Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca:	sędzia (del.) Anna Bednarek
Protokolant:	Norbert Ziółek

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S., J. S., M. Z.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 29 września 2023 r., sygn. akt II C 1700/22

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu następującą treść:

„ I. zasądza od (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S., J. S., M. Z. kwoty po 250 (dwieście pięćdziesiąt) euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

II. zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S., J. S., M. Z. kwoty po 387 (trzysta osiemdziesiąt siedem) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.”

2. zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S., J. S., M. Z. kwoty po 235 (dwieście trzydzieści pięć) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia w tym zakresie, do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Anna Bednarek

Sygn. akt V Ca 637/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 marca 2022 roku M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., M. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S. oraz J. S., zastępowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwoty po 250,00 euro na rzecz każdego z powodów wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 03 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty. Ponadto wniesiono o zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu wyjaśniono, że dochodzona pozwem kwota stanowi odszkodowanie z tytułu opóźnienia lotu w dniu 08 października 2021 roku na trasie Z. – K.. Wskazano, że do chwili obecnej pozwana spółka nie wypłaciła powodom należnego odszkodowania, mimo skierowania do niej stosownego wezwania do zapłaty.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym przez referendarza sądowego w tut. Sądzie z dnia 27 kwietnia 2022 roku orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu .

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono, iż pozwana nie była przewoźnikiem wykonującym sporny lot. (...) Sp. z o. o. nie zawierała umowy z biurem podróży, które sprzedało ww. pasażerom wycieczkę, obejmującą przedmiotowy lot. Wskazano nadto, że skarżony lot był wykonywany prawdopodobnie przez (...) spółkę lotniczą (...)S.p.A. Dodatkowo podniesiono, że strona powodowa nie wykazała w żaden sposób opóźnienia lotu.

Wyrokiem z dnia 29 września 2023 roku Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie oddalił powództwo (pkt I); odstąpił od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej (pkt II); nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa (pkt III).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny:

M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., M. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S. oraz J. S. posiadali potwierdzoną rezerwację na lot nr (...) na trasie Z. – K. w dniu 08 października 2021 roku. Kod (...), zawarty w oznaczeniu lotu identyfikuje jako przewoźnika spółkę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. i to ta spółka była planowanym wykonawcą ww. lotu. Ww. pasażerowie stawili się do odprawy w wyznaczonym czasie i odbyli przedmiotowy lot.

Odległość pomiędzy Z. a K. wynosi poniżej 1.500 km.

Pozwaną nie łączyła żadna umowa z biurem podróży na przewóz pasażerów, gdyż nie prowadzi działalności czarterowej, a zajmuje się obsługą segmentu lotnictwa biznesowego oraz prywatnego, tj. sprzedażą lotów business jetami. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. nie zawierała więc umów z organizatorami imprez turystycznych.

(...)S.p.A. jako przewoźnik nie posiadał certyfikatów uprawniających do wykonywania przewozów z Polski do niektórych destynacji. Dlatego też chcąc wywiązać się z zobowiązań handlowych z biurami turystycznymi, zawarł w dniu 18 stycznia 2019 roku z (...) sp. z o.o. w W. umowę, której przedmiotem – mimo że strony określiły ją mianem umowy leasingu „(...)” – było jedynie udostępnianie przez (...) sp. z o.o. w W. swojego numeru lotu, tj. kodu lotu linii lotniczej (...), na podstawie którego przewoźnik uzyskiwał sloty lotniskowe. Umowa podlegała zatwierdzeniu przez Urząd Lotnictwa Cywilnego jedynie w formie wzoru umowy „(...)”. (...) nie leasingowała samolotów wraz z załogą, ani nie organizowała rejsów. Odpowiedzialność operacyjną za lotu wykonane na podstawie umowy ponosiła (...) S.p.A. Jednym z przewozów wykonywanych przez (...)S.p.A. przy użyciu numeru lotu oraz slotów lotniskowych (...) sp. z o.o. w W. był lot nr (...) na trasie z Z. do K. w dniu 8 października 2021 roku. Strony umówiły się bowiem, że (...) S.A. będzie używała numerów oraz slotów pozwanego także na innych niewymagających certyfikatów destynacjach, by (...) sp. z o.o. mogła za to pobierać wynagrodzenie.

