Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Magdalena Majewska
Protokolant:	Norbert Ziółek

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 19 grudnia 2023 r., sygn. akt I C 2931/23

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Magdalena Majewska

Sygn. akt V Ca 926/24

UZASADNIENIE

Biorąc pod uwagę, że Sąd II instancji nie zmienił ani nie uzupełnił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, jak również nie przeprowadził postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 387 § 21 k.p.c. ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę prawną. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień w przepisach prawa, a kwestionowany wyrok - oparty na właściwej analizie materiału dowodowego zebranego w sprawie, poddanej następnie trafnej ocenie prawnej - nie mógł zostać skutecznie wzruszony na skutek wniesionego środka zaskarżenia.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie. Przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne ( por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Zwalczanie oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla apelującego wersji ustaleń opartej na jego subiektywnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że określone w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy.

W tym miejscu wskazać jednak należy, że w istocie stan faktyczny nie był pomiędzy stronami sporny, a spór ogniskował się wokół oceny czy stwierdzenie przez system samolotu zanieczyszczeń w paliwie lotniczym zatankowanym do maszyny (w czasie kołowania w kokpicie pojawiło się wskazanie „fuel bypass indication caution”) stanowiło okoliczność nadzwyczajną, wyłączającą odpowiedzialność przewoźnika z tego tytułu. Zarzuty naruszenia przedmiotowego przepisu w znacznej części nie odnoszą się więc do oceny dowodów i konkretnych elementów stanu faktycznego ustalonych przez Sąd Rejonowy, ale sprowadzają się do zakwestionowania oceny prawnej dokonanej przez Sąd pierwszej instancji. Są to zatem zarzuty dotyczące prawidłowości zastosowania w niniejszej sprawie relewantnych przepisów prawa materialnego.

Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, iż pozwany sprostał ciężarowi udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Zarzut ten uznać należy za oczywiście bezzasadny. Przepis ten Sąd Rejonowy miał naruszyć poprzez uznanie, iż w sprawie doszło do faktycznego zatankowania przez pozwanego zanieczyszczonego paliwa, ogólnej awarii systemu zaopatrzenia w paliwo (jego zanieczyszczenia) zarządzanego przez port lotniczy, która wymagała reorganizacji wszystkich operacji lotniczych w porcie lotniczym K., podczas gdy z żadnych dowodów zebranych w sprawie nie wynikają takie okoliczności. Tymczasem art. 6 k.c. określa rozkład ciężaru dowodu i sąd narusza go przede wszystkim wtedy, gdy obciąża negatywnymi konsekwencjami niewykazania określonego faktu stronę, na której ciężar jego udowodnienia nie spoczywał. To zaś, które z faktów i z jakich względów zostały przez Sąd uznane za udowodnione, w ogóle nie jest tym przepisem objęte (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 64/00 /opubl. OSNC z 2000 r. Nr 12, poz. 232/). Niezależnie od powyższego, podkreślić należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego pozwany wykazał zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności i podjęcie racjonalnych środków w celu minimalizacji negatywnych skutków opóźnienia m.in dokumentacją dołączoną do akt sprawy (dokumentacja techniczna samolotu OM-LEX wraz z tłumaczeniem na język polski, wyciągi z systemu operacyjnego pozwanej). Pozwany skutecznie wykazał, że przerwanie procedury startu było procedurą nagłą, niemożliwą do przewidzenia i zapobieżenia, a także bezpośrednio zagrażała bezpieczeństwu lotu. Pozwany wykorzystał również samolot zastępczy do wykonania lotu (...), a następnie spornego lotu.

Przechodząc do oceny pozostałych zarzutów przedstawionych w apelacji wskazać należy, iż również nie zasługiwały one na uwzględnienie.

Strona pozwana skutecznie powołała się na zarzut wystąpienia nadzwyczajnej okoliczności wywiedziony z art. 5 ust. 3 Rozporządzenia nr 261/2004, który zwalniał ją z odpowiedzialności odszkodowawczej względem powoda wywodzonej z uregulowań Rozporządzenia nr 261/2004.

