Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący –

SSO Maciej Kruszyński

po rozpoznaniu 19 czerwca 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania A. R.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania A. R. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 29 kwietnia 2022 roku, numer (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od A. R. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Maciej Kruszyński

Sygn. akt XVII AmE 9/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 kwietnia 2022 r. nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, Pozwany) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust. 3, ust. 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735) (dalej k.p.a.) i art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Przedsiębiorcy: A. R. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w G. (dalej Powódka) w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e., za miesiące: od czerwca 2019 r. do października 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że:

1)  Przedsiębiorca A. R. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...)nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu (dalej „sprawozdanie”) za miesiące: od czerwca 2019 r. do października 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2)  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 170 000,00 (sto siedemdziesiąt tysięcy złotych), w tym:

a.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

b.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

c.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

d.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

e.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

f.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

g.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2019 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

h.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

i.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

j.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

k.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

l.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

m.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

n.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

o.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

p.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

q.  10 000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Odwołanie od powyższej Decyzji złożyła Powódka. Zaskarżając Decyzję w całości Powódka zarzuciła jej:

a)  naruszenie art. 56 ust. 3 p.e. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, gdy podstawą prawną wymierzenia kary pieniężnej dla Powódki powinien być art. 56 ust. 2h pkt 4, wobec czego zaskarżana Decyzja administracyjna została wydana z rażącym naruszeniem prawa i powinna zostać wyeliminowana z obrotu prawnego poprzez stwierdzenie jej nieważności;

b)  naruszenie art. 56 ust. 6a p.e. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż stopień szkodliwości czynu jest większy niż znikomy, w sytuacji gdy brak jest przesłanek do takiego zakwalifikowania przedmiotowego stanu faktycznego;

c)  naruszenie art. 56 ust. 6a p.e. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż organ administracji publicznej dysponuje uznaniem administracyjnym w zakresie spełnienia przesłanki zaprzestania naruszania prawa lub zrealizowania obowiązku, w sytuacji gdy organ administracji publicznej dysponuje uznaniem administracyjnym wyłącznie w kwestii możliwości odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej;

d)  naruszenie art. 7, 7a i 9 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i pominięcie w procesie załatwiania sprawy administracyjnej dyrektyw interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

W oparciu o powyższe zarzuty Powódka na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 138 § 2 k.p.a. wniosła o:

- stwierdzenie nieważności zaskarżanej Decyzji administracyjnej,

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonej Decyzji w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki,

- dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z:

a) zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2021 przedsiębiorstwa (...), celem wykazania dochodu uzyskanego w roku 2021,

b) korespondencji e-mail między Powódką i głównym księgowym (...), celem wykazania: wartości sprzedaży produktów podlegających regulacjom Urzędu Regulacji Energetyki w roku 2021, odsetka wartości sprzedaży produktów objętych wytycznymi Urzędu Regulacji Energetyki do wszystkich przychodów ze sprzedaży Powódki,

- zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania, pominięcie wniosków dowodowych jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i stwierdzonych dokumentami zebranymi w toku postępowania administracyjnego oraz zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka została wpisana do rejestru podmiotów przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod nr (...) dnia 25 czerwca 2019 r.

(dowód: decyzja o wpisie do rejestru w aktach adm.).

Powódka nie przekazała w terminie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e., do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. (okoliczności niesporne).

Pismem z 6 września 2021 r. Powódka została wezwana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do złożenia zaległych sprawozdań w terminie 7 dni.

(dowód: wezwanie k. 1- 2 akt adm., z.p.o. k. 3 akt adm.).

W dniu 26 października 2021 r. Powódka złożyła drogą elektroniczną sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. (dowód: pismo przewodnie wraz ze sprawozdaniami i raportami weryfikacji podpisu k. 4- 23 akt adm.).

