Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maciej Rozpędowski

Sędziowie: SSA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga /spr./

SSA Mariola Głowacka

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Paulus

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2019 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K., B. Z. i J. Z. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 18 kwietnia 2018 r. sygn. akt XVIII C 569/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten tylko sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę po 22.486,66 (dwadzieścia dwa tysiące czterysta osiemdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt sześć groszy) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  21.871,66 zł od 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

b)  615 zł od dnia 11 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 1.350 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Mariola Głowacka Maciej Rozpędowski Małgorzata Mazurkiewicz-T.

Sygn. akt I A Ca 664/18

UZASADNIENIE

Powodowie E., B. i J. Z. (2) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. solidarnie na rzecz powodów kwoty 132.845 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, w tym kwoty 93.000zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości oraz kwoty 38.000 zł tytułem zwrotu nakładów niezbędnych do podniesienia poziomu akustyki w zajmowanym przez powodów budynku mieszkalnym i kwoty 1.845 zł tytułem kosztów wynagrodzenia rzeczoznawcy majątkowego, który sporządził opinie niezbędne dla określenia wielkości roszczeń przysługujących powodom wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 10.800 zł.

Pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 29 stycznia 2016 r. – złożonym w tutejszym Sądzie w dniu 3 lutego 2016 r. – w związku z przeprowadzoną w toku postępowania opinią biegłego w zakresie roszczenia o zwrot kosztów rewitalizacji akustycznej budynku położonego na nieruchomości powodów – strona powodowa rozszerzyła żądanie o kwotę 4.903,44 zł, domagając się zasądzenia od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 137.748,44 zł wraz z odsetkami ustawowymi od:

- kwoty 132.845 zł od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 4.903,44 zł od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty.

Nadto wniesiono o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w kwocie 10.800 zł.

Wyrokiem częściowym z dnia 4 marca 2016 r. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 42.903,44 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 38.000 zł od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, 4.903,44 zł od dnia 3 lutego 2016 r. do dnia zapłaty (k. 638).

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2016 r., sygn. I ACa 685/16, Sąd Apelacyjny w Poznaniu – na skutek apelacji pozwanego – w punkcie I. zmienił zaskarżony wyrok częściowy jedynie w ten sposób, że ustawowe odsetki od kwoty 38.000 zł zasądził od dnia 1 października 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., a następnie ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, oddalając roszczenie o odsetki od kwoty 38.000 zł w pozostałym zakresie. W punkcie II. wyroku Sąd Apelacyjny oddalił apelację w pozostałej części.

Na dalszym etapie postępowania – w zakresie roszczenia powodów związanego ze spadkiem wartości nieruchomości i zwrotu wynagrodzenia rzeczoznawcy majątkowego, który sporządził opinie niezbędne dla określenia wielkości roszczeń przysługujących powodom – strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 67.460 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty:

a.  65.615 zł od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

b.  1 845 zł od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy oddalił w pkt. 2 powództwo w pozostałym zakresie w części dotyczącej odszkodowania za spadek wartości nieruchomości, tj. w zakresie różnicy o 27.385 zł (według wyliczenia: 93.000zł – 65.615 zł = 27.385 zł).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i wyprowadzone z tych ustaleń wnioski prawne.

Lotnisko cywilne (...) jest własnością pozwanej spółki (...) Sp. z o.o. w P..

W dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w P..

Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w P., którego zarządcą jest (...) Sp. z o.o.

W obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy: 1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; 2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy lotniska.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. W uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej. Powyższa uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r.

Powodowie E. K. (poprzednio Z.), B. Z. i J. Z. (1) są współwłaścicielami od 1991 roku nieruchomości położonej w przy ul. (...) w P., stanowiącej działkę nr (...) zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, zapisaną w księdze wieczystej o nr KW (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P.. Nieruchomość powodów znajduje się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...) w P.. Na dzień wejścia w życie ww. uchwały, przedmiotowa nieruchomość zabudowana była piętrowym budynkiem mieszkalnym w zabudowie wolnostojącej. Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonym uchwałą Rady Gminy (...)nr (...) z dnia 21 czerwca 2011 r. nieruchomość oznaczona jest symbolem M4 – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna o dużej intensywności.

Sejmik Województwa (...) wcześniej wymienioną uchwałą z dnia 30 stycznia 2012 r., wprowadził strefę ograniczonego użytkowania wokół lotniska (...), przede wszystkim z uwagi na spodziewany poziom hałasu. Są to też ograniczenia podobne do ograniczonych praw rzeczowych, jak np. służebności przejazdu i przechodu, czy też dożywocie. Oznacza to, że właściciele nieruchomości położonych w strefie wewnętrznej i zewnętrznej muszą liczyć się z odpowiednimi niedogodnościami tak w zakresie sposobu zagospodarowania, jak i przede wszystkim w sposobie użytkowania.

