Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Maria Dudziuk
Protokolant:	Katarzyna Wyszogrodzka

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

z dnia 13 grudnia 2023 r., sygn. akt I C 1971/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok i zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 400 (czterysta) Euro wraz

z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1117 (tysiąc sto siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty;

2.  zasądza zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Maria Dudziuk

Sygn. akt V Ca 1234/24

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2023 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy M. w W. w sprawie z powództwa (...) spółki akcyjnej w W. przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. w pkt 1 oddalił powództwo; w pkt 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód, zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie: art. 5 ust. 1 lit. c pkt iii) w zw. z art. 7 lit. b rozporządzenia WE nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotu, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, art. 3 ust. 2 lit. a w zw. z art. 2 lit. g rozporządzenia WE nr 261/2004, art. 2 lit. g) w zw. z art. 5 ust.1 lit. c rozporządzenia (WE) nr 261/2004, art. 42 ust.11 i art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy o usługach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, art. 46 ust. 1 pkt 2, art. 233 §1 k.p.c.

Wobec powyższych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty, oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przypisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Niejako na przedpolu niniejszego uzasadniania odnotowania wymaga, że Sądowi Okręgowemu wiadomym jest, że zagadnienia jurydyczne będące przedmiotem analizy w niniejszej sprawie odmiennie przedstawiają się w poszczególnych sądach powszechnych – również w sądach (...). Nie ulga wątpliwości, że kwestia rozbieżności orzeczniczych stanowi niedogodność dla stron postępowania, w tym stron niniejszego sporu. Godzi się jednakże zauważyć, że sąd powszechny nie jest związany orzeczeniem innego sądu powszedniego wydanego w analogicznej sprawie, bowiem dany sąd podejmuje decyzję na podstawie samodzielnie dokonanych ustaleń faktycznych i następczo rozważań prawnych. Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę nie jest więc związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej wyroku.

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, niemniej poczynionym przez ten Sąd rozważaniom prawnym należy odmówić słuszności.

Przypomnieć należy, że powód swoje roszczenie wywodził z regulacji zawartej w rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotu, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Ochrona na podstawie przepisów wskazanego rozporządzenia obejmuje nie tylko pasażerów lotów regularnych, ale również pasażerów lotów nieregularnych, w tym także loty stanowiące część zorganizowanych wycieczek (motyw piąty rozporządzenia). Po myśli art. 5 ust.1 lit. c rozporządzenia w przypadku odwołania lotu, pasażerowie których to odwołanie dotyczy maja prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7 rozporządzenia, chyba że: zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowanym czasem odlotu; lub zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowanym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowanym czasem odlotu i dotarcie do miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowanym czasie przylotu; zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowanym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowanym czasem odlotu i dotarcie do miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowanym czasie przylotu. Zarazem stosownie do art. 7 ust. 1b rozporządzenia pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 euro dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1800 do 3500 zł kilometrów. Z kolei w myśl art. 5 ust. 3 rozporządzenia obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Wykładnia wskazanych powyżej przepisów prowadzi do wniosku, że do celów stosowania prawa do odszkodowania, pasażerów opóźnionych lotów należy traktować jak pasażerów lotów odwołanych oraz, że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów ponieśli stratę czasu wynosząca co najmniej trzy godziny - czyli jeżeli przybędą do miejsca docelowego co najmniej 3 godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20 wskazał, że przewoźnik lotniczy, który złożył ofertę transportu lotniczego odpowiadającą ofercie wskazanej przez organizatora wycieczek w ramach jego stosunku z pasażerem, nawet jeśli są możliwe zmiany względem tej oferty powinien zostać uznany za mającego zamiar wykonania lotu w rozumieniu art. 2 lit. b rozporządzenia nr 261/2004. Powyższa interpretacja stanowi wyraz wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, ustanowionym w motywie 1 rozporządzenia nr 261/2004, ponieważ pozwala zagwarantować, że przewożonym pasażerom zostanie wypłacone odszkodowanie lub udzielone wsparcie bez konieczności uwzględnienia uzgodnień poczynionych przez przewoźnika lotniczego, który zdecydował się wykonać sporny lot w czasie innym od pierwotnie przewidzianego celem zapewnienia wykonania tego konkretnego lotu. Zasygnalizować przy tym należy, że w przypadku gdy obsługujący przewoźnik lotniczy byłby zobowiązany do wypłaty odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 z powodu zachowania organizatora wycieczek, przewoźnik ten ma możliwość dochodzenia odszkodowania za poniesione szkody od organizatora wycieczek zgodnie z art. 13 tego rozporządzenia.