Wobec powyższego, pismem z 24 marca 2022 r., Powódka została zawiadomiona o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e., za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ponadto Powódka została wezwana do złożenia, w terminie 14 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia, wyjaśnień na temat przyczyn niezłożenia w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. oraz kopii wszelkich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową Przedsiębiorstwa, w tym dokumentów dotyczących: osiągniętych przychodów i dochodów (np. bilans + rachunek zysków i strat za rok 2021 lub inne dokumenty sporządzane stosownie do formy prawnej Przedsiębiorcy), bądź oświadczenia o osiągniętych w 2021 r. przychodach i dochodach z działalności gospodarczej ogółem. Pismo zostało prawidłowo doręczone w dniu 29 marca 2022 r. (dowód: zawiadomienie k. 24- 26 akt adm., z.p.o. k. 27 akt adm.).

W dniu 7 kwietnia 2022 r. do Urzędu Regulacji Energetyki w Warszawie wpłynęła odpowiedź Powódki, w której wniosła o odstąpienie od wymierzenia kary. Do pisma zostało załączone podsumowanie księgi przychodów i rozchodów za 2021 r. (dowód: pismo przewodnie z załącznikami k. 28- 32 akt adm.).

Pismem z 12 kwietnia 2022 r. Powódka została powiadomiona o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia jej kary pieniężnej. Nadto Prezes Urzędu Regulacji Energetyki poinformował Powódkę o tym co składa się na zebrany w sprawie materiał dowodowy. Powódka została również poinformowana, iż terminie 7 dni, licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia, może zapoznać się z materiałem dowodowym, złożyć ewentualne dodatkowe uwagi i wyjaśnienia. Pismo zostało prawidłowo doręczone w dniu 19 kwietnia 2022 r. (dowód: zawiadomienie k. 33 akt adm., z.p.o. k. 34 akt adm.).

W dniu 29 kwietnia 2022 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (dowód: Decyzja k. 35- 42 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były podważane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron. W szczególności Powódka nie kwestionowała faktu, że nie przekazała w terminie Prezesowi URE sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 43d ust. 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Zgodnie zaś z art. 62d pkt 4 p.e. dodanym ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1495 ze zm.), który wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2020 r. „od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2021 r. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesje na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych a także ich przeznaczeniu- w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie". Co istotne przepis art. 75 ust. 1 wskazanej ustawy ograniczającej obciążenia regulacyjne dyktuje, że nie wszczyna się postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie, do organów innych niż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań, o których mowa w art. 4ba ust. 4 lub art. 43d ust. 1 ustawy zmienianej w art. 14.

Przy czym podmiotem przywożącym, wymienionym w wyżej przytoczonych przepisach z uwagi na objęcie określonym obowiązkiem sprawozdawczym, stosownie do treści art. 3 pkt 12c p.e. jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych:

a) w ramach wykonywania działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi z zagranicą wymagającej uzyskania koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4, lub

b) przeznaczonych do użycia podczas transportu i przywożonych w standardowych zbiornikach, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym.

Przywóz paliw ciekłych, to zaś w myśl definicji ustawowej zawartej w art. 3 pkt 12d p.e. - sprowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu.

Z kolei, jak stanowi art. 3 pkt 3b p.e., paliwa ciekłe to ciekłe nośniki energii, w tym zawierające dodatki:

a) półprodukty rafineryjne,

b) gaz płynny LPG,

c) benzyny ciężkie,

d) benzyny silnikowe,

e) benzyny lotnicze,

f) paliwa typu benzynowego do silników odrzutowych,

g) paliwa typu nafty do silników odrzutowych,

h) inne rodzaje nafty,

i) oleje napędowe, w tym lekkie oleje opałowe,

j) ciężkie oleje opałowe,

k) benzyny lakowe i przemysłowe,

l) biopaliwa ciekłe,

m) smary

- określone w załączniku A rozdział 3 do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1099/2008 z dnia 22 października 2008 r. w sprawie statystyki energii (Dz.Urz. UE L 304 z 14.11.2008, str. 1, z późn. zm.), niezależnie od ich przeznaczenia, których szczegółowy wykaz ustanawiają przepisy wydane na podstawie art. 32 ust. 6.

Szczegółowy wykaz paliw ciekłych, objętych obowiązkiem koncesyjnym oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących określało uchylone już rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2016 r., poz. 2039). Aktualnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Aktywów Państwowych z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2019 r., poz. 2332) zostało zmienione rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 7 sierpnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2020 r., poz. 1431).