Zgodnie z wyrokiem TSUE wydanym w sprawie C-402/07 i C 432/07 za opóźnienie lotu w wymiarze co najmniej 3 godzin pasażerom należy się odszkodowanie w wysokości - w omawianym przypadku, z uwagi na długość skarżonego lotu - 400 euro (art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 261/2004). Jednakże - z art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 wynika, że obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Powołane przez pozwanego zdarzenie - jakie miało miejsce w związku z wykonaniem lotu pozostającego w bezpośredniej rotacji co lot skarżony - stanowiło nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia 261/2004. Dostawy paliwa lotniczego - za które odpowiadają służby lotniskowe w powiązaniu w działającymi w tym zakresie odrębnymi podmiotami gospodarczymi - pozostają poza sferą wewnętrznej organizacji, decyzyjności i wpływu przewoźnika. Istotne jest zatem, że za dostawę paliwa odpowiadają podmioty zewnętrzne względem przewoźnika, wpisane nadto w organizację działalności lotniskowej, której uwarunkowaniom przewoźnik jest faktycznie podporządkowany i z którymi musi się liczyć.

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, trafnie i szeroko kwestia uznania nieprawidłowości związanych z procesem tankowania i dostarczaniem paliwa za okoliczność nadzwyczajną została wyłożona w orzeczeniu TSUE z dnia 7 lipca 2022 roku w sprawie C-308/21. Wskazano w nim, że w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, należy interpretować w ten sposób, że jeżeli port lotniczy rozpoczęcia danych lotów lub pochodzenia danego samolotu jest odpowiedzialny za zarządzanie systemem dostaw paliwa statków powietrznych, to ogólną awarię w zakresie dostawy paliwa można uznać za "nadzwyczajną okoliczność" w rozumieniu tego przepisu.

Ustalenia i rozważania TSUE należy odnosić do realiów niniejszej sprawy, w której to zanieczyszczenie paliwa (a więc okoliczność związana z systemem dostaw paliwa wywodzona z działalności podmiotów odrębnych względem przewoźnika, nad którymi nie sprawuje skutecznej kontroli) spowodowało konieczność wycofania i sprawdzenia technicznego maszyny. Przewoźnik zapewnił obsługę mechanika i zorganizował samolot zastępczy w celu odbycia przelotu bez oczekiwania na przywrócenie użyteczności samolotu początkowo planowanego do wykonania lotu. Faktom tym nie przeczył powód, wprost wskazując na sprowadzenie całości sporu w sprawie do zagadnienia prawnego, czy zanieczyszczenie paliwa lotniczego należy uznać za nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu ww. przepisu. Niezależnie od powyższego, fakt ten był dostatecznie wykazany na podstawie pozostałych dowodów przeprowadzonych w sprawie, tj. dokumentacji lotniczej i korespondencji przedsądowej załączonej do akt sprawy.

Należy wyraźnie podkreślić, że usterka samolotu wywołana przez okoliczności zewnętrzne (m.in. zderzenie z ptakiem lub działanie innych czynników zewnętrznych względem przewoźnika) według orzecznictwa TSUE jest uznawana za okoliczność nadzwyczajną. Rzecz nie sprowadza się jednak w niniejszym postępowaniu do samego faktu stwierdzenia usterki w samolocie, jak wskazywał powód, a do konieczności wycofania samolotu i wykonania jego przeglądu technicznego spowodowane zanieczyszczeniem paliwa lotniczego, prowadzącym do pojawienia się ostrzeżenia w kokpicie samolotu przed wylotem. Powyższe nie wskazuje, że do usterki w samolocie w istocie doszło, ale że zanieczyszczenia paliwa zatankowanego w samolocie zagrażało bezpieczeństwu lotu, co spowodowało konieczność podjęcia odpowiednich środków zaradczych po stronie przewoźnika, mających na celu wyeliminowanie czynników ryzyka dla przebiegu lotu i bezpieczeństwa pasażerów. Przewoźnik lotniczy nie sprawował kontroli nad procesem dostaw paliwa, jego jakością ani procesem tankowania, który leżał w całości po stronie organizacji lotniska i jego służb i z których przewoźnik korzystał na podobnych zasadach, co z pozostałej infrastruktury lotniskowej i zapewnianych przez nią usług.

W tym miejscu należy podkreślić, że z orzecznictwa TSUE dotyczącego pojęcia „nadzwyczajnych okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 wynika, że zdarzenia, których pochodzenie ma charakter „wewnętrzny”, należy odróżnić od zdarzeń, których pochodzenie ma charakter „zewnętrzny” wobec obsługującego przewoźnika lotniczego (wyrok z dnia 23 marca 2021 r., A., C-28/20, EU:C:2021:226, pkt 39). Pojęcie to obejmuje zatem, w związku z wystąpieniem takich zdarzeń „zewnętrznych” zdarzenia, które wynikają z działalności przewoźnika lotniczego i z okoliczności zewnętrznych, spotykanych w praktyce z różną częstotliwością, nad którymi jednak przewoźnik lotniczy nie panuje, ponieważ są one spowodowane zdarzeniem naturalnym lub zachowaniem osoby trzeciej, takiej jak inny przewoźnik lotniczy lub podmiot publiczny, względnie prywatny, ingerującym w działalność lotniczą lub działalność portu lotniczego (zob. podobnie wyrok z dnia 23 marca 2021 r., A., C-28/20, EU:C:2021:226, pkt 40, 41). Według powyższego rozumienia - w sytuacji, w której system dostawy paliwa organizacyjnie lokuje się poza wewnętrzną organizacją przedsiębiorstwa przewoźnika - podejrzenie dostarczenia zanieczyszczonego paliwa należy traktować analogicznie do awarii systemu dostawy paliw, o jakim mowa była w przywołanym orzeczeniu TSUE, a zatem będzie dotyczyło okoliczności zewnętrznej wobec przewoźnika lotniczego pozostającego poza zakresem jego skutecznej kontroli.

Należy także wskazać, że w orzecznictwie TSUE przesądzone zostało, że w przypadku zaistnienia opóźnienia na poprzednim locie lub poprzednich lotach pozostających ze skarżonym lotem w tej samej rotacji - przewoźnik jest również zwolniony z odpowiedzialności za opóźnienie tego kolejnego rejsu, o ile stanowi ono bezpośrednie następstwo opóźnienia poprzedniego odcinka lub poprzednich odcinków (wyroki w sprawach C-74/19, C-826/19). Odległość pomiędzy kolejnymi etapami rotacji nie jest przesądzająca dla stwierdzenia bezpośredniego związku przyczynowego między opóźnieniem a przyczyną opóźnienia - możliwe jest przyjęcie i ustalenie tego związku nawet pomiędzy pierwszym a kolejnymi lotami w rotacji niesąsiadującymi ze sobą bezpośrednio. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy związek przyczynowy zdarzenia w postaci zanieczyszczenia paliwa i jego skutków w odniesieniu do skarżonego lotu został zachowany. Ponadto - pozwany przewoźnik wykazał, że nawet przy użyciu wszystkich dostępnych mu zasobów osobowych lub materialnych, a także zasobów finansowych, w sposób oczywisty nie mógł - bez poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym czasie - uniknąć sytuacji, w której zaistniałe nadzwyczajne okoliczności doprowadziły do odwołania lotu lub do opóźnienia tego lotu wynoszącego trzy godziny po planowanym przylocie (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 maja 2017 r., P. i P., C-315/15, EU:C:2017:342, pkt 29). Przewoźnik powołał środki, jakie podjął w zastanej sytuacji, aby uniknąć opóźnienia lub odwołania lotu lub zminimalizować rozmiar opóźnienia. Pozwany przewoźnik nie oczekiwał na ponowne dopuszczenie do działania samolotu, w którym wykryto zanieczyszczenie paliwa i który przez to został poddany technicznym badaniom. Zapewnił zapasowy samolot, zorganizował obecność odpowiedniego personelu i członków załogi. Mając wzgląd na powyższe, działania podjęte przez pozwanego w świetle doświadczenia życiowego mieściły się w pojęciu racjonalnych środków, do jakich przewoźnik w zastanej sytuacji był obowiązany i jakich można było od niego oczekiwać.

Mając na uwadze powyższe rozważania, żaden z podniesionych w apelacji zarzutów, tak procesowych, jak i materialnych nie zasługiwał na uwzględnienie, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W konsekwencji, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku.

Magdalena Majewska

(...)

Magdalena Majewska