Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodnicząca – SSO Ewa Malinowska

Protokolant – stażysta Joanna Nande

po rozpoznaniu 12 listopada 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu (...) Spółka z o.o. Spółki komandytowej z siedzibą w miejscowości Ś.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 18 października 2017 r., znak: (...)

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie 1 w ten sposób, że orzeka, że Zakład (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa z siedzibą w miejscowości Ś. w dniach od 12 do 14 sierpnia i od 17 do 18 sierpnia 2015 r. , w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w miejscowości Ś. przy ul. (...), naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 ustawy - Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a tej ustawy;

2)  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie 2 w ten sposób, że obniża wysokość kary pieniężnej nałożonej na Zakład (...) Spółka z o.o. Spółkę komandytową z siedzibą w miejscowości Ś. do kwoty 5.760 (pięć tysięcy siedemset sześćdziesiąt) złotych;

3)  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

4)  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 360/17

UZASADNIENIE

Decyzją 18 października 2017 r. (znak: (...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, działając w oparciu o przepisy art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. l pkt 3a, w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (dalej: PE), w związku z § 5 pkt l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła oraz na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 30 ust. l PE, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej orzekł, że:

1.  Zakład (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa z siedzibą w miejscowości Ś. w dniach od 10 sierpnia do 18 sierpnia 2015 r., w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w miejscowości Ś. przy ul. (...), naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 PE, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. i pkt 3a tej ustawy.

2.  Za działanie wymienione w punkcie l wymierzył ww. przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 22.875 zł. ( decyzja, k. 4-12).

Odwołanie od tej decyzji wywiódł Zakład (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa z siedzibą w miejscowości Ś., zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1.  naruszenie § 3 ust. 4 rozporządzenia Rady ministrów z 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i pobieraniu energii elektrycznej lub ciepła, poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że przepis ten ma zastosowanie tylko na etapie planowania ograniczeń w dostarczaniu i pobieraniu energii elektrycznej, a nie podczas realizacji tych planów;

2.  naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 3a w zw. z art. 11 i art. 11d ust. 3 PE poprzez błędne zastosowanie tych przepisów i wymierzenie powodowi kary pieniężnej za naruszenie obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w okresie od 10 sierpnia 2015 r. godz. 10:00 do 11 sierpnia 2015 r. godz. 24:00, wprowadzonych na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 PE, podczas gdy przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a PE nie przewiduje sankcji za niezastosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii wprowadzonych na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 PE;

3.  niewłaściwą ocenę przesłanek umożliwiających odstąpienie od wymierzenia kary i naruszenie art. 56 ust. 6a PE poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie od wymierzenia kary w sytuacji, gdy wystąpiły przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary;

4.  naruszenie art. 56 ust. 6a PE poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że stopień szkodliwości działań powoda ocenia się przy uwzględnieniu zachowań innych podmiotów, podczas gdy ocena ta winna być dokonana tylko i wyłącznie w odniesieniu do danego podmiotu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty strona powodowa wniosła o uchylenie decyzji, a w przypadku stwierdzenia braku podstaw do uchylenia decyzji, strona wniosła o jej zmianę w całości poprzez odstąpienie od wymierzenia kary, ewentualnie zmianę polegającą na wymierzeniu kary w najniższej, prawem dopuszczalnej wysokości. Ponadto, strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

( odwołanie, k. 13-26).

Po dokonaniu ponownej analizy akt sprawy oraz zarzutów zawartych w odwołaniu Prezes URE stwierdził, że brak jest podstaw do uchylenia lub zmiany zaskarżonej decyzji, wobec czego podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. ( odpowiedź na odwołanie, k. 70-75).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zakład (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w miejscowości Ś., w obiekcie zlokalizowanym w miejscowości Ś. przy ul. (...), wykonuje działalność gospodarczą, polegającą na produkcji wyrobów mięsnych, żywności pochodzenia zwierzęcego.

W dniu 26 sierpnia 2010 r. Spółka zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. „Umowę nr (...) o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej” do ww. obiektu. Umowę zawarto na czas nieokreślony. Zgodnie z § 6 pkt 13 umowy, odbiorca zobowiązuje się do ograniczenia poboru mocy w przypadku wprowadzenia ograniczeń na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów, zgodnie z trybem określonym w Załączniku nr 4 do umowy. Moc umowną ustalono na 800 kW, a moc bezpieczną dla 20 stopnia zasilania na 400 kW.