Budynek przy ul. (...) w P. stanowiący własność powodów spełniał normy budowlane dotyczące izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych przed wejściem w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012r., tj. przed dniem 28 lutego 2012 r.

Wartość nieruchomości powodów według stanu na dzień 28 lutego 2012 r. i według poziomu cen na datę 5 stycznia 2018 r. wynosi 543.846 zł.

W związku funkcjonowaniem lotniska i w związku z wprowadzonym uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) obszarem ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w P. wartość nieruchomości powodów uległa zmniejszeniu o kwotę 65.615zł.

Pismem z 20 grudnia 2012 r. powodowie wezwali stronę pozwaną (...) Sp. z o.o. w P. do zapłaty kwoty 131.000 zł tytułem poniesionej szkody wynikającej ze zmniejszenia wartości nieruchomości na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w terminie do dnia 28 grudnia 2012 r. Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania.

Należy podkreślić, że z uwagi na prawomocne rozstrzygnięcie wyrokiem częściowym w zakresie odszkodowania z tytułu wartości nakładów koniecznych na modernizację akustyczną nieruchomości powodów w związku z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania, Sąd Okręgowy dokonanŁ jedynie ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia roszczenia powodów o zasądzenie odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości przedmiotowej nieruchomości.

Powyższe Sąd I instancji ustalił na podstawie opinii z dnia 16 stycznia 2018 r. i operatu szacunkowego z dnia 5 stycznia 2018 r. biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego J. W. (k. 729-796v) – skorygowanej następnie przez biegłego w opinii uzupełniającej z dnia 23 marca 2018 r. (k. 945-958) – oraz na podstawie zeznań ww. biegłego złożonych w dniu 23 marca 2018 r. na okoliczność sporządzenia przedmiotowej opinii.

Sąd Okręgowy uznał opinię biegłego – uwzględniając przedłożoną przez niego korektę oraz zeznania złożone na rozprawie w dniu 23 marca 2018 r. – za przydatną do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, albowiem była przekonująca. Opinia została sporządzona przez biegłego dysponującego wiedzą i doświadczeniem w sporządzaniu opinii w analogicznym sprawach związanych z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i jest zgodna z zasadami logiki. Dodatkowo biegły w sposób wyczerpujący i stanowczy ustosunkował się do zarzutów stron, zeznając przed Sądem.

Z uwagi na powyższe – wobec dokonanej przez biegłego korekty i precyzyjnego ustosunkowania się do zarzutów stron – Sąd I instancji nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika powodów w zakresie zobowiązania biegłego J. W. do sporządzenia uzupełniającej opinii w oparciu o powierzchnię użytkową budynku wskazaną przez biegłego z dziedziny inwestycji budowalnych i ich szacunku ekonomicznego J. P., który sporządzał opinię w innym celu – dotyczącym nakładów akustycznych dotyczących budynku. Analogicznie Sąd oddalił wniosek pełnomocnika strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego złożony w piśmie procesowym z dnia 16 lutego 2018 r. – na okoliczność zmniejszenia wartości rynkowej nieruchomości powodów. Ponadto ostatecznie wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o weryfikację opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego przez (...) Stowarzyszenie (...) w W., albowiem uznał wniosek za niezasadny, a jedynie za zmierzający do przedłużenia postępowania.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji wskazał, że podstawą prawną dochodzonego pozwem roszczenia jest przepis art. 129 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska zgodnie z którym, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu ustawy, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Sąd Okręgowy odnosząc się do podstawy prawnej roszczenia powodów wskazał, że przewidziana w art. 129 p.o.ś. odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. Artykuł 135 ust. 1 p.o.ś., przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 p.o.ś., zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 6 p.o.ś., nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska. Wyjątek ten polega na tym, że na terenie obszaru ograniczonego użytkowania eksploatacja instalacji może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska. Sąd I instancji wyraźnie podkreślił, że art. 129-136 p.o.ś. ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym.

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie istnieje związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i ograniczeniami powodów w korzystaniu ze swojej nieruchomości (i w związku z korzystaniem z niej – ze środowiska), wynikających z hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska (...), a szkodą powodów w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości. Obszar ograniczonego użytkowania dla terenów wokół lotniska (...) wprowadzono, bo nie można było dotrzymać standardów emisji hałasu dla środowiska.

