Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Jolanta Stasińska

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2021 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 września 2020 roku, Nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Jolanta Stasińska

Sygn. akt XVII AmE 305/20

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 30 września 2020 r., numer (...) na podstawie art. 33 ust. 1 pkt 5, ust. 5 oraz ust. 9 pkt 3 w związku z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1233 i 1565), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ z siedzibą w W., zwanemu dalej „Przedsiębiorcą", orzekł:

1) że Przedsiębiorca, będąc podmiotem realizującym Narodowy Cel Wskaźnikowy, nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 23 ust. 1 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, w 2019 r.

2) za działanie opisane w pkt 1 wymierzam Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości (...) zł (słownie: (...)).

Od powyższej decyzji odwołanie złożył powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zaskarżając ją w całości, wnosząc o jej uchylenie.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie :

1.  art. 7 oraz art. 77 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, poprzez brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego w szczególności w zakresie zbadania, czy w niniejszej sprawie zastosowanie znajdują przewidziane w dziale IVA k.p.a. instytucje odstąpienia od wymierzenia kary lub okoliczności wyłączające odpowiedzialność za naruszenia prawa i w konsekwencji naruszenie,

2.  art. 189e k.p.a. poprzez nieuzasadnione odstąpienie od jego zastosowania, tj. niedostrzeżenie że do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, tj. bardzo złej sytuacji, w której znajdowała się Spółka.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 20 stycznia 2016 r., nr (...), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, udzielił Przedsiębiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. koncesji na obrót z zagranicą paliwami ciekłymi - olejami napędowymi, paliwami lotniczymi, bez wykorzystania infrastruktury technicznej, na okres od dnia 21 stycznia 2016 r. do dnia 21 stycznia 2026 r. Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 kwietnia 2016 r., nr (...), przedmiot posiadanej przez Przedsiębiorcę koncesji został rozszerzony o obrót estrami stanowiącymi samoistne paliwo (B100), natomiast decyzją z dnia 23 czerwca 2016 r., nr (...), o obrót benzynami silnikowymi innymi niż benzyny lotnicze. Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyk: z dnia 16 października 2018 r., nr (...), dostosowano treść koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą do nowej definicji paliw ciekłych poprzez wskazanie kodów CN. Natomiast decyzją z dnia 20 marca 2019 r., nr (...), Prezes URE postanowił cofnąć udzieloną Przedsiębiorcy koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą. /okoliczności bezsporne, pismo przewodnie z dnia 9 marca 2020 roku – k. 1 akt adm./

Ze sprawozdania rocznego, o którym mowa w treści art. 30b ust. 1 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych za 2019 rok, wynika, że Przedsiębiorca, będąc podmiotem realizującym Narodowy Cel Wskaźnikowy, dokonał w 2019 roku rozporządzenia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej paliwem ciekłym - olejem napędowym w ilości 6035,870 ton, sprowadzonym uprzednio z zagranicy. /k. 2-10 akt adm./

Z posiadanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacji wynikało, że Przedsiębiorca będąc „podmiotem realizującym Narodowy Cel Wskaźnikowy” nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 23 ust. 1 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych w brzmieniu obowiązującym w 2019 roku. /okoliczność bezsporna/

Pismem z dnia 2 lipca 2020 r. Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. Ponadto, wezwał Przedsiębiorcę do złożenia wyjaśnień w sprawie. Pismo zostało prawidłowo doręczone w dniu 8 lipca 2020 r. /k. 12-16, 17 akt adm./

W dniu 22 lipca 2020 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęło pismo Przedsiębiorcy, w którym złożył wyjaśnienia w sprawie oraz wniósł o "zastosowanie art. 189e ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego ". /k. 19-22 akt adm./

Pismem z dnia 19 sierpnia 2020 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie, poinformował o zebranym materiale dowodowym oraz o możliwości złożenia dodatkowych wyjaśnień. Pismo zostało prawidłowo doręczone w dniu 24 sierpnia 2020 r . /k. 29-30, 31 akt adm./

Przedsiębiorca nie skorzystał z możliwości złożenia dodatkowych wyjaśnień. /okoliczność bezsporna/

Przedsiębiorca osiągnął przychód z działalności objętej koncesją na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą w 2019 roku w wysokości (...) zł. /k. 21 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód przyznał w treści odwołania, że był podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą obejmującą obrót paliwami ciekłymi, w tym obrót paliwami ciekłymi z zagranicą w oparciu o stosowne koncesje wydane przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. W związku z prowadzoną działalnością, powód w 2019 roku posiadał status podmiotu realizującego Narodowy Cel Wskaźnikowy.

