Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Kaźmierczak

Sędziowie: Piotr Górecki /spr./

Ryszard Marchwicki

Protokolant: st.sekr.sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2019 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa E. H.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 23 sierpnia 2018 r. sygn. akt I C 499/17

oraz zażalenia powódki

od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zwartego w punkcie 2 a wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 23 sierpnia 2018 r. sygn. akt I C 499/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a.  w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 79.503,97 (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset trzy złote 97/100) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 26.000 zł od dnia 14 marca 2018 roku;

- od kwoty 2.457,37 zł od dnia 9 kwietnia 2018 roku;

- od kwoty 50.000 zł od dnia 14 marca 2018 roku;

- od kwoty 1.046 zł od dnia 9 kwietnia 2018 roku;

b. w punkcie 2 a przez podwyższenie zasądzonej tam kwoty 12.417 zł do kwoty 14.217 zł;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 4.980 zł tytułem zwrotu kosztów apelacyjnych i zażaleniowych.

Piotr Górecki Małgorzata Kaźmierczak Ryszard Marchwicki

Sygn. akt IACa 1070/18

IACz 1325/18

UZASADNIENIE

Powódka E. H. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z. o. o. w P. kwoty 76.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2014 r. do dnia zapłaty, na którą to kwotę składały się: 50.000 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości oraz 26.000 zł tytułem odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów dla zapewnienia właściwego klimaty akustycznego. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu:

1) zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 79.503,97 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

2) kosztami procesu obciążył pozwanego w całości i na tej podstawie:

a) zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12 417 zł;

b) nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 436,08 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Lotnisko P. Ł. powstało w 1913 roku jako pruskie lotnisko wojskowe w Ł. pod P.. Przed I wojną światową, a także w czasie jej trwania na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiano samoloty i składano sprzęt lotniczy. W latach 1931 – 1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, port stał się drugim po W.–O. lotniskiem w kraju.

W 1987 roku powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł.. W 1993 roku przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D.. W 1996 roku rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia spółki (...), która powstała w dniu 11 lipca 1997 roku.

W 2000 roku rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A.. W 2001 roku oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i cargo oraz nową płytę postojową. W 2002 roku uruchomiono połączenia do W. i F. na Menem, a w 2003 roku uruchomiono połączenia do K./B., W., M. i L., a także oddano do użytkowania zmodernizowany terminal (...). W 2004 r. uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005 – 2007 uruchomiono kolejne połączenia do L. L., L. S., D., L., S., B.-G., B., D., E. M., L. G., E., P.-B., R.-C. i K..

W 2008 roku przystąpiono do rozbudowy terminala pasażerskiego i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S.. W dniu 28 lutego 2011 roku (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w P. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”

W kwietniu 2011 roku rozpoczęto rozbudowę terminala pasażerskiego, a w czerwcu 2011 rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych, a w lipcu rok później kontynuowano rozbudowę terminalu pasażerskiego - początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów.

Rozwój lotniska w kolejnych dziesięcioleciach skutkował wzrostem liczby pasażerów obsługiwanych przez port lotniczy. W 2000 r. skorzystało z niego 227 847 pasażerów, przy liczbie 13 223 operacji lotniczych. W 2008 r. natomiast z portu skorzystało już 1 274 679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano w liczbie 23 609. W 2012 roku z portu skorzystało 1 595 221 pasażerów i odbyło się 25 261 operacji lotniczych.

Lotnisko cywilne P. - Ł. jest własnością pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P..

W dniu 30 stycznia 2012 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwalę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. -Ł. w P..

Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – Ł. w P., którego właścicielem jest (...) Sp. z o.o., z siedzibą w P.. Przedmiotowa uchwała wyznaczyła zewnętrzną granicę obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie: (1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55dB, pochodzącego do startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; (2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów, statków powietrznych; (3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; (4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

Na obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy: (1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będącą granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; (2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Jednocześnie wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Zgodnie z treścią uchwały przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Powyższa uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r.