W ocenie Sądu I instancji bez znaczenia w rozpoznawanej sprawie pozostawała przy tym okoliczność, że powodowie nabyli i zabudowali nieruchomość mając świadomość, że jest ona położona w pobliżu lotniska. Podstawy prawnej żądania pozwu upatrywać bowiem należy w ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania, które stanowiło samodzielną podstawę do domagania się zapłaty odszkodowania. To zaś nastąpiło już po nabyciu i zabudowaniu nieruchomości przez powodów. Brak jest również podstaw do czynienia zarzutu właścicielom sąsiadujących z lotniskiem nieruchomości, że na terenie tym pobudowali budynki mieszkalne w sytuacji, gdy nie sprzeciwiały się temu – do czasu wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania – obowiązujące przepisy prawa. Sąd ustalił, iż to właśnie wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania spowodowało, iż wartość nieruchomości powodów spadła. Wiąże się to z tym, że poziom natężenia hałasu będzie się na tym lotnisku zwiększał znacząco w związku z jego rozbudową i intensyfikacją lotów, zaś wprowadzenie obszaru sankcjonuje taki stan rzeczy. Podkreślić należy, że wzrost natężenia ruchu od 2000 roku jest znaczny. Natomiast do 2034 roku (...) przewiduje jeszcze zwiększenie operacji lotniczych. W ocenie Sądu Okręgowego także bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy były podnoszone przez pełnomocnika pozwanego zarzuty, że pozwany podejmuje środki mające na celu zminimalizowanie uciążliwości związanych z działalnością lotniska dla sąsiednich nieruchomości mieszkalnych. Działania te, jak wynika z opinii biegłego, nie doprowadziły do zmniejszenia poziomu hałasu do takiego poziomu, który odpowiadałby normom wskazanym w wyżej cytowanym rozporządzeniu i tym samym umożliwiłyby zlikwidowanie obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego dla lotniska (...)

Z opinii biegłego J. W. wynika, że w związku z wejściem w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. nastąpił spadek wartości nieruchomości powodów znajdującej się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...). Spadek ten stanowi różnicę między wartością nieruchomości według stanu na dzień 28 lutego 2012 r. a poziomem cen kształtującym się na datę 5 stycznia 2018 r. Z wyliczeń biegłego wynika, że spadek wartości rynkowej nieruchomości powodów szacuje się na kwotę 65.615 zł. Powyższa kwota, zdaniem Sądu, stanowi zatem szkodę powodów w związku z usytuowaniem przedmiotowej nieruchomości w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...)w P., która pozostaje w adekwatnym związku z istniejącymi na tym terenie przekroczeniami norm hałasu i wynikającymi z tego ograniczeniami w prawie własności powodów. Obowiązek znoszenia tych przekroczeń wynika zaś z wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania ww. uchwałą nr (...) Powodowie nie mogą korzystać ze swojej nieruchomości wolnej od hałasu lotniczego, przekraczającego nadto dopuszczalne przez obowiązujące prawo poziomy emisyjne.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 65.615 zł tytułem spadku wartości nieruchomości, oddalając powództwo w pozostałym zakresie w części dotyczącej odszkodowania za spadek wartości nieruchomości, tj. w zakresie różnicy o 27.385 zł (według wyliczenia: 93.000zł – 65.615 zł = 27.385 zł).

W ocenie Sądu I Instancji w bezpośrednim i adekwatnym związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...) i roszczeniem powodów pozostaje także szkoda powodów w postaci poniesionych kosztów opinii prywatnej. Podkreślić należy, że powodowie kierując roszczenie w stosunku do pozwanego musieli dokonać oszacowania spadku wartości nieruchomości celem wykazania okoliczności dotyczących spadku wartości nieruchomości powodów w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Opinia prywatna przedłożona przez powodów stanowiła podstawę roszczenia określonego w pozwie z dnia 4 czerwca 2013 r. W związku z tym żądanie kwoty 1.845 zł, wykazane wystawionym przez autora wyceny rachunkiem, pozostawało w związku z dochodzonym przez powodów roszczeniem.

Od wskazanej kwoty roszczenia głównego w wysokości 65.615 zł Sąd zasądził odsetki ustawowe zgodnie z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c., tj. od dnia 29 grudnia 2012 r. Wskazał przy tym, że powodowie wezwali pozwany (...) Sp. z o.o. w P. do zapłaty tytułem poniesionej szkody wynikającej ze zmniejszenia wartości ich nieruchomości, zakreślając pozwanemu termin do zapłaty do dnia 28 grudnia 2012 r. Pozwany odpowiedział odmownie na wezwanie pismem z dnia 20 grudnia 2012r. Termin na spełnienie świadczenia dochodzonego przez powodów w wezwaniu upływał w dniu 28 grudnia 2012 r., a zatem od dnia następnego pozwany pozostaje w opóźnieniu w zapłacie wskazanej w punkcie 1a) wyroku kwoty. Mając z kolei na względzie zasądzoną w punkcie 1b) wyroku kwotę stanowiącą poniesiony przez powodów konieczny koszt wynagrodzenia rzeczoznawcy majątkowego sporządzającego opinie niezbędne dla określenia wielkości roszczeń przysługujących powodom, Sąd określił roszczenie odsetkowe od ww. kwoty począwszy od dnia 11 czerwca 2013 r., tj. od dnia doręczenia pozwu, kiedy to pozwany powziął wiadomość o żądaniu powodów również w zakresie zwrotu kosztów sporządzenia opinii prywatnej.