(...) sp. z o.o. w W. początkowo uwzględniała roszczenia pasażerów wynikające z Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 dotyczące lotów wykonywanych przez (...) S.A. na numerach i slotach (...), bowiem na mocy łączącej ich umowy z (...) S.A przewoźnik wykonujący lot zwracał im wszelkie wypłacone odszkodowania. Wobec zaprzestania zwrotów przez (...) S.A. wypłaconych odszkodowań, (...) sp. z o.o. w W. przestała wypłacać odszkodowania pasażerom.

Pismem z dnia 25 października 2021 roku pasażerowie M. D., N. D., E. S., G. S. (1), J. K., P. B. (1), G. P., P. P., A. M., A. Z., M. Z., P. B. (2), A. K., S. S., K. S. oraz J. S., zastępowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wezwali (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. do zapłaty kwoty po 250,00 euro na rzecz każdego z ww. pasażerów w terminie 30 dni od daty otrzymania wezwania na wskazany rachunek bankowy. Ww. wezwanie nadano w dniu 26 października 2021 roku oraz zostało skutecznie doręczone.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczność i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła wątpliwości oraz twierdzeń przyznanych wprost i niezaprzeczonych przez strony, na podstawie art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. Zgodnie bowiem z art. 229 k.p.c. nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do swej zgodności ze stanem rzeczywistym, a w myśl art. 230 k.p.c., gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się także na zeznaniach świadków J. P. oraz R. D., bowiem były one wiarygodne, logiczne, treściwe oraz odnoszące się do faktów, co do których świadkowie mieli wiedzę. W sposób nie budzący wątpliwości wskazywali oni źródła posiadanej wiedzy, a przy tym posiadali wiedzę fachową dotyczącą procedur, która była istotna dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przy tym ich zeznania były spójne wewnętrznie, a nadto korespondowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Przy ustaleniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie Sąd nie oparł się jednak na decyzji Prezesa ULC z dnia 14 kwietnia 2022 roku (k. 63) i z dnia 23 czerwca 2021 roku (k. 64) oraz wyroku wydanego w sprawie I C 3182/20 (k. 65) oraz w sprawie V Ca 2639/21 (k. 103-105). Dokumenty te nie miały bowiem znaczenia w sprawie z uwagi na brak istotnych faktów związanych z okolicznościami niniejszej sprawy, które by z nich wynikały.

Oceniając ustalony w sprawie stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał, że godnie z art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 pojęcie „obsługującego przewoźnika lotniczego” należy rozumieć jako oznaczające „przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby, prawnej lub fizycznej, mającej umowę z tym pasażerem”. Definicja ta ustanawia zatem dwie kumulatywne przesłanki uznania przewoźnika lotniczego za „obsługującego przewoźnika lotniczego”. Mianowicie: wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy zawartej z pasażerem. W odniesieniu do pierwszej przesłanki wyróżnione jest pojęcie „lotu”, które stanowi jej główny element. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pojęcie to należy interpretować jako „operację transportu lotniczego, stanowiąc tym samym w pewien sposób »odcinek« tego transportu, obsługiwany przez przewoźnika lotniczego, który wytycza swoją trasę” (wyroki: z dnia 10 lipca 2008 r., E. A., C‑173/07, EU:C:2008:400, pkt 40; z dnia 13 października 2011 r., S. R. i in., C‑83/10, EU:C:2011:652, pkt 27; z dnia 22 czerwca 2016 r., M., C‑255/15, EU:C:2016:472, pkt 20). Wynika z tego, że za obsługującego przewoźnika lotniczego należy uznać przewoźnika, który w ramach swojej działalności w zakresie transportu pasażerskiego podejmuje decyzję o przeprowadzeniu konkretnego lotu, włącznie z ustaleniem jego trasy, a tym samym o stworzeniu dla zainteresowanych oferty przewozu lotniczego. Podjęcie tego rodzaju decyzji oznacza bowiem, że przewoźnik ten ponosi odpowiedzialność za wykonanie tego lotu, w tym między innymi za ewentualne odwołanie lub duże opóźnienia w przylocie.