Powódka jest właścicielką nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb P., o powierzchni 984 m2, zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 160,85 m ^{( 2)} , dla której Sąd Rejonowy (...) w P. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Na nieruchomości znajduje się również budynek apteki oraz w budynku mieszkalnym pomieszczenie użytkowane jako Poczta. Zgodnie z załącznikami nr 6b i 7b do uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) opisana powyższej nieruchomość znajduje się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska P. - Ł. w P.. Wartość rynkowa tej nieruchomości według stanu na dzień 28.02.2012 r. wynosi 552.237 zł.

Wartość nieruchomości powódki uległa zmniejszeniu o 51.046 zł. na skutek ograniczeń w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...). Na poziom cen rynkowych wpływa m. in. tzw. świadomy nabywca. Uchwała Sejmiku Województwa (...) tworząca obszar ograniczonego użytkowania lotniska, stała się bodźcem, który wywiera decydujący wpływ na zachowania uczestników rynku nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska, uświadamiając im przyczynę jego utworzenia jaką jest ponadnormatywny hałas na tym terenie. Skutkuje to z kolei spadkiem i niższymi cenami uzyskanymi za nieruchomości położone na obszarze oddziaływania lotniska w stosunku do cen uzyskiwanych za podobne nieruchomości położone poza tym obszarem. Świadomość uczestników rynku o potencjalnym podwyższonym ryzyku zamieszkiwania w okolicach lotniska, a w szczególności w obrębie utworzonego wokół niego obszaru ograniczonego użytkowania, powoduje utratę wartości nieruchomości. Ograniczenia i niedogodności w wykorzystywaniu nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem są związane między innymi z hałasem lotniczym, którego wartość przekracza granice hałasu wyrażonego wskaźnikiem równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych.

Budynek mieszkalny powódki wymaga adaptacji, by spełnić wymagania dźwiękoszczelności przewidziane dla strefy wewnętrznej. Ogólne szacunkowe koszty adaptacyjne z tytułu przystosowania nieruchomości powódki do wymagań akustycznych ustanowionych dla strefy wewnętrznej (...) dla L. P. – Ł. wynoszą 28.457,37 zł.

W dniu 26 lutego 2014 r. powódka skierowała do pozwanej spółki pismo, w którym zgłosiła szkodę powstałą na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania i wezwała do zapłaty kwoty 600.000 zł . W dniu 27 lutego 2018 r. do Sądu Rejonowego (...) i J. w P. wpłynął wniosek powódki o zawezwanie do próby ugodowej. Pozwany nie wyraził zgody na zawarcie ugody.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wniosła pozwana spółka, która podniosła następujące zarzuty:

1) naruszenie art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej (...)) w zw. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje także spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego, nawet w sytuacji, gdy emisja ta, w co najmniej tej samej intensywności, miała miejsce przed wprowadzeniem (...),

2) naruszenie art. 129 ust. 2 (...) w zw. z art. 136 ust. 3 (...) poprzez ich zastosowanie i zasądzenie na ich podstawie odszkodowania z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomości, w sytuacji, gdy konieczność poniesienia tych nakładów nie jest związana z wprowadzeniem (...) ograniczonego (...),

3) naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. „poprzez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (…)”,

4) naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 3 k.p.c. poprzez uznanie, iż pisemna opinia biegłego spełnia wymogi dotyczące operatu szacunkowego pomimo, iż biegły rzeczoznawca, będąc do tego zobowiązanym, nie przedstawił toku obliczeń dotyczących spadku wartości nieruchomości, wobec czego tak sporządzony dokument nie może stanowić dowodu z opinii biegłego sądowego, na podstawie którego Sąd oparł ustalenia co do przyczyn i wysokości szkody w postaci ubytku wartości nieruchomości strony powodowej,

5) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. „poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji nieuwzględnienie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...), dowodu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - Rozbudowa i (...) sp. z o.o. im. H. W. (…)”,

6) naruszenie art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie spełniając go w terminie zakreślonym w wezwaniu do zapłaty, w sytuacji gdy stwierdzenie istnienia obowiązku spełnienia przez niego tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości nastąpiło dopiero w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego i wydania wyroku przez Sąd I instancji,