Powyższy wyrok zaskarżył pozwany w części, tj. : co do punktu 1, w którym sąd zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 67.460 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia zapłaty od kwoty 65 615 oraz ustawowymi odsetkami od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty od kwoty 1.845 zł oraz co do pkt 3 w zakresie, w którym Sąd Okręgowy obciążył pozwanego kosztami procesu w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej (...)) w zw. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje także spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego, nawet w sytuacji, gdy emisja ta, w co najmniej tej samej intensywności, miała miejsce przed wprowadzeniem (...),

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (w zakresie dotyczącym spadku wartości nieruchomości) i na bezkrytycznym oparciu się na jego stanowisku w tym zakresie przy wydawaniu rozstrzygnięcia,

3.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 3 k.p.c. poprzez uznanie, iż pisemna opinia biegłego spełnia wymogi dotyczące operatu szacunkowego pomimo, iż biegły rzeczoznawca, będąc do tego zobowiązanym, nie przedstawił toku obliczeń dotyczących spadku wartości nieruchomości, wobec czego tak sporządzony dokument nie może stanowić dowodu z opinii biegłego sądowego, na podstawie którego Sąd oparł ustalenia co do przyczyn i wysokości szkody w postaci ubytku wartości nieruchomości strony powodowej,

4.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji nieuwzględnienie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...), dowodu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - (...) sp. z o.o. im. H. W. i to pomimo faktu, że wnioski płynące z tych dowodów są sprzeczne z wnioskami stanowiącymi podstawę dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, na którym to dowodzie Sąd oparł zaskarżony wyrok.

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędna wykładnię polegającą na przyjęciu, że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie spełniając go w dniu wniesienia oraz rozszerzenia powództwa, w sytuacji gdy stwierdzenie istnienia obowiązku spełnienia przez pozwanego tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości nastąpiło dopiero w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego i wydania wyroku przez Sąd I instancji,

6.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 286 k.p.c. oraz art. 157 ust. 3 UGN, poprzez:

-

oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, w sytuacji, gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

-

oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o złożenie przez Sąd wniosku do wskazanej organizacji skupiającej rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości sporządzenia opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, w sytuacji, gdy wnioskowane dowody miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

7.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 367 § 1 k.c. poprzez uznanie, że powodowie są względem pozwanego wierzycielami solidarnymi, w sytuacji gdy powodowie są współwłaścicielami nieruchomości w częściach ułamkowych (art. 196 § 1 k.c.)

W powołaniu na te zarzuty, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, jak i również w pkt. c poprzez zasądzenie od powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. Ewentualnie wniósł o zamianę postanowień dowodowych Sądu I instancji z dnia 23 marca 2018 roku o oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości oraz o oddaleniu wniosku o skierowanie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego do organizacji zawodowej celem oceny prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego poprzez dopuszczenie tych wniosków dowodowych, o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Sąd odwoławczy podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, przyjmując je za własne.

Zarzuty skarżącego w niniejszej sprawie zmierzały do podważenia roszczenia powodów zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Kwestionując materialnoprawne podstawy roszczenia, w pierwszej kolejności podnosił zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 u.p.o.ś w związku z art. 361 § 1 k.c. W ocenie apelującego Sąd I instancji błędnie przyjął, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje także spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego, nawet w sytuacji, gdy emisja ta miała miejsce, w co najmniej tej samej intensywności przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Zdaniem pozwanego prawidłowo poczynione ustalenia i rozważania winny doprowadzić do wniosku, że wraz z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania uciążliwość operacji lotniczych dla sąsiednich działek uległa zmniejszeniu, nie może więc być mowy o spowodowaniu szkody w majątku powodów, wyrażającej się utratą wartości nieruchomości. Apelujący nie podważa, że doszło do zwiększenia ruchu na lotnisku (...). Domaga się jednak, aby sytuację powodów oceniać z uwzględnieniem modyfikacji schematu lotów, ograniczającej liczbę startów i lądowań w nocy. W tym zakresie odwołuje się do decyzji (...) oraz raportu środowiskowego, które zostały dołączone do apelacji.