Natomiast z treści art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. wynika, że karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d. Wysokość tej kary, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e., wynosi 10 000 zł.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że Powódka podlegała obowiązkowi wynikającemu z art. 43d ust. 1 p.e., a następnie z art. 62d pkt 4 p.e. W okresie objętym obowiązkiem sprawozdawczym Powódka była bowiem podmiotem przywożącym, o jakim mowa w art. 3 pkt 12c p.e., ponieważ od czerwca 2019 r. była wpisana do rejestru podmiotów przywożących, nadto dokonywała przywozu paliw ciekłych. Wprawdzie nie we wszystkich miesiącach okresu od czerwca 2019 r. do października 2020 r. Powódka sprowadzała paliwa ciekłe, ale w dalszym ciągu podlegała obowiązkowi wynikającemu z art. 43d ust. 1 p.e. z uwagi na wpisanie jej do rejestru podmiotów przywożących, na jej własny wniosek, że taki status chce uzyskać, co wiąże się przynajmniej z zamiarem bądź deklaracją prowadzenia przywozu. Należy zatem zauważyć, że w przypadku podmiotów wpisanych do rejestru podmiotów przywożących, niezależnie od faktycznie dokonywanego przez nie przywozu paliw i ilości przywożonych paliw, istnieje obowiązek raportowania zgodnie z art. 43d ust. 1 p.e. Nawet dłuższe niewykonywanie przywozu paliw przez taki podmiot nie wyłącza potrzeby składania organowi regulacyjnemu sprawozdań, zwłaszcza, że w myśl art. 32d ust. 3 p.e. Prezes URE, w drodze decyzji, wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który dopiero w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych, a może to uczynić kierując się składanymi przez przedsiębiorcę, na podstawie art. 43d ust. 1 p.e., sprawozdaniami wskazującymi na zerowe wartości przywiezionych paliw ciekłych. Przedmiotowe zapatrywanie, iż przedsiębiorca wpisany do rejestru podmiotów przywożących powinien wypełniać obowiązek raportowania nawet jeśli nie sprowadza paliw ciekłych, ma oparcie w bogatym orzecznictwie Sądu Ochrony konkurencji i Konsumentów.

Z kolei obowiązek Prezesa URE do wykreślenia w drodze decyzji z rejestru podmiotu przywożącego w przypadku naruszenia przez ten podmiot obowiązku sprawozdawczego, o którym mowa w art. 43d ust. 1, przez 6 kolejnych następujących po sobie okresów sprawozdawczych pojawił się dopiero po zmianie przepisu art. 32d ust. 3 p.e. w dniu 3 lipca 2021 r. dokonanej ustawą z 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 1093).

Wobec bezspornego nieprzekazania przez Powódkę w ustawowym terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d p.e. za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zastosowanie znalazł zatem art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e.

W dalszej kolejności należy podkreślić, że odpowiedzialność wynikająca z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. ma charakter obiektywny, co oznacza, że jest niezależna od subiektywnego elementu jakim jest wina przedsiębiorcy. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej, o której mowa w przepisie, istotne jest zatem jedynie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz stwierdzenie samego faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia natomiast postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 52/04; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego -A nr 2006/1/6). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej „oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy, wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej” (TK sygn. P 64/07). Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem do ustalenia, czy określone zdarzenie wyczerpuje znamiona ustawowe i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Nie sposób więc przyjąć, że okoliczność braku wiedzy o istnieniu obowiązku sprawozdawczego może skutkować zwolnieniem Powódki od odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 56 ust. 6a p.e. Prezes URE może jednak odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Obydwie przesłanki muszą więc wystąpić łącznie.

Ustawa prawo energetyczne nie sprecyzowała w jaki sposób należy oceniać stopień szkodliwości czynu, jednak uczyniło to orzecznictwo sądowe. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., w sprawie III SK 47/13 uznał, że przy ocenie szkodliwości czynu zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji jego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a prawa energetycznego instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 prawa energetycznego.

Konieczne jest więc odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karnego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu i który nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Analizując zasadnicze kryterium oceny stopnia szkodliwości czynu Powódki, jakim jest rodzaj naruszonego dobra należy stwierdzić, że dobrem tym jest w istocie możliwość realizowania przez Prezesa URE zadań nałożonych przez ustawodawcę.

