Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Sylwia Góźdź
Protokolant:	sekretarz sądowy Katarzyna Ditko

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. W. (1)

przeciwko (...) w W.

o wynagrodzenie, skapitalizowane odsetki za opóźnienie

1.  zasądza od (...) w W. na rzecz E. W. (1) kwoty:

a)  42.709,91 zł (czterdzieści dwa tysiące siedemset dziewięć złotych 91/100) z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 15 maja 2023 r. do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za okres od 1 kwietnia 2020 r. do 28 lutego 2023 r.,

b)  6404,38 (sześć tysięcy czterysta cztery złote 38/100) złotych z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 15 maja 2023 r. do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie;

c)  5851,47 zł (pięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt jeden złotych 47/100) złotych z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 22 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za okres od 1 marca 2023 r. do 30 czerwca 2023 r.,

d)  821,36 (osiemset dwadzieścia jeden złotych 36/100) z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 22 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie;

e)  1680,96 zł (jeden tysiąc sześćset osiemdziesiąt złotych 96/100) z odsetkami za opóżnienie w wysokości ustawowej od dnia 15 maja 2023 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za czas choroby;

f)  4859,38 zł (cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt dziewięć złotych, 38/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 3851,82 zł od dnia 15 maja 2023 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia urlopowego;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od (...) z siedzibą w W. na rzecz E. W. (1) kwotę 2592 (dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt dwa złote) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  zasądza od E. W. (1) na rzecz (...) z siedzibą w W. kwotę 1458 zł (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt osiem złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5.  zasądza od (...) z siedzibą w W. na rzecz E. W. (1) kwotę 2821 (dwa tysiące osiemset dwadzieścia jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania

6.  wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 10998,19 zł (dziesięć tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych 19/100)

Sygn. akt XIV P 71/23

UZASADNIENIE

wyroku z 20 grudnia 2024 r.

W pozwie z 10 maja 2023 r. E. W. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) w W. kwoty 88.140,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem dodatków za pracę zmianową wynikających z art. 99 ustawy o działalności leczniczej w okresie wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego i wyrównania wynagrodzenia urlopowego i chorobowego w okresie od marca 2020 r. do marca 2023 r. oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzec rzecz kosztów zastępstwa procesowego. (pozew – k. 9-15)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady jak i wysokości. (odpowiedź na pozew – k. 127-136)

Pismem procesowym z 22 sierpnia 2024 r. powódka rozszerzyła powództwo, wnosząc o zasądzenie dodatkowo kwoty 8.827,29 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty tytułem tzw. dodatków covidowych za okres od kwietnia 2023 r. do czerwca 2023 r. (pismo procesowe – k. 687)

Ostatecznie powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 49.662,42 zł tytułem tzw. dodatków covidowych oraz kwoty 7.493,53 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, wnosząc również o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od sum w/w kwot od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, o zasądzenie kwoty 4.859,38 zł tytułem wynagrodzenia urlopowego i kwoty 1.680,96 zł tytułem wynagrodzenia chorobowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. (pisma procesowe – k. 720, 752)

Pozwana spółka konsekwentnie wnosiła o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pracodawca (...) w W.(dalej: (...)) powstał w wyniku przekształcenia z (...). (...) zajmuje się między innymi zarządzaniem (...) w W., w związku z czym utworzył Służbę Medyczną (...) (dalej jako (...)), której celem jest prowadzenie całokształtu spraw związanych z udzielaniem pomocy medycznej oraz prowadzeniem medycznych akcji ratowniczych na tym obszarze. (...) prowadziła działalność określaną jako ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, tj. sprawowała opiekę nad pacjentami poprzez wykonywanie świadczeń zdrowotnych w zakresie lecznictwa ambulatoryjnego i ratownictwa medycznego, udzielanie doraźnych porad i konsultacji lekarskich oraz kierowanie i przeprowadzanie badań diagnostycznych. (...) funkcjonowała w systemie 24h/7 dni w tygodniu a pracę rozdzielono na dwie zmiany od 8:00-20:00 (I zmiana) i od 20:00-8:00 (II zmiana). Świadczeń udzielali pracownicy medyczni: lekarze, ratownicy medyczni i personel pielęgniarski. (...) jest wpisana do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o charakterze ambulatoryjnym, którą finansuje samodzielnie. (księga rejestrowa podmiotów leczniczych - k. 26-30, regulaminy pracodawcy- k. 32-42, 617-644, odpis z KRS - k. 139-143, zeznania świadków M. W. (1) – k. 769-770)

E. W. (1) była zatrudniona w (...) na stanowisku ratownika medycznego od 15 października 2007 r. Obowiązywał ją szczególny system czasu pracy wynikający z art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, zgodnie z którym czas pracy pracowników zatrudnionych w Zespole Ratownictwa Medycznego nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, przy czym w szczególnie uzasadnionych przypadkach mógł on zostać przedłużony do 3 miesięcy a wymiar dobowego czasu pracy do 12 godzin. Praca w tym systemie odbywała się zgodnie z przyjętym harmonogramem czasu pracy. Harmonogram przewidywał pracę zmianową po 12 godzin, również w soboty, niedziele i święta, przy czym praca w soboty nie była traktowana jako praca w dni wolne. Obowiązujący w (...) od 1 maja 2021 r. Regulamin Pracy uznawał wszystkie soboty w roku kalendarzowym za dni wolne od pracy, ale dotyczyło to jedynie pracowników wykonujących pracę w systemie podstawowego czasu pracy. E. W. (1), podobnie jak inni pracownicy (...), świadczyła pracę w godzinach nadliczbowych, co miało miejsce w razie konieczności uzupełnienia składu osobowego zmian w związku z nieobecnościami innych pracowników i w sytuacjach awaryjnych wymagających dłuższego pozostania na dyżurze. (umowa o pracę - k. 457, ewidencja czasu pracy - k. 189-224, regulaminy pracy – k. 591-644, zeznania powódki – k. 701v-704)

