Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Wiesława Śmich
Protokolant:	Kamila Bartnicka

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa N. K., P. K., J. K.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W.

z dnia 22 września 2023 r., sygn. akt II C 444/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok, nadając mu treść:

„I. zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz każdego z powodów: N. K., P. K. i J. K. kwotę po 400 euro (czterysta euro) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 maja 2022 roku do dnia zapłaty, II. zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz każdego z powodów: N. K., P. K. i J. K. kwotę po 1.117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych)tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty”

2.  zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz każdego z powodów: N. K., P. K. i J. K. kwotę po 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku w tym zakresie do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Wiesława Śmich

Sygn. akt V Ca 1125/24

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego stosuje się art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli Sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zasadniczo podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy dokonał odmiennej oceny prawnej roszczenia, dochodząc do wniosku, że strona pozwana była obsługującym przewoźnikiem oraz – co za tym idzie - posiada legitymację bierną w niniejszej sprawie. W konsekwencji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że roszczenie strony powodowej było zasadne i należało je uwzględnić.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu między stronami było przede wszystkim ustalenie, czy pozwanego (...) Sp. z o.o. można uznać za obsługującego przewoźnika w świetle przepisów Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91, a w konsekwencji stwierdzenie, czy pozwany posiada legitymację bierną w toku niniejszego postępowania.

Za zasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Zwalczanie oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla apelującego wersji ustaleń opartej na jego subiektywnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że określone w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy.

Zdaniem Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy pozwalał na uznanie, że to pozwana spółka realizowała sporny lot. Tym samym powodowie wykazali legitymację bierną strony pozwanej.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu między stronami było ustalenie, czy pozwanego – (...) Sp. z o.o. można uznać za obsługującego przewoźnika, zgodnie z przepisami Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE L z dnia 17 lutego 2004 r.), a tym samym czy posiada on legitymację bierną do występowania w sprawie. Pozwany podnosił bowiem, że nie był przewoźnikiem wykonującym sporny lot. Pozwany wskazywał, że przedmiotowe loty były wykonywane przez (...) S.p.A. we W..

Naczelną zasadą Rozporządzenia, wskazaną w jego preambule, jest zapewnienie pasażerom maksymalnego poziomu ochrony. Rozpoznając zatem tę sytuację z perspektywy konieczności zapewnienia tego poziomu ochrony, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że pozwany nie może zwolnić się od odpowiedzialności we wskazanej sprawie. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że pozwaną spółkę należy uznać za przewoźnika obsługującego skarżony lot, którego dotyczą roszczenia powodów, a tym samym także za podmiot odpowiedzialny za jego opóźnienie i odwołanie.

Z treści korespondencji mailowej złożonej do akt sprawy z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej wynika, iż obsługującym przewoźnikiem była pozwana spółka, co potwierdza znak wywoławczy pozwanej, wprawdzie do używania tego znaku uprawniona była również spółka (...) S.p.A. W tym miejscu należy podkreślić, iż pasażerowie otrzymując karty pokładowe uzyskują informację o kodowym oznaczeniu lotu, który pozwalał na identyfikację przewoźnika obsługującego lot. Należy zgodzić się z apelującym, iż trudno wymagać, by pasażer miał posiadać wiedzę na temat umów handlowych łączących organizatora umów turystycznych z przewoźnikiem, ani też innych umów łączących przewoźnika oznaczonego w rezerwacji z innymi przewoźnikami. Nie można wymagać od pasażerów prowadzenia szczegółowego postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia, który przewoźnik ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe wykonanie lotu, w sytuacji gdy powyższe informacje wynikają wprost z potwierdzenia rezerwacji czy też kart pokładowych. Pasażerowie jako konsumenci w razie nieprawidłowego wykonania lotu poprzez jego opóźnienie czy odwołanie nie powinni mieć problemów z ustaleniem podmiotu odpowiedzialnego za nieprawidłowe wykonanie umowy. Tym bardziej niezasadne jest wymaganie od nich analizy umów przewoźnika z jego kontrahentami w celu ustalenia, czy faktycznie ten przewoźnik wykonywał przedmiotowy lot, czy też inny podmiot, a jeżeli tak, to czy w imieniu własnym, czy też w imieniu innego przewoźnika. Pozwany nie może zatem w tej konkretnej sytuacji podnosić względem konsumentów braku odpowiedzialności odszkodowawczej, z tytułu nie wykonywania tych lotów, skoro identyfikacja przewoźnika następuję po numerze lotu, z którego wynika, że pozwany był przewoźnikiem obsługującym przedmiotowy lot.