7) naruszenie art. 278 § 1 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie ustaleń co do rodzaju i wysokości nakładów koniecznych celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku „powodów” w oparciu o opinię biegłego z zakresu akustyki i budownictwa, która jest błędna, albowiem dokonano błędnej wykładni Polskich Norm w zakresie ochrony akustycznej budynków, dopuszczalnych poziomów hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych i akustyki środowiska (tj. normy(...) (...) (...) i normy(...) (...) (...)) polegającą na nieuzasadnionym przyjęciu, iż:

- w odniesieniu do ustalenia miarodajnego poziomu hałasu lotniczego stosuje się przepisy normy (...) (...) (...), tj. wg biegłego klimat akustyczny w pomieszczeniach określa się dla najgorszej 0.5 godziny nocy, podczas gdy nie jest to poziom miarodajny w rozumieniu (...) (...) (...) (ze względu na inny czas oceny oraz na wymóg uśredniania LAeqT=8h dla 3 najgorszych miesięcy roku) a zatem nie można go stosować do odczytywania wymagań z tabel 5 i 6 tej ostatniej normy,

- możliwe jest wyznaczenie hałasu miarodajnego w oparciu o przyjęcie do analizy tylko jednej znaczącej operacji w odniesieniu do 0.5 godziny pory nocy, podczas gdy miarodajny poziom hałasu określony jest w (...) (...) (...) dla 8 godzin nocy,

8) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k c, art. 227 k.p.c., art. 286 k.p.c. poprzez:

- „oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowód z kolejnej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego (…),

- oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o złożenie przez Sąd wniosku do wskazanej organizacji skupiającej rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości sporządzenia opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego (…)”.

W oparciu o powyższe zarzuty apelacyjne pozwany wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki zwrotu kosztów proces, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

2) zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów proces, w postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie

3) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na je rzecz kosztów postepowania odwoławczego, w ty kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Zażalenie na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 2a wyroku z dnia 23.08.2018 r. Sądu Okręgowego w Poznaniu wniosła powódka domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki ponad kwotę 12.417 zł dodatkowo kwotę 12.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w kwocie 1.800 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że wartość przedmiotu sporu zawierała się pomiędzy 50.000 a 200.000 zł. W związku z tym wysokość kosztów zastępstwa procesowego wynosiła 5.400 zł. Sąd I instancji tymczasem omyłkowo przyjął kwotę 3.600 zł. W związku z tym różnica wynosi 1.800 zł.

Powodowa spółka wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Apelacja pozwanej spółki uzasadniona była tylko w niewielkiej części, a mianowicie co do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych za opóźnienie. Sąd odwoławczy podziela przy tym ustalenia faktyczne sądu I instancji i tym samym przyjmuje za własne. Wypada zatem w tym miejscu odnieść się do podniesionych zarzutów odwoławczych poczynając w pierwszej kolejności od zarzutów procesowych, bowiem od prawidłowości ustaleń faktycznych zależy ocena zastosowanego prawa materialnego.

Nie był trafny zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. „poprzez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (…)”. Nie ulega wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie sąd I instancji miał obowiązek skorzystania z wiedzy, którą dysponuje biegły J. W.. Dowód z opinii tego biegłego sąd przeprowadził, po czym dowód ten prawidłowo ocenił. Sugestia jakoby to biegły dokonywał ustaleń faktycznych oraz aby dokonywał on „wykładni prawa” – była chybiona. W przypadku nieruchomości powódki doszło do ograniczenia sposobu korzystania z niej w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Zadaniem biegłego – jak zasadnie podkreślił to sąd I instancji - było więc zbadanie, czy wiązało się to dla powódki ze szkodą. Zdaniem biegłego było zbadanie, czy i jaki był zakres spadku wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot postępowania po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania. W tym celu Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości J. W.. Na podstawie przeprowadzonych wyliczeń biegły stwierdził, że w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska P. - Ł., spadek wartości nieruchomości wynosi 5.046 zł. Nie sposób zatem przyjąć, że wydając opinię biegły ustalał stan faktyczny lub dokonywał wykładni prawa.