Stosowanie do treści art. 23 ust 1 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych w brzmieniu obowiązującym w 2019 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1356), zwanej dalej "Ustawą”, stanowi, iż "podmiot realizujący Narodowy Cel Wskaźnikowy" (w rozumieniu definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 25 Ustawy) jest obowiązany zapewnić w danym roku kalendarzowym co najmniej minimalny udział innych paliw odnawialnych lub biokomponentów zawartych w paliwach ciekłych lub biopaliwach ciekłych, stosowanych we wszystkich rodzajach transportu, rozporządzanych przez dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej lub faktycznej skutkującej trwałym wyzbyciem się paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zużywanych przez niego na potrzeby własne na tym terytorium w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych stosowanych w transporcie drogowym i kolejowym, rozporządzanych przez dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej lub faktycznej skutkującej trwałym wyzbyciem się paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zużywanych przez niego w ciągu roku kalendarzowego na potrzeby własne na tym terytorium.

Jak wskazał pozwany, biorąc pod uwagę ilość rozporządzonego przez powoda oleju napędowego (6035,870 ton, co odpowiada 259 542 410 MJU), wymagany minimalny udział, o którym mowa w art. 23 ust. 1 Ustawy, był możliwy do osiągnięcia przy wykorzystaniu co najmniej 22 568 905,2173913 MJ biokomponentów, co odpowiada przykładowo 610 tonom biokomponentu - estru metylowego.

Zgodnie z treścią art. 33 ust. 1 pkt 5 Ustawy, karze pieniężnej podlega ten, kto będąc podmiotem realizującym Narodowy Cel Wskaźnikowy, nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 23 ust. 1 Ustawy. Wysokość kary oblicza się według zasad określonych w treści art. 33 ust. 5 Ustawy, według których pozwany dokonał ustalenia wysokości kary na kwotę 4.152.678,56 zł. Zgodnie z treścią art. 33 ust. 5a Ustawy, wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1 pkt 5, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego podmiotu realizującego Narodowy Cel Wskaźnikowy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego podmiotu realizującego Narodowy Cel Wskaźnikowy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. W związku z powyższym, biorąc pod uwagę przychód powoda z działalności objętej koncesją na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą w 2019 r., określony w jego piśmie z dnia 20 lipca 2020 roku na kwotę (...) zł (k. 21 akt adm.), (...) wysokość kary pieniężnej wynosi (...) zł. Jest zatem niższa niż wyliczona wysokość kary pieniężnej na kwotę (...) zł.

Pomimo tego, powód zarzucił pozwanemu wymierzenie zbyt dolegliwej kary. Powód wskazał przy tym, że pozwany nie uwzględnił sytuacji powoda. Podniósł, że w okresie dotyczącym niniejszego postępowania Spółka znajdowała się zarówno w złej sytuacji organizacyjnej jak i finansowej, o czym wielokrotnie informowała przedstawicieli Urzędu Regulacji Energetyki. Powód wskazał też, że pogorszeniem już i tak złej kondycji Spółki było zapoczątkowanie okresu rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19, a co za tym idzie, wiązało się to ze znacznym przeorganizowaniem działalności pracowników Spółki. Powyższa sytuacja jeszcze bardziej pogorszyła już złą sytuację finansową Spółki. Strona była zobligowana do redukcji zatrudnienia, w czego efekcie odczuć można było liczne braki kadrowe. W związku z trwającymi kontrolami w Spółce, znaczna część pracowników była zaangażowana przy obsłudze kontroli. Zdaniem powoda, doszło również do nieuprawnionych działań ze strony organów kontroli powodujących zajęcie rachunków bankowych, co uniemożliwiło regulowanie należności względem pracowników. Powód wskazał, że powyższe okoliczności, znacznie utrudniły zapewnienie minimalnego udziału innych paliw odnawialnych lub biokomponentów. Spółka nie była w stanie sprostać zobowiązaniom wobec pracowników jak i związanych z jej działalnością gospodarczą obowiązków, a dokładniej z paliwami. W przekonaniu powoda, skoro organy państwa są podmiotem silniejszym, powyższe okoliczności należy uznać za siłę wyższą, o której mowa w treści art. 189e k.p.a. Powód wskazał, że doszło do nałożenia znacznej kary pieniężnej w(...) wysokości, która uniemożliwi dalsze działanie Spółki. Ponadto zablokuje to dokonywanie jakichkolwiek wypłat dla pracowników Spółki.

Zgodnie z treścią art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. Organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że Prezes URE byłby zobligowany do zastosowania względem powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. w przypadku wystąpienia łącznie dwóch przesłanek: waga naruszenia prawa była znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa.

W niniejszej sprawie zasadnie przyjął pozwany, że brak jest możliwości przyjęcia, że w przypadku powoda waga naruszenia prawa była znikoma. Istotnie bowiem, skoro powód wykonywał w okresie sprawozdawczym działalność koncesjonowaną, a więc taką, która ze względu na swój szczególny charakter jest reglamentowana przez państwo, uznanie, że niewywiązywanie się z obowiązków związanych nieodłącznie z tą działalnością stanowi mało ważne naruszenie prawa, stałoby w sprzeczności z celem tej regulacji. Powyższe wyłączyło zatem możliwość zastosowania tej instytucji w oparciu o treść art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a.

Zgodnie z treścią § 2 art. 189f k.p.a., w przypadkach innych niż wymienione w § 1, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających:

1)  usunięcie naruszenia prawa lub

2)  powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa, określając termin i sposób powiadomienia.