W odpowiedzi na pytanie prejudycjalne z dnia 4 lipca 2018 r., w sprawie o sygn. C‑532/17, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że „pojęcie »obsługującego przewoźnika lotniczego« w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, a w szczególności jego art. 2 lit. b), należy interpretować w ten sposób, że nie obejmuje ono przewoźnika lotniczego, takiego jak w postępowaniu głównym, który wydzierżawia innemu przewoźnikowi lotniczemu, samolot wraz załogą w ramach umowy załogowej dzierżawy samolotu („(...)”), ale nie ponosi odpowiedzialności operacyjnej za loty również wówczas, gdy potwierdzenie rezerwacji miejsca w samolocie wydane pasażerom wskazuje, że lot jest wykonywany przez tego pierwszego przewoźnika

Skoro zdaniem Trybunału wydzierżawienie samolotu wraz z załogą na podstawie umowy („(...)”) nie pociąga za sobą odpowiedzialności za lot, to tym bardziej nie sposób obciążać pozwanego odpowiedzialnością z tytułu opóźnienia lotu za samo udostępnienie rzeczywistemu przewoźnikowi jedynie oznakowania linii oraz slotów lotniskowych, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Decyzja w przedmiocie określenia i realizacji trasy została podjęta przez (...) S.A. i to ten przewoźnik powinien ponosić odpowiedzialność za ewentualne opóźnienia. Samo oznaczenie przewoźnika na potwierdzeniu rezerwacji nie jest wystraczającym dowodem na zidentyfikowanie przewoźnika wykonującego lot, zwłaszcza że umowy dotyczące dzielenia oznaczeń linii (code-share) są powszechna praktyką biznesową w branży lotniczej.

Sąd Rejonowy wskazał, że ustalony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, by to pozwany wydzierżawił samolot od (...) S.A. Jak wynikało z zeznań świadków (...) sp. z o.o. w W. nie miała żadnego handlowego uzasadnienia, by uzupełniać swoją flotę maszynami (...) S.A., bo nie prowadzi działalności czarterowej i nie zawiera umów z biurami lotniczymi na przewozy pasażerów, a zajmuje się obsługą segmentu lotnictwa biznesowego oraz prywatnego, tj. sprzedażą lotów business jetami.

Mając powyższe na uwadze, uznając, że pozwany nie był przewoźnikiem obsługującym sporny lot w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 261/2004, Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 lit. b Rozporządzenia (WE) 261/2004 polegającego na jego błędnej wykładni poprzez uznanie, że Pozwana nie była obsługującym przewoźnikiem, podczas gdy to Pozwana jak leasingobiorca statku powietrznego wykonała dany lot i działała w imieniu podmiotu mającego umowę z pasażerem, to jest biura podróży, które to miało wiedzę, że loty będą obsługiwane przez Pozwaną - naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to jest art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną ocenę umowy (...)z dnia 18 stycznia 2049 r. łączącej Pozwaną z (...), a tym samym dokonanie ustaleń sprzecznych z jej treścią, co doprowadziło do uznania za wiarygodne zeznań świadka J. P., podczas gdy z treści umowy wynika, że:

- przedmiotem umowy była dzierżawa statku powietrznego, a nie dzierżawa kodu czy lotu,

- odpowiedzialność operacyjną za lot ponosiła Pozwana, która wykonywała loty przy użyciu samolotu (...),

- pozwana ponosiła odpowiedzialność za składanie planów lotów i uzyskiwanie wszelkich zezwoleń,

- loty były wykonywane w oparciu o OWP Pozwanej, a Pozwana kierowała działaniami w sytuacji awaryjnych;

II. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zeznań świadka J. P. i świadka R. D.polegającą na uznaniu, że:

- Pozwaną z (...) S.p.a. łączyła umowa dzierżawy kodu, podczas gdy zarówno z treści decyzji Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 23 czerwca 2021 r. o nr. (...) i umowy (...) z dnia 18 stycznia 2019 r. wprost wynika, że zawarta została umowa dzierżawy statków powietrznych (ACMI), której zmiana mogła być dokonana w formie pisemnej;

- że umowa (...) polega na korzystaniu z numeru lotu innego przewoźnika, a nie dzierżawie statku powietrznego wraz załogą i ponoszeniu odpowiedzialności operacyjnej za lot, co wiąże się uzyskiwaniem wszelkich pozwoleń na przelot oraz slotów lotniskowych, które przysługiwały wyłącznie Pozwanej;

- (...) wykonywała loty o numerze (...), podczas gdy świadek R. D. wprost wskazał, że loty były wykonywane przez Pozwaną, a dla organów lotniczych i biura podróży przewoźnikiem wykonującym lot była Pozwana, która wykonywała lot przy użyciu samolotu (...);

- Pozwana nie zawarła umowy najmu statków powietrznych, podczas gdy ustalenie to zostało dokonane na podstawie danych zawartych w przedstawionych organom służb ruchu lotniczego planach lotów, co wskazuje na udzielenie odpowiedzi w oparciu o całokształt dokumentacji dotyczącej danego lotu i wiarygodność tego dowodu, a podważa wiarygodność świadka J. P..