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 3 k.p.c. poprzez uznanie, iż pisemna opinia biegłego spełnia wymogi dotyczące operatu szacunkowego. W art. 156 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r. poz. 1774 z późn. zm. zwanej dalej „u.g.n”) wskazano, że operatem szacunkowym jest sporządzona na piśmie opinia o wartości nieruchomości. Z art. 4 pkt 6a u.g.n. wynika natomiast, że przez określenie wartości nieruchomości należy rozumieć określenie wartości nieruchomości jako przedmiotu prawa własności i innych praw do nieruchomości. W przedmiotowej sprawie określenie wartości nieruchomości powodów było jedynie elementem wyjściowym i przesłanką do dalszego opiniowania. Nie można więc utożsamiać opinii biegłego J. W. z operatem szacunkowym. Wspomnieć wypada i to, że ocena środka dowodowego w postaci opinii biegłego sądowego przysługuje wyłącznie sądowi.

Nie był uzasadniony zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. „poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji nieuwzględnienie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...), dowodu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - Rozbudowa i (...) sp. z o.o. im. H. W. (…)”.

Zauważyć trzeba, że zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w przepisie art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności [por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, II CR 423/66, OSNPG 1967/ 5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 roku, I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267). Tak rozumianej zasady swobodnej oceny dowodów sąd I instancji niewątpliwie nie naruszył. Nie można przyjąć, aby ustalenia sądu I instancji pozostawały w sprzeczności z decyzją (...) Dyrektora (...) oraz sporządzonym na jej potrzeby „raportem środowiskowym”. Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do tej kwestii w uzasadnieniu do wyroku, jednakże Sąd odwoławczy jest sądem meritii, stąd możliwym jest ustosunkowanie się do tego zagadnienia. Podkreślić należy, że dokumenty te – załączone jedynie częściowo i w kserokopii - w ogóle nie odnosiły się do spadku wartości nieruchomości w szczególności spadku wartości nieruchomości powódki, a zatem nie mogły podważyć wniosków biegłego. wywieść należy wnioski, które potwierdzają słuszność stanowiska Sądu Okręgowego. Dokumenty te stanowiły bowiem element procedury zakończonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Decyzja (...) z 28 lutego 2011 r. stwierdzała konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w związku z przedsięwzięciem „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. H. W.”. Wynika więc z tego, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wiązało się nie tylko z koniecznością prawnego uregulowania stanu już istniejącego, ale przede wszystkim stanu przyszłego związanego z planami inwestycyjnymi pozwanego. Istotą wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania jest zaś brak możliwości dotrzymania standardów jakości środowiska - art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (zwanej dalej „p.o.ś.”), a z tej to okoliczności powódka wywodziła swoje roszczenie. Zarzut więc naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, nie był trafny.

Częściowo tylko zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. „poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie spełniając go w terminie zakreślonym w wezwaniu do zapłaty (…). W ocenie pozwanego odsetki ustawowe za opóźnienie powinny zostać zasądzone od dnia wydania wyroku przez Sąd I instancji. Na tle tej konkretnej sprawy, pogląd ten nie był trafny.

Roszczenie o odszkodowanie jest roszczeniem bezterminowym, a zatem staje się ono wymagalne, z uwagi na brzmienie przepisu art. 455 k.c., po wezwaniu dłużnika do zapłaty. Wezwanie o którym mowa powinno być na tyle precyzyjne, aby strona pozwana mogła je zweryfikować. Tymczasem powódka (jej pełnomocnik) wezwała pozwanego pismem z dnia 25 lutego 2014 r. do za zapłaty 400.000 zł z tytułu spadku wartości nieruchomości oraz 200.000 zł z tytułu nakładów koniecznych na oprawę tzw. klimatu akustycznego. Wezwanie to nie zawierało przy tym żadnych bliższych danych czy wyliczeń. Owe dane i wyliczenia znalazły się dopiero w opinii biegłego J. W.. Stąd należało przyjąć, że odsetki ustawowe za opóźnienie należne sąd od siódmego dnia po dacie doręczenia pozwanej spółce opinii z 9 lutego 2018 r. i z dnia 21 lutego 2018 r. biegłego J. W., co nastąpiło w dniu 6 marca 2018 r. (k. 247). Stąd w pkt Ia sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 przyjmując, że odsetki ustawowe za opóźnienie następują od kwoty 26.000 zł oraz od kwoty 50.000 zł od dnia 14 marca 2018 r. Po wydaniu opinii biegłego J. W., powódka pismem z dnia 21 marca 2018 r. rozszerzyła pierwotne powództwo o kwotę łączną 3.503,37 zł (k. 302). W tej sytuacji sąd odwoławczy przyjął, że odsetki ustawowe od rozszerzonego powództwa ( od kwoty 2.457,37 zł i 1.046 zł) winny biec od dnia 9 kwietnia 2018 r. Po wydaniu opinii biegłego pozwana miała już precyzyjną wiedzę co do wysokości roszczenia, a zatem mogła je spełnić. Nie czyniąc tego pozostawała w opóźnieniu (art. 481 k.p.c.). W tym też zakresie nastąpiła zmiana zaskarżonego wyroku.