Powyższej argumentacji nie sposób podzielić. Nie ma podstaw, aby z punktu widzenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego ignorować rozwój lotniska wyrażający się w zwiększeniu ogólnej liczby lotów z 76 w 2010 roku do prognozowanych 132 w 2034 roku. Oceniając zasadność roszczenia przewidzianego w art. 129 ust. 1 i 2 u.p.o.ś. Sąd jest obowiązany poddać całościowej analizie rozmiar ingerencji lotniska w prawo własności sąsiednich nieruchomości. Ingerencja ta wyraża się w ograniczeniu korzystania z nieruchomości w sposób niezakłócony, wolny od immisji, przy czym ani obowiązujące normy prawne, ani względy słuszności nie pozwalają na wniosek, że ograniczenie lotów w porze nocnej może zniwelować równoległe i systematyczne zwiększanie operacji w ciągu dnia. Przyjęcie przez lotnisko określonej, ostatecznej liczby operacji nocnych, wynika z dostosowania się do wymogów (...). Przytoczone ograniczenie chroni interesy okolicznych mieszkańców, jednak nie zmierza do odwrócenia perspektywy rozwoju portu lotniczego. W ostatecznym rozrachunku liczba operacji lotniczych w ciągu dwudziestu czterech lat ma zwiększyć się o ponad 70%, co niewątpliwie wpływa na ograniczenie prawa własności sąsiednich nieruchomości, a co za tym idzie, na ich wartość.

Bez znaczenia dla prawidłowości powyższego rozumowania pozostaje okoliczność, że hałas lotniskowy nie pojawił się w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Przepis art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. stanowi samodzielną podstawę roszczeń odszkodowawczych związanych z wprowadzonym ograniczeniem korzystania z nieruchomości. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez jej właściciela oraz związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Skarżący kwestionuje źródło i zakres szkody uznanej przez Sąd Okręgowy za podstawę przyznanego odszkodowania. Jego zdaniem, skoro nieruchomość powodów była narażona na negatywne oddziaływanie hałasu lotniskowego także przed wejściem w życie uchwały Sejmiku wprowadzającej o.o.u., to poniesiona przez nich szkoda ogranicza się tylko do pozbawienia możliwości domagania się w drodze roszczenia typu negatoryjnego zaprzestania przez pozwanego działań skutkujących zwiększonym negatywnym oddziaływaniem akustycznym na ich nieruchomości. Tylko więc w takim zakresie należałoby ustalać istnienie szkody, a tym samym badać, czy utrata tego roszczenia miała wpływ, a jeśli tak, to w jakim stopniu, na zmniejszenie wartości nieruchomości.

Tymczasem z przepisu 129 ust. 2 u.p.o.ś. wynika, że odszkodowanie należy się „w związku z ograniczeniem korzystania z nieruchomości”, a nie w związku z utratą możliwości dochodzenia roszczenia o zaprzestanie negatywnego oddziaływania na nieruchomość, jak to ujmuje skarżący. Oficjalne potwierdzenie takiego ograniczenia korzystania z nieruchomości następuje w drodze uchwały właściwego sejmiku o ustanowieniu strefy tego ograniczenia. Ograniczeniem tym jest już samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, gdyż powoduje ono obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych w treści aktu o utworzeniu o.o.u. Na skutek wejścia tego aktu w życie, dochodzi do zawężenia granic prawa własności. Od tej daty właściciel musi bowiem znosić dopuszczalne na tym obszarze podwyższone normatywnie immisje hałasu, bez możliwości żądania ich zaniechania, co rzecz jasna, wpływa również na obniżenie wartości nieruchomości. Ograniczenie prawa własności, będące konsekwencją uchwalenia o.o.u., stanowi wprawdzie czynnik składający się na szkodę poniesioną przez powodów, ale - wbrew przekonaniu skarżącego - szkody tej nie wyczerpuje. Jeszcze bardziej istotnym czynnikiem jest tu bowiem samo utworzenie o.o.u. W odbiorze potencjalnych nabywców, akt prawa miejscowego o utworzeniu o.o.u., otwierający, przynajmniej potencjalnie, legalną drogę do zwiększenia operacji lotniczych, wpływa na zmniejszenie wartości nieruchomości. W świadomości uczestników lokalnego rynku nieruchomości pojawia się wtedy przeświadczenie o „skażeniu” objętego tym aktem obszaru czynnikiem negatywnym (w tym wypadku hałasem), powodujące obniżenie wartości położonych na tym terenie nieruchomości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2017 r., II CSK 602/16). Bez znaczenia pozostają przy tym okoliczności faktyczne podniesione przez apelującego, które świadczyć mają o przewidywanym zredukowaniu hałasu w porze dziennej do hałasu odpowiadającemu porze nocnej. Fakt wystąpienia limitów operacji lotniczych oraz zrównanie oddziaływania akustycznego pory nocnej do pory dziennej w żaden sposób nie rzutują na usankcjonowane przez uchwałę potencjalne możliwości rozwoju lotniska, które powodują spadek wartości okolicznych nieruchomości.

