Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca:

sędzia del. Dorota Walczyk

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa S. S., M. M., P. N. (1) i W. N. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawa w Warszawie z dnia 18 stycznia 2023 r., Sygn. akt II C 2016/22 upr

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwoty po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty.

Dorota Walczyk

Sygn. akt V Ca 1208/23

UZASADNIENIE

S. S., M. M., P. N. (2) i W. N. (2) wnieśli o zasądzenie od (...) sp. z o.o. po 400 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 14 września 2021 r. do dnia zapłaty w związku z opóźnieniem, jakie wystąpiło podczas lotu na trasie M. - W. odbywającego się 13 września 2021 r. Roszczenie wywiedziono z art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej jako: „Rozporządzenie nr 261/2004”).

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, powołując się na wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego przewoźnika ze względu na wystąpienie okoliczności nadzwyczajnych w rozumieniu Rozporządzenia nr 261/2004, których nie można było uniknąć przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych środków. Zakwestionowała legitymację czynną powodów. Wskazała także, że powodowie nie wykazali opóźnienia lotu w wymiarze ponad 3 godzin.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2023 r., sygn. akt II C 2016/22, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie w pkt. 1. oddalił powództwo; w pkt. 2. zasądził od powodów S. S., M. M., P. N. (1) i W. N. (1) na rzecz pozwanego (...) sp. z.o.o. z siedzibą w W. kwoty po 904,25 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiedli powodowie, zaskarżając orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 3 ust. 2 lit. a) Rozporządzenie nr 261/2004 poprzez jego nieprawidłową wykładnię, polegającą na przyjęciu, że aby móc się powołać na przepisy owego Rozporządzenia, pasażerowie powinni udowodnić zaistnienie opóźnienia w przylocie przekraczającego 3 godziny - co stoi w sprzeczności z prawnie wiążącymi wytycznymi interpretacyjnymi i orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, albowiem w kwestii dowodowej pasażer obowiązany jest jedynie przedstawić potwierdzoną rezerwację na lot;

b) art. 6 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 i 4 w zw. z punktem 1 i 4 preambuły Rozporządzenia nr 261/2004 poprzez przyjęcie, że to na pasażerze spoczywa obowiązek wykazania, że do opóźnienia lotu doszło, podczas gdy pasażerom lotu opóźnionego przy przylocie o co najmniej 3 godziny i posiadającym potwierdzoną rezerwację na ten lot nie można odmówić odszkodowania jedynie na tej podstawie, że w chwili wystąpienia o odszkodowanie nie udowodnili opóźnienia, chyba że zostanie wykazane przez przewoźnika lotniczego, że do znacznego opóźnienia nie doszło albo było ono wynikiem wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności;

c) art. 5 ust. 3 Rozporządzenia nr 261/2004 w zw. z postanowieniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 września 2015 r. (C257/14) i w zw. z art. 267 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej poprzez przyjęcie - sprzeczne z prawnie wiążącą wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, że usterka techniczna samolotu spowodowana uderzeniem pojazdu obsługi naziemnej w czasie wykonywania normalnych usług świadczonych przez lotnisko uzasadnia zwolnienie z odpowiedzialności odszkodowawczej, podczas gdy przywołane orzeczenie wprost wskazuje odwrotnie;

2) naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na stwierdzeniu, że w niniejszej sprawie nie udowodniono, aby przedmiotowy lot doznał opóźnienia w wysokości ponad 3 godzin, podczas gdy z dowodów czy argumentacji przedstawionych przez pozwaną wprost wynikają godziny wykonania przedmiotowej operacji lotniczej, tj. rozpoczęcie jej z opóźnieniem ponad 7 godzin;

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji granic swobodnej oceny dowodów polegające na wyprowadzeniu w oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez pozwaną wniosku, że uderzenie pojazdu w samolot nie miało związku z normalnymi pracami wykonywanymi przez agentów handlingowych na rzecz pozwanej albo że pojazd, który uderzył w samolot, nie mógł być pojazdem ze schodami, mimo braku jakichkolwiek dowodów czy twierdzeń na te okoliczności strony, na której ciążył ciężar dowodu, tj. strony pozwanej.

W oparciu o ww. zarzuty powodowie wnieśli o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kwoty po 400 EUR wraz z odsetkami od dnia 14 września 2021 r. do dnia zapłaty i zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz częściowo dokonaną przez ten Sąd ocenę prawną. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień w przepisach prawa w zakresie oceny nadzwyczajnych okoliczności, jednak nie sposób podzielić stanowiska Sądu pierwszej instancji, iż w sprawie nie wykazano opóźnienia lotu (...). Pomimo błędnej oceny w tym zakresie kwestionowany wyrok nie mógł jednak zostać skutecznie wzruszony na skutek wniesionego środka zaskarżenia, mając na uwadze zajście przesłanki egzoneracyjnej, zwalniającej przewoźnika z odpowiedzialności za opóźniony lot (...) z M. do W., który z pewnością dotarł do portu docelowego z ponad 3 godzinnym opóźnieniem.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do zasadnych zarzutów dotyczących niewykazania ponad 3 godzinnego opóźnienia lotu powodów. W istocie opis stanu faktycznego sprawy w pozwie zawiera się w zaledwie jednym zdaniu, a powodowie nie wskazali chociażby o której godzinie odbyć powinien się lot i o której godzinie powinni oni dotrzeć do lotniska docelowego, a o której faktycznie dotarli, jednak w ocenie Sądu odwoławczego materiał dowodowy zebrany w sprawie był wystarczający do ustalenia, iż sporny lot opóźnił się ponad trzy godziny. Okoliczność ta wynika chociażby z przedstawionej przez pozwanego siatki operacyjnej z dnia 13 września 2021 r. (k. 56). Jak wynika z przedłożonych kart pokładowych powodów sporny lot miał się odbyć o godz. 11:45. Z siatki połączeń wynika, że lot trwał nieco ponad 3,5 h, a zatem można uznać, że w W. lot (...) powinien wylądować około 15:30-16:00. Tymczasem, jak wynika z siatki operacyjnej przedstawionej przez pozwanego, sporny lot rozpoczął się o godzinie 16:57 i dotarł do miejsca docelowego o godzinie 20:36. Nie ulegało zatem wątpliwości Sądu odwoławczego, że lot powodów dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem przekraczającym 3 godziny.

Niezależnie jednak od powyższego, w ocenie Sądu odwoławczego na uwzględnienie nie zasługiwały pozostałe zarzuty podniesione przez powodów, dotyczące błędnego ustalenia przez Sąd pierwszej instancji, iż sporny lot opóźnił się z powodu wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie. Przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym.

W tym miejscu wskazać należy, że w istocie stan faktyczny nie był pomiędzy stronami sporny, a spór ogniskował się wokół oceny czy usterka techniczna samolotu spowodowana zderzeniem samolotu z pojazdem należącym do służb lotniskowych, które doprowadziło do ponad 3-godzinnego opóźnienia w dotarciu do miejsca docelowego, stanowiło okoliczność nadzwyczajną, wyłączającą odpowiedzialność przewoźnika z tego tytułu. W ocenie Sądu odwoławczego zasadnie Sąd pierwszej instancji uznał, iż taka nadzwyczajna okoliczność miała miejsce w niniejszej sprawie.

W tym miejscu odnieść się należy do zarzutu powodów, iż pojazd, który uderzył w samolot pozwanego nie należał do służb lotniskowych. Z materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie nie sposób wywieźć, by pojazd który zderzył się z samolotem miałby być pojazdem ze schodami, jak wskazują na to powodowie. W szczególności takie stanowisko sprzeczne jest z przedstawionymi przez pozwanego zdjęciami pojazdu, który zderzył się z samolotem pozwanego (k. 53-54). We wszystkich raportach pojazd ten określany jest mianem „PB tractor”, natomiast z pism pozwanego wynikało, iż był to pojazd należący do służb lotniskowych. Brak zatem podstaw, aby kwestionować ustalenie przez Sąd pierwszej instancji, iż zderzenie, które było przyczyną usterki w samolocie spowodowane było nieprawidłowym prowadzeniem pojazdu za który pozwany nie odpowiada.

Przechodząc do oceny pozostałych zarzutów przedstawionych w apelacji wskazać należy, iż również nie zasługiwały one na uwzględnienie.

Opóźnienie (odwołanie) lotu nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (zob. ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

Zatem, przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c i art. 7 rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli dowiedzie, że odwołanie lub opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Przepis ten odczytywać należy w związku z motywem 14 i 15 preambuły Rozporządzenia, zgodnie z którymi zobowiązania przewoźników powinny być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku, gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć mimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Okoliczności te mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika (pkt 14).