Natomiast nie był trafny zarzut naruszenia prawa procesowego z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie ustaleń co do rodzaju i wysokości nakładów koniecznych celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku powódki w oparciu o opinię biegłego z zakresu akustyki i budownictwa, która jest błędna, albowiem dokonano błędnej wykładni Polskich Norm w zakresie ochrony akustycznej budynków, dopuszczalnych poziomów hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych i akustyki środowiska (tj. normy (...) (...) (...) i normy (...) (...) (...)). Nie było żadnych uzasadnionych argumentów, aby zakwestionować w tym zakresie opinię biegłego J. W. z dnia 9 lutego 2018 r., co do określenia wartości nakładów dla nieruchomości powódki (k. 130 i nast.). Problematykę norm akustycznych biegły omówił w swojej opinii, a pozwana po otrzymaniu odpisu opinii, uwag w tym zakresie zresztą nie zgłaszała. W ocenie biegłego, zgodnie z normą (...) (...) (...) równoważny poziom dźwięku przenikającego do pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu to 60dB w porze dnia oraz 30dB w porze nocnej. Tzw. miarodajny poziom hałasu zewnętrznego w przypadku lotnisk cywilnych jest ustalany odrębnie dla wszystkich dni i nocy w roku. Szczegółowe wyliczenia biegły zaprezentował w opinii i nie ma potrzeby tej części opinii w tym miejscu powtarzać. W każdym razie z opinii nie wynikało, aby biegły błędnie zastosował normy w zakresie hałasu miarodajnego dla pory nocnej. Poziom ten wynikający z (...) (...) (...)wynosi 8 godzin dla pory nocnej (por. opinia biegłego k. 139).

Nie mógł odnieść zamierzonego skutku prawnego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k c, art. 227 k.p.c., art. 286 k.p.c. poprzez „oddalenie wniosku dowodowego pozwanej o przeprowadzenie dowód z kolejnej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego (…)” oraz przez „oddalenie wniosku dowodowego o złożenie przez Sąd wniosku do wskazanej organizacji skupiającej rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości sporządzenia opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego (…)”.

Zarzut co do oddalenia wniosku dowodowego pozwanej spółki o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego nie zasługiwał na uwzględnienie. Podkreślić należy, że w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego Sąd ma obowiązek ocenić czy dowód ten ze względu na swoją treść, zakres, poziom merytoryczny, przyjętą przez biegłego metodologię, kompletność odniesienia się do zgromadzonego materiału dowodowego i zastosowane na jego podstawie założenia, jest dowodem przydatnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. IV CSK 219/13 (LEX nr 1460980) wskazał, że w sytuacji, gdy według oceny sądu opinia biegłego opiera się na błędnych założeniach metodologicznych, sprzecznych z mającymi zastosowanie do jej wydania przepisami prawa, niekompletnych bądź wadliwych założeniach faktycznych, jest niespójna bądź zawiera błędy logiczne, względnie zawiera niepoddające się ocenie wnioski, co prowadzi do konkluzji, że opinia ta jest nieprzydatna, dla rozstrzygnięcia sprawy sąd powinien dopuścić dowód z opinii innego biegłego sądowego. Sąd pierwszej instancji ocenił opinią sporządzoną przez biegłego J. W. i ocena ta skutecznie nie została w apelacji zakwestionowana. Specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności tej opinii z zasadami doświadczenia życiowego, logiki i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi należyte i wystarczające uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonywującą (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 r. II CK 572/04 LEX nr 15656). Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie może stanowić wyłącznej podstawy do uwzględnienia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego, kolejnego biegłego. Granicę obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, zaś okoliczność, iż opinia nie ma treści odpowiadającej stronie nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2008 r. I UK 91/08 LEX nr 785520).