Do obowiązków ratowników medycznych zaliczało się udzielanie pierwszej pomocy, podawanie leków, transportowanie osób chorych i rannych do szpitali, wykonywanie świadczeń leczniczych w stosunku do osób znajdujących się pod opieką w ambulatorium na (...). Ambulatorium mogło równocześnie udzielać pomocy do 6 pacjentów. W trakcie pracy zdarzały się interwencje od opatrzenia skaleczenia po udzielanie resustycji krążeniowo-oddechowej i pierwszej pomocy osobom z zawałem serca. Większość pacjentów wymagała opieki od kilku minut do paru godzin, jednak w przypadku niektórych przelotów tranzytowych była wymagana opieka, która trwała ponad dobę. (zeznania świadka M. W. (1) – k. 769-770, zeznania świadka B. R. - k. 770-772, zeznania powódki – k. 701v-704)

Od stycznia 2020 r., w związku z rozprzestrzeniającą się pandemią Covid-19, w (...) wprowadzono dla pracowników (...) pierwsze instrukcje postępowania w stosunku do osób przybywających z terenów zagrożonych epidemią, zobowiązując ich do zwiększenia nadzoru nad pacjentami z objawami grypopodobnymi i pacjentami przybywającymi z terenów azjatyckich oraz do wdrażania procedurę postępowania z chorobą zakaźną w przypadku pacjentów przebywających w ostatnich 21 dniach w C.. W skutek pogarszającej się sytuacji epidemiologicznej, w marcu 2020 r. wprowadzono na terenie całej Polski ograniczenia sanitarne związane epidemią Covid-19. W okresie restrykcji sanitarnych, ruch lotniczy został drastycznie zredukowany, w związku z czym ilość interwencji pracowników (...) w dotychczasowym kształcie spadła. Jednocześnie jednak na pracowników (...) nałożono nowe zadania takie jak przeprowadzanie triage medycznego, pomiar temperatury, Sp02 i liczby oddechów, wypełnianie dokumentacji pacjenta, wykonywanie testów na Covid, zbieranie kart lokalizacyjnych i transport ich transport do wyznaczonych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, szkolenia i koordynacja pracy żołnierzy WOT w ramach ich działań na (...); izolacja i transport chorych na Covid-19. Zmieniły się również zasady codziennej pracy, gdyż zobowiązano ich do wykonywania wszelkich interwencji medycznych w okularach ochronnych, maskach, przyłbicach, rękawiczkach jednorazowych i okresowo kombinezonie ochronnym, regularnie dezynfekować miejsce badania, sprzęt, odzież służbową, utrzymywać odstępy od współpracowników i pacjentów. Ponadto wprowadzono ścisłą separację zmian w ramach (...) oraz ograniczono możliwość wymieniania się dyżurami i wypracowywania godzin nadliczbowych. Praca w tym okresie, w szczególności w początkowym etapie pandemii, była stresująca ze względu na brak wiedzy o nowej chorobie i obawę o własne zdrowie i możliwość zarażenia członków rodziny. Uciążliwość powodowało również odbieranie kart lokalizacyjnych od pasażerów samolotów, którzy niechętnie a nawet wrogo realizowali obowiązek ich wypełniania. Część z powyższych czynności jak mierzenie temperatur, zbieranie i wypełnianie kart lokalizacyjnych, przeprowadzanie testów na obecność Covid-19, została z czasem przeniesiona z obowiązków personelu medycznego na innych pracowników (...), obsługę pokładową statków powietrznych lub podmioty zewnętrzne (jak w przypadku przeprowadzania testów, co nastąpiło w połowie 2021 r.), zamontowano również kamery termowizyjne umożliwiające wytypowanie podróżnych z podwyższoną temperaturą ciała, co do których pracownicy (...) zobowiązani byli dokonać weryfikacji pod kątem ewentualnego zarażenia. Pozostałe zadania, takie jak segregacja i transport kart lokalizacyjnych (za co na swojej zmianie była odpowiedzialna E. W. (1)), badanie osób z podejrzeniem zakażenia, opieka nad takimi osobami oraz ich transport do wyznaczonych szpitali w tym znajdujących się poza W. pozostawały w zakresie obowiązków członków (...), którzy realizowali również swoje podstawowe obowiązki związane z udzielaniem pomocy medycznej. W związku ze znoszeniem restrykcji ruch lotniczy zwiększał się i w 2023 r. zadania (...) wróciły do stanu sprzed pandemii. (wykaz interwencji (...) na (...) od 01.01.2019 r.-31.05.2023 r. - k. 144-183, wydruk ze strony internetowej Urzędu (...) dotyczące zmian w ruchu pasażerskim na (...) - k. 225 - 226, wydruk z liczbą nowych zakażeń w Polsce – k. 474, wydruki maili - k. 477 - 485, Z. postępowania personelu medycznego podczas wykonywania czynności w punkcie medycznym - k. 486-487, raporty z dyżurów – k. 529-559, wykaz nadgodzin – k. 560-564, umowy najmu – k. 565-575, zestawienie ograniczeń w ruchu lotniczym – k. 646-655, zeznania powódki – k. 701v-704, zeznania świadków M. W. (1) – k. 769-770, zeznania świadka B. R. - k. 770-772)

