Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	Sędzia del. Iwona Jawor-Piszcz
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 stycznia 2025 r. w L.

sprawy P. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji P. P. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 30 września 2024 r. sygn. akt IV U 394/22

oddala apelację.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 577/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 30 września 2024 r., po odwołania P. P. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 22 kwietnia 2022 r. Nr (...) o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oddalił odwołanie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach i ocenie prawnej.

P. P. (1), ur. (...), ukończywszy technikum zdobył zawód mechanik lotniczy. Kolejno uczęszczał na kurs operatora skrawarek (...). Wnioskodawca był uprawniony do renty socjalnej od 9 lipca 2013 r. do 30 września 2021 r. Ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności od dzieciństwa. Wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu w okresach od 17 października 2016 r. do 18 listopada 2016 r. jako absolwent pobierający stypendium oraz od 3 stycznia 2017 r. do 30 listopada 2021 r., ostatnio z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ś., na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, jako operator (...) operator obrabiarek sterowanych numerycznie. Ubezpieczony obsługuje maszynę połączoną z komputerem, która produkuje części do maszyn.

Wnioskiem z dnia 9 grudnia 2021 r. P. P. (1) wystąpił do organu o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia. W wyniku rozpoznania w/w wniosku, lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 18 stycznia 2022 r. stwierdził częściową niezdolność wnioskodawcy do pracy, która istniała przed 1 marca 2020 r., tj. od 11 września 2006 r. Wobec przekazania przez naczelnego Lekarza ZUS sprawy do ponownego rozpatrzenia w trybie nadzoru prezesa ZUS, wnioskodawca został skierowany na badanie przez komisję lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 7 marca 2022 r. stwierdziła trwałą częściową niezdolność do pracy od dzieciństwa. Naczelny Lekarz ZUS zakwestionował w/w orzeczenie komisji lekarskiej i ponownie przekazał sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 23 marca 2022 r. nie stwierdziła niezdolności do pracy. W oparciu o powyższe, organ wydał zaskarżoną decyzję z dnia 22 kwietnia 2022 r.

W toku postępowania odwoławczego pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał złożony w odwołaniu wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych: kardiologa, dermatologa, psychologa oraz specjalisty medycyny pracy. Dodatkowo pełnomocnik wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry. Zdaniem skarżącego i jego matki, niezdolność P. P. (1) do pracy, sprowadzają schorzenia kardiologiczne i dermatologiczne. Skarżący przyznał, że nie leczy się u psychiatry.

Pełnomocnik organu rentowego oponował przeciwko dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa, bowiem wnioskodawca nie prowadzi w tym kierunku leczenia i nie posiada dokumentacji medycznej.

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2023 r. pkt. 2, po przesłuchaniu A. P. i P. P. (1), Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłych: kardiologa, dermatologa i specjalisty medycyny pracy.

Biegły kardiolog w opinii z dnia 6 lutego 2023 r., po rozpoznaniu u wnioskodawcy stanu po transplantacji serca w dniu 29 lutego 2008 r., z powodu ciężkiej niewydolności serca w przebiegu pozapalnej kardiomiopatii rozstrzeniowej oraz nadciśnienia tętniczego - nie stwierdził niezdolności wnioskodawcy do pracy. Biegły nie stwierdził cech niewydolności serca ustalając, że funkcja przeszczepionego serca jest prawidłowa .

Biegła z zakresu medycyny pracy w opinii z dnia 6 lutego 2023 r. wskazała, że ostateczne orzeczenie może być wydane po ocenie przez biegłego dermatologa.

Pełnomocnik wnioskodawcy zakwestionował w/w opinie biegłych lekarzy (kardiologa i specjalisty medycyny pracy). W związku z zastrzeżeniami wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej w/w biegłych, celem ustosunkowania się do możliwości wykonywania przez skarżącego pracy w wyuczonym zawodzie oraz wypowiedzenie się czy wykonywanie pracy w wyuczonym zawodzie lub jakimkolwiek innym zawodzie może mieć wpływ na wystąpienie ponownej niewydolności serca.