Brak było podstaw do dopuszczenie przez Sąd wniosku dowodowego o skierowanie opinii biegłego J. W. do organizacji skupiającej rzeczoznawców majątkowych celem oceny prawidłowości jej sporządzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że operat szacunkowy rzeczoznawcy majątkowego może stanowić podstawę do zaopiniowania innych zdarzeń, jak np. spadku lub wzrostu wartości nieruchomości (zob. wyrok z dnia 4 stycznia 2012 r., III CSK 127/11, nie publ.). W każdym jednak przypadku, także wtedy, gdy operat szacunkowy stanowi element opinii sporządzonej na zlecenie sądu na użytek toczącego się przed nim postępowania cywilnego, opinia ta, tak jak każdy dowód, podlega ocenie sądu, pod kątem jego formalnej prawidłowości, miarodajności poczynionych w nich ustaleń, kompletności i logiczności. W przypadku istniejących wątpliwości lub niejasności, Sąd może żądać wyjaśnień lub uzupełnienia opinii. Sąd, nie będąc jednak do tego zobowiązany, może też wykorzystać drogę kontrolną przewidzianą w art. 157 ust. 3 u.g.n. Takie stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2016 r. III CSK 317/15, nie publ.). Nie można jednak oczekiwać od sądu pierwszej instancji wystąpienia o ocenę prawidłowości wniosków opinii (operacie szacunkowym), jeśli w jego opinia jak i zaprezentowane wnioski końcowe, nie wzbudziły wątpliwości co do ich prawidłowości. Takich wątpliwości nie miał też Sąd drugiej instancji uznając za bezzasadne wszystkie zarzuty pozwanego skierowane do opinii biegłego J. W.. Z tych względów brak poddania opinii sporządzonej przez biegłego pod ocenę organizacji zawodowej rzeczoznawców majątkowych nie naruszało wskazanych w apelacji przepisów.

Co do zarzutów naruszenia prawa materialnego. Chybiony był zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska w zw. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje także spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego. Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 u.p.o.ś. właściciel nieruchomości może żądać odszkodowania za szkodę poniesioną w związku

z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości. W tym samym przepisie zostało wyjaśnione, że szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Jak trafnie przyjęto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08 (Biul. SN 2009/7/11), art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. stanowi samodzielną podstawę roszczeń odszkodowawczych związanych z wprowadzonym ograniczeniem korzystania z nieruchomości. Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 129 prawa ochrony środowiska jest szkoda, której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. Odwołując się do wywodów zawartych w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 listopada 2016 r. Sądu Najwyższego (III CSK 113/16) należy przede wszystkim wskazać, że w samej treści art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. odszkodowanie łączy się „z ograniczeniem korzystania z nieruchomości”, a nie z utratą możliwości dochodzenia roszczenia o zaprzestanie negatywnego oddziaływania na nieruchomość. Potwierdzenie takiego ograniczenia korzystania z nieruchomości następuje w drodze uchwały właściwego sejmiku o ustanowieniu strefy tego ograniczenia. Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lutego 2010 r. (III CZP 129/08) uznał, że ograniczeniem tym jest już samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, gdyż powoduje ono obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych w treści aktu o utworzeniu (...). Na skutek wejścia tego aktu w życie, dochodzi do zawężenia granic prawa własności. Od tej daty właściciel musi bowiem znosić dopuszczalne na tym obszarze podwyższone normatywnie immisje hałasu, bez możliwości żądania ich zaniechania, co, rzecz jasna, wpływa również na obniżenie wartości nieruchomości. Stanowisko takie można uznać z utrwalone w judykaturze Sądu Najwyższego (por. wyroki z dnia 6 maja 2010 r., nie publ., II CSK 602/10, z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11, OSNC 2013, nr 2, poz. 26, czy z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, OSNC 2014, nr 4, poz. 47). Jeszcze bardziej istotnym czynnikiem jest samo utworzenie (...), które u potencjalnych nabywców nieruchomości wiąże się między innymi z uciążliwością zwiększonej emisji hałasu, a to wpływa na decyzje o kupnie nieruchomości położonej w tej strefie, ale za cenę niższą w porównaniu z podobnymi nieruchomościami położonymi poza tą strefą. Jest to wyodrębniona w art. 192 ust. 2 u.p.o.ś. postać szkody, za którą odpowiedzialność ponosi pozwana spółka.