W konsekwencji zmiany przepisów dotyczących dodatków za pracę w podmiotach leczniczych E. W. (1) oraz inni pracownicy (...) domagali się wypłaty dodatków za pracę zmianową wynikających z art. 99 ustawy o działalności leczniczej. Związek Zawodowy (...) w (...) występował w tej sprawie do Państwowej Inspekcji Pracy z wnioskiem o kontrolę przestrzegania tych przepisów już od czerwca 2020 r. Państwowa Inspekcja Pracy uznała stanowisko wnioskodawcy za zasadne, natomiast (...) nie uznała tych roszczeń, powołując się na stanowisko Ministerstwa Zdrowia, zgodnie z którym pracownicy Zespołu (...) na (...) nie byli uprawnieni do spornych dodatków. Związek zawodowy wystąpił również do Departamentu Dialogu Społecznego Ministerstwa Zdrowia o skorygowanie stanowiska, w odpowiedzi uzyskując informację, że poprzednio wyrażona opinia nie była wiążąca i została wydana w oparciu o założenie, że pracownicy Zespołu Ratownictwa Medycznego na (...) nie są pracownikami podmiotu leczniczego. (pisma - k. 44-45, 47, 51, 54, 60, 62-63, 65, 67-68, 475-476)

W piśmie z 20 marca 2023 r. E. W. (1) wezwała Prezesa (...) do wypłaty kwoty 74.375,43 zł tytułem należnego wynagrodzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości w wysokości 8.794,81 zł tytułem dodatków do wynagrodzenia określonych w art. 99 ustawy o działalności leczniczej w zw. z art. 47 ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, wniosła również o prawidłowe naliczanie bieżących wynagrodzeń. (pismo – k. 24)

W okresie od marca 2020 r. do czerwca 2023 r. E. W. (2) świadczyła pracę według wyżej opisanych zasad, tj. na podstawie harmonogramów, również w porze nocnej, niedziele i święta, za co pracodawca wypłacił jej dodatki w wysokości ustalonej na podstawie przepisów kodeksu pracy. (karty wynagrodzeń – k. 184-188, ewidencja czasu pracy – k. 189-224, 734- 737)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów, zestawień i wydruków znajdujących się w aktach sprawy, uznając je za wiarygodne. Żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości i autentyczności, nie budziły one także wątpliwości Sądu. Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na zeznaniach świadków oraz powódki nie znajdując podstaw do ich kwestionowania, są one bowiem logiczne i spójne, a nadto zbieżne z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie. Rozbieżność w zeznaniach dotyczyła jedynie tego, czy pracownicy (...) wykonywali testy na Covid, czemu M. W. (1) zaprzeczał. Wskazać jednak należy, iż został on zatrudniony w (...) dopiero pod koniec 2021 r., nie miał zatem wiedzy na temat zadań pracowników (...) w początkowym etapie pandemii. Natomiast z zeznań powódki, pozostałych świadków, e-maili i umów najmu wynikało, że przeprowadzanie testów na Covid zostało przekazane podmiotom zewnętrznym dopiero w połowie 2021 r. Nie zachodzi zatem sprzeczność pomiędzy jego zeznaniami a zeznaniami świadka B. R. i powódki.

W kwestiach formalnych należy wyjaśnić, iż na rozprawie 25 października 2024 r. Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. dowód o zobowiązanie pozwanego do dołączenia do akt sprawy Księgi Głównej Podmiotu Leczniczego (...) Ratownictwo Medyczne za lata 2019-2022. Wniosek ten został zgłoszony w celu wykazania realnego obciążenia pracą pielęgniarek i ratowników medycznych, w szczególności co do liczby interwencji, która to okoliczność została ustalona na podstawie dowodów osobowych, nadto nie była istotna w tym znaczeniu, że przyznanie spornych dodatków nie było uzależnione od obciążenia pracą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady, lecz nie co do wysokości.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było prawo powódki do dodatków za pracę zmianową określonych w art. 99 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej dalej jako: u.d.l.). Przepis ten stanowi, że pracownikom wykonującym zawód medyczny, zatrudnionym w systemie pracy zmianowej w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne przysługuje dodatek w wysokości:

1) co najmniej 65% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego, obliczanej zgodnie z art. 98 ust. 3, za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze nocnej;

2) co najmniej 45% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego, obliczanej zgodnie z art. 98 ust. 3, za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz dni wolne od pracy wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Zastosowanie powyższego przepisu zostało ograniczone do pracowników podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, której to cechy pozwany bezspornie nie posiadał. Na mocy ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-191 (dalej jako: ustawa nowelizująca) rozszerzono jednak stosowanie tego przepisu poprzez dodanie do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (dalej jako: u.z.z.z.c.z.l.) art. 47a o treści:

„w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przepisy art. 95-99 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej2 stosuje się do pracowników wykonujących zawód medyczny w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych3 zatrudnionych w podmiotach leczniczych udzielających świadczeń przez całą dobę”.

Z uwagi na wprowadzenie od 20 marca 2020 r. na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-24 i wprowadzenie od 16 maja 2022 r. stanu zagrożenia epidemicznego5, który trwał do 16 czerwca 2023 r.6 należało rozważyć zakres podmiotowy zastosowania powołanych wyżej art. 99 u.d.l. w zw. z art. 47a u.z.z.z.c.z.l.

W pierwszej kolejności należy zatem wskazać, iż art. 47a u.z.z.z.c.z.l. ma zastosowanie do pracowników wykonujących zawód medyczny w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych7. Z kolei ten przepis określa krąg pracowników wykonujących zawód medyczny jako:

a) osobę wykonującą zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, która jest zatrudniona w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym,

b) osobę zatrudnioną w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, która bierze bezpośredni udział w wykonywaniu zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegających na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska oraz na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.

Osoba wykonująca zawód medyczny, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 u.d.l., to z kolei osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. Wśród zawodów zaliczanych do pierwszej grupy wymienić należy chociażby lekarza i lekarza dentystę8, pielęgniarkę i położną9, diagnostę laboratoryjnego10, farmaceutę11, felczera12 i ratownika medycznego13. Powódka niewątpliwie znajduje się zatem wśród pracowników uprawnionych do dodatku określonego w art. 99 u.d.l. z uwagi na wykonywanie ostatniego z wyżej wymienionych zawodów.

