Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

17 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia (del.) Aleksandra Koman-Rykowska
Protokolant:	Marta Szczęsna

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) z siedzibą w D. Oddział w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie

z dnia 2 października 2023 r., sygn. akt I C 564/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) z siedzibą w D. Oddział w Polsce kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Aleksandra Koman-Rykowska

sygn. akt V Ca 4168/23

UZASADNIENIE

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja powoda podlegała oddaleniu.

Zdaniem Sądu Okręgowego postępowanie przed Sądem I instancji doprowadziło do zebrania materiału dowodowego, na podstawie którego Sąd Rejonowy wyprowadził prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd Odwoławczy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań. Wobec powyższego nie widzi konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania (por. wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2002 roku, V CKN 348/00, Lex nr 52761, Prok. i Pr. 2002/6/40).

Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd I Instancji na bazie zgromadzonego materiału dowodowego — istotnego z jego punktu widzenia - wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Stosownie zatem taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c. Tylko bowiem w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SN z 27.09.2002 r., II CKN 817/00, wyrok SN z 16.12.2005 r., III CK 314/05). Z materiału dowodowego wynika bowiem jednoznacznie, że opóźnienie skarżonego lotu spowodowane było nadzwyczajnymi okolicznościami w postaci ograniczeń w przepustowości powietrznej oraz niekorzystnymi warunkami pogodowymi.

W ocenie Sądu odwoławczego nie doszło również do naruszenia art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie wystąpiły nadzwyczajne okoliczności zwalniające przewoźnika z odpowiedzialności z tytułu opóźnienia lotu.

Zgodnie z art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem za „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 można uznać zdarzenia, które ze względu na swój charakter lub swoje źródło nie wpisują się, jako nieodłączny element, w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne panowanie nad nimi, przy czym te dwie przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie (wyroki: z dnia 4 kwietnia 2019 r., G., C-501/17, EU:C:2019:288, pkt 20; z dnia 12 marca 2020 r., F., C-832/18, EU:C:2020:204, pkt 38). Jak z kolei wskazał Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 11 czerwca 2020 r. w sprawie C-74/19, art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z motywem 14 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w celu uzyskania zwolnienia z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom w przypadku dużego opóźnienia lub odwołania lotu obsługujący przewoźnik lotniczy może powołać się na „nadzwyczajną okoliczność”, która miała wpływ na poprzedni lot obsługiwany przez tego samego przewoźnika za pośrednictwem tego samego statku powietrznego, pod warunkiem że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem owej okoliczności a opóźnieniem, względnie odwołaniem kolejnego lotu, czego ocena należy do sądu odsyłającego z uwzględnieniem w szczególności sposobu eksploatacji danego statku powietrznego. Również w wyroku z dnia 22 kwietnia 2021 r. w sprawie C-826/19 Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że również w sytuacji, w której dany samolot jest opóźniony w swojej rotacji, gdyż podczas wykonywania jednego z poprzednich lotów wystąpiły niekorzystne warunki pogodowe, klasyfikujące się jako okoliczności nadzwyczajne, sąd krajowy może stwierdzić zaistnienie związku przyczynowego między wystąpieniem owej okoliczności, a opóźnieniem kolejnych lotów danego samolotu. Konsekwentnie, dalsze opóźnienia w rotacji również mogą zostać przez obsługujących przewoźników lotniczych usprawiedliwione zaistnieniem okoliczności nadzwyczajnych.

Sąd Okręgowy podziela zapatrywanie Sądu Rejonowego, że restrykcje slotowe wprowadzone przez służbę kontroli lotów w dniu 8 września 2022 r. ze względu na niekorzystne warunki meteorologiczne nastąpiły podczas lotu na trasie D.-L.-D., poprzedzającego zaplanowany lot na trasie D.-K., który miał być wykonywany tym samym statkiem powietrznym. Bezpośredni związek przyczynowy nie budził zatem jakichkolwiek wątpliwości.

Z dowodów w aktach sprawy wynika, że opóźnienie lotu nr (...) miało swe źródło w zdarzeniach, które w miały miejsce w dniu 8 września 2022 r. podczas wykonywania lotu poprzedzającego lot skarżony tj. lotu nr (...) oraz w trakcie wykonywania lotu skarżonego. Z powodu złych warunków atmosferycznych, które uniemożliwiły wykonywanie na danym lotnisku operacji lotniczych doszło do opóźnienia kolejnych lotów w rotacji samolotu (...), przy czym opóźnienie zaistniałe podczas tego pierwszego rejsu nie powiększało się i pozostało stałe również dla kolejnych lotów. W konsekwencji uznać należy, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem okoliczności nadzwyczajnych mających wpływ na opóźnienie lotu nr (...), a opóźnieniem lotu nr (...) wykonywanego przez ten sam statek powietrzny. Pozwany nie mógł zatem uniknąć opóźnienia. Przeważający czas opóźnienia związany był z wystąpieniem problemów z systemem zarządzania przepływem ruchu lotniczego, który jest całkowicie niezależny od przewoźnika. Należy zwrócić uwagę, że lot (...) bezpośrednio poprzedzający skarżony - lądował w D. z opóźnieniem wynoszącym mniej niż 3 godziny.

Nie budzi przy tym żadnych wątpliwości, że warunki pogodowe wpływające na możliwość kursowania lotów są zdarzeniami nadzwyczajnymi, którym przewoźnik, mając na względzie wszelkie dostępne osiągnięcia w dziedzinie komunikacji powietrznej, nie może przeciwdziałać ani na nie wpłynąć. Zgodnie z powołanymi powyżej orzeczeniami TSUE uznać jednocześnie należy, że owe warunki pogodowe nie muszą wpływać wyłącznie na sam lot, lecz mogą one również wpływać na niego w sposób pośredni. Warunki pogodowe mające wpływ na terminowe wykonanie określonych lotów są zatem okolicznościami, które niewątpliwie powinny zostać uznane za okoliczności wyjątkowe w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów.

W konsekwencji Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu I instancji, że opóźnienie wynikające z uwagi na warunki atmosferyczne i przekierowanie samolotu z drugiej rotacji na najbliższe lotnisko należy uznać za nadzwyczajną, niezależną od przewoźnika, przyczynę opóźnienia. Tym samym za nieuzasadniony należało uznać zarzut dotyczący naruszenia art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) z dnia 11 lutego 2004 r.

Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 6 k.c. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż postępowanie sądowe prowadzone w przedmiocie roszczeń wynikających z rozporządzenia 261/2004 nie zawiera żadnych, szczególnych, wymogów co do formy dowodowej przedkładanych do akt sprawy dowodów na potwierdzenie okoliczności faktycznych. Podlegają one normalnym rygorom przewidzianym dla postępowania dowodowego w procesie cywilnym. Twierdzenia te znajdują potwierdzenie chociażby wśród stanowisk literatury (np. J. Luzak w: K. Osajda (red.) Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Komentarz.) w której wskazuje się, że jako dowód przewoźnik lotniczy może przedstawić wewnętrzne wyciągi z dzienników pokładowych lub sprawozdań dotyczących zaistniałych nadzwyczajnych okoliczności oraz ich konsekwencji, zaszłych incydentów. Dopuszczalne jest przedstawienie również zewnętrznych dokumentów i oświadczeń. Ten sposób prowadzenia dowodów został zresztą zaakceptowany przez Komisję Europejską w wytycznych interpretacyjnych dotyczących rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 (por. pkt 5.1 Zawiadomienia Komisji Europejskiej Wytyczne interpretacyjne dotyczące rozporządzenia (WE) Nr 261/2004, 2016/C 214/04, Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 214, s. 5).

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy w ocenie Sądu Okręgowego dowody przedstawione przez powoda wykazują zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności jak również fakt, że pozwany nie mógł podjąć żadnych racjonalnych środków i musiał dostosować się do nałożonych na niego restrykcji slotowych. Brak jest przy tym jakichkolwiek powodów, aby dowodom tym odmówić waloru wiarygodności tylko ze względu na ich formę czy też charakter. Twierdzenia strony powodowej w tym zakresie nie posiadają, poza wskazaniem alternatywnych źródeł pozyskiwania informacji, doniosłości w zakresie w jakim pozwoliłyby na dyskwalifikację przedłożonych dowodów.

Sąd Okręgowy uznaje za słuszne twierdzenia pozwanego w tym zakresie, z których wynika, że pozwany posiada własne systemy, które zawierają raporty z poszczególnych lotów, gromadzi dane i je porządkuje, aby możliwe było odtworzenie przyczyn opóźnienia każdego z lotów na potrzeby późniejszych statystyk. Dane te są automatycznie importowane z depesz lotniczych wykorzystywanych podczas wykonania lotu, gdyż niemożliwie by było wprowadzanie takiej ilości danych odręcznie. Dlatego też dane w systemie D. S. oraz (...) S. H. stanowią wierne odtworzenie informacji przesyłanych w depeszachM.(M. M.), L. (L. M.), oraz (...)i (...) z systemu O., który zawiera korespondencję z E.. Dane te obrazujące wykonane przez Pozwaną loty samolotem (...) (D. S.) są automatycznie importowane z oficjalnych depesz M. (M. M.) oraz L. (L. M.). Depesze te służą do przekazania informacji o statusie samolotu wylatującego lub przylatującego.

Z tych względów trafnie Sąd Rejonowy uznał, że w realiach niniejszej sprawy pozwany zdołał wykazać, że opóźnienie lotu nr (...) nastąpiło z powodu nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (art. 5 ust. 3 Rozporządzenia). Wskazać również należy, że można wymagać od przewoźnika, aby planując loty w danej rotacji stosował nadmierne rezerwy czasu pomiędzy poszczególnymi lotami wykonywanymi przez dany samolot jedynie „na wszelki wypadek”. Powyższe czyniłoby bowiem jego działalność nieopłacalną, a ostatecznie przyczyniłoby się do wzrostu cen usług lotniczych. Nie można również oczekiwać od przewoźnika, że na każdym lotnisku na trasie wykonywanej przez konkretny samolot w danej rotacji będzie utrzymywał zapasowy statek lotniczy na wypadek zajścia okoliczności nadzwyczajnych.

Wobec powyższych argumentów Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych względów przemawiających za ingerencją w treść kontrolowanego wyroku, wobec czego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 450 zł. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Aleksandra Koman-Rykowska