Nie zasługiwał na aprobatę ostatni z zarzutów odwoławczych, a mianowicie zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 (...) w zw. z art. 136 ust. 3 (...)poprzez ich zastosowanie i zasądzenie na ich podstawie odszkodowania z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomości, w sytuacji, gdy konieczność poniesienia tych nakładów nie jest związana z wprowadzeniem (...) ograniczonego (...)”.

Niniejsza sprawa jest jedną z wielu spraw o zapłatę równowartości nakładów koniecznych dla przywrócenia komfortu akustycznego w budynkach znajdujących się w strefie ograniczonego użytkowania wokół lotniska P.-Ł., rozpoznanych już przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu. Argumenty pozwanego co do braku związku przyczynowego między wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania, a koniecznością poniesienia nakładów z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomości, były wielokrotnie rozważane (zob. m. in. wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z: 31 października 2017 r., I ACa 151/17; 15 grudnia 2016 r., I ACa 723/16; 17 marca 2016 r., I ACa 1113/15; 21 grudnia 2017 r.; 22 listopada 2017 r., I ACa 562/17). Sąd Apelacyjny także w tej sprawie uznaje za niezasadny zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Dodać trzeba, że w art. 129-136 tej ustawy, ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Art. 136 ust. 3 ustawy jednoznacznie wskazuje, że szkodą, której naprawy może domagać się poszkodowany na podstawie art. 129 ust 2 - w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków - są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Niewątpliwie w uchwale ustanawiającej obszar ograniczonego użytkowania wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Powodowie mieli zatem prawo dochodzić swoich roszczeń bez względu na poziom faktycznego hałasu na jej nieruchomości przed ustanowieniem tego obszaru. Ponad wszelką wątpliwość, dochowanie tych standardów wymaga poczynienia odpowiednich nakładów, co wynikało jednoznacznie z opinii biegłego J. W..

Z tych samych względów chybiony był zarzut naruszenia art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez ich błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że powódkom przysługuje odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów modernizacji akustycznej budynku ustalonej na przyszły i jedynie teoretyczny stan wyznaczony decyzją (...) na rok 2034 r.

W rezultacie sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 o tyle tylko, że datę początkową odsetek od zasadzonych tam kwot ustalił od kwoty 26.000 zł i od kwoty 50.000 zł od dnia 14 marca 2018 r. oraz od kwoty 2.457,37 zł i od kwoty 1.046 zł od dnia 9 kwietnia 2018 r. (art. 386 § 1 k.p.c.).

W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu (art. 385 k.p.c.).

Na uwzględnienie w całości zasługiwało zażalenie powódki (pkt Ib wyroku). Niewątpliwie sąd I instancji zasądził od pozwanego na rzecz powódki koszty zastępstwa procesowego w zaniżonej wysokości o 1.800 zł. Stąd rozstrzygnie zawarte w pkt 2a sądu I instancji wymagało zmiany w wyniku której zasądzona kwota 12.417 zł została podwyższona do kwoty 14.217 zł (art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 k.p.c.)

W pkt III sąd drugiej instancji zasądził od pozwanej spółki na rzecz powódki 4.980 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowym (art. 98 k.p.c. i § 2 pkt 3 i 6 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Piotr Górecki Małgorzata Kaźmierczak Ryszard Marchwicki