Następnie należało ocenić, czy pozwany jest podmiotem leczniczym udzielających świadczeń przez całą dobę w rozumieniu komentowanego art. 47a u.z.z.z.c.z.l. W tym kontekście warto dostrzec i zrozumieć specyficzną różnicę pomiędzy wyjściowym w sprawie przedmiotem regulacji art. 99 u.d.l. - do których odwołuje się ww. art. 47a u.z.z.z.c.z.l. a tymże właśnie art. 47a. Otóż art. 99 u.d.l. stanowi o dodatku należnym „Pracownikom wykonującym zawód medyczny, zatrudnionym w systemie pracy zmianowej w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne...”. Zgodnie zaś z art. 2 ust. 2 pkt 2 u.d.l. „Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...) działalności leczniczej w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne bez bliższego określenia - rozumie się przez to działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne, jak i działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne”. Te pojęcia natomiast normuje art. 2 ust. 1 pkt 11 i 12 u.d.l., z którego wynika, że:

• świadczenie szpitalne - to wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych; świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin;

• stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne inne niż świadczenie szpitalne - to świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego, udzielane pacjentom, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonych, stałych pomieszczeniach.

Z powyższego wynika, że działalność lecznicza w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne charakteryzuje się m.in. tym, że są one wykonywane całą dobę, muszą być realizowane w odpowiednich warunkach infrastrukturalnych (np. w szpitalu), a jednocześnie nie mogą być realizowane w ramach ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych.

Natomiast zakres ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych normuje przede wszystkim art. 10 i 11 u.d.l. Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej, udzielane w warunkach niewymagających ich udzielania w trybie stacjonarnym i całodobowym w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu(art. 10). Są to też badania diagnostyczne (art. 11). Przepisy u.d.l. nie wykluczają przy tym prowadzenia działalności leczniczej w rodzaju „ambulatoryjne świadczenia zdrowotne” również przez „całą dobę”, czego przykładem jest nocna i świąteczna opieka zdrowotna, o której mowa w art. 5 pkt 17a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych14, która należy do zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Nie sprawia to jednak, że zmienia się przez to ich zakwalifikowanie w ramach rodzajów działalności leczniczej. Nadal są to świadczenia w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, a nie w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Świadczenia ambulatoryjne udzielane są z zasady w określonych godzinach i dniach tygodnia oraz przy wykorzystaniu innego typu pomieszczeń i urządzeń, a niekiedy w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń albo w miejscu pobytu pacjenta (art. 10 u.d.l.).

Rodzaje działalności leczniczej najprościej definiuje Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania15: KODY RODZAJU DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ WYKONYWANEJ W ZAKŁADZIE LECZNICZYM:

1 - Stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne

2 - Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne

3 - Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne”.

Art. 99 u.d.l. pomija zatem pracowników wykonujących zawód medyczny, zatrudnionych w systemie pracy zmianowej w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Natomiast rozważany art. 47a u.z.z.z.c.z.l. ma znacząco różny zakres znaczeniowy - przedmiotowy i przez to w konsekwencji podmiotowy. Nie odnosi się i nie ogranicza się do działalność leczniczej w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne (jak czyni to ustawa o działalności leczniczej), lecz odwołuje się do „świadczeń udzielanych przez całą dobę”. Przepis ten rozszerza zatem uprawnienia z art. 99 u.d.l. na pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach leczniczych udzielających świadczeń przez całą dobę, niezależnie od rodzaju działalności leczniczej prowadzonej przez te podmioty.

Co istotne, przywołany art. 47a u.z.z.z.c.z.l. nie ogranicza się do podmiotów, które realizują wyłącznie zadania związane stricte z opieką nad osobami zakażonymi chorobą zakaźną albo wykonującymi określone zadania przeciwepidemiczne związane z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zawiera bowiem regulację ogólną, dotyczącą całego systemu ochrony zdrowia w sytuacji w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Wskazuje na to jego umiejscowienie w rozdziale 8 „Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii”.

Jednocześnie w rozważanym art. 47a u.z.z.z.c.z.l. - wbrew argumentom Pozwanej - ustawodawca nie ograniczył regulacji do podmiotów leczniczych udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepis ten na określenie pracodawcy uprawnionych pracowników medycznych nie używa pojęcia „świadczeniodawca” definiowanego w tej ustawie, do której to definicji odwołuje się art. 2 pkt 28 u.z.z.z.c.z.l., lecz stosuje termin „podmiot leczniczy”, który ma swoją ogólnosystemową definicję w u.d.l.

Art. 4 ust. 1 u.d.l. stanowi, iż podmiotami leczniczymi są:

1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców16 we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,

2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

3) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej lub położną podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej17 ,

4) instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych18,

5)fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej,

5a) posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, o których mowa w pkt 5,

6) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania,

7) jednostki wojskowe

- w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą.

Jak wskazuje ww. definicja, na jej gruncie nie ma znaczenia źródło finansowania działalność leczniczej. Różny może być też status prawny tych podmiotów. Są tam wymienione podmioty typowo publiczne - np. SPZOZ, jak i typowo prywatne - np. prywatni przedsiębiorcy - w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą. Oczywiście nie zmienia to faktu, iż ww. art. 47a u.z.z.z.c.z.l. ma zastosowanie jedynie do podmiotów leczniczych „ udzielających świadczeń przez całą dobę”.

Jednocześnie nie chodzi tutaj o świadczenia opieki zdrowotnej, które definiuje ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, lecz - jak jednoznacznie stanowi art. 47a - o „świadczenia”. W domyśle oczywiście można zakładać, że chodzi o świadczenia zdrowotne, gdyż te są istotą działalność leczniczej - art. 3 ust. 1 u.d.l. Należy niewątpliwie dostrzegać, że ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w art. 2 pkt 27 także definiuje pojęcie „świadczenie zdrowotne. Jest to definicja przez odwołanie się: świadczenie zdrowotne to świadczenie zdrowotne w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z tą definicją świadczenie zdrowotne to działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania. Jest to więc definicja ogólna, opisująca przedmiotowo i medycznie sens pojęcia. Nie wskazuje jednak na źródło jego finansowania ani na status realizatorów świadczeń (to zagadnienie z innego zakresu). Można niewątpliwie odnotować, że rozważany art. 47a nie stosuje wprost definicji „świadczenia zdrowotnego” z u.d.l. Niemniej okoliczność ta jest bez znaczenia w procesie interpretacji, gdyż w istocie jest to pojęcie znaczeniowo tożsame w obydwu tych ustawach. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w innych normach opisuje zasady ich finansowania ze środków publicznych (niekiedy wskazując, że mogą to być także środki prywatne). Nie czyni tego u.d.l. -poza pewnymi wyjątkami - np. w art. 44 i 45.

W konsekwencji Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę za prawidłowe uznaje stanowisko powódki w zakresie objęcia pozwanego obowiązkiem wypłaty dodatków określonych w art. 99 u.d.l. Pozwany jest podmiotem leczniczym zarejestrowanym w księdze rejestrowej podmiotów leczniczych prowadzącym działalność ambulatoryjną przez całą dobę, powódka zaś jest pracownikiem wykonującym zawód medyczny świadczącym pracę zmianową. Wątpliwości nie budzi także nakaz umieszczony w art. 47a u.z.z.z.c.z.l. stosowania wprost przepisów art. 95-99 u.d.l., w tym spornego art. 99 u.d.l. określającego dodatki za pracę zmianową. Wypada podkreślić, że ustawodawca w przywołanym art. 47a u.z.z.z.c.z.l. stwierdza, że przepisy art. 95-99 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej „stosuje się do” a nie sformułowania „odpowiednio”.

W ocenie Sądu nie był zasadny także podniesiony przez pozwaną spółkę zarzut sprzeczności dochodzonego przez powódkę roszczenia z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 8 k.p. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis art. 8 k.p. określa granice wykonywania praw podmiotowych przez pracownika i pracodawcę i stwarza stronom stosunku pracy możliwość efektywnej obrony swoich praw w sytuacji, gdy działanie podjęte przez drugą (uprawnioną) stronę, wprawdzie mieści się w ramach prawa podmiotowego, jednak sposób jego realizacji jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Konstrukcja nadużycia prawa włącza do procesu stosowania norm prawa reguły pozaprawne. Klauzula zasad współżycia społecznego ma głównie konotacje natury etycznej i obyczajowej, odwołuje się do powszechnie uznawanych wartości i umożliwia uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne. Z kolei zasady współżycia społecznego, mające jeszcze mniej dookreślony charakter, należy łączyć z ekonomicznym aspektem konkretnego uprawnienia i szeroko pojętym interesem społecznym (por. W. Sanetra w Kodeks pracy. Komentarz pod red. J. Iwulskiego i W. Sanetry, Lexis Nexis, Warszawa 2011, komentarz do art. 8). Zasady te nie są ujęte w sztywne ramy - charakteryzuje je indywidualizacja ocen, które zależą od okoliczności danej sprawy, przy czym zachowanie stron w podobnych sytuacjach może być z punktu widzenia tych zasad oceniane odmiennie.

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w uzasadnieniu do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie II PK 89/10: „treść klauzuli generalnej zawarta w art. 8 k.p. ujęta jest przedmiotowo, a nie podmiotowo. Nie kształtuje ona praw podmiotowych, nie zmienia i nie modyfikuje praw, jakie wynikają z innych przepisów prawa. Przepis ten upoważnia sąd do oceny, w jakim zakresie, w jakim konkretnym stanie faktycznym, działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie jego prawa i nie korzysta z ochrony prawnej. Stosowanie art. 8 k.p. (podobnie jak art. 5 k.c.) pozostaje zatem w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności konkretnej sprawy” (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2011 r., II PK 89/10, Legalis nr 417493). Nadto, zgodnie z innym orzeczeniem Sądu Najwyższego, „stosowanie art. 8 k.p. (podobnie jak analogicznego art. 5 k.c.) oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu w świetle przepisów prawa podmiotowego przysługuje. Prowadzi to więc zawsze do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego i jego społeczno - gospodarczym przeznaczeniem. Z tego względu zastosowanie przez sąd konstrukcji nadużycia prawa jest dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi być, zgodnie z ustalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny prawa, szczegółowo uzasadnione”. Sąd Najwyższy dalej wskazał, iż „uzasadnienie to musi wykazać, że w danej indywidualnej i konkretnej sytuacji, wyznaczone przez obowiązujące normy prawne typowe zachowania podmiotu korzystającego ze swojego prawa, jest ze względów moralnych, wyznaczających zasady współżycia społecznego, niemożliwe do zaakceptowania, ponieważ w określonych, nietypowych okolicznościach zagraża podstawowym wartościom, na których opiera się o porządek społeczny i którym prawo powinno służyć” (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2015 r., III PK 68/14, Legalis nr 1242241).

Z przytoczonego stanowiska doktryny i orzecznictwa wynika niewątpliwie, iż stosowanie klauzuli zasad współżycia społecznego powinno ograniczać się jedynie do wyjątkowych przypadków, a ciężar dowodu, iż taki wyjątkowy przypadek nastąpił spoczywa na osobie wywodzącej z tego tytułu skutki prawne. Na gruncie niniejszej sprawy to pozwana była zatem zobowiązana wykazać, że żądanie powódki zasądzenia wyrównania wynagrodzenia za pracę zmianową w okresie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego i w konsekwencji wyrównania wynagrodzenia chorobowego i urlopowego było sprzeczne z zasadami sprawiedliwości, etyką lub dobrymi obyczajami. W ocenie Sądu Okręgowego żądanie powódki w żadnej mierze nie stanowi nadużycia prawa. Pozwana spółka podnosiła, iż pracownicy (...) nie doświadczyli w okresie pandemii Covid-19 wzmożonej pracy, o czym świadczyło zmniejszenie jej świadczenia w ramach godzin nadliczbowych oraz zmniejszenie interwencji medycznych w związku ze spadkiem ruchu lotniczego. Twierdzenia te nie znajdują jednak pokrycia w zgromadzonym materiale dowodowym jak i nie mają znaczenia dla zasadności roszczenia.

Przede wszystkim należy podkreślić, że ustawodawca nie uzależnił wypłaty dodatków z art. 99 u.d.l. od obciążenia pracą czy wprowadzenia zmian w jej organizacji. Nie ma zatem znaczenia, że pozwana spółka od lat świadczyła usługi lecznicze przez całą dobę a pracownicy (...) pracowali w systemie zmianowym. Zgodzić należy się ze stroną pozwaną, iż liczba wypracowywanych przez powódkę nadgodzin uległa zmniejszeniu w porównaniu z okresem sprzed pandemii, jednak okoliczność ta jest irrelewantna dla zasadności jej roszczeń. Sporne dodatki przysługiwały bowiem za pracę wykonywaną w porze nocnej, porze dziennej w niedziele i święta oraz dni wolne od pracy, nie zaś za pracę świadczoną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy.

Wbrew stanowisku pozwanej nie doszło również do nieuzasadnionego i nieakceptowalnego z moralnego punktu widzenia zwiększenia wynagrodzenia powódki przy jednoczesnym niedociążeniu jej pracą, co naruszać miało zasadę ekwiwalentności świadczeń i stawiać powódkę w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do pracowników placówek medycznych zapewniających pacjentom warunki leczenia całodobowego. Jeśli chodzi o ten ostatni argument to poziom obciążenia pracą bliżej nieokreślonych pracowników innych podmiotów leczniczych nie był przedmiotem niniejszego postępowania, stąd twierdzenie to jest czysto hipotetyczne. Pozwana natomiast trafnie wskazywała na zmniejszenie liczby interwencji medycznych szczególnie w okresie największego ograniczenia lotów, jednak nie oznaczało to braku obciążenia pracowników (...) pracą. Wręcz przeciwnie, już z korespondencji e-mailowej ze stycznia 2020 r. wynika, że pracodawca nakładał na pracowników (...) nowe zadania związane z opieką nad pacjentami zarażonymi lub podejrzewanymi o zakażenie Covid-19, zobowiązując ich jednocześnie do zachowania restrykcji sanitarnych.

Zmianę charakteru wykonywanych czynności opisał B. R., zeznając że „ obciążenie pracą w czasie covid na (...) było różne. Okres od stycznia do czerwca 2020 r. był okresem bardzo wytężonym. Praca skupiała się w dużej mierze na tym abyśmy osoby wlatujące do Polski. Pracownicy zbierali karty lokalizacyjne, mierzyli temperaturę pasażerów. Mieliśmy do czynienia z osobami podejrzanymi o zarażenie covid oraz osobami, które były chore”; „w momencie uruchomienia punktów testowych na lotnisku liczba osób u których wykryto covid wynosiła 100 osób dziennie. To było dodatkowe obciążenie ponieważ oprócz zwykłych obowiązków musieliśmy się zajmować także zarażonymi. Wysyłano ich do izolatki, przygotowywano ich transport”. W e-mailu pochodzącym również od B. R. z 25 stycznia 2022 r. (k. 485v) przyznawał on, że „ w chwili obecnej cały personel lotniska jest dociążony dodatkowymi zadaniami wynikającymi z nakładanych na Zarządzającego (...) obowiązków. Jak podkreśliłem we wczorajszej wiadomości, Kierownictwo (...) oraz (...) jest świadome niedogodności w realizowaniu zadań i Wszyscy pracujemy nad poprawą sytuacji”.

Jego zeznania są spójne z zeznaniami powódki, która opisywała zwiększenie jej zadań w następujący sposób: „ W covidzie oprócz podstawowych czynności medycznych co do pacjentów covidowych, nadal zdarzały się takie przypadki jak wcześniej. Nałożono na nas dodatkowe obowiązki od początku 2020 roku i już wtedy mieliśmy styczność z pacjentami z terenów zamkniętych np. z (...) z Politechniki (...). Wykonywaliśmy pomiary temperatury, zbieraliśmy karty lokalizacyjne. Personel pokładowy zaczął zbierać karty lokalizacyjne dopiero pół roku po rozpoczęciu pandemii, wcześniej należało to do nas. Potem zaczęliśmy współpracować z agentami handlingowymi czyli firmami, które obsługują danych przewoźników i to oni gromadzili dla nas karty i my je segregowaliśmy, obwiązując bandażami i wywoziliśmy na N. do Sanepidu, również karetkami. Pomiary i karty lokalizacyjne dotyczyły też płyty (...), wojskowej i prywatnej. Do pomocy później wkroczył (...) i my zajmowaliśmy się koordynacją ich pracy. Dostawałam oddział żołnierzy np. 50 osób i listę lotów z każdej płyty, musiałam rozdzielić sprzęt ochronny do pomiaru temperatury na konkretne loty i koordynowałam transport, aby przewoźnicy nie oczekiwali po wylądowaniu. Oprócz tego zajmowaliśmy się pobieraniem wymazów w salonikach (...), transportowaliśmy pasażerów covidowych do szpitali i izolatorium. Po tym jak firmy zewnętrzne zaczęły robić wymazy zbieraliśmy osoby, którym wyniki wyszły pozytywne i autobusem wynajętym od jednego z przewoźników przewoziliśmy ich w inne części terminala. Na początku pacjentów do izolatorium woziliśmy sami, a następnie podpisaliśmy umowę z pogotowiem miejskim i taka karetka odbierała od nas chorego. Zdarzało się przy dalekich lotach, że wynik pozytywny był u 50 pasażerów, że nas obciążał nie tylko transport, ale też kwestie organizacyjne, bo sanepid nie chciał się tym zajmować. Towarzyszyliśmy takim osobom w transferze począwszy od odbioru bagażu i potem było oczekiwanie na transport dla takiej osoby i pilnowanie, aby nie wsiadła do autobusu czy taksówki. Pacjenci w cięższym stanie wymagali dłuższego postępowania medycznego i czas opieki nad takim pacjentem zależał od czasu, kiedy było możliwe przekazanie takiego pacjenta do szpitala.”

Prawdziwości powyższych zeznań nie podważyły zeznania świadka M. W. (2). Trzeba mieć przy tym na uwadze, iż świadek ten nie pracował z powódką w początkach pandemii i jego zeznania dotyczą okresu dopiero od końca 2021 r. Zeznał on m.in., że „ nie było dużo interwencji ale medycy transportowali osoby zarażone COVID, musieli je odizolować do innych osób. Dodatkowo musieli odbierać karty lokalizacyjne od pasażerów”; „Nasi pracownicy nie byliby w stanie testować wszystkich pasażerów dlatego też testowaniem najmowały się firmy komercyjne”; „Z mojej obserwacji raczej było tak, że pacjent sporo oczekiwał na karetkę. Po transporcie należało ją poddać dezynfekcji”; „Nie mogę wykluczyć sytuacji, że w jednym rejsie było zarażonych kilkanaście osób. Pamiętam przylot z Dominikany kiedy na pokładzie było zakażonych 5 osób”. Jego zeznania potwierdzają chociażby zauważoną przez pracodawcę konieczność odciążenia pracowników (...) poprzez zlecenie wykonywania testów na Covid-19 zewnętrznym podmiotom, co miało miejsce dopiero od połowy 2021 r. W sytuacji braku obciążenia pracą członków (...) decyzja ta byłaby nieracjonalna.

Oceniając słuszność domagania się przez powódkę wyrównania wynagrodzenia nie sposób pominąć wyjątkowych okoliczności, w jakich doszło do nowelizacji ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Wybuch pandemii Covid-19 przyniósł nie tylko ograniczenie ruchu lotniczego, lecz miał wpływ na zmiany w podstawowych dziedzinach życia społecznego poprzez chociażby zamknięcie szkół i zakładów pracy, problemy ekonomiczne, a także izolację od najbliższych i ograniczenie kontaktów społecznych. Pojawienie się nieznanego dotychczas koronawirusa o dużym potencjale zakażenia, lawinowo rosnąca liczba przypadków zakażenia, duża liczba zgonów czy brak wydolności systemów ochrony zdrowia wywoływały zrozumiały w tej sytuacji strach przed zarażeniem, śmiercią, powikłaniami i kontaktem z innymi osobami, które mogą być zainfekowane. Istniejący wówczas stan niepewności co do dalszego rozwoju wydarzeń potęgował powszechnie odczuwany stres. Powódka była zaś osobą mającą bezpośrednią styczność z zarażonymi osobami i to już na początkowym etapie pandemii. W tej sytuacji w pełni zrozumiałe jest stanowisko powódki, iż „ czas pracy w covidzie był zdecydowanie trudniejszy, nie znaliśmy tej choroby. Była kwestia lęku o własne zdrowie. Tym bardziej, że początkowe wytyczne Ministerstwa były takie, abyśmy nie opuszczali W., często wywoziliśmy dzieci, aby nie mieć kontaktu z rodziną. Czynności medyczne nie stanowiły dla nas wyzwania, bo jesteśmy profesjonalistami natomiast czynności administracyjne były bardzo obciążające”. Powyższy aspekt niewątpliwie należy uwzględnić przy ocenie żądania powódki pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego, czego nie dostrzega strona pozwana.

Wskazać zatem należy, iż domaganie się przez powódkę wypłaty spornych świadczeń stanowi realizację przyznanych jej przez ustawodawcę praw i jako takie nie stanowi ich nadużycia. Podkreślić przy tym należy, że w sprawach z zakresu prawa pracy, przy poszukiwaniu ochrony przez którąkolwiek ze stron stosunku pracy, powołuje się zasadę „czystych rąk”, która polega na tym, że ochrony przewidzianej w art. 8 kodeksie pracy, może żądać jedynie ten, kto sam postępuje nienagannie. Kto bowiem sam narusza zasady współżycia społecznego nie może powoływać się na okoliczności przemawiające za jego ochroną (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85 i w wyroku z dnia 11 maja 2016 r., I PK 134/15). W ocenie Sądu to strona pozwana zachowywała się nielojalnie w świetle zasad obowiązujących na gruncie art. 8 k.p., bowiem mimo dysponowania stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy jak i Departamentu Dialogu Społecznego Ministerstwa Zdrowia (po korekcie stanowiska) odmawiała wypłaty należnych świadczeń.

Powództwo nie było jednak uzasadnione co do wynagrodzenia za okres przypadający przed 1 kwietnia 2020 r. Art. 47a u.z.z.z.c.z.l., na podstawie którego powódka nabyła prawo do spornych dodatków, został dodany na mocy art. 8 pkt 21 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Stosownie do treści art. 22 tej ustawy, wchodziła ona w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Oznacza to, że prawo do dodatków określonych w art. 99 u.d.l. powstało dopiero od 1 kwietnia 2020 r. Jest to o tyle istotne, że w art. 22 ustawy nowelizującej ustawodawca ustanowił wyjątki od powyższej reguły decydując się na wprowadzenie wymienionych w nim przepisów z datą wsteczną (8, 14 lub 25 marca 2020 r.). Brak uwzględnienia art. 8 pkt 21 wśród tych wyjątków nie nasuwa wątpliwości, iż intencją ustawodawcy było obowiązywanie art. 47a u.z.z.z.c.z.l. dopiero w terminie określonym w art. 22 ustawy.

Mając na uwadze powyższe rozważania powództwo zasługiwało na uwzględnienie za okres od 1 kwietnia 2020 r. do 16 czerwca 2023 r. Wysokość poszczególnych roszczeń nie była ostatecznie sporna (z zastrzeżeniem, że strona pozwana kwestionowała roszczenie przede wszystkim co do zasady) i została wskazana w piśmie procesowym powódki z 30 września 2024 r. (k. 752-753). Wysokość dodatków do wynagrodzenia za ten okres wynosiła łącznie 48.561,38 zł. Uwzględnienie powództwa w tej części przekłada się wprost na zasadność żądania dotyczącego wyrównania wynagrodzenia chorobowego i wynagrodzenia urlopowego, oba te świadczenia są bowiem pochodną wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 k.p., oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 92 § 2 k.p.) a więc jego podstawę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy19. Również wysokość wynagrodzenia urlopowego określonego w art. 172 k.p. ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy20. Wysokość dodatków za pracę zmianową podlega zatem wliczeniu do obu tych świadczeń, zatem kwota wyrównania wynagrodzenia urlopowego wynosiła 4.859,38 zł, natomiast wynagrodzenia chorobowego – 1.680,96 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 42.709,91 zł stanowiącą wyrównanie wynagrodzenia za okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 28 lutego 2023 r. (lit. a), kwotę 5.851,47 zł tytułem wyrównania wynagrodzenia za okres od 1 marca 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. (lit. c), kwotę 1.680,96 zł tytułem wynagrodzenia za czas choroby (lit. e) i kwotę 4.859,38 zł tytułem wynagrodzenia urlopowego (punkt f).

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Odsetki od kwot z punktów 1 a, b, e i f zostały zasądzone od dnia wniesienia pozwu, zaś od kwot z punktów 1 c i d – od dnia wniesienia pisma procesowego rozszerzającego pozew. Wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od wynagrodzenia za okres od 1 kwietnia 2020 r. do 28 lutego 2023 r. wynosiła 6.404,38 zł (punkt 1 lit. b) a wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie od wynagrodzenia za okres od 1 marca 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. wynosiła 821,36 zł (punkt 1 lit. d). Z uwagi na to, że zgodnie z treścią art. 482 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, Sąd zasądził dalsze odsetki od pierwszej z kwot od 15 maja 2023 r. zaś od kwoty 821,36 zł dopiero od wniesienia pisma stanowiącego rozszerzenie powództwa, tj. 22 sierpnia 2024 r.

W punkcie 2 wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałej części, tj. co do wynagrodzenia za okres przed 1 kwietnia 2020 r. oraz żądanego pierwotnie w związku z pracą powódki w soboty, które to dni nie stanowiły dla niej dni wolnych od pracy w rozumieniu art. 99 u.d.l. Sąd oddalił również powództwo co do odsetek od skapitalizowanych odsetek od kwoty 821,36 zł za okres sprzed wniesienia pisma procesowego rozszerzającego powództwo.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punktach 3 i 4 wyroku zgodnie z art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz w zw. z art. 100 k.p.c. Powódka ostatecznie domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 96.968,05 zł, z której uwzględniona została kwota 62.327,46 zł, co stanowi 64% wygranej. Na koszty postępowania po obu stronach procesu składało się wynagrodzenie pełnomocników w wysokości po 4.050 zł ustalone zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Uwzględniając wynik procesu Sąd zasądził tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego od pozwanej na rzecz powódki w punkcie 3 wyroku kwotę 2.592 zł (64% z 4.050 zł) i od powódki na rzecz pozwanej w punkcie 4 wyroku kwotę 1.458 zł (36%).

O nadaniu wyrokowi rygorowi natychmiastowej wykonalności do kwoty miesięcznego wynagrodzenia powódki Sąd orzekł w punkcie 5 wyroku na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

1 Dz.U. z 2020 r., poz. 567

2 Dz. U. z 2023 r., poz. 991, 1675 i 1972

3 Dz. U. z 2022 r., poz. 2139

4 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2022 r., poz. 340 t.j.)

5 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2022 r., poz. 1028)

6 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1118)

7 Dz. U. z 2022 r., poz. 2139

8 ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2024 r., poz.1287 t.j.)

9 ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2024 r., poz. 814 t.j.)

10 ustawa z dnia 15 września 2022 r. o medycynie laboratoryjnej (Dz. U. z 2023 r., poz. 2125 t.j.)

11 ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U z 2024 r., poz. 688 t.j.)

12 ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera (Dz. U z 2022 r., poz. 1529 t.j.)

13 ustawa z dnia z dnia 1 grudnia 2022 r. o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych (Dz. U. z 2023 r., poz. 2187 t.j.)

14 Dz.U. z 2024 r. poz. 146

15 Dz.U. z 2012 r., poz. 594

16 Dz. U. z 2024 r. poz. 236

17 Dz. U. z 2022 r. poz. 2527

18 Dz. U. z 2022 r. poz. 498 oraz z 2023 r. poz. 1672

19 art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r., poz. 2780 t.j.)

20 § 6 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r., nr 2, poz. 14 z późn. zm.)