Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Małysa
Protokolant:	Sekretarz sądowy Mikołaj Perz

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 2 listopada 2023 r., sygn. akt II C 1723/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 400 (czterysta) euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 marca 2023 roku, do dnia zapłaty oraz kwotę 1117 (tysiąc sto siedemnaście) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 lutego 2025 roku, do dnia zapłaty;

2.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 921/24

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa została rozpoznana według przepisów o postępowaniu uproszczonym, wobec czego nie przeprowadzono postępowania dowodowego, stosownie do treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Jednocześnie Sąd II instancji ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa, wskazując własne rozważania bez powielania uzasadnienia Sądu I instancji, które jest znane stronom i stanowi element akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Kontrola instancyjna zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazała, że zarzuty podniesione przez powoda okazały się zasadne. W ocenie Sądu Odwoławczego w realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób jest bowiem podzielić ocenę prawną dokonaną przez Sąd I instancji w zakresie rzekomego zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności wyłączających odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika za opóźniony lot.

Zgodnie z art. 5 ust. 3 Rozporządzeniem WE nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. (Dz.U.UE.L.2004.46), obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Z treści niniejszego Rozporządzenia wynika, że zobowiązania przewoźników lotniczych powinny być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Okoliczności te mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika (motyw 14). Nadto, zgodnie z motywem 15 Rozporządzenia, za nadzwyczajne okoliczności powinno się uważać sytuację, gdy decyzja kierownictwa lotów w stosunku do danego samolotu spowodowała danego dnia powstanie dużego opóźnienia, przełożenie lotu na następny dzień albo odwołanie jednego lub więcej lotów tego samolotu pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez zainteresowanego przewoźnika, by uniknąć tych opóźnień lub odwołań lotów. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jednoznacznie wskazał, że pojęcie „nadzwyczajnych okoliczności” obejmuje zdarzenia, które ze względu na swój charakter lub źródło nie są wpisane w normalne wykonywanie działalności danego przewoźnika lotniczego i pozostają poza zakresem jego skutecznej kontroli, przy czym te dwie przesłanki są kumulatywne i ich poszanowanie wymaga przeprowadzenia oceny każdego przypadku z osobna (por. wyrok z dnia 11 maja 2023 r., sygn. C-156/22; wyrok z dnia 4 kwietnia 2019 r., sygn. C-501/17).

Tym samym w pojęciu „nadzwyczajnych okoliczności” mieszczą się zdarzenia, które wynikają z działalności przewoźnika lotniczego, jak i z okoliczności zewnętrznych, spotykanych w praktyce z różną częstotliwością, nad którymi jednak przewoźnik lotniczy nie panuje, ponieważ są one spowodowane zdarzeniem naturalnym lub zachowaniem osoby trzeciej, takiej jak inny przewoźnik lotniczy lub podmiot publiczny, względnie prywatny, ingerującym w działalność lotniczą lub działalność portu lotniczego (wyrok TSUE z dnia 7 lipca 2022 r., sygn. C-308/21).

Mając powyższe na uwadze nie sposób zgodzić się z Sądem Rejonowym, jakoby w sprawie zaistniały okoliczności wyłączające odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika. Zdaniem Sądu Okręgowego dla sprawy znaczenia nie mają zarówno zdarzenie medyczne tj. konieczność udzielenia pomocy i podania pasażerowi samolotu tlenu, jak również brak odpowiedniej liczby butli z tlenem na pokładzie w wyniku udzielenia tej pomocy. W ocenie Sądu II instancji zarówno zużycie butli tlenowej w czasie lotu, czy też konieczność udzielania pomocy pasażerowi nie stanowią nadzwyczajnych, ani niespodziewanych zdarzeń, pozostających poza normalnym wykonywaniem działalności przez przewoźnika lotniczego.