Obowiązek sprawozdawczy z art. 43d ust. 1 p.e. służy nadzorowi i kontroli rynku paliw, a także kontroli naruszeń warunków prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie paliw ciekłych, informowaniu o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych, badaniu zgodności prowadzonej działalności z uprawnieniami wynikającymi z posiadanej przez przedsiębiorcę koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących, czy również badaniu istnienia podstaw do złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 57g p.e., a także wspomnianemu wcześniej sprawdzeniu, czy istnieją podstawy do wykreślenia z rejestru podmiotów przywożących. Ponadto niezrealizowanie przedmiotowego obowiązku utrudnia Prezesowi URE przygotowanie raportu kwartalnego, o którym mowa w art. 43d ust. 4 p.e. Na podstawie sprawozdań, o których mowa w ust. 1, Prezes URE ogłasza bowiem kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując nazwy oraz klasyfikację Nomenklatury Scalonej (kody CN), w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału.

W tym kontekście doniosłe znaczenie dla realizacji przedmiotowych zadań ma oczywiście terminowość przekazywania sprawozdań, która pozwala na szybkie a przez to odpowiednie reagowanie w bieżącej sytuacji oraz daje od razu możliwość uzyskania prawidłowego obrazu rynku bez potrzeby jego weryfikacji po czasie.

Uwzględniając powyższe nie można stwierdzić, że stopień szkodliwości czynów Powódki w zakresie nieprzekazania sprawozdań za okres od czerwca 2019 r. do października 2020 r. był znikomy.

Powódka przekazała bowiem wprawdzie ww. sprawozdania po terminie, ale po zbyt długim czasie - nawet około 2 lat i 4 miesięcy po terminie i to dopiero w odpowiedzi na wezwanie Prezesa URE. W tym okresie Prezes URE, nie mając jakiejkolwiek informacji na temat działalności Powódki związanej z przywozem paliw ciekłych, nie mógł realizować w sposób właściwy swoich obowiązków zarówno sprawozdawczych, jak i kontrolnych, przez co działalność Powódki latami nie podlegała jakiejkolwiek weryfikacji.

Nie ma przy tym decydującego znaczenia podnoszona przez Powódkę okoliczność, że ilości przywożonego paliwa były niewielkie, gdyż zgodnie z określonym w stosownym rozporządzeniu Ministra Energii z 17 maja 2019 r. (Dz.U. 971) wzorem sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu raportowaniu podlegają ilości, które muszą być oznaczane w wartościach do 3 miejsc po przecinku, a zatem istotne jest raportowanie nawet tysięcznych części danej jednostki miary. Te ilości przekładają się zatem na ilości ujawniane w raportach kwartalnych Prezesa URE. Tym niemniej nawet zerowe ilości dają niebłahą informację o działalności Przedsiębiorcy, ponieważ niosą treść, która może podlegać następczemu wykorzystaniu.

Znaczenie w niniejszej sprawie ma również to, że skoro Powódka została wpisana na własny wniosek do rejestru podmiotów przywożących, toteż powinna zapoznać się z obowiązkami ciążącymi na tego typu podmiotach, zwłaszcza że Prezes URE przy wpisie pouczył ją o konieczności wykonywania obowiązku sprawozdawczego z art. 43d ust. 1 p.e. (pkt 5 decyzji o wpisie), a zatem w konsekwencji Powódka powinna samodzielnie tych obowiązków przestrzegać. Tym samym zaniechań Powódki nie można usprawiedliwić nawet wobec faktu, że jak podała co do zasady nie specjalizuje się w imporcie paliw. Przy czym Prezes URE nie miał prawnego obowiązku wcześniejszego monitowania Powódki, aby miała możliwość natychmiastowego skorygowania pomyłki. To Powódka powinna dołożyć należytej staranności, podjąć wysiłek organizacyjny, aby wypełnić ciążące na niej ustawowe obowiązki, zwłaszcza o których została pouczona.

Powyższe wyklucza, według Sądu, możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, implikując jej wymierzenie.