Biegły dermatolog w opinii z dnia 7 grudnia 2023 r., po rozpoznaniu

u wnioskodawcy - w zakresie swojej specjalizacji medycznej - rogowca dłoni

i podeszw o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym oraz (...), uznał wnioskodawcę za osobę częściowo niezdolną do pracy od wczesnego dzieciństwa, tj. przed 1 marca 2020 r., która trwa nadal po ustaniu prawa do renty socjalnej. Tą niezdolność określił jako okresowo trwającą do 1 grudnia 2025 r. Biegły dermatolog wyjaśnił, że rogowiec dłoni i podeszw o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym jest to (...) występująca u wnioskodawcy od wczesnego dzieciństwa. Pomimo intensywnego leczenia do dnia dzisiejszego nie udało się uzyskać pełnej remisji zmian skórnych. Według oceny biegłego - schorzenia dermatologiczne nadal powodują u badanego istotne ograniczenia w funkcjonowaniu zawodowym i społecznym. Biegły wskazał, że w czasie trwania częściowej niezdolności do pracy, stan zdrowia w zakresie układu krążenia pogorszył się na tyle, że sprowadzał całkowitą niezdolność do pracy z przyczyn kardiologicznych w okresie od 2013 r. do 30 września 2021 r.

Pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie procesowym z dnia 21 marca 2023 r. zgodził się z opinią biegłego dermatologa. Wskazał jednak na zasadność ustosunkowania się przez biegłego dermatologa do możliwości wykonywania przez wnioskodawcę pracy w wyuczonym zawodzie. Wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego specjalisty medycyny pracy. Wobec sporządzenia opinii przez biegłego dermatologa i jej treści, Sąd postanowił przeprowadzić dowód z opinii specjalisty medycyny pracy celem zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie.

Biegły specjalista medycyny pracy w opinii z dnia 29 kwietnia 2024 r. stwierdził u wnioskodawcy częściową niezdolność do pracy od wczesnego dzieciństwa (przed 1 marca 2020 r.) do 1 grudnia 2025 r. Biegły wyjaśnił, że schorzenia dermatologiczne mają podłoże genetyczne, mają charakter trwały i pomimo wieloletniego leczenia nadal powodują istotne ograniczenia w funkcjonowaniu zawodowym i społecznym. Biegły wprost wskazał, że wnioskodawca nie może wykonywać pracy w zawodzie technika mechanika maszyn lotniczych, której - po ukończeniu szkoły - nigdy nie wykonywał. Jak podniósł biegły - wnioskodawca przebył proces przekwalifikowania, ma również orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności, może więc obecnie pracować na stanowisku dostosowanym do stopnia i rodzaju niepełnosprawności jak dotychczas. Aktualnie nie obserwuje się cech niewydolności serca, funkcja przeszczepionego serca jest prawidłowa. W ocenie biegłego - praca w charakterze operatora obrabiarek sterowanych numerycznie jest dostosowana do stopnia i rodzaju niepełnosprawności i pozostaje bez istotnego wpływu na możliwość wystąpienia niewydolności serca .

Pełnomocnik skarżącego kwestionował opinię specjalisty medycyny pracy. Wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego, celem uzyskania odpowiedzi na pytania: jak schorzenia dermatologiczne wpływają na ograniczenie możliwości pracy w wyuczonym zawodzie, czy pomimo braku niezdolności do pracy z przyczyn kardiologicznych istnieje częściowa niezdolność do pracy w wyuczonym zawodzie oraz czy rany na skórze będą powodowały powtarzające się okresy niezdolności do pracy. Zastrzeżenia i wnioski dowodowe pełnomocnik ponowił na rozprawie w dniu 25 września 2024 r.