Podsumowując, przedmiotowa uchwała prawnie usankcjonowała niekorzystną sytuację powodów, otwierając jednocześnie pozwanemu drogę do godzącego w ich prawa rozwoju lotniska i z tego powodu związek między wprowadzeniem o.o.u., a szkodą w ich majątku jest zatem w pełni wykazany.

Odmienne wnioski nie wynikają z dokumentów urzędowych w postaci decyzji (...) i raportu środowiskowego. Przeciwnie, potwierdzają one słuszność stanowiska Sądu Okręgowego. Dowody te stanowią element procedury zwieńczonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Decyzja (...) z 28 lutego 2011 roku stwierdza konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w związku z przedsięwzięciem: „Rozbudowa i modernizacja (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. H. W.”. Jasno z tego wynika, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wiązało się nie tylko z koniecznością prawnego uregulowania stanu już istniejącego, ale przede wszystkim stanu przyszłego, związanego z planami inwestycyjnymi pozwanego. Istotą wprowadzenia obszaru jest zaś brak możliwości dotrzymania standardów jakości środowiska (art. 135 ust. 1 u.p.o.ś.), z czego powodowie wywodzili swoje roszczenie. Z tego względu nie są trafne twierdzenia pozwanego, w świetle których lotnisko (...) cechuje specyfika, pozbawiająca właścicieli sąsiednich nieruchomości możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.

Sąd odwoławczy wskazuje nadto, że niniejsza sprawa jest jedną z dziesiątek spraw dotyczących odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości znajdujących się w strefie ograniczonego użytkowania wokół lotniska (...) rozpoznanych już przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu. Argumenty pozwanego co do braku związku przyczynowego między wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania a koniecznością poniesienia nakładów z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomości, były wielokrotnie rozważane. Orzeczenie Sądu pierwszej instancji uwzględnia dorobek orzecznictwa tutejszego Sądu oraz Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego z 24 listopada 2016 r. w sprawach II CSK 100/16, LEX nr 2203505 i II CSK 113/16, LEX nr 2177083; z 14 czerwca 2017 r., II CSK 602/16, LEX nr 2336675), a apelacja nie zawiera nowych argumentów w tym zakresie. Sąd Apelacyjny, co do samej zasady odpowiedzialności pozwanego, odwołuje się zatem do swego wcześniej wyrażonego stanowiska (zob. m.in. wyroki z: 4 października 2017 r., I ACa 313/17; 31 października 2017 r., I ACa 151/17; 29 czerwca 2017 r., I ACa 127/17; 16 lutego 2017 r., I ACa 1028/16; 15 grudnia 2016 r., I ACa 723/16) oraz do powołanych wyżej orzeczeń Sądu Najwyższego i uznaje za niezasadny zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 (...).

Bezzasadny jest zarzut apelacji przerzucenia przez Sąd obowiązku wykładni przepisów prawa w powyższym zakresie oraz dokonywania ustaleń faktycznych na biegłego. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny wyceny nieruchomości celem ustalenia faktu, czy w związku z wprowadzeniem strefy o.u.u. dla lotniska (...)doszło do spadku wartości nieruchomości powodów, a nie wskutek jakichkolwiek zjawisk zaistniałych już po wprowadzeniu tej strefy. Sąd Okręgowy po sporządzeniu opinii przez biegłego samodzielnie rozstrzygnął kwestię istnienia związku przyczynowego pomiędzy wprowadzeniem strefy o.u.u dla lotniska (...) a spadkiem wartości nieruchomości na tym terenie, przeprowadzając szeroko umotywowany wywód prawny. Skarżący nie wskazuje w sposób czytelny, w jakich ustaleniach faktycznych sąd miałby rzekomo być wyręczany przez biegłego. W każdym razie nie wykraczało poza kompetencje biegłego, wynikające z art. 278 k.p.c., posługiwanie się przez niego wynikami badań dotyczących wpływu nadmiernego hałasu środowiskowego na lokalne rynki nieruchomości.

Nie były też trafne zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego odnoszące się do zakresu postępowania dowodowego oraz przeprowadzonej oceny dowodów.