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty od każdego z powodów z osobna.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja strony powodowej zasługiwała na uwzględnienie w całości, co do każdego z powodów, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, z wyjątkiem kwestii dotyczącej podmiotu wykonującego lot. W tym zakresie dokonał odmiennej oceny stanu faktycznego, uznając, że motywy przedstawione przez Sąd Rejonowy są niewłaściwe.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy pozwanego można uznać za obsługującego przewoźnika, posiadającego legitymację bierną do występowania w sprawie. Apelujący podniósł, że (...) Sp. z o.o. jako leasingobiorca statku powietrznego faktycznie wykonywała przedmiotowy lot, działając w imieniu biura podróży, które miało wiedzę, że loty będą obsługiwane przez (...). Skarżący wskazywał, że przedmiotowe loty były wykonywane przez (...) S.p.A. z siedzibą we W., jednak na podstawie umowy (...) z (...), której przedmiotem – zdaniem apelujących – nie było wyłącznie udostępnienie kodu lotu i slotów lotniskowych, lecz także pełna odpowiedzialność operacyjna po stronie (...).

Podstawę prawną dochodzonych przez powodów żądań stanowiły przepisy rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE L z dnia 17 lutego 2004 r.).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 tego Rozporządzenia, w przypadku odwołania lotu pasażerowie, których to dotyczy:

a) otrzymują pomoc od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 8;

b) otrzymują pomoc od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. a) i art. 9 ust. 2, jak również, w przypadku zmiany trasy, gdy racjonalnie spodziewany czas startu nowego lotu ma nastąpić co najmniej jeden dzień po planowym starcie odwołanego lotu, pomoc określoną w art. 9 ust. 1 lit. b) i c);

c) mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że:

i)zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub

ii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub

iii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Według art. 7 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Nr 261/2004, w przypadku odwołania do tego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 euro dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów. Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

Jakkolwiek art. 7 Rozporządzenia Nr 261/2004 w swojej treści porusza wyłącznie kwestię pasażerów lotów odwołanych, to zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej uprawnienie do żądania odszkodowania zostało rozciągnięte na pasażerów lotów opóźnionych w przypadku, gdy poniosą oni stratę czasową w liczbie co najmniej 3 godzin – to znaczy: jeżeli dotrą do miejsca docelowego co najmniej 3 godziny po przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Wynika to z wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach połączonych C–402/07 i C–432/07, których przedmiotem było wydanie orzeczeń prejudycjalnych na skutek wniosków złożonych w postępowaniach C. S., G. S. (2), A. S. przeciwko (...) (C–402/07) oraz S. B., K. L. przeciwko (...) SA (C–432/07). Trybunał w swoim rozstrzygnięciu stwierdził: „Artykuły 5, 6 i 7 rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania pasażerów opóźnionych lotów można traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, czyli jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Niemniej takie opóźnienie nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego”.

Oprócz powyższego, w wyroku z dnia 23 października 2012 roku w połączonych sprawach C–581/10 oraz C–629/10, Trybunał w składzie Wielkiej Izby potwierdził tę interpretację zwracając uwagę na fakt, iż zarówno pasażerowie lotów odwołanych, jak i opóźnionych znajdują się w porównywalnej sytuacji związanej ze stratą czasu w liczbie co najmniej 3 godzin w stosunku do czasu wskazanego przez przewoźnika. Obie kategorie pasażerów są też pozbawione realnej możliwości zmiany planu podróży – jeżeli muszą dotrzeć do miejsca docelowego w danym momencie, w żaden sposób nie mogą uniknąć utraty czasu wynikającej z nowej sytuacji.

Przedmiotem sporu między stronami było ustalenie, czy pozwanego można uznać za obsługującego przewoźnika, zgodnie z przepisami Rozporządzenia, a tym samym czy posiada on legitymację bierną do występowania w sprawie. Pozwany podnosił bowiem, że nie był przewoźnikiem wykonującym sporny lot, ani też, że nie zawierał umowy z biurem podróży, które sprzedało pasażerom wycieczki obejmujące również przelot do miejsce przeznaczenia i z powrotem, ani też nie zawierał umowy bezpośrednio z pasażerami. Wskazywał, że przedmiotowe loty były wykonywane przez (...) s.p.a. z siedzibą we W..

Argumentacja pozwanego nie zasługiwała jednak na uwzględnienie.