W świetle powyższego należało dojść do konkluzji, że art. 2 lit. b rozporządzenia 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w rozumieniu tegoż przepisu w odniesieniu do danego pasażera, gdy ów pasażer zawarł umowę z organizatorem wycieczek na konkretny lot obsługiwany przez tego przewoźnika lotniczego, przy czym przewoźnik lotniczy nie potwierdził rozkładu godzin lotu ani organizator wycieczek nie dokonał rezerwacji dla tego pasażera u owego przewoźnika lotniczego.

Przenosząc powyższe na kanwę niniejszej sprawy wskazać należy, że wbrew zapatrywaniom Sądu I instancji poprzednik prawny powoda, który zawarł w dniu 10 maja 2021 r. z (...) sp. z o.o. umowę o udział w imprezie turystycznej był uprawniony do otrzymania odszkodowania za ( de facto) odwołany lot w oparciu o przepisy Rozporządzenia (WE) nr 261/2004.

Przede wszystkim uwypuklenia wymaga, że rozumowanie Sądu Rejonowego, że powód nie dysponował potwierdzoną rezerwacją w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. a w zw. z art. 2 lit. g ww. rozporządzenia, bowiem wskazane przez organizatora wycieczek w umowie o udział w imprezie turystycznej godziny przelotu nie mogły być wiążące dla pozwanego, a przez co nie mógł on ponosić odpowiedzialności za informacje przekazywane konsumentom przez biura podróży, pozostaje obarczone błędem.

Wskazać w tym miejscu należy na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 grudnia 2021 r. (w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20 i C-270/20) w którym to orzeczeniu TSUE wskazał, że art. 3 ust. 2 lit. a rozporządzenia WE nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że pasażer posiada „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu tego przepisu, jeżeli organizator wycieczek przekazuje temu pasażerowi, z którym jest związany umową „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g tego rozporządzenia, który zawiera przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numer lotu, nawet jeśli ten organizator wycieczek nie otrzymał od danego przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu i przylotu dotyczącego tego lotu. Jak wynika z przedstawionego orzeczenia – które tut. Sąd Odwoławczy w pełni podziela, odpowiedzialność obsługującego przewoźnika jest niezależna od dysponowania przez pasażera dokumentem „rezerwacji lotniczej” wystawionej przez tego przewoźnika, albowiem wystarczające jest posiadanie rezerwacji pochodzącej od biura podróży, o ile tylko wskazuje ono konkretnego przewoźnika oraz nr lotu.

W przedmiotowej umowie z dnia 10 maja 2021 r. o udział w imprezie turystycznej nr (...) z biura podróży (...)sp. z o.o. zawierającą wskazanie spornego lotu (...) w godzinach 6:40-8:25 dnia 26 czerwca 2021 r. oraz przewoźnika (...) S.A., jako wystawiony przez organizatora wycieczek inny dowód zawierający przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu oraz przylotu oraz numer lotu wpisuje się w wskazaną powyżej definicję – a tym samym stanowiła „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. a rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Konsekwencją powyższego jest to, że wskazane godziny przelotu wiązały pozwanego przewoźnika lotniczego, bez względu na to czy ponosi on winę za mylne ich wskazanie w treści umowy o imprezie turystycznej przez organizatora wycieczek.

Odnosząc się do argumentacji strony pozwanej, że wylot był pierwotnie zaplanowany przez przewoźnika na godzinę 10:45i o tej godzinie samolot wystartował, wobec czego lot nie był opóźniony, wskazać należy że okoliczność ta irrelewantna na prawo pasażera do otrzymania świadczenie w trybie rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Jak bowiem słusznie wskazuje się w orzecznictwie TSUE uznanie, że rezerwacja może zostać potwierdzona jedynie przez przewoźnika lotniczego oznaczałoby w istocie nałożenie na pasażera ciężaru weryfikacji informacji dostarczonych od organizatora wycieczek, co nie znajduje żadnego uzasadnienia, a nadto pozostaje w sprzeczności z celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, ustanowionych w motywie 1 omawianego rozporządzenia. Mając na względzie doświadczenie życiowe trudno oczekiwać, aby przyszły pasażer udając się do biura podróży zobowiązany był do ingerencji w wewnętrzne ustalenia dokonywane pomiędzy biurem a przewoźnikiem. Oczywistym jest bowiem, że to biuro podróży kompleksowo zajmuje się zorganizowaniem podróży w skład której wchodzi niewątpliwie przelot.