W Załączniku nr 4 do umowy przewidziano, że o obowiązujących w najbliższych 12 godzinach stopniach zasilania i przewidywanych na następne 12 godzin odbiorca powiadamiany będzie drogą radiową w komunikatach energetycznych nadawanych w programie I (...) S.A. o godzinie 7 ⁵⁵ i o godzinie 19 ⁵⁵ lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach telefonicznie, w postaci komunikatów dyspozytorskich wydawanych przez właściwą terenowo Rejonową Dyspozycję (...). Powiadomienia przekazywane w postaci komunikatów dyspozytorskich posiadają moc nadrzędną w stosunku do powiadomień w komunikatach radiowych. Jeżeli żadna ze stron, w terminie 30 dni przed upływem okresu obowiązywania ograniczeń, nie zgłosi zmian w zapisach dotyczących wprowadzania ograniczeń, to przyjmuje się, że obowiązują one przez kolejny rok. W Załączniku nr 4 określono następujące wielkości dopuszczalnego poboru mocy dla obiektu, którego dotyczy umowa: dla 11 stopnia zasilania – 800 kW, dla 12 stopnia – 760 kW, dla 13 stopnia – 715 kW, dla 14 stopnia – 670 kW, dla 15 stopnia – 625 kW, dla 16 stopnia – 580 kW, dla 17 stopnia – 535 kW, dla 18 stopnia - 490 kW, dla 19 stopnia – 445 kW, dla 20 stopnia – 400 kW.

dowód: okoliczności bezsporne; odwołanie, k. 13-26; odpowiedź na pismo z dnia 27 czerwca 2016 roku, k. 10-13 akt admin.; „Umowa nr (...) o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej” wraz z załącznikami i aneksem, k. 15-28, 49-56 akt admin.

(...) S.A. z siedzibą w K. (dalej: (...)), pełniące funkcję Operatora Systemu Przesyłowego (dalej: OSP), w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowych (IRiESP), spowodowanych m. in. sytuacją pogodową i hydrologiczną (wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach) oraz wynikającego z niej ograniczenia w pracy części elektrowni, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d PE i wprowadziły - na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 PE - od godz. 10.00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały do godziny 24:00 dnia 11 sierpnia 2015 r.

Dnia 10 sierpnia 2015 r., działając w oparciu o art. 11c ust. 3 PE, (...) zgłosiły konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 PE, tj. w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, przewidującego na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła.

Rada Ministrów 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które przewidywało te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dla odbiorców energii elektrycznej o mocy umownej powyżej 300 kW.

dowód: fakty powszechnie znane, bezsporne.

W okresie od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. dla obiektu zlokalizowanego w miejscowości Ś. przy ul. (...), moc umowna wynosiła 0,800 MW (11 stopień zasilania), a moc bezpieczna dla 20 stopnia zasilania została ustalona na 0,400 MW. Dopuszczalny pobór mocy w pozostałych stopniach zasilania wynosił natomiast: dla 12 stopnia zasilania – 0,760 MW, dla 13 stopnia – 0,715 MW, dla 14 stopnia – 0,670 MW, dla 15 stopnia – 0,625 MW, dla 16 stopnia – 0,580 MW, dla 17 stopnia – 0,535 MW, dla 18 stopnia – 0,490 MW, dla 19 stopnia – 0,445 MW.

dowód: okoliczności bezsporne.

Powodowa Spółka nie dostosowała się w dniach 10-14 i 17-18 sierpnia 2015 r. do - obowiązujących od 10 do 31 sierpnia 2015 r. - ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w ww. obiekcie. O wprowadzeniu tych ograniczeń strona dowiedziała się, między innymi telefonicznie o godzinie 4:00 w dniu 10 sierpnia 2015 r.