Podkreślenia wymaga, że naczelną zasadą Rozporządzenia, wskazaną w jego preambule, jest zapewnienie pasażerom maksymalnego poziomu ochrony. Rozpoznając zatem tę sytuację z perspektywy konieczności zapewnienia tego poziomu ochrony Sąd doszedł do przekonania, że pozwany nie może zwolnić się od odpowiedzialności we wskazanych sprawach. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że pozwaną spółkę należy uznać za przewoźnika obsługującego skarżone loty, których dotyczą roszczenia powodów, a tym samym także za podmiot odpowiedzialny za ich opóźnienie i odwołanie.

Z treści kart pokładowych i potwierdzenia rezerwacji wszystkich powodów wynika, że przewoźnikiem obsługującym poszczególne loty była właśnie pozwana spółka. Konsumenci na etapie otrzymywania rezerwacji oraz kart pokładowych posiadali wiedzę o kodowym oznaczeniu lotu, który pozwalał na identyfikację przewoźnika obsługującego lot. Nie mieli natomiast żadnej wiedzy na temat umów handlowych łączących organizatora umów turystycznych z przewoźnikiem, ani też innych umów łączących przewoźnika oznaczonego w rezerwacji z innymi przewoźnikami. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że nie można wymagać od pasażerów na etapie nieprawidłowego wykonania lotu prowadzenia szczegółowego postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia, który przewoźnik ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe wykonanie lotu, w sytuacji gdy powyższe informacje wynikają wprost z potwierdzenia rezerwacji czy też kart pokładowych. Pasażerowie jako konsumenci w razie nieprawidłowego wykonania lotu poprzez jego opóźnienie czy odwołanie nie powinni mieć problemów z ustaleniem podmiotu odpowiedzialnego za nieprawidłowe wykonanie umowy. Tym bardziej niezasadne jest wymaganie od nich prowadzania szczegółowego dochodzenia polegającego na analizie umów przewoźnika z jego kontrahentami w celu ustalenia, czy faktycznie ten przewoźnik wykonywał przedmiotowy lot, czy też inny podmiot, a jeżeli tak, to czy w imieniu własnym, czy też w imieniu innego przewoźnika. Pozwany nie może zatem w tej konkretnej sytuacji powoływać, że nie ponosi względem konsumentów odpowiedzialności odszkodowawczej, ponieważ nie wykonywał tych lotów, skoro z treści rezerwacji i kart pokładowych wprost wynika, że był on przewoźnikiem obsługującym przedmiotowe loty. Na marginesie podkreślenia wymaga, że z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, że przedmiotowe loty nie były wykonywane w ramach umowy pomiędzy przewoźnikami typu code share, ani nie były lotami łączonymi, a zatem nie istniały żadne wątpliwości co o tego, że przewoźnikiem obsługującym przedmiotowy lot jest inny, niż ten oznaczony w kartach pokładowych czy rezerwacji.

W konsekwencji, zdaniem Sądu Okręgowego za zasadny należało uznać zarzut naruszenie art. 2 lit. b Rozporządzenia (WE) 261/2004. Legitymacja bierna pozwanego wynika już tylko ze znajdującego się potwierdzenia rezerwacji i kart pokładowych oznaczenia kodowego lotu (...), przypisanego pozwanej spółce. Z treści tych dokumentów jednoznacznie wynika, że wskazane loty miały być realizowane przez pozwanego, a nie (...), który w ramach prowadzonej działalności posługiwał się zupełnie innym oznaczeniem - BV. Powyższe potwierdza również przedstawiona w toku postępowania korespondencja pełnomocnika powodów z (...), z której wprost wynika, że w oparciu o plany lotów przedstawiane służbom ruchu lotniczego przewoźnikiem obsługującym była (...).

W ocenie Sądu nie budzi żadnych wątpliwości, że rejsy powodów faktycznie wykonywał przewoźnik (...), jednak realizował je na zlecenie i dla (...) na podstawie zawartej 18 stycznia 2019 r. umowy leasingu statku powietrznego z załogą. Powodowie wykazali zatem, że spółkę (...) oraz przewoźnika (...)łączyła umowa, na podstawie której (...) była podwykonawcą pozwanego przewoźnika. Z treści tej umowy wynika bowiem, że (...) zobowiązała się wykonywać loty dla (...) na zasadzie ACMI za wynagrodzeniem, korzystając ze statku powietrznego i załogi (...), zaś loty te miały być wykonywane pod numerami lotów spółki (...) i z jej znakiem wywoławczym. Jednocześnie, po stronie pozwanej należało również przygotowanie i złożenie wszelkich dokumentów i raportów oraz uzyskanie od właściwych podmiotów rządowych wszelkich zezwoleń dotyczących wykonywania lotów na podstawie zawartej umowy i to pozwany kierował i kontrolował wszelkie działania w sytuacjach awaryjnych, wymaganych w trakcie lotu i umożliwiał (...) dostęp do centrum zarządzania kryzysowego (...). Co istotne, za wykonanie lotów pozwany przewoźnik otrzymywał również wynagrodzenie (k. 136-137).