Organ rentowy nie zgłaszał zastrzeżeń do opinii ani wniosków dowodowych. W ocenie organu rentowego tak sporządzone opinie biegłych nie wymagają uzupełnienia. Na rozprawie – organ wnosił o pominięcie zgłaszanych przez pełnomocnika wnioskodawcy wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy postanowił oddalić zgłoszony przez pełnomocnika skarżącego wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej specjalisty medycyny pracy. Sąd też oddalił też wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa, bowiem wnioskodawca nie leczy się z powodu zaburzeń psychiatrycznych, więc nie było konieczności przeprowadzania takiego dowodu. Pełnomocnik wnioskodawcy w związku z powyższym złożył zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c. w kierunku naruszenia art. 205 ¹² § 2 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 k.p.c., art. 286 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 227 k.p.c.

Powyższych ustaleń Sąd pierwszej instancji dokonał w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony głównie w aktach organu rentowego oraz opinii biegłych sądowych.

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, Sąd Okręgowy wskazał, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2004 poz. 1631 tekst jednolity ze zm. dalej zwana ustawa emerytalną) - zwanej dalej ustawą emerytalną. Zgodnie z powołanym przepisem - renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany 5 letni okres składkowy i nieskładkowy (art. 58 ust. 1 pkt 5), a niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Przepisu ust. 1 pkt 3 ustawy dotyczącego powstania niezdolność do pracy w wymaganych okresach nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

W myśl przepisu art. 12 pkt 1 ustawy emerytalnej - niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Pkt 2 cyt. wyżej przepisu określa, iż całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast z pkt 3 powyższego przepisu wynika, że częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Pierwsza z przesłanek, a więc niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1). Jednocześnie zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy (art. 13 ust. 4 ustawy emerytalnej).

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia, wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c . (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd Okręgowy ocenił, że w przypadku P. P. (1), jego częściowa niezdolność do pracy, nie powstała w żadnym z okresów wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Sąd Okręgowy podniósł, że nie ma obowiązku przeprowadzania wszystkich dowodów wnioskowanych przez strony jeżeli okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały wyjaśnione – tak jak w niniejszej sprawie, poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy posiadających wiadomości specjalne z zakresu medycyny. Biegli specjaliści jednoznacznie wypowiedzieli się, że obecny stan zdrowia sprowadza częściową niezdolność wnioskodawcy do pracy od dzieciństwa.

Stosując ustawowe oraz wypracowane w orzecznictwie sądowym zasady oceny dowodu z opinii biegłych należy stwierdzić, że kwestionowane przez pełnomocnika wnioskodawcy opinie są wewnętrznie spójnymi dowodami. Ich wnioski są uzasadnione badaniem wnioskodawcy, odebranym od niego wywiadem chorobowym oraz analizą procesu leczenia schorzeń na podstawie złożonej dokumentacji medycznej, w tym aktualnej dokumentacji medycznej tak istotnej dla oceny faktycznego stanu zdrowia wnioskodawcy. Opinie przedstawiają logicznie powiązane ze sobą fakty, w których znajdują oparcie wyprowadzone przez biegłych wnioski. Opinie należało określić jako rzetelne, gdyż oparto je na kompleksowej dokumentacji medycznej oraz na wynikach przeprowadzonych badań. Podnieść należy, że przy wydawaniu opinii medycznych w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy, każdorazowo są brane pod uwagę kryteria takie jak: stopień naruszenia sprawności organizmu, poziom kwalifikacji zawodowych ubezpieczonego, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego - w myśl art. 13 ust.1 pkt 1-2 ustawy emerytalnej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 r. I UK 22/10 LEX nr 607130).