W rozpoznawanej sprawie, z umowy zawartej z organizatorem imprezy turystycznej wynika, że przybliżone godziny przelotu na trasie K. do W. w dniu 26 czerwca 2021 r. to godzina 6:40 i 8:25 czasu lokalnego. W dniu 13 czerwca 2021 r., a zatem dwa tygodnie przed planowanym przelotem pasażerowi doręczono informację na temat godzin przelotów dla rezerwacji (...), zgodnie z którą przelot na powyżej trasie w dniu 26 czerwca 2021 r. miał odbyć się właśnie w godzinach 6:40 – 8:25. Informacje wskazane pierwotnie w umowie zostały zatem potwierdzone pasażerowi - co świadczy, że przedmiotowe informacje zostały przez biuro podróży za uczestnika imprezy turystycznej potwierdzone. Dopiero w trakcie odprawy pasażer otrzymawszy kartę pokładową został poinformowany, że godzina odlotu to 14:15, zaś godzina przylotu to 16:00. W ocenie Sądu Okręgowego, w przypadku tak znacznej zmiany godzin przelotu, nie sposób mówić, by pierwotnie podawane przez organizatora godziny były przybliżone do rzeczywistych – różnica była bowiem znaczna gdyż sięgała siedmiu godzin. Należało mieć również na uwadze, że zmiana terminu lotu może powodować odpowiedzialność touroperatora na zasadach ogólnych, jako nienależyte wykonanie umowy (art. K.c.), stąd zasadnym jest zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy poprzez dopuszczenie możliwości zmiany terminu lotu. W ocenie Sądu Okręgowego jednak zmiana ta musi się mieścić w ramach zakreślonych przez rozporządzenie (WE) 261/2004, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca, by przewoźnik został zwolniony z odpowiedzialności odszkodowawczej za opóźniony lot w oparciu o przepisy rozporządzenia.

W sprawie nie zaszły bowiem wyjątki określone w art. 5 ust. 1 lit. c Rozporządzenia (WE) 261/2004. Pasażer został bowiem poinformowany o zmianie godzin przelotu de facto w dniu odlotu, co uniemożliwiało mu dotarcie do miejsca docelowego do dwóch godzin po planowanym czasie przylotu – przylot nastąpił ponad 7 godzin później.

Zgodnie z treścią art. 2g rozporządzenia „rezerwacja” oznacza fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek. Stosownie do art. 3 ust. 2 a) cytowanego rozporządzenia, ust. 1 stosuje się pod warunkiem, że pasażerowie posiadają potwierdzoną rezerwację na dany lot oraz, z wyjątkiem przypadku odwołania, o którym mowa w art. 5, stawią się na odprawę pasażerów zgodnie z wymogami i czasie określonym uprzednio na piśmie przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowane biura podróży, lub jeżeli czas nie został określony – nie później niż 45 minut przed ogłoszoną godziną odlotu.

W rozpoznawanej sprawie godzina spornego wylotu została znacząco opóźniona. Jak wynika z dowodów przedłożonych przez powoda w postaci umowy o udział w imprezie turystycznej oraz dokumentu „informacje dotyczące przelotu” uzyskanej od biura podróży i z informacji znajdujących się na karcie pokładowej, pozwany dokonał zmiany rozkładu lotu w dniu wylotu, która to zmiana była zmianą znacząco, bowiem zakładała opóźnienie godziny wylotu o 7 godzin i 35 minut względem pierwotnie planowanej godziny wylotu- co implikuje kwalifikację spornego lotu jako odwołanego (tak wyrok TSUE z 21.12.2021 r. w sprawie C-395/20 – (...) przeciwko(...) A.S).

Konkludując, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powód wykazał zasadność roszczenia uzasadniająca konieczność przyznania mu jako następcy prawnemu odszkodowania w wysokości 400 euro.

W związku z powyższym zarzuty podniesione w apelacji, zarówno w zakresie naruszenia prawa procesowego jak i materialnego dały asumpt Sądowi Okręgowemu do zmiany zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zgodnie z pkt 1 sentencji.

Zmiany w zakresie powyższego rozstrzygnięcia implikują również zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu . O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi pozwaną, jako stronę uznaną za przegraną w całości w procesie zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Odnośnie kosztów postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., obciążając nimi pozwaną, jako stronę uznaną za przegraną w całości w procesie zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania apelacyjnego. Na koszty te złożyła się m.in. uiszczona przez powoda opłata od apelacji w wysokości 200 zł oraz kwota 450 zł, stanowiąca koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), z uwzględnieniem 50% stawki minimalnej uzależnionej od wartości przedmiotu zaskarżenia, ponieważ pełnomocnik powoda prowadził sprawę przed Sądem I instancji, co daje łącznie kwotę 650 zł.

Sędzia Maria Dudzik