W ocenie Sądu, bez znaczenia pozostaje fakt, że to (...) wykonywała przedmiotowe loty i zachowywała kontrolę operacyjną i posiadanie statku powietrznego, jak też, że to ten podmiot łączyła umowa z biurem podróży, które następnie sprzedawało bilety pasażerom, skoro z treści zawartej umowy wynika, że loty te były realizowane dla pozwanego przewoźnika, który posiadał ważną licencją na prowadzenie działalności wydaną przez państwo członkowskie i to on obsługiwał loty, zgłaszając plany podróży właściwym służbom. Ostatecznie zatem, to (...) podjęła decyzję o wprowadzeniu lotów powodów na tej trasie jako własne połączenia i przeprowadzeniu tych konkretnych lotów. Podjęcie tego rodzaju decyzji oznacza, że przewoźnik ten ponosi odpowiedzialność za wykonanie tego lotu, w tym między innymi za ewentualne odwołanie lub duże opóźnienia w przylocie.

Nie można również uznać, wbrew umowie, aby celem zawartej między przewoźnikami umowy była inna czynność niż wynika to z jej treści - dzierżawa samolotu z załogą, skoro pozwany przewoźnik (...) w piśmie skierowanym do ULC wnosił o akceptację umowy dzierżawy samolotu wraz z załogą od (...) przewoźnika (pismo z 2 czerwca 2021 r.). Niezależnie od powyższego, gdyby nawet uznać, że cel umowy był inny, to negatywne konsekwencje takiego stanu rzeczy nie mogą obciążać pasażerów, którzy nie zostali właściwie poinformowani o przewoźniku obsługującym lot, dlatego mieli prawo wystąpić z żądaniem przeciwko pozwanemu przewoźnikowi, którego dane im udostępniono w trakcie rezerwacji i przed jego wykonaniem.

Odpowiedzialność pozwanego przewoźnika potwierdzają również zeznania świadka J. P., który wprost przyznał, że pozwana spółka wypłacała w przeszłości odszkodowania za nieprawidłowego wykonie lotów oznaczonych (...) (k. 92 verte oraz 93), oraz świadka R. D., który wprost wskazał, że loty były wykonywane przez Pozwaną, a dla organów lotniczych i biura podróży przewoźnikiem wykonującym lot była Pozwana, która wykonywała lot przy użyciu samolotu (...), a także fakt, iż w punkcie 16 ust. 1 umowy z 18 stycznia 2019 r. (...) zobowiązała się zabezpieczyć (...) przed wszelką odpowiedzialnością, kosztami, roszczeniami, żądaniami, pozwami i wyrokami związanymi z prowadzeniem obrony. W myśl zaś art. 3 rozporządzenia nr 261/2004 ma ono zastosowanie do każdego obsługującego przewoźnika lotniczego, który świadczy usługi transportowe na rzecz pasażerów spełniających wymogi ust. 1 i 2. Gdy obsługujący przewoźnik lotniczy, nie będąc związanym umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z niniejszego rozporządzenia, uważa się, że robi to w imieniu osoby związanej umową z pasażerem. Powyższe jednoznacznie świadczy zatem o tym, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pasażerów za nieprawidłowo wykonane loty. Pismo z dnia 26 kwietnia 2024 r. złożone do akt sprawy przez pozwanego pozostawało bez wpływu na dokonaną ocenę, stąd wniosek dowodowy został pominięty przez Sąd odwoławczy nie tylko ze względu na to, że był spóźniony, lecz również z uwagi na nieprzydatność dla rozstrzygnięcia.

W związku z powyższym wobec ustalenia, że to pozwany był podmiotem wykonującym lot, uznać należało, że to (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. ponosi odpowiedzialność za opóźnienie rejsu objętego żądaniem pozwu. Jako, że opóźnienie lotu stosownie do treści art. 7 Rozporządzenia spornym nie było, należało na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienić wyrok Sądu I instancji, orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach instancji odwoławczej orzeczono w pkt 2 na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Anna Bednarek

ZARZĄDZENIE

(...)

Anna Bednarek