Sąd pierwszej instancji podniósł, że w wydanych, z uwzględnieniem pełnej dokumentacji, opinii biegłych, biegły kardiolog nie stwierdził obecnie niezdolności do pracy, zaś biegli dermatolog i specjalista chorób zakaźnych uznali wnioskodawcę za osobę częściowo niezdolną do pracy od dzieciństwa. Biegły dermatolog w opinii z dnia 7 grudnia 2023 r. oraz biegły specjalista medycyny pracy w opinii z dnia 29 kwietnia 2024 r. uznali wnioskodawcę za osobę częściowo niezdolną do pracy od wczesnego dzieciństwa, tj. przed 1 marca 2020 r., okresowo do 1 grudnia 2025 r. Bezsprzecznie rogowiec dłoni i podeszw o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym nadal powoduje u skarżącego istotne ograniczenia w funkcjonowaniu zawodowym i społecznym. Specjalista medycyny pracy wprost wskazał, że wnioskodawca nie może wykonywać pracy w zawodzie technika mechanika maszyn lotniczych. Jednak – co należy podnieść - w wyniku procesu przekwalifikowania, skarżący nabył zdolność do pracy na stanowisku dostosowanym do stopnia i rodzaju niepełnosprawności jako operator obrabiarek sterowanych numerycznie. Z przyczyn kardiologicznych aktualnie nie obserwuje się cech niewydolności serca, funkcja przeszczepionego serca jest prawidłowa. W ocenie biegłego specjalisty medycyny pracy, praca w charakterze operatora obrabiarek sterowanych numerycznie jest dostosowana do stopnia i rodzaju niepełnosprawności i pozostaje bez istotnego wpływu na możliwość wystąpienia niewydolności serca. W tym zakresie biegli nie mieli żadnych wątpliwości.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony skarżącej, a tym bardziej w kierunku dowodu z kolejnych opinii uzupełniających tych samych biegłych, bowiem uzyskał od biegłych odpowiedzi na postawione w tezie dowodowej pytania niezbędne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Jednocześnie Sąd ten uznał sporządzone przez biegłych lekarzy opinie za wartościowe dowody, które mogły stanowić podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W świetle wniosku pełnomocnika wnioskodawcy o ponowne wypowiedzenie się przez biegłych w zakresie niezdolności do pracy w wyuczonym zawodzie, pomimo uzyskania odpowiedzi na tak zadane pytanie, podnieść należy, że definicja niezdolności do pracy została określona w art. 12 ustawy emerytalnej. Zgodnie z treścią tego przepisu decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej

z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak jest prawa do świadczenia. Zatem w sprawach o rentę ocenie podlegają kwalifikacje zawodowe wyuczone, nabyte jak i możliwe do nabycia. Nadto zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1998 r., II UKN 326/98 - dopiero zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji

i brak rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do orzekania częściowej niezdolności do pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09 (LEX nr 558589) przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej, o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka. Decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy i podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Przy czym pojęcie „niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji" należy rozumieć jako rzeczywistą utratę zdolności do pracy lub znaczne jej ograniczenie, przy wzięciu pod uwagę możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Innymi słowy chodzi o zdolność, a więc potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia, przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012 r., I UK 328/11, LEX nr 1215423). Tak więc, już samo pozytywne rokowanie co do możliwości przekwalifikowania zawodowego uniemożliwia przyjęcie chociażby częściowej niezdolności do pracy. Odmienny pogląd prowadziłby do pomijania treści art. 12 ustawy emerytalnej. Nie mniej jednak zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia nawet całkowitej niezdolności do pracy (art. 13 ust. 4 ustawy emerytalnej).

W realiach niniejszej sprawy, wnioskodawca utracił zdolność do pracy

w wyuczonym zawodzie, jednak po przekwalifikowaniu nabył zdolność do pracy w charakterze operatora obrabiarek sterowanych numerycznie, co nie stało na przeszkodzie orzeczenia częściowej niezdolności do pracy od dzieciństwa,

jednak tak ustalona niezdolność do pracy nie powstała w okresach o których stanowi art. 57 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz powołane przepisy prawa Sąd, Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Z wyrokiem nie zgodził się wnioskodawca. Skarżąc wyrok w całości podniósł zarzuty:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miały istotny wpływ na rozstrzygnięcie, a mianowicie:

a) art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd pierwszej instancji wniosku dowodowego pełnomocnika odwołującego zawartego w piśmie z dnia 28 listopada 2022 r. w zakresie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego psychiatry i psychologa, na fakty istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, tj. jaki jest stan zdrowia odwołującego wywołujący jego niezdolność do pracy, faktu jakim jest naruszenie sprawności organizmu i wynikające stąd ograniczenia możliwości wykonywania pracy, w tym pracy w wyuczonym zawodzie, zdaniem odwołującego opinia ta mogła posłużyć do prawidłowej oceny niezdolności do pracy odwołującego, w tym mogła stanowić podstawę oceny dla opinii innych biegłych przeprowadzonych w sprawie;

b) art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd pierwszej instancji wniosku dowodowego zawartego w piśmie z dnia 27 sierpnia 2024 r. w zakresie skierowania sprawy do opinii uzupełniającej przez biegłego specjalistę medycyny pracy celem odpowiedzi na pytanie wskazane w piśmie, co pozwoliłoby na dokonanie niezbędnej oceny m.in. w zakresie czy nasilające się schorzenia dermatologiczne, powodujące cyklicznie występujące rany dłoni oraz stóp, będą wpływały na długotrwałe, powtarzające się okresy niezdolności w przyszłości, a co za tym idzie będą wpływały na niezdolność do pracy także po przekwalifikowaniu.

c) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego, w szczególności oceny dowodu z opinii biegłego lekarza specjalisty medycyny pracy z dnia 29 kwietnia 2024 r. oraz opinii biegłego specjalisty dermatologii, alergologii i chorób zawodowych skóry z dnia 8 grudnia 2023 r., skutkujące przyjęciem, iż przesłanki determinujące częściową niezdolność do pracy odwołującego, powstały w okresie dzieciństwa a zatem częściowa niezdolność nie powstała w żadnym z okresów wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalno-rentowej - w sytuacji gdy przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, na podstawie całości zebranego materiału dowodowego oraz przywołanej opinii należało przyjąć, iż nie doszło do zmiany, w tym poprawy, stanu zdrowia odwołującego, która to skutkować mogłaby ustaniem jego niezdolności do pracy, a tym samym odwołujący jest niezdolny do pracy i przysługuje mu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a)  art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez dokonanie nieprawidłowej wykładni polegającej na uznaniu, iż nie zaistniały przesłanki wskazujące na niezdolność do pracy odwołującego, co skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy przez organ rentowy - gdy w rzeczywistości, przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, niezdolność do pracy odwołującego istniała i istnieje;

b)  art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez dokonanie nieprawidłowej wykładni polegającej na uznaniu, iż zaistniały przesłanki wskazujące na ustanie niezdolności do pracy odwołującego, gdy w rzeczywistości, przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, niezdolność do pracy odwołującego nie ustała;

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z wnioskiem; ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentownego i przekazanie sprawy organowi rentownemu do ponownego rozpoznania,

3.  zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na podstawie art. 381 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. w zw. z art. 241 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 pkt 4 k.p.c. wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego:

1.  lekarza medycyny pracy celem wykazania faktu jakim jest stan zdrowia odwołującego wywołujący jego niezdolność do pracy i uniemożliwiający mu podjęcie zatrudnienia, faktu jakim jest naruszenie sprawności organizmu i wynikające stąd ograniczenia możliwości wykonywania pracy zgodnie z zakresem wskazanym w piśmie z dnia 27.08.2024 r.;

2.  lekarza psychologa celem wykazania faktu jakim jest stan zdrowia odwołującego wywołującego niezdolność do pracy i uniemożliwiający mu podjęcie zatrudnienia, faktu jakim jest naruszenie sprawności organizmu i wynikające stąd ograniczenia możliwości wykonywania pracy;