Zgodnie z art. 2 lit. b) Rozporządzenia „obsługujący przewoźnik” oznacza przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem, lub działającego w imieniu innej osoby prawnej lub fizycznej mającej umowę z tym pasażerem. Aby przewoźnik lotniczy został uznany za obsługującego przewoźnika, muszą zostać spełnione przez niego dwie kumulatywne przesłanki: wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy zawartej z pasażerem (zob. wyr. TSUE z 4.7.2018 r. W. i in., C-532/17, EU:C:2018:527, pkt 18). Obsługujący przewoźnik podejmuje zatem decyzję o przeprowadzeniu konkretnego lotu, ustala jego trasę oraz przygotowuje ofertę przewozu lotniczego. Konsekwencją podjęcia tych decyzji jest ponoszenie przez niego odpowiedzialności za wykonanie lotu (zob. wyr. TSUE z 4.7.2018 r. W. i in., C-532/17, EU:C:2018:527, pkt 20). Pasażer może kupić bilet od jednego przewoźnika lotniczego, ale podróżować z innym. To właśnie obsługujący przewoźnik lotniczy jest odpowiedzialny za zobowiązania określone rozporządzeniem Nr 261/2004 (zob. artykuł 2 Rozp. Nr 261/2004, Komentarz, red. Osajda 2020, wyd. 5/J. Luzak.).

W konsekwencji, legitymacja bierna pozwanego wynika już tylko ze znajdującego się oznaczenia kodowego lotu (...), przypisanego pozwanej spółce.

Z treści tych dokumentów jednoznacznie wynika, że wskazany lot miał być realizowany przez pozwanego. Legitymacja bierna pozwanego znajduje także potwierdzenie w decyzji Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z 23 czerwca 2021 r. o nr. (...) (k. 41), zatwierdzające umowę leasingu pomiędzy pozwaną a (...). Skoro zatem już sama treść decyzji wskazywała na fakt, że pozwana jest leasingobiorcą, to (...) jako leasingodawca nie mógł być w rozpoznawanej sprawie uznany za obsługującego przewoźnika.

Nie budziło wątpliwości, że rejsy powodów faktycznie wykonywał przewoźnik (...). W myśl zaś art. 3 Rozporządzenia nr 261/2004, Rozporządzenie ma zastosowanie do każdego obsługującego przewoźnika lotniczego, który świadczy usługi transportowe na rzecz pasażerów spełniających wymogi ust. 1 i 2. Gdy obsługujący przewoźnik lotniczy, nie będąc związanym umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z niniejszego Rozporządzenia, uważa się, że robi to w imieniu osoby związanej umową z pasażerem. Powyższe jednoznacznie świadczy zatem o tym, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pasażerów za nieprawidłowo wykonany lot.

Zgodnie z regulacją art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Z przepisem art. 6 k.c. koresponduje nadto art. 232 k.p.c., który nakłada na strony obowiązek wykazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Jeśli zatem strona nie przedstawia dowodów, to – co do zasady – należy uznać, iż dany fakt nie został udowodniony. Wprawdzie cytowany przepis zawiera nadto postanowienie uprawniające Sąd do dopuszczenia dowodu nie wskazanego przez strony, jednakże jest to tylko możliwość, a nie obowiązek (tak SN w wyr. z 11.07.2001r., sygn. akt V CKN 406/00, Prok. i Pr. 2002/4/45). Trzeba mieć bowiem na względzie fakt, iż działanie Sądu z urzędu w konkretnym przypadku może prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego Sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron - art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (tak SN w wyroku z dnia 12.12.2000r., sygn. akt V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116). Tak więc regułą winna być inicjatywa dowodowa stron.

W konsekwencji, określona przepisem art. 6 k.c. zasada dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze – bez względu na okoliczności sprawy – ciężar ten spoczywa na stronie powodowej. Jeśli bowiem strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających – jej zdaniem – oddalenie powództwa (tak SN w wyroku z dnia 20.04.1982 r., sygn. akt I CR 79/82, LEX nr 8416). Niczym nie usprawiedliwiona bezczynność strony w zakresie inicjatyw dowodowych przynieść może zatem ujemny dla niej skutek związany ze stanem nieudowodnienia powoływanych faktów, bez możliwości wykazywania sądowi naruszenia art. 232 zdanie 2 k.p.c. Powyższe reguły winny być przestrzegane rygorystycznie szczególnie w tych przypadkach, gdzie reprezentacja stron sprawowana jest przez fachowych pełnomocników, jak miało to miejsce w przedmiotowym postępowaniu. W takich bowiem okolicznościach inspirowanie jednej ze stron w kierunku przedstawienia określonego dowodu, czy wręcz dopuszczenie takiego dowodu z urzędu, zasadniczo narażałoby się na zarzut stronniczości sądu.

