanek enumeratywnie wymienionych w rozporządzeniu. Natomiast okoliczności dotyczące sytuacji pasażera takie jak: element przewozu lotniczego jako części imprezy turystycznej, czy zmiana planu podróży poprzez zaproponowanie pasażerowi lotu alternatywnego, nie świadczą o uprawnieniu osobistym pasażera, a jedynie mają wpływ na ocenę zasadności przyznania przedmiotowego odszkodowania. Celem zryczałtowanego odszkodowania jest oczywiście zniwelowanie niedogodności, jakich pasażer doznał podczas podróży, w związku z odwołaniem/opóźnieniem lotu. Niemniej zbycie przez pasażera wierzytelności w postaci przysługującego mu zryczałtowanego odszkodowania względem przewoźnika, nie powoduje, że cel tego świadczenia nie zostanie osiągnięty. Zdaniem Sądu II instancji pasażerowi przysługuje prawo wyboru czy chce dochodzić zapłaty odszkodowania na swoją rzecz, czy też zbyć przedmiotową wierzytelność na rzecz podmiotu trzeciego i uzyskać korzyść z tego tytułu.

Dokonując kontroli zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy zapoznał się z orzecznictwem państw europejskich m. in. z wyrokiem Republiki Włoskiej nr 620/16 wydanym przez sędziego pokoju w B. oraz Wyrokiem nr 52/2016 z dnia 16 marca 2015 r. wydanym przez Sąd w Barcelonie. Jednakże w ocenie Sądu II instancji rozstrzygnięcia te nie miały znaczenia w niniejszej sprawie. Zauważyć należy, że przepisy ww. Rozporządzenia nie zawierają regulacji dotyczących możliwości zawierania umów mających na celu zmianę wierzyciela bądź dłużnika w zakresie roszczeń powstałych na jego gruncie. Oznacza to, że badanie dopuszczalności cedowania ww. wierzytelności winno odbywać się w ramach porządku krajowego każdego z państw europejskich. Dlatego też Sąd II instancji dokonując oceny podniesionych w apelacji zarzutów doszedł do przekonania, że rację ma skarżący wskazując na dopuszczalność dokonywania cesji roszczeń wynikających z Rozporządzenia nr 261/2004.

W tym stanie rzeczy oddalenie powództwa jedynie z uwagi na niedopuszczalność cesji wierzytelności określonych w ww. Rozporządzeniu należało uznać za chybione, co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd I instancji nie zbadał bowiem istoty sprawy, tj. czy faktycznie ziściły się przesłanki do wypłaty odszkodowania za opóźniony lot, nie odniósł się również do kwestii zaistnienia przesłanek egznoneracyjnych i wysokości żądania. Zatem Sąd I instancji ponownie rozpoznając sprawę w oparciu o przepisy Rozporządzenia nr 261/2004 winien zbadać czy powód wykazał zaistnienie przesłanek warunkujących wypłatę odszkodowania, zbadać wysokość dochodzonych pozwami roszczeń, a także winien rozważyć czy zaistniały przesłanki wyłączające odpowiedzialność pozwanego opisane w art. 5 ust. 3 ww. Rozporządzenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c.