II.  Ponadto na podstawie art. 381 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. w zw. z art. 241 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 232 k.p.c. powołał nowe dowody, tj.: wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego przez przeprowadzenie następujących dowodów z dokumentów:

a) Kany Informacyjnej Porady Ambulatoryjnej I Informacja dla lekarza POZ z dnia 24 lutego 2022 r.

b)  Badania Echokardiograficznego z dnia 24 lutego 2022 r.

c)  Karty Informacyjnej Porady Ambulatoryjnej I Informacja dla lekarza POZ z dnia 15 września 2022 r.

d)  Karty Informacyjnej Porady Ambulatoryjnej I Informacja dla lekarza POZ z dnia 31sierpnia 2023 r.

e)  Badania Echokardiograficznego z dnia 31 sierpnia 2023 r.

f)  Karty Informacyjnej Porady Ambulatoryjnej I Informacja dla lekarza POZ z dnia 15 lutego 2024 r.

g)  Badania Echokardiograficznego z dnia 15 lutego 2024 r.

h)  Karty Informacyjnej Porady Ambulatoryjnej I Informacja dla lekarza POZ z dnia 30 września 2024 r.

na fakty: konieczności ciągłego badania stanu zdrowia związanego z przeszczepem serca, zaleceń lekarskich co do codziennego przyjmowania leków; stanu zdrowia Odwołującego wywołujący jego niezdolność do pracy i uniemożliwiający mu podjęcie zatrudnienia w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy; celem wykazaniu faktu jakim jest brak poprawy stanu zdrowia odwołującego wpływającego na odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, wskazując, że powołanie nowych dowodów przed Sądem pierwszej instancji nie było możliwe, ponieważ możliwość i potrzeba powołania się na nowe dowody wynikła później.

Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji, wnioski dowodne pozostawił do uznania Sądu Apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zostały w niej przedstawione zarzuty skutkujące zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne, zarówno poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, czyniąc je, stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c., podstawą własnego rozstrzygnięcia, wobec czego zbędne jest ponowne ich przedstawianie.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zarzutów zwrócić należy uwagę, że apelujący formułując alternatywny wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania do organu rentowego nie wskazał żadnych przesłanek, które można analizować w kontekście art. 386 §2 lub§ 4 k.p.c. Jest to konieczne nawet wtedy, gdy wniosek ma charakter alternatywny, chyba że profesjonalny autor apelacji nie dostrzega przesłanek do uchylenia wyroku jak i poprzedzającej go decyzji, a jedynie w wyniku źle rozumianej ostrożności procesowej podnosi z góry bezzasadne żądanie. Należy podnieść, iż zgodnie z artykuł 477 ^14a k.p.c. jego zastosowanie wymaga w pierwszej kolejności spełnienia warunków z art. 386 § 2 lub § 4 k.p.c. Zgodnie ze wskazanymi przepisami art. 386 § 2 lub § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie: stwierdzenia nieważności postępowania (enumeratywnie wskazanie przesłanki w art. 379 k.p.c.), nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Pierwszy z powołanych stanów nie ulega wątpliwości, iż nie występuje w sprawie. Natomiast w zakresie art. 386 § 4 k.p.c. w judykaturze wskazuje się, że o nierozpoznaniu istoty sprawy można mówić, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy; gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów pozwanego; ewentualnie gdy uzasadnienie sądu ma tego rodzaju braki, że nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu, gdy braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, oceny dowodów i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 lipca 2020 r., I ACa 366/19 LEX nr 3044488; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 r. IV CZ 156/12 LEX nr 1231340). Nadto by móc uwzględnić wniosek kasatoryjny apelanta konieczne byłoby stwierdzenie, iż wystąpiły takie poważne wady decyzji organu rentowego, których naprawienie w postępowaniu sądowym nie jest możliwie. Przepis art. 477 ^14a k.p.c. stosowany jest bowiem wówczas, gdy konieczne jest wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji organu rentowego i ewentualnie wydanie nowej, po przekazaniu sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania i przeprowadzeniu prawidłowego postępowania przed tym organem, uwzględniającego wszelkie wymagania wynikające z prawa materialnego. Nie ulega wątpliwości, że w sprawie takich uchybień nie ma.