Zgodnie z panującym stanowiskiem w judykaturze zarówno na gruncie krajowym jak i europejskim, awaria samolotu czy inaczej usterka techniczna statku wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności przewoźnika lotniczego, jako że przewoźnik ten jest stale narażony na tego typu niespodziewane, nieoczekiwane problemy techniczne, a jako taka nie stanowi nadzwyczajnej okoliczności w rozumieniu ww. art. 5 ust. 3, chyba że jest wynikiem aktu zewnętrznego nie wpisującego się we wskazaną działalność. Tym samym, bez ustalenia charakteru i źródła usterki nie jest możliwe uznanie jej za "nadzwyczajną", choćby wystąpiła nagle (por. wyrok WSA w Warszawie z 30 stycznia 2018 r., sygn. akt VII SA/Wa 869/17, opubl. LEX nr 2448914).

W orzecznictwie TSUE przyjmuje się również, że art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy nie może w celu uwolnienia się od obowiązku odszkodowania powoływać się na "nadzwyczajne okoliczności" w rozumieniu tego przepisu, związane z wystąpieniem usterki tzw. części "on conditio", tj. części, którą wymienia się wyłącznie w przypadku jej usterki, również gdy stale dysponuje on zapasową częścią zamienną, chyba że tego rodzaju usterka stanowi zdarzenie, które ze względu na swój charakter lub źródło nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwala mu na skuteczne nad nim zapanowanie, przy czym usterki tej nie należy uważać za tego rodzaju zdarzenie, jeśli jest ona co do zasady nierozerwalnie związana z systemem funkcjonowania samolotu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wyczerpanie butli tlenowej stanowi taki rodzaj zdarzenia, że konieczność skorzystania z niej na pokładzie statku powietrznego w trakcie lotu, wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności przewoźnika lotniczego i jest możliwe zabezpieczenie się przez przewoźnika przed tego rodzaju zdarzeniem. W szczególności należy uwzględnić fakt, że butle tlenowe w określonej normami liczbie są przewidziane właśnie na wypadek zdarzeń na pokładzie samolotu i właśnie takie zdarzenie o podłożu medycznym, na które przygotowany był personel i statek powietrzny, miało miejsce w trakcie lotu poprzedzającego sporny rejs N. Z..

W wyniku udzielenia pomocy medycznej, pozwany podjął decyzję o międzylądowaniu w W., celem uzupełnienia sprzętu, co wygenerowało opóźnienie powyżej 3 godzin, między innymi z uwagi na ograniczony czas pracy personelu lotniska w Z.. Zdaniem Sądu Okręgowego, pozwany winien brać pod uwagę fakt, że lotnisko w Z. jest niewielkie i nie posiada tak licznej obsługi jak lotnisko np. w W.. W konsekwencji nie sposób uznać, aby decyzja o międzylądowaniu była niezależna i niezwiązana z prowadzeniem działalności gospodarczej przez pozwanego, w szczególności że przewoźnik winien był liczyć się z konsekwencjami tej decyzji i brać pod uwagę zasoby kadrowe.

Wskazać należy, że kwestie dotyczące zaopatrzenia samolot w butle tlenowe oraz ich wykorzystanie w wyniku zdarzenia medycznego były już przedmiotem licznych rozstrzygnięć sądów (np. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29 listopada 2023 r., sygn. akt XXVII Ca 2937/23, opubl. LEX nr 3770519, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 maja 2024 r., sygn. akt XXVII Ca 1487/23, opubl. LEX nr 3775736). O ile wykorzystanie butli tlenowych może pozostawać poza skuteczną kontrolą przewoźnika, to jedynie w rozumieniu możliwości przewidzenia momentu, w którym ich wykorzystanie może być konieczne. Butle tlenowe są bowiem standardowym wyposażeniem samolotu, a potrzeba ich użycia jest bezpośrednio związana z wykonywaniem działalności transportu lotniczego i zapewnienia bezpieczeństwa pasażerom. Pozwany jako przewoźnik lotniczy jest obowiązany do dbałości o kompletność wyposażenia samolotu. W zakresie prowadzenia przez niego działalności leży bowiem zorganizowanie części zamiennych w taki sposób, aby ich wymiana nie wpływała na opóźnienie lotu. Przewoźnik powinien posiadać zatem opracowany plan działania na wypadek ujawnionych usterek. Takiego postępowania należy bowiem oczekiwać od racjonalnie działającego na rynku przewoźnika.