Pozwany, reprezentowany w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłosił wniosków dowodowych na poparcie swoich twierdzeń, które wykazałyby, że za ten konkretny lot pozwany nie odpowiada. Nie wykazał braku odpowiedzialności za wykonanie spornego lotu, choć było to możliwe. Brak było racjonalnego uzasadnienia dla przyznania waloru dowodowego jedynie zeznaniom świadka. Twierdzenia pozwanego, że zeznania świadka R. P. mogły stanowić potwierdzenie stanowiska strony pozwanej

w rozpoznawanej sprawie było chybione. Brak było racjonalnego uzasadnienia dla przyznania waloru dowodowego zeznaniom świadka (pracownika pozwanej spółki, zeznania złożone na rozprawie z dnia 12 maja 2023 r., k. 49-51) wbrew okolicznościom ustalonym na podstawie dokumentów.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00 samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Z zasadą ciężaru dowodu łączy się ponadto negatywna konsekwencja dla strony niepotrafiącej udowodnić swoich twierdzeń. Sąd powinien przyjąć za prawdziwe fakty udowodnione przez stronę obciążoną dowodem i pominąć te, których nie wykazała w sposób przekonujący. Ponadto z komentowanego przepisu wynika jeszcze jedna konsekwencja – sąd ma obowiązek rozstrzygnięcia merytorycznego w danej sprawie, nawet wtedy, gdy postępowanie dowodowe nie przyniosło efektu. Zgodnie z podzielanym powszechnie poglądem doktryny, w takim wypadku sąd powinien rozstrzygnąć na niekorzyść osoby, która opierała swe twierdzenia na faktach nieudowodnionych (P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, t. I, s. 34; podobnie K. Piasecki (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., red. K. Piasecki, s. 770). Wynika z tego, że strona która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (tak trafnie Sąd Apelacyjny w Białymstoku, postanowienie z 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12).

Mając na uwadze powyższe rozważania należało wywieść, że strona pozwana nie sprostała ciężarowi udowodnienia braku posiadania legitymacji biernej, a strona powodowa wykazała swoje roszczenie zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Powodowie na podstawie umowy przewozu lotniczego zawartej z pozwaną spółką w dniu 14 września 2021 r. mieli podróżować rejsem o numerze (...) na trasie M. ( (...)) – K. ( (...)). Z uwagi na opóźnienie lotu do miejsca docelowego dotarli z ponad 3-godzinnym opóźnieniem, co nie było sporne między stronami. Uwzględniając przedstawioną argumentację, stwierdzić należało, że powodom przysługiwało zryczałtowane odszkodowanie za opóźnienie lotu w kwocie po 400 euro stosownie do art. 7 ust. 1 lit b Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. wobec ustalenia, że doszło do opóźnienia lotu i że nie zaszła w sprawie żadna nadzwyczajna okoliczność, uzasadniająca zwolnienie przewoźnika z odpowiedzialności wynikającej z przepisów rozporządzenia. Pozwany nie wskazywał na żadną nadzwyczajną okoliczność, uzasadniającą zwolnienie go z odpowiedzialności wynikającej z przepisów rozporządzenia.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W związku z powyższym Sąd Okręgowy orzekł w przedmiocie roszczenia odsetkowego na podstawie wskazanego przepisu w zw. z art. 455 k.c., gdyż roszczenie przysługujące powodowi jest roszczeniem bezterminowym. Na gruncie niniejszego strona powodowa wykazała, że wezwała pozwanego do zapłaty w terminie 30 dni w dniu 9 maja 2022 r. (wezwanie do zapłaty, k. 7, wraz z potwierdzeniem nadania, k. 8), stąd żądanie zapłaty odsetek od 14 maja 2022 r. było uzasadnione.

Z powyższych przyczyn i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w jego punkcie pierwszym i zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę po 400 euro (czterysta euro) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 maja 2022 r. do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania zarówno za pierwszą jak i drugą instancję Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu, określoną w art. 98 § 1 i § 1 ¹ i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., obciążając obowiązkiem ich poniesienia przegrywającego sprawę w całości pozwanego.

Na zasądzone koszty procesu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powodów (900 zł), ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz opłata od pozwu (200 zł), tj. łącznie na rzecz każdego z powodów po 1.117 zł.

Na zasądzone koszty postępowania apelacyjnego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powodów (450 zł), ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłata od apelacji (200 zł), tj. łącznie na rzecz każdego z powodów po 650 zł.

Wisława Śmich