Prawidłowo Sąd Okręgowy uznał operat szacunkowy wraz z opinią biegłego J. W. za pełnowartościowy materiał dowodowy, mogący stanowić podstawę dokonania istotnych w sprawie ustaleń faktycznych. Opinia ta jest czytelna, w sposób przejrzysty przedstawia przebieg pracy biegłego, zastosowaną metodologię i wyprowadzone z nich konkluzje. Wszystkie mogące pojawiać się w związku z treścią opinii wątpliwości zostały przez biegłego wyczerpująco i w sposób przekonujący wyjaśnione w opinii uzupełniającej z dnia 23 marca 2018 roku oraz podczas przesłuchania biegłego na rozprawie w dniu 23 marca 2018 roku. Sąd I instancji w sposób szczegółowy odniósł się do zarzutów w stosunku do opinii biegłego J. W.. Przedstawioną w tym przedmiocie w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentację Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje, czyniąc ją integralną częścią własnych rozważań.

Zaznaczyć przy tym należy, że niesłusznie też skarżący zarzucał opinii niekompletny charakter z punktu widzenia wymogów stawianych operatom szacunkowym w art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami oraz w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego. Nie można bowiem stawiać znaku równości pomiędzy opinią biegłego sporządzoną na zlecenie sądu, zawierającą jedynie elementy operatu szacunkowego – stosowanie do zakresu tezy dowodowej – a operatem szacunkowym, regulowanym co do formy i treści przez przywołane przepisy. W niniejszej sprawie zważyć należy, że opinia oraz operat szacunkowy, mimo iż tworzą wspólnie integralną część to są dwoma dokumentami tworzącymi spójną całość, które Sąd Okręgowy poddał prawidłowej ocenie. Operat szacunkowy datowany jest na 5 stycznia 2018 roku, zaś opinia biegłego na 16 stycznia 2018 r.

Za niezasadne należy uznać argumenty podnoszone przez apelującego, że biegły nie przedstawił w opinii szczegółowego toku obliczeń, które dały ostateczny wynik opinii. Opinia biegłego zawiera kompleksową analizę porównawczą transakcji sprzedaży nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem opinii położonych poza strefą ograniczonego użytkowania. Biegły również wykazał na jakiej odstawie uznawał wysokość wpływu funkcjonowania lotniska na obniżenie wartości nieruchomości wskazując przy tym szereg wpływających na tę okoliczność czynników tj. położenie nieruchomości względem pasa startowego. Sąd Okręgowy prawidłowo również wskazał, że przyjęta przez biegłego metodyka badań jest zgodna ze standardami i znajduje oparcie w treści art. 26 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. z 2004, Nr 207, poz. 2109), zgodnie z którym przy określaniu wartości nieruchomości, które ze względu na ich szczególne cechy i rodzaj nie są przedmiotem obrotu na lokalnym rynku nieruchomości, można przyjmować ceny transakcyjne uzyskiwane za nieruchomości podobne na regionalnym albo krajowym rynku nieruchomości. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny poddając ponownej ocenie zawarty w aktach sprawy operat szacunkowy nie dopatrzył się, aby sporządzany był on z naruszeniem prawa lub w sposób nierzetelny. Nie można również z wyżej wymienionych względów odbierać temu dokumentowi walorów operatu szacunkowego, co bezzasadnie podnosił apelujący.

Nie było także podstaw do przeprowadzenia w sprawie dowodu z opinii innego biegłego oraz do złożenia przez Sąd I instancji wniosku do wskazanej organizacji skupiającej rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości sporządzenia opinii biegłego J. W.. W konsekwencji nie mógł więc odnieść skutku zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c w zw. z art 217 § 3 k.p.c, art. 227 k.p.c oraz w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. Zarzut ten byłby trafny wyłącznie w sytuacji, gdyby wiązał się z wykazaniem przez stronę procesu wadliwości sporządzonej opinii. Tymczasem Sąd Okręgowy w sposób wyczerpujący uzasadnił, dlaczego zarzuty i dowody powoływane przez pozwanego w toku procesu nie podważyły prawidłowości ustalonego spadku wartości nieruchomości powodów. W apelacji nie sposób doszukać się kontrargumentów, które obalałyby dokonaną w sprawie ocenę dowodów. Dla skuteczności zarzutu nie jest wystarczające powołanie się na liczne dokumenty złożone Sądowi wraz pismem kwestionującym opinię biegłego, skoro z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że nie zostały one uznane za istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Apelacyjny podziela to stanowisko, że złożone przez pozwanego dokumenty nie zmieniły okoliczności faktycznych na tyle, aby podważyć wnioski opinii biegłego oraz zasadność roszczenia.

O wadliwości opinii nie świadczy też niewielka liczba osób podejmujących się opiniowania analogicznych problemów. W każdej bowiem branży wymagającej specjalistycznej wiedzy, także więc wśród biegłych, istnieje tendencja do zawężania obszaru praktyki zawodowej. Nie sposób więc oczekiwać, że każdy biegły z dziedziny wyceny nieruchomości podejmował się ustalenia spadku wartości nieruchomości w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Faktem jest, że Sąd nie dysponuje szerokim spektrum biegłych, którzy byliby w stanie sporządzać opinię w tak wąskiej specjalizacji, jednak podkreślić należy, że ich wyliczenia każdorazowo są analizowane przez Sąd. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy słusznie nie znalazł podstaw, aby poddać w wątpliwość metodologię dokonywanych obliczeń, którą biegły w wyczerpujący sposób uzasadnił, co w konsekwencji niezasadnym czyni zarzut naruszenia przepisów postępowania przez przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego rzeczoznawcy. Powołanie kolejnego biegłego mogłoby być zasadna w obliczu niekompletności bądź uzasadnionego przypuszczenia o wadliwości opinii, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie.

Za niezasadny Sąd Apelacyjny uznał również wniosek o złożenie wniosku do wskazanej organizacji rzeczoznawców majątkowych celem oceny prawidłowości sporządzenia opinii przez biegłego J. W.. Podkreślić należy, że w analogicznych sprawach sądy I instancji poddawały opinie biegłego W. ocenie Polskiej (...) oraz (...) Stowarzyszenia (...), które to organizacje stwierdzały, iż wyceny biegłych w podobnych sprawach nie podlegają opiniowaniu z uwagi na fakt, że w istocie nie stanowią operatów. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany nie przedstawił zatem realnych podstaw do zakwestionowania opinii biegłego, a wniosek zmierzał do nieuzasadnionego dalszego przedłużenia postępowania.

Nie ulega wątpliwości, że roszczenie odszkodowawcze ma charakter bezterminowy, co oznacza, że staje się wymagalne po upływie odpowiedniego terminu wyznaczonego dłużnikowi do jego spełnienia (art. 455 k.c.). Z jego upływem dłużnik popada w opóźnienie, co uprawnia wierzyciela do żądania odsetek ustawowych na podstawie przepisów art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c. Ponieważ powodowie, w realiach niniejszej sprawy, domagali się odsetek od roszczenia związanego ze spadkiem wartości nieruchomości od daty następującej po terminie wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty, istotne było, czy już w tym czasie pozwany był zobligowany do świadczenia z tytułu odszkodowania, co najmniej w tej samej wysokości, jak ostatecznie przyjęto to w zaskarżonym wyroku. Rozstrzygająca jest zatem kwestia, czy w majątku powodów już wówczas istniał uszczerbek w tej wysokości. Z okoliczności sprawy wynika, że taki uszczerbek pojawił się z momentem wejście w życie uchwały konstytuującej ograniczony obszar użytkowania, bowiem strona powodowa przedłożyła pozwanemu sporządzoną opinię prywatną, która obrazowała spadek wartości nieruchomości. Zatem zasadne jest żądanie odsetek po upływnie terminu wyznaczonego pozwanemu w wezwaniu do zapłaty. W zakresie roszczenia zgłoszonego odnośnie kosztów sporządzenia opinii prywatnej zasadnym było przyjęcie początkowego dnia naliczania odsetek następującego po momencie, kiedy powód dowiedział się o konieczności sporządzenia takiej opinii przez powoda. Z tego powodu słusznie Sąd Okręgowy termin ten oznaczył na dzień następujący po odebraniu przez pozwanego pozwu zawierającego uzasadnione żądanie w tym zakresie.

Zasadnym okazał się zarzut pozwanego naruszenia prawa materialnego w postaci art. 367 §1 k.c. Sąd Okręgowy ustalił prawidłowo, że współwłaścicielami nieruchomości są powodowie E. K. (poprzednio Z.), B. Z. i J. Z. (1). Zgodnie z powołanym przepisem współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Przy czym w realiach niniejszej sprawy nie wystąpiły okoliczności, które świadczyłyby o występowaniu współwłasności łącznej między powodami, co uzasadniałoby solidarne zasądzenie na ich rzecz żądanej kwoty. W związku z tym, że każdy z powodów jest współwłaścicielem nieruchomości w odpowiedniej, równej części ułamkowej to Sąd Okręgowy winien rozdzielić odpowiednio zasądzoną kwotę stosownie do udziałów posiadanych przez każdego z powodów zgodnie z dyspozycją art. 379 k.c. Słusznie zwrócił uwagę na tę kwestię apelujący. W tym zakresie wyrok Sądu I instancji należało zmienić i zasądzić na rzecz każdego z powodów kwotę po 22 486,66 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w pozostałym zakresie, na podstawie art. 385 k.p.c, apelację oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono z uwzględnieniem, że stroną przegraną w postępowaniu apelacyjnym jest pozwany, w związku z tym zasądzono od niego na rzecz powoda zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym w wysokości 4.050 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (D. U. z 2018 r. poz. 265)

SSA Małgorzata Mazurkiewicz - Talaga SSAMaciejRozpędowski SSA Mariola Głowacka