Wobec tego, okoliczność, że pozwany podjął decyzję aby ramach prowadzonej działalności gospodarczej lądować w W. i skorzystać z własnej bazy, aby uzupełnić butle z tlenem, nie może obciążać pasażera. Zdaniem Sądu Okręgowego ustalony w sprawie stan faktyczny jednoznacznie przemawia za uznaniem, że opóźnienie lotu zostało wygenerowane wyłącznie przez działanie i decyzje pozwanego. W konsekwencji nie sposób było wywodzić braku odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika za opóźniony lot. Zaznaczyć bowiem należy, że za nadzwyczajną okoliczność nie można uznać usterki technicznej samolotu, która wynika z jego normalnej eksploatacji (vide: wyrok WSA z 21 sierpnia 2014 r., VII SA/Wa 2405/13).

Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że strona pozwana nie wykazała w świetle art. 6 k.c. aby opóźnienie w locie było następstwem nadzwyczajnej okoliczności, której nie mogła zaradzić. Raz jeszcze podkreślić należy, że zdarzenie medyczne i wykorzystanie butli tlenowych w czasie lotu nie stanowi okoliczności nadzwyczajnych. Kwestia dostarczenia i zaopatrzenia samolot w butle tlenowe oraz zorganizowanie załogi do wykonania tych czynności, leży w gestii przewoźnika w ramach podejmowanych przez niego decyzji gospodarczych oraz zawieranych umów. W tym zatem zakresie konsekwencje tych decyzji i uchybień obciążają pozwanego. Wykorzystanie butli z tlenem podczas lotu w rotacji można porównać do ujawnionej usterki technicznej, czego co do zasady nie można potraktować jako okoliczność nadzwyczajną zwalniającą pozwanego z odpowiedzialności odszkodowawczej na rzecz pasażerów. Mieści się to bowiem w granicach ryzyka pozwanego, zaś rozwiązanie tego rodzaju problemów uznać należy za nieodłączny element wykonywanej przez przewoźnika lotniczego działalności gospodarczej. Podobnie kwestia zapewnienia obsady i zastępstwa gotowego do pełnienia obowiązków mieści się w zakresie obowiązków pozwanego. W tym zakresie należy mieć bowiem na uwadze fakt, że pozwany prowadzi działalność gospodarczą na własne ryzyko i rachunek.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. b Rozporządzenia 261/2004, w przypadku odwołania do niniejszego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów.

Jednocześnie jak wynika z akt sprawy odległość pomiędzy lotniskiem miejsca wylotu, a lotniskiem miejsca przylotu liczona po ortodromie była większa niż 1500 km, lecz mniejsza niż 3500 km. Z uwagi na decyzję pozwanego w zakresie międzylądowania na lotnisku w W., doszło do opóźnienia lotu przekraczającego 3 godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanej godziny przylotu. Tym samym, wobec niewykazania przez pozwanego, aby opóźnienie spowodowane było zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności zachodziła konieczność uwzględnienia roszczenia powoda w całości.

Z tych przyczyn Sąd Odwoławczy orzekł jak w pkt 1 sentencji zmieniając zaskarżony wyrok poprzez uwzględnienie powództwa w całości, stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c.

Jednocześnie wobec zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, zachodziła również podstawa do korekty rozstrzygnięcia Sądu I instancji w przedmiocie kosztów procesu. Mając na uwadze wynik sprawy oraz zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd Odwoławczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1117 zł, zgodnie z art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964). Na niniejszą kwotę złożyły się: opłata od pozwu (200 zł), koszty zastępstwa procesowego (900 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964).