W szczególności należy podnieść, iż Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził dowody z opinii biegłych zasadniczych, uzupełniających o specjalnościach odpowiednich do schorzeń rozpoznanych u wnioskodawcy tj. biegłych lekarzy specjalistów z zakresu kardiologii, dermatologii oraz medycyny pracy. Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów z opinii biegłych lekarzy z zakresu tych specjalności medycznych nie nasuwa żadnych zastrzeżeń, została dokonana bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów zakreślonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ten słusznie w pełni podzielił opinie wydane przez biegłych sądowych z zakresu kariologii, dermatologii, medycyny pracy, zaznaczając przy tym, że zostały one logicznie uzasadnione i są zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że wnioski końcowe w opinii wydanych przez w/w biegłych lekarzy są całkowicie zgodne. W tej sytuacji oparcie się przez Sąd Okręgowy na powołanych wyżej opiniach biegłych lekarzy było w pełni uzasadnione, zaś pominięcie dowodów z kolejnych opinii całkowicie uzasadnione. Apelant nie dostrzega, iż biegli sądowi opiniowali w oparciu o zgromadzone dowody leczenia, wyniki specjalistycznych badań, odebrany wywiad, badanie kliniczne i opinie biegłych są zgodne, spójne i logicznie uzasadnione z powołaniem argumentów medycznych. Należy też podkreślić, że opinie biegłych sądowych zostały sporządzone przez kompetentne osoby, dysponujące odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem zawodowym. Biegli opiniujący są wieloletnimi, stałymi biegłymi sądowymi, specjalistami z zakresu opiniowanej materii. Opinie te należało również ocenić jako rzetelne, gdyż oparto je na dokumentacji lekarskiej, na wynikach specjalistycznych badań zgromadzonych w sprawie, co jednoznacznie również wyjaśnił w uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji. Opinie uwzględniały ponadto wszystkie uwagi ubezpieczonego. Za miarodajnością opinii przemawiał i ten fakt, że pozostawały one w pełnej zgodności ze sobą. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wymienione opinie mogły więc stanowić podstawę do stanowczego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, pozwoliły one na nie budzące wątpliwości przyjęcie, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy od wczesnego dzieciństwa. Należy podkreślić, iż biegli sądowi mieli w polu widzenia wszystkie schorzenia współistniejące wnioskodawcy i podnieśli, że uprzednio orzeczona całkowita niezdolność do pracy wynikała z przebytego poważnego leczenia kardiologicznego, wymagającego wykonania przeszczepu serca. Jednocześnie zważyć trzeba, iż czas jaki upłynął od wykonanego zabiegu, okres blisko 10 lat, prawidłowa funkcja przeszczepionego serca i całego układu sercowo – naczyniowego nie czyni go obecnie niezdolnym do pracy. Nastąpiła bowiem istotna poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego. Schorzenie wnioskodawcy kardiologiczne, co niewątpliwe wymaga stałej kontroli, przyjmowania leków przeciw immunosupresyjnych, co także mieli w polu widzenia biegli sądowi. Co istotne, w żadnym badaniu z okresu relewantnego dla oceny nie wynikają cechy niewydolności serca, funkcja serca przeszczepionego jest prawidłowa. Ta konstatacja znajduje także pełne potwierdzenie w dowodach leczenia jakie ubezpieczony dołączył do apelacji (w kart informacyjnych (...) Centrum (...) w Z.). Jednoznacznie wskazano, iż w toku szczegółowych, specjalistycznych badań kontrolnych nie wykazano żadnych nieprawidłowości w funkcjonowania układu sercowo – naczyniowego i takich objawów sam ubezpieczony nie zgłaszał (dokumentacja medyczna k. 167-182). Natomiast współistniejące schorzenie dermatologiczne, pomimo procesu leczenia stanu skóry ubezpieczonego powoