Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia (del.) Dorota Walczyk
Protokolant:	st. sekr. sąd. Aneta Obcowska

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa H. B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 13 listopada 2020 r., sygn. akt II C 3811/19

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt: V Ca 1308/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 sierpnia 2019 roku H. B. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 października 2018 roku do dnia zapłaty, a także o przyznanie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanym i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa w całości podnosząc zarzut braku legitymacji czynnej powoda wobec zawartej pomiędzy powodem a spółką (...) umową cesji przedmiotowej wierzytelności, a także zarzut wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności w postaci wady projektowej silników w samolocie mającym wykonać przedmiotowy lot. Ponadto strona pozwana wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2021 r. Sąd Rejonowy :

1. zasądził od pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. n rzecz powódki H. B. kwotę 600 euro (sześćset euro) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądził a od pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. n rzecz powódki H. B. kwotę 1.117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku złożyła pozwana zaskarżając wyrok w części tj. co do pkt I i III w całości.

Przedmiotowemu wyrokowi zarzucając:

1) naruszenie przepisu art. 15zzs2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych i zamknięcie rozprawy uznając, że postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, w sytuacji gdy Sąd I instancji zaniechał wydania postanowień dowodowych w zakresie wniosków strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych, a także nie odebrał od stron stanowisk w sprawie przed jej zamknięciem, w sytuacji gdy norma tego przepisu pozwala Sądowi na zamknięcie rozprawy dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w całości oraz odebraniu od stron stanowisk na piśmie;

2) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 235 ² § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie wydania postanowienia w przedmiocie wniosku strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w niniejszej sprawie, a tym samym brak powołania podstawy prawnej owego rozstrzygnięcia mimo przywołania w uzasadnieniu wyroku, iż Sąd takowy wniosek dowodowy pominął jako zgłoszony na okoliczności bezsporne między stronami;

3) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 235 ² § 2 k.p.c. w zw. z art. 278 ¹ k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie wydania postanowienia w przedmiocie wniosków strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych wydanych w sprawach II C 1848/19 oraz I C 2185/19, a tym samym brak powołania podstawy prawnej owego rozstrzygnięcia, w sytuacji gdy dowody te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

4) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 229 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że strona pozwana nie wykazała jakoby odwołanie rejsu było wynikiem okoliczności nadzwyczajnej, zwalniającej ją z odpowiedzialności odszkodowawczej, w sytuacji gdy uzasadniając pominięcie wniosku dowodowego z opinii biegłego w niniejszej sprawie (bez wydania postanowienia w tym zakresie) Sąd stwierdził, że okoliczności jakie miały być wykazane tym wnioskiem dowodowym tj. fakt „występowania wady produkcyjnej w silnikach(...), oraz, że ujawnienie się wady stanowi okoliczność nadzwyczajną i niezależną od przewoźnika, a także na fakt, iż przewoźnik podjął wszelkie racjonalne i dostępne mu środki celem zminimalizowania nieregulamości” były bezsporne pomiędzy stronami, a takie ustalenie winno skutkować oddaleniem powództwa wobec spełnienia się przesłanek egzoneracyjnych wynikających z Rozporządzenia nr 261/2004;

5) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 271 § 1 k.p.c. w zw. z art. 271 ¹ k.p.c. poprzez brak umożliwienia zadawania pytań świadkowi T. W. przez strony postępowania, po odebraniu jego zeznań na piśmie, w sytuacji gdy w tym zakresie Sąd wydał zarządzenie w dniu 13.10.2020 roku, które ostatecznie nie zostało wykonane;

6) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz orzeczenie sprzecznie z zasadami logicznego rozumowania polegające na;

- uznaniu, że pozwana nie sprostała obowiązkowi wykazania, że okoliczności odwołania rejsu miały charakter nadzwyczajny, co skutkowało zasądzeniem roszczenia, w sytuacji gdy wobec ustaleń Sądu fakt ten nie był sporny pomiędzy stronami, a nadto mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie sposób nie uznać, że okoliczność polegająca na wadliwości silników (...) i konieczności wykonywania w związku z tym boroskopii po odbyciu określonej ilości cykli stanowi okoliczność nadzwyczajną o jakiej mowa w Rozporządzeniu 261/2004;

- pominięciu faktu, że wykonywane boroskopie jedynie w ok. 20% wykazywały wadę, co uzasadniało podjęcie decyzji pozwanej o braku odwołania rejsu z dnia 17.10.2018 roku, gdyż istniało wysokie prawdopodobieństwo, że rejs zostanie wykonany zgodnie z rozkładem;

- pominięciu faktu, że po wydaniu Dyrektywy w kwietniu 2018 roku pozwana miała uziemioną znaczną część floty samolotów długodystansowych co uniemożliwiało wykonanie rejsu innym samolotem, w przypadku ujawnienia się wady produkcyjnej na statku powietrznym zaplanowanym na dane połączenie;

- uznaniu, że pozwana nie wykazała, że podjęła racjonalne środki celem zapobieżenia nadzwyczajnej okoliczności, tym samym przyznając, że problem ma charakter globalny, co zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania znacznie utrudnia podjęcie działań w celu wykonania wszystkich połączeń zaplanowanych na samolocie w którym ujawniła się wada konstrukcyjna;

- pominięciu faktu, że pozwana niejednokrotnie podejmowała próby wyleasingowania samolotów zastępczych, o czym świadczy przedłożona korespondencja z Działu Czarterów pozwanej, jednakże z uwagi na globalność problemu i skomplikowany charakter rynku lotniczego było to znacznie utrudnione;

- uznaniu, że pozwana winna była ograniczyć siatkę połączeń, w sytuacji gdy w okolicznościach niniejszej sprawy byłoby to nader nieuzasadnione i nielogiczne, gdyż jak wskazywał pozwany na etapie postępowania przed Sądem I instancji ok. 80% wykonanych boroskopii nie wykazuje wady produkcyjnej i samolot może wykonać zaplanowany rejs, a odwołanie z góry lotów zaplanowanych na samoloty z wbudowanymi silnikami (...) dotknęłoby przede wszystkim pasażerów, a także pominięcie faktu, że siatka połączeń planowana jest z około rocznym wyprzedzeniem, a pomiędzy wydaniem Dyrektywy EASA a spornym rejsem upłynęło około poł roku;

- pominięciu kwestii podjęcia działania celem zminimalizowania opóźnienia pasażerki poprzez zaproponowanie jej przez pozwaną połączenia alternatywnego, którym dotarła do miejsca docelowego jeszcze tego samego dnia co pierwotnie planowanym rejsem;

- pominięcie kwestii, że mimo faktu, że opisywany w niniejszej sprawie problem zasygnalizowany został przez EASA w kwietniu 2018 roku, pozwana wykonała horoskopie na wszystkich samolotach, jednakże z uwagi na wytyczne wskazane w Dyrektywie była zmuszona w dalszym ciągu wykonywać je po odbyciu określonej ilości cykli przez dany samolot;

- uznaniu, że pozwana winna była poinformować pasażerów o problemach z silnikami (...), w sytuacji było to szeroko opisywane w prasie i nie stanowiło tajemnicy o której pasażerowie nie mogli się samodzielnie dowiedzieć, a nadto wskazaniu, że występowanie owych wad winno skutkować obniżeniem cen biletów, w sytuacji gdy powyższe nie wypłynęłoby to na ewentualną możliwość żądania odszkodowania przez pasażerów w przypadku odwołania lotu po ujawnieniu się usterki silnika, a zatem wywody te są be znaczenia w niniejszej sprawie, co więcej byłoby nieuzasadnione ze względów ekonomicznych, w sytuacji gdy większość rejsów odbywa się zgodnie z planem;

Pozwana zarzuciła:

7) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 [dalej: „Rozporządzenie”], poprzez jego zastosowanie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 600 euro tytułem odszkodowania, podczas gdy w niniejszej sprawie wystąpiły okoliczności nadzwyczajne, których przewoźnik nie mógł uniknąć mimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków;

Pozwana wniosła o:

1) dopuszczenie i przeprowadzenie wniosków dowodowych zgłoszonych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, mając na uwadze treść art. 380 k.p.c.;

2) rozpoznanie niniejszej apelacji na rozprawie;

3) zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości i zasądzenie powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ewentualnie,

4) uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania zarówno przez Sadem I jak i II instancji

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie i skutkuje uchyleniem wyroku w zaskarżonym zakresie.

Sąd Okręgowy podziela zarzuty naruszenia prawa procesowego wskazane w apelacji, a powyższe skutkuje uznaniem, że nie doszło do rozpoznania istoty sprawy na skutek zaniechań proceduralnych jakich dopuścił się Sąd Rejonowy.

Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie skorzystał z możliwości wydania w sprawie orzeczenia na posiedzeniu niejawnym. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.c. Sąd Rejonowy wskazał, że uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, a żadna ze stron nie zgłosiła wniosku o przeprowadzenie rozprawy.

Wydanie wyroku na wyżej wskazanej podstawie było niedopuszczalne bowiem pozwany nie uznał powództwa, a w pierwszym skierowanym do sądu piśmie procesowym złożył wniosek o rozpoznanie sprawy na rozprawie (art. 148 ¹ § 3 k.c. ). Z akt sprawy poza tym wynika, że Sąd I Instancji skierował sprawę na posiedzenie niejawne na zasadzie art. 15zzs ¹ pkt 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Sąd Rejonowy naruszył także wyżej wymieniony przepis. Sąd nie wydał bowiem postanowień w przedmiocie zgłoszonych wniosków dowodowych, poza wnioskiem o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka na piśmie. W tym zaś zakresie doszło także do zaniechań. Jak wynika z akt sprawy, pomimo wydania stosownego zarządzenia, stronom nie zostały powyższe zeznania doręczone. Sąd Rejonowy nie zamykając rozprawy i nie dając możliwości zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym.

Powyższe uchybienia procesowe nie mogą być sanowane przez Sąd Odwoławczy. Sąd Rejonowy wydając wyrok na posiedzeniu niejawnym postąpił wbrew dyspozycji art. 148 ¹ § 3 k. p. c. Nie zastosował się także do dyspozycji przepisu art. 15zzs ¹ ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że przepis ten uchyla dyspozycję przepisu art. 224 k.p.c., który obliguje przewodniczącego do zamknięcia rozprawy dopiero po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu stronom głosu. Tak jak wskazuje się w orzecznictwie zamknięcie rozprawy przed wypowiedzeniem się przez sąd co do wszystkich wniosków dowodowych jest niewątpliwie uchybieniem procesowym wpływającym na treść rozstrzygnięcia. W orzecznictwie wskazuje się również, że wyrokowanie przed zakończeniem postępowania dowodowego bez zamknięcia rozprawy i w szczególności bez udzielenia głosu stronom kwalifikować należy kwalifikować nawet jako pozbawienie strony możności obrony jego praw, który to stan rzeczy powoduje nieważność postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.) (por np. Wyrok SA w Warszawie z 21.05.2009 r., I ACa 50/09, LEX nr 1641284.).

W przedmiotowej sprawie pomimo stwierdzonych naruszeń procesowych nie ma jednakże podstaw do przyjęcia nieważności postępowania. Na skutek nie przeprowadzenia, w zasadzie, postępowania dowodowego, braku doręczenia dowodu w postaci zeznań na piśmie stronom, braku wyznaczenia terminu na zajęcie stanowiska przed zamknięciem rozprawy i ostatecznie brak tej czynności oraz wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, zaistniała podstawa do stwierdzenia, że Sąd Rejonowy sprawy niniejszej nie rozpoznał. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi bowiem w sytuacjach pominięcia merytorycznych zarzutów pozwanego (Postanowienie SN z 27.05.2021 r., V CZ 13/21, LEX nr 3181454., Postanowienie SN z 28.04.2021 r., III CZ 6/21, LEX nr 3219995.). Brak rozpoznania wniosków dowodowych pozwanego oraz uniemożliwienie mu odniesienia się do zeznań świadka jak również brak odebrania stanowiska przed wydaniem wyroku rodzi zaś podstawę uznania, że faktycznie zarzuty pozwanego nie zostały rozpoznane, tym bardziej w sytuacji gdy wyrok został wydany w sprawie na posiedzeniu niejawnym.

Niniejsze uniemożliwia merytoryczne odniesienie się do pozostałych zarzutów apelacji.

Sąd Rejonowy wobec powyższego winien przeprowadzić postępowanie dowodowe mając na uwadze zgłoszone przez strony wnioski, w istotnym dla wydania rozstrzygnięcia zakresie i dać powyższemu wyraz wydając stosowne postanowienia. O powyższych decyzjach powiadomić strony, a przed zamknięciem rozprawy umożliwić stronom zajęcie stanowiska, a następnie dopiero zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie stosownie do wyników przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Apelacja jako zasadna z uwagi na powyższe podlegała uwzględnieniu na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy postanowił na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.