Zgodnie natomiast z § 3 art. 189f k.p.a., organ administracji publicznej w przypadkach, o których mowa w § 2, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli strona przedstawiła dowody, potwierdzające wykonanie postanowienia.

Mając powyższe na względzie, zasadnie również przyjął pozwany, że brak jest możliwości odstąpienia od wymierzenia kary w oparciu o treść art. 189f § 2 k.p.a., gdyż w niniejszej sprawie brak jest możliwości przyjęcia, że poprzestanie na pouczeniu pozwoli na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna. Trudno bowiem przyjąć, aby odstępowanie od nałożenia kary za brak realizacji przedmiotowego obowiązku posłużyłoby skutecznemu oddziaływaniu na zobowiązanych przedsiębiorców.

W ocenie Sądu, wbrew przekonaniu powoda, nie wystąpiła w niniejszej sprawie przesłanka siły wyższej, o której mowa w treści art. 189e k.p.a. Zgodnie z jego treścią, w przypadku gdy do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, strona nie podlega ukaraniu.

W doktrynie wskazuje się, że „Siła wyższa to zdarzenie zewnętrzne w stosunku do podmiotu obowiązanego, co oznacza, że pozostaje ono poza kontrolą tego podmiotu, który nie ma żadnego wpływu na jego wystąpienie i skutki. Jest to zdarzenie nadzwyczajne, wyjątkowe, któremu nie można zapobiec i którego nie da się przewidzieć w świetle aktualnego stanu wiedzy i doświadczenia życiowego. Pojęcie to ulega subiektywizacji, zarówno gdy chodzi o wskazane wyżej elementy obiektywne, takie jak zewnętrzność, niemożność przewidzenia i zapobieżenia zdarzeniu, jak również wymóg, aby podmiot obowiązany, pomimo dochowania najwyższej staranności, nie mógł zapobiec zdarzeniu i jego skutkom.” (A. Wróbel [w:] Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt-Gotowicz Martyna, Wróbel Andrzej, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. VIII, WKP 2020, komentarz do art. 189e). W doktrynie wyróżnia się również: „(…) trzy kategorie siły wyższej, a mianowicie katastrofalne działania przyrody, akty władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz poważne zaburzenia życia publicznego.” (A. Wróbel [w:] Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt-Gotowicz Martyna, Wróbel Andrzej, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. VIII, WKP 2020, komentarz do art. 189e, cyt. za: W. Warkałło, Siła wyższa jako zasada nieodpowiedzialności i domniemanie przypadkowości szkody, PiP 1949/9–10, s. 100–102).

Mając powyższe na względzie wskazać przede wszystkim należy, że powód w żaden sposób nie wykazał w toku niniejszego procesu, jakie konkretnie działania i w jakim okresie miały miejsce (art. 6 k.c.). Ponadto zauważyć należy, że każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą powinien liczyć się z tym i przewidywać, że jego działalność może zostać poddana kontroli ze strony stosownych organów w każdym czasie. Wobec tego nie sposób przyjąć, że prowadzenie kontroli skarbowej stanowi zdarzenie o charakterze nadzwyczajnym i wyjątkowym, którego nie da się przewidzieć. Nie sposób zatem przyjąć, aby taka okoliczność stanowiła przypadek siły wyższej, o którym mowa w treści art. 189e k.p.a. Niezasadnie również powód twierdził, że epidemia zakażeń wirusem SARS-CoV-2 mogła mieć jakiekolwiek znaczenie w niniejszej sprawie, albowiem jej stan obowiązuje od 20 marca 2020 roku. Tym samym brak było podstaw do przyjęcia, że powód nie podlega ukaraniu.

W przekonaniu Sądu, nieuzasadnione było również stanowisko co do braku podstaw do nałożenia kary z tytułu przedmiotowego naruszenia w (...) wysokości. Wysokość tej kary wynika bowiem z powołanego już wyżej art. 33 ust. 1 pkt 5 ustawy, a ponadto, została skorygowana przez pozwanego zgodnie z treścią art. 33 ust. 5a ustawy. Sposób jej wyliczenia nie budzi wątpliwości Sądu, jak również nie został zakwestionowany przez powoda.

Zasadnie przyjął pozwany, że wymierzenie kary pieniężnej w wysokości określonej decyzją wobec powoda, jako podmiotu prowadzącego profesjonalną działalność gospodarczą i kierującego się w jej ramach rachunkiem zysków i strat, należy uznać za odpowiedni sposób realizacji funkcji prewencji ogólnej i szczególnej, rozumianych jako realną, odczuwalną dolegliwość dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją naruszenie przepisów. Należy tu też przypomnieć, że kara administracyjna nie stanowi odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo – zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego (wyrok TK z dnia 31 marca 2008r., SK 75/06, OTK-A 2008, Nr 2, poz. 30).

Z powyższych względów niezasadny był również zarzut, aby Prezes URE nie dokonał dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego w sprawie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako niezasadne.

O kosztach procesu rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne pozwanemu jako wygrywającemu przedmiotowy spór, złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego w wysokości 720 zł.

Sędzia SO Jolanta Stasińska