Dnia 10 sierpnia 2015 r. wartość przekroczenia wyniosła łącznie 3,995 MW w godzinie, 11 sierpnia 2015 r. łącznie 1,170 MW w godzinie, 12 sierpnia 2015 r. wyniosła łącznie 1,340 MW w godzinie, 13 sierpnia 2015 r. łącznie 0,360 MW w godzinie, 14 sierpnia 2015 r. łącznie 0,010 MW w godzinie, 17 sierpnia 2015 r. łącznie 0,060 MW w godzinie, a 18 sierpnia 2015 r. łącznie 0,150 MW w godzinie.

dowód: Załącznik nr 1 do zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego – „Pobór mocy i ustalony poziom ograniczeń Odbiorcy w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. w punkcie poboru: (…) (...), (...), (...)”, k. 4-5 akt admin.; zeznania świadka T. P. (protokół rozprawy z 12 listopada 2019 r., 00:05:00).

W roku 2016 powodowa Spółka uzyskała przychód w wysokości (...)zł.

dowód: okoliczności bezsporne; Rachunek zysków i strat sporządzony za okres od 01.01.2016 r. do 31.12.2016 r., k. 62 akt admin.

Powyżej opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej wskazane dowody, zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, jak i w oparciu o twierdzenia i oświadczenia stron oraz fakty powszechnie znane. Sąd przyznał moc dowodową zeznaniom świadka T. P. oraz wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, które nie były kwestionowane przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało częściowemu uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 PE, w przypadku zagrożenia:

1)  bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej polegającego na długookresowym braku równowagi na rynku paliwowo - energetycznym,

2)  bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,

3)  bezpieczeństwa osób,

4)  wystąpieniem znacznych strat materialnych

- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła.

Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła polegają na:

1) ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej;

2) zmniejszeniu lub przerwaniu dostaw ciepła (art. 11 ust. 3 PE).

Według art. 11 ust. 7 PE, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw energii (poprzednio: ministra gospodarki), w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła, w przypadku wystąpienia zagrożeń, o których mowa w ust. 1.

W myśl art. 11c ust. 2 PE, w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

1) podejmuje we współpracy z użytkownikami systemu elektroenergetycznego, w tym z odbiorcami energii elektrycznej, wszelkie możliwe działania przy wykorzystaniu dostępnych środków mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenie jego negatywnym skutkom;

2) może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Natomiast zgodnie z art. 11c ust. 3 PE, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw energii (poprzednio: ministra gospodarki) oraz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7.

W art. 11d ust. 3 PE przewidziano z kolei, że w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia.

Szczegółowe zasady i tryb wprowadzania ograniczeń w dostawach i poborze energii elektrycznej określa rozporządzenie Rady Ministrów z 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (dalej: rozporządzenie).

Zgodnie z § 5 pkt 1 rozporządzenia, ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub w dostarczaniu ciepła dotyczą każdego z odbiorców energii elektrycznej - dla których wielkość mocy umownej określonej w umowach ustalona została powyżej 300 kW i którzy nie podlegają ochronie przed wprowadzonymi ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 rozporządzenia. Zaś w świetle tego ostatniego przepisu, ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami podlegają odbiorcy energii elektrycznej w ciągu całego roku, dla których wielkość mocy umownej określonej w zawartej umowie sprzedaży, umowie o świadczenie usług przesyłania albo dystrybucji lub umowie kompleksowej ustalona została poniżej 300 kW oraz:

1)  szpitale i inne obiekty ratownictwa medycznego;

2)  obiekty wykorzystywane do obsługi środków masowego przekazu o zasięgu krajowym;

3)  porty lotnicze;

4)  obiekty międzynarodowej komunikacji kolejowej;

5)  obiekty wojskowe, energetyczne oraz inne o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki lub państwa, określone w przepisach odrębnych;

6)  obiekty dysponujące środkami technicznymi służącymi zapobieganiu lub ograniczaniu emisji, negatywnie oddziaływujących na środowisko.

Stosownie do § 8 ust. 1 i 2 i 6 rozporządzenia, wielkości określające poziomy wprowadzanych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej poprzez ograniczenie poboru mocy ujęte są w planach wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które podlegają corocznej aktualizacji. Plan taki opracowywany jest przez operatorów systemów przesyłowych uzgadnianych z Prezesem URE na podstawie planów wprowadzania ograniczeń opracowywanych przez operatorów systemów dystrybucyjnych. Zaś na mocy § 10 rozporządzenia, umowy zawarte przez przedsiębiorstwa energetyczne z odbiorcami zawierają maksymalne ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej ujęte w planach ograniczeń i określają sposób powiadamiania o obowiązujących stopniach zasilania.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 23 lipca 2007 r. w § 11 i § 12 określa sposób informowania odbiorców z planami ograniczeń i ograniczeniami w poborze energii elektrycznej. I tak, według pierwszego z wymienionych przepisów, operatorzy oraz przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie zaopatrzenia w ciepło zapoznają odbiorców z planami ograniczeń przez ogłoszenia zamieszczane w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości lub w formie elektronicznej na swojej stronie internetowej albo w formie ustalonej w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, co najmniej na 30 dni przed dniem obowiązywania ograniczeń. Natomiast zgodnie z § 12:

1. Ograniczenia w poborze energii elektrycznej są realizowane przez odbiorców stosownie do komunikatów operatorów o obowiązujących stopniach zasilania.

2. Komunikaty operatorów o obowiązujących stopniach zasilania, o których mowa w § 9, wprowadzanych jako obowiązujące w najbliższych 12 godzinach i przewidywanych na następne 12 godzin, są ogłaszane w radiowych komunikatach energetycznych w programie(...) o godzinie 7 ^{( 55)} i 19 ^{( 55)} oraz na stronach internetowych operatorów i przedsiębiorstw energetycznych wykonujących działalność gospodarczą w zakresie zaopatrzenia w ciepło, które obowiązują w czasie określonym w tych komunikatach.

3. W przypadku zróżnicowania wprowadzonych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, w stosunku do stopni zasilania ogłoszonych w komunikatach radiowych, operatorzy powiadamiają odbiorców indywidualnie w formie pisemnej lub w sposób określony w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, albo za pomocą innego środka komunikowania się w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.

4. Powiadomienia, o których mowa w ust. 3, są dla odbiorcy obowiązujące w pierwszej kolejności w stosunku do powiadomień ogłaszanych w komunikatach radiowych.

Odnosząc powyższe unormowania prawne do stanu faktycznego niniejszej sprawy stwierdzić należy, że powód jest odbiorcą energii elektrycznej, którego dotyczą ograniczenia w poborze mocy, ponieważ jest odbiorcą, dla którego wielkość mocy umownej dla obiektu, którego dotyczy niniejsza sprawa, ustalona została powyżej 300 kW i jednocześnie nie mają do niego zastosowania wyłączenia z § 6 ust. 1 rozporządzenia.

W konsekwencji, powód był zatem zobowiązany zastosować się zarówno do ograniczeń wprowadzonych przez Operatora Systemu Przesyłowego (tj. (...)) w dniach 10-11 sierpnia 2015 r., jak i do ograniczeń wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z 11 sierpnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które wprowadziło te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00. Jest okolicznością niesporną, że powód miał wiedzę o wprowadzeniu tych ograniczeń oraz o obowiązującym powoda, dopuszczalnym poborze mocy w poszczególnych stopniach zasilania. Powodowa Spółka nie dostosowała się jednak do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, w obiekcie zlokalizowanym w miejscowości Ś. przy ul. (...). Dnia 10 sierpnia 2015 r. wartość przekroczenia wyniosła łącznie 3,995 MW w godzinie, a 11 sierpnia 2015 r. łącznie 1,170 MW w godzinie (ograniczenia wprowadzone przez Operatora Systemu Przesyłowego na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 PE). Natomiast 12 sierpnia 2015 r. wartość przekroczenia wyniosła łącznie 1,340 MW w godzinie, 13 sierpnia 2015 r. łącznie 0,360 MW w godzinie, 14 sierpnia 2015 r. łącznie 0,010 MW w godzinie, 17 sierpnia 2015 r. łącznie 0,060 MW w godzinie, a 18 sierpnia 2015 r. łącznie 0,150 MW w godzinie (ograniczenia wprowadzone na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 11 sierpnia 2015 r.). Łącznie we wskazanym okresie przekroczenie dopuszczalnego poboru mocy nastąpiło o 7,625 MW w godzinie.

W ocenie Sądu, kwestia dopuszczania się przez powodowego przedsiębiorcę wymienionych naruszeń jest niewątpliwa, rozstrzygnięcia wymagało natomiast, czy istnieje podstawa prawna do nałożenia na powoda sankcji za niezastosowanie się do wskazanych ograniczeń w poborze energii elektrycznej.

Na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a PE, Prezes URE jest uprawniony do nałożenia kary pieniężnej na podmiot, który nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3. Należy zauważyć, że ustawodawca przewidział sankcję nie ogólnie za każdy przypadek niezastosowania się do tego rodzaju ograniczeń, lecz tylko za niezastosowanie się do ściśle określonych, konkretnych ograniczeń, tj. wprowadzonych w oparciu o art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 PE.

Przepis art. 11 PE dotyczy ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzanych w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Oznacza to, że oparcie zaskarżonej decyzji na tej podstawie prawnej było prawidłowe, skoro powodowi zarzucono, między innymi, niezastosowanie się w dniach 12-14 i 17-18 sierpnia 2015 r. do ograniczeń wprowadzonych przez Radę Ministrów.

Jeśli chodzi o art. 11c ust. 3 PE - który nie został wprawdzie przywołany jako podstawa prawna decyzji kwestionowanej w niniejszej sprawie - to przepis ten nie stanowi samoistnej podstawy do wprowadzenia ograniczeń. Dotyczy on bowiem obowiązków informacyjnych operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego w związku z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, a także obowiązku zgłoszenia konieczności wprowadzenia ograniczeń w trybie art. 11 ust. 7, tj. w trybie rozporządzenia Rady Ministrów. Natomiast sankcja za niedopełnienie przez operatora wskazanych obowiązków została przewidziana w art. 56 ust. 1 pkt 1c PE. Tym samym, zdaniem Sądu, odesłanie w art. 56 ust. 3a PE do przepisu art. 11c ust. 3 PE jest puste i mamy tutaj do czynienia z ewidentnym błędem ustawodawcy. Natomiast z całą pewnością przepis ten nie daje podstaw do nałożenia na jakikolwiek podmiot, jakichkolwiek ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Pozwany oparł zaskarżoną decyzję także na art. 11d ust. 3 PE, co zdaniem Sądu, było bezpodstawne. Wbrew twierdzeniom organu, przepis ten nie stanowi rozwinięcia uprawnień OSP wskazanych w art. 11c ust. 2 PE, określając sposób realizacji wprowadzonych ograniczeń. Norma ta dotyczy bowiem możliwości ograniczenia przez operatorów systemu elektroenergetycznego, a nie OSP, świadczonych przez nich usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw.

Jedynie na marginesie należy odnotować, że zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 19 PE, sankcją zagrożone jest również, między innymi, nie przestrzeganie pleceń OSP, o których mowa w art. 11d ust. 1 i 2, przy czym w niniejszej sprawie ta sytuacja nie miała miejsca.

Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdza, że przepisy art. 11c ust. 3 PE oraz art. 11d ust. 3 PE nie stanowią samoistnej podstawy prawnej wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w trybie polecenia OSP. Podstawę taką stanowi przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 PE, nie uwzględniony wszakże w treści art. 56 ust. 1 pkt 3a PE. Oznacza to, że odesłanie zawarte w danym zakresie w ostatnim z wymienionych przepisów, przyznającym Prezesowi URE kompetencję do wymierzenia kary pieniężnej, jest błędne. Tym samym, nałożenie tej kary w przypadku niezastosowania się do ograniczeń wprowadzonych na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 PE, wymagałoby zastosowania przez organ wykładni rozszerzającej art. 56 ust. 1 pkt 3a PE, co zdaniem Sądu, należy uznać za niedopuszczalne. Kary pieniężne, wymierzane na podstawie ustawy Prawo energetyczne, stanowią rodzaj sankcji administracyjnokarnej. Przepisy o charakterze administracyjnokarnym, przewidujące kary pieniężne za określone naruszenia, winny zaś być stosowane przez organy administracji publicznej w sposób ścisły i precyzyjny, tzn. dokładnie odpowiadający normie prawnej bez stosowania wykładni rozszerzającej, analogii, czy domniemań (tak trafnie M. Sachajko [w:] red. M. Swora, Z. Muras, Prawo energetyczne, tom II, Komentarz do art. 12-72, Warszawa 2016, s. 883). W tym kontekście, konstrukcja przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a PE budzi istotne zastrzeżenia w zakresie spełniania zasady określoności czynów zabronionych pod groźbą kary ( nullum crimen, nulla poena sine lege). Zasada ta w demokratycznym państwie prawnym stanowi jeden z filarów ochrony karnoprawnej, która zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, winna być stosowana także w przypadku odpowiedzialności za delikty administracyjne, w tym także te, które zostały unormowane w ustawie Prawo energetyczne. Ustawowe formułowanie przepisów o charakterze represyjnym musi w pełni odpowiadać zasadzie określoności, co oznacza, że ustawa musi w sposób kompletny, jasny, jednoznaczny i precyzyjny definiować wszelkie znamiona czynów zagrożonych karą. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za swój, pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego, wyrażony w uzasadnieniu wyroku z 1 czerwca 2004 r. w sprawie o sygn. akt GSK 30/04, zgodnie z którym przy egzekwowaniu obowiązku, kształtowanego normą prawa administracyjnego materialnego, za którego naruszenie przewidziana jest administracyjna kara pieniężna, muszą być zachowane bezwzględnie zasady interpretacji i stosowania norm o charakterze restrykcyjnym ukształtowane w dziedzinie prawa karnego, zwłaszcza zasada prymatu wykładni językowej przed innymi rodzajami wykładni (System Informacji Prawnej LEX nr 799784). W ocenie Sądu Okręgowego, nie budzi wątpliwości, że w odniesieniu do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a PE, powyższe kryteria, w tym wymóg kompletności i jednoznaczności w formułowaniu przez ustawodawcę przesłanek normatywnych kary pieniężnej, nie został spełniony.

Mając powyższe na uwadze, wobec braku podstawy prawnej do nałożenia kary pieniężnej za niezastosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na polecenie OSP w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 PE, konieczna była zmiana decyzji w tym zakresie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela natomiast ocenę Prezesa URE, co do zasadności orzeczenia wobec powodowej Spółki kary pieniężnej w odniesieniu do naruszenia obowiązku stosowania się do ograniczeń, wynikającego z art. 11 PE (ograniczenia wprowadzone w drodze rozporządzenia Rady Ministrów). W ocenie Sądu, brak było w danym przypadku podstaw do zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, o której mowa w art. 56 ust. 6a PE. Zgodnie z tym przepisem, Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Istotne jest przy tym, że obie ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. W ocenie Sądu, w analizowanym przypadku pozwany trafnie przyjął, że stopień szkodliwości czynu zarzuconego przedsiębiorcy jest znaczny z uwagi na wpływ tego czynu na bezpieczeństwo Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. W globalnym wymiarze, w sytuacji zagrożenia dostaw energii elektrycznej zaistniałej w sierpniu 2015 r., nawet niewielkie, pojedyncze przekroczenia obowiązujących wartości poboru energii, miały bowiem ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa systemu energetycznego państwa, bo ich suma stwarzała w tym zakresie realne niebezpieczeństwo dla pracy krajowej sieci elektroenergetycznej. Ponadto, skoro kara pieniężna dotyczy przekroczenia poboru mocy konkretnych dniach wskazanych w zaskarżonej decyzji – tj. 12-14 i 17-18 sierpnia 2015 r., to nie jest możliwe przyjęcie, że powód zrealizował obowiązek lub zaprzestał naruszenia, bowiem w tych właśnie dniach miał miejsce stan, w którym powód nie zastosował się do wprowadzonych ograniczeń związanych z bezpieczeństwem dostaw energii elektrycznej.

Zdaniem Sądu, powód nie przedstawił okoliczności, które podważałyby wymiar nałożonej na niego kary za przekroczenia w poborze energii w dniach 12-14 i 17-18 sierpnia 2015 r. Zgodnie z art. 56 ust. 3 PE, wysokość kary pieniężnej, o której mowa między innymi w ust. 1 pkt 3a, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Natomiast w myśl art. 56 ust. 6 PE, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

W opinii Sądu Okręgowego, wszystkie wymienione kryteria zostały ocenione przez pozwanego prawidłowo. W szczególności, organ trafnie ocenił możliwości finansowe przedsiębiorcy. Kara w wysokości 5.760 zł (stanowiąca iloczyn 3.000 zł i łącznego przekroczenia mocy w dniach 12-14 i 17-18 sierpnia 2015 r. wynoszącego 1,920 MW), wyliczona według metodologii przyjętej przez regulatora – w pełni zaakceptowanej przez Sąd orzekający w niniejszym składzie – mieści się w granicach wyznaczonych przepisami prawa. Pozwany uwzględnił przy tym okoliczność łagodzącą – tj. podjęte przez przedsiębiorcę działania, skutkujące zastosowaniem się do ograniczeń w części czasu ich trwania w ten sposób, że zawęził podstawę do wymierzenia kary wyłącznie do godzin, kiedy nastąpiło niedostosowanie się do ograniczeń i tylko w takim stopniu, w jakim niedostosowanie to miało miejsce. Biorąc pod uwagę wysokość przychodu, osiągniętego przez powoda w roku 2016 oraz maksymalną wysokość kary, jaka mogła być wymierzona w danym przypadku, kara w wysokości 5.760 zł nie jest nadmiernie dolegliwa i nie wpłynie negatywnie na kondycję finansową powodową Spółki.

Co do stopnia szkodliwości czynu, to jak już wskazano powyżej, Sąd podziela stanowisko prezesa URE, że należy ją uznać za znaczną z uwagi na to, że ograniczenia w poborze mocy są wprowadzane w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej w całym kraju i ich nieprzestrzeganie może rodzić poważne skutki dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Ograniczenia takie zostały wprowadzone w związku z wyjątkowo wysokimi temperaturami i obniżeniem stanu wód w zbiornikach wodnych i rzekach, a zatem nawet niewielkie przekroczenia poboru mocy mogły wywołać blackout. Dlatego tak istotne ze względów bezpieczeństwa było przestrzeganie ograniczeń wprowadzonych w sierpniu 2015 r. I nawet jeśli przekroczenia w poborze mocy przez niektóre podmioty nie były wysokie, to biorąc pod uwagę niezastosowanie się do wprowadzonych ograniczeń przez znaczną liczbę odbiorców, kumulacja takich zachowań stanowiła realne zagrożenie dla tego bezpieczeństwa. Powód jest zaś profesjonalistą, a zatem dotyczą go podwyższone reguły staranności i zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, rzetelności, zapobiegliwości, zdolności przewidywania, jak również znajomości obowiązujących przepisów prawa oraz konsekwencji wynikających z niego dla wykonywanej działalności gospodarczej. Powód powinien zatem w taki sposób prowadzić działalność gospodarczą, aby nie naruszać przepisów prawa. Tymczasem, skoro – jak utrzymywał powód – profil działalności wykonywanej przez Zakład (...) nie pozwala na natychmiastowe dostosowanie się do ograniczeń w poborze energii na poziomie przyjętym w Załączniku nr 4 do umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, to dlaczego powód nie zadbał o to, by wartości te ustalono na odpowiadającym mu poziomie? Nadto, skoro - jak zeznał świadek T. P. (protokół rozprawy z 12 listopada 2019 r., 00:11:29) – na dostosowanie się do ograniczeń w poborze energii potrzeba było około 36 godzin, a informację o ich obowiązywaniu otrzymano 10 sierpnia 2015 r. o godzinie 4:00, oznacza to, że przekroczenia przez powoda poboru mocy nie powinny mieć miejsca po 11 sierpnia 2015 r. W ocenie Sądu, ich wystąpienie w kolejnych dniach należy tłumaczyć względami ekonomicznymi, tj. chęcią uniknięcia przez powoda strat finansowych (np. spowodowanych koniecznością wstrzymania procesu produkcyjnego, czy utylizacji nieprzetworzonego surowca) i narażenia się na niewykonanie zobowiązań zaciągniętych wobec kontrahentów. Na konkluzję taką pozwalają zeznania świadka T. P., który zeznał, iż „ Surowiec musiał zostać poddany obróbce w odpowiednim czasie, inaczej narazilibyśmy się na nieprzyjemności”, „mamy różne kontrakty, które nas zobowiązują do odbioru surowca (…) Dostawy były w tym czasie zmniejszone. Ci z naszych dostawców, którzy zrozumieli sytuację i mieli możliwość sprzedaży surowca komuś innemu, tak właśnie robili. Jednak ci, z którymi byliśmy związani umową, ten surowiec nam dostarczali.” (protokół rozprawy z 12 listopada 2019 r., 00:15:28-00:17:51). Podejmując decyzję o przekroczeniu dopuszczalnego poboru mocy, powód musi zatem liczyć się z koniecznością zapłaty kary pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a PE.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 i § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty mogą być wzajemnie zniesione.

SSO Ewa Malinowska