W tym miejscu, w kontekście nieodstąpienia przez Prezesa URE od wymierzenia Powódce kary należy też zauważyć, iż art. 56 ust. 6a p.e. ma charakter fakultatywny, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie tylko zależy od spełnienia przesłanki o charakterze ocennym, w postaci znikomej szkodliwości czynu, ale zależy od uznania organu, które wszakże nie może być dowolne i wynikać musi z merytorycznych przesłanek, ale z pewnością nie stanowi ono obowiązku organu do zastosowania powołanej regulacji w każdych warunkach (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 24 sierpnia 2012 roku, sygn. akt VI ACa 389/12).

W tym zakresie Sąd Okręgowy w Warszawie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, że „art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. W ocenie Sądu Najwyższego […] Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje więc pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. […] Organ regulacyjny, z uwagi na posiadaną wyspecjalizowaną kadrę, unikalną pamięć instytucjonalną oraz bezpośrednią styczność z realiami rynkowymi, jest co do zasady lepiej przygotowany niż sędzia do oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu przedsiębiorcy z punktu widzenia standardów obowiązujących na rynku regulowanym. Interpretacja przepisów prawnych należy do istoty władzy wykonawczej, która jak wskazuje sama jej nazwa, odpowiada za egzekwowanie prawa. Jeżeli określony sposób interpretacji przepisu ma racjonalne uzasadnienie i jest ugruntowany w praktyce organu, sąd nie powinien zastępować go własną interpretacją. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji.” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, Legalis nr 2294222).

Tymczasem, według Sądu, decyzja organu regulacyjnego w zakresie nieodstąpienia od wymierzenia kary nie nosi znamion dowolności, zawiera poprawne uzasadnienie, jest wyrazem logicznego i prawidłowego stanowiska organu, a zatem Sąd nie powinien w nią ingerować, a przy tym nie widzi ku temu podstaw, zgadzając się z organem.

Wysokość kary za niewykonanie obowiązku przedstawienia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu została ściśle określona w powołanym wcześniej przepisie art. 56 ust. 2 h pkt 4 p.e., a wynosi ona 10 000 zł.

Wprawdzie co do wymiaru kary jako podstawę prawną Decyzji oznaczono art. 56 ust. 3 p.e. ustanawiający granice kary za inne czyny niż określony w art. 56 ust. 1 pkt 12b, którego dopuściła się Powódka, jednak w ocenie Sądu wobec powołania w uzasadnieniu Decyzji prawidłowej podstawy prawnej, tj. ww. art. 56 ust. 2 h pkt 4 p.e. wraz ze wskazaniem, że dokonanie przez Powódkę czynu określonego w art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. jest wystarczającą przesłanką do zastosowania art. 56 ust. 1 i 2 tej ustawy i wymierzenia kary pieniężnej, przy jednoczesnym podaniu, że wysokość tej kary, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. ustalona została przez ustawodawcę sztywno i wynosi 10 000 zł, prowadzi do wniosku, że oznaczenie na wstępie Decyzji art. 56 ust. 3 p.e. stanowiło omyłkę organu, który faktycznie kierował się w swoim rozstrzygnięciu treścią właściwego art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e.

Sąd zważył, że powyższe nie może zatem stanowić, że Decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa, co miałoby skutkować stwierdzeniem jej nieważności w oparciu o art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.

W myśl przepisu tego artykułu organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. W wyroku z dnia 14 lipca 2022 r. o sygn. III OSK 1956/21 (Legalis) Naczelny Sąd Administracyjny podał trzy przesłanki decydujące o rażącym naruszeniu prawa. Mianowicie NSA zauważył, że „O tym, czy naruszenie prawa jest rażące w rozumieniu tego przepisu można mówić, gdy istnieje oczywista sprzeczność pomiędzy treścią danego przepisu, a rozstrzygnięciem objętym decyzją wydaną na jego podstawie, tj. gdy proste zestawienie treści rozstrzygnięcia z treścią zastosowanego przepisu prawa wskazuje na ich oczywistą niezgodność. W sposób rażący może zostać naruszony wyłącznie przepis, który może być stosowany w bezpośrednim rozumieniu, to znaczy taki, który nie wymaga stosowania wykładni prawa. O rażącym naruszeniu prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 KPA decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony, oraz skutki, które wywołuje decyzja, uznana za rażąco naruszającą prawo. Chodzi tu o skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności - gospodarcze lub społeczne skutki naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie rozstrzygnięcia jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa.”

Jako, że zgodnie z art. 107 § 1 pkt 6 k.p.a. uzasadnienie jest obligatoryjnym składnikiem decyzji administracyjnej, przez co decyzja powinna podlegać całościowej i kompleksowej ocenie, toteż uznać trzeba, że w uzasadnieniu Pozwany tłumacząc swoje motywy zastosowania art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. uwzględnił właściwą normę prawną ustanawiającą karę sztywną w wysokości 10 000 zł, którą faktycznie posłużył się również w rozstrzygnięciu Decyzji, wymierzając Powódce karę w tej wysokości za każdy przypadek niezłożenia sprawozdania. Nie istnieje więc sprzeczność pomiędzy treścią danego przepisu, a rozstrzygnięciem objętym Decyzją wydaną na jego podstawie. Dodatkowo nie można w tej sytuacji przyjąć, że wystąpiły jakiekolwiek skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności - gospodarcze lub społeczne skutki naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie rozstrzygnięcia jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa.

Wniosek Powódki o stwierdzenie nieważności zaskarżonej Decyzji nie mógł zatem zostać uwzględniony.

W dalszej kolejności zaznaczenia wymaga, że od 1 stycznia 2020 r. na mocy ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. brzmi w ten sposób, że karze pieniężnej podlega ten kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. Kara w wysokości 10 000 zł odnosi się zatem do każdego zaniechania przedstawienia sprawozdania za poszczególne miesiące, toteż Prezes URE prawidłowo wymierzył karę pieniężną, za każdy kolejny miesiąc od czerwca 2019 r. do października 2020 r., w jakim obowiązek sprawozdawczy nie został zrealizowany.

Poprzednie brzmienie przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e., iż karze pieniężnej podlega ten kto nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d p.e., nie świadczy o tym, że w poprzednim stanie prawnym wymierzana była jedna kara w wysokości 10 000 zł niezależnie od tego, ile sprawozdań nie zostało złożonych przez przedsiębiorcę w terminie, ale było konsekwencją tego, iż ustawodawca miał na myśli złożenie miesięcznego sprawozdania do wszystkich uprawnionych organów (Prezesa URE, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw energii), stąd liczba mnoga „sprawozdań” również w art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e.

W przypadku zatem kary sztywnej nie było możliwości jej miarkowania, tak więc Prezes URE prawidłowo wymierzył kary w kwocie ustawowych 10 000 zł za każdy przypadek niezłożenia w terminie sprawozdania, stąd w związku z niezłożeniem 17 miesięcznych sprawozdań kara pieniężna wyniosła 170 000 zł w łącznej wysokości.

Wobec określonej kwotowo kary w ustawie uzyskiwane przez Powódkę dochody, czy też jej ogólna sytuacja finansowa nie mogły mieć wpływu na wymiar kary. Podobnie nie mogła mieć w tym kontekście znaczenia okoliczność, iż jak dowodziła Powódka wartość sprzedanych przez nią produktów „podlegających regulacjom URE” za 2021 r. w odniesieniu do wszystkich dochodów ze sprzedaży stanowi niecałe 3%. Zarzut niewspółmierności kary był zatem w danym przypadku niezasadny i nieskuteczny.

Odnośnie zarzutu naruszenia przez Prezesa Urzędu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, tj. art. 7, 7a, 9 k.p.a., zaznaczyć trzeba, iż nie mógł on odnieść skutku w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, albowiem do kognicji tego Sądu nie należy kontrola prawidłowości postępowania prowadzonego przed Prezesem Urzędu (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 13 maja 2004 r., sygn. akt III SK 44/04, Lex nr 137437), gdyż przed Sądem tym toczy się postępowanie sądowe pierwszoinstancyjne, w którym strona może przedstawić wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na potwierdzenie zasadności swojego stanowiska, tak więc co do zasady ewentualne uchybienia postępowania administracyjnego nie miały znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez Powódkę odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, Powódkę należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niej na rzecz Pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018, poz. 265 j.t.).

Sędzia SO Maciej Kruszyński

ZARZĄDZENIE

(...)

Sędzia SO Maciej Kruszyński