W ocenie Sądu Okręgowego, w oparciu o zgromadzony w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, na podstawie których słusznie uznał, że zdarzenie w postaci zaistnienia usterki w samolocie na skutek zderzenia samolotu z pojazdem należącym do służb lotniska, które doprowadziło do powstania ponad 3-godzinnego opóźnienia w dotarciu do miejsca docelowego, stanowiło okoliczność nadzwyczajną, wyłączającą odpowiedzialność przewoźnika z tego tytułu. Zagrożenie bezpieczeństwa oraz nieoczekiwane wady mogące wpłynąć na bezpieczeństwo wymienione zostały w motywach preambuły Rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Zderzenie samolotu z pojazdem służb lotniskowych i zaistniałe usterki w obu pojazdach niewątpliwie stanowiły natomiast zagrożenie dla bezpieczeństwa pasażerów. O powyższym świadczy chociażby decyzja producenta samolotu, który nie wyraził zgody na podróż pasażerów uszkodzoną maszyną.

W ocenie Sądu odwoławczego, mając na uwadze konieczność oczekiwania na samolot zastępczy przekierowany z pobliskiego lotniska w S. oraz wobec usterki samolotu, którym powodowie mieli odbywać lot, zaistniał związek przyczynowy między sytuacją nadzwyczajną (zderzeniem pojazdu służb lotniska z samolotem i spowodowanie usterki w samolocie), a opóźnieniem lotu nr (...). Podkreślić również należy, iż pierwszym i zasadniczym obowiązkiem przewoźnika jest dbałość o zagwarantowanie bezpieczeństwa pasażerów. Wartością nadrzędną i pryncypalną we wszystkich sprawach rozpoznawanych na gruncie Rozporządzenia nr 261/2004 powinno być bezpieczeństwo pasażerów, które w przypadku lotu nr (...) nie mogłoby być zapewnione bez sprawnego podwozia samolotu, uszkodzonego w czasie zderzenia. W konsekwencji uznać należało, iż pozwany wykazał zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności oraz zaistnienie związku przyczynowego między wystąpieniem tej okoliczności, a opóźnieniem lotu powodów.

W tym miejscu Sąd odwoławczy pragnie przywołać Postanowienie TSUE z dnia 30 marca 2022 r., wydane w sprawie C-659/21, w którym Trybunał wskazał, że artykuł 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 należy interpretować w ten sposób, że usterka techniczna samolotu spowodowana zderzeniem pojazdu cateringowego należącego do osoby trzeciej z tym samolotem znajdującym się na postoju na lotnisku może wchodzić w zakres pojęcia „nadzwyczajnej okoliczności” w rozumieniu tego przepisu.

W ocenie Sądu odwoławczego, na gruncie niniejszej sprawy nie ulegało zatem wątpliwości, iż zderzenie pojazdu służb lotniska z samolotem pozwanego oraz powstała w ten sposób usterka i brak możliwości przewozu osób w uszkodzonym samolocie na gruncie niniejszej sprawy stanowiły nadzwyczajną okoliczność uwalniającą pozwanego od odpowiedzialności za zaistniałe w ten sposób opóźnienie.

Pozwany wykazał również, iż podjął stosowne do okoliczności i racjonalne działania, aby jak najszybciej wykonać rejs nr (...). Niewątpliwie bowiem pozwany przebazował swój samolot znajdujący się na lotnisku w S., w celu wykonania lotu powodów. Podkreślić również należy, iż nie można wymagać od przewoźników aby posiadali zapasowy samolot na każdym lotnisku z którego wykonują przeloty. Wskazać natomiast należy, iż lotnisko w S. znajdowało się obiektywnie niedaleko i pozwanemu w stosunkowo krótkim czasie udało się podstawić samolot zastępczy. Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz fakt, iż lotnisko w M. nie jest macierzystym lotniskiem przewoźnika, Sąd odwoławczy uznał, że opóźnienia nie można było uniknąć, pomimo podjęcia przez pozwanego wszelkich racjonalnych środków.

Mając na uwadze powyższe rozważania, żaden z podniesionych w apelacji zarzutów, tak procesowych, jak i materialnych nie mógł skutkować zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W konsekwencji, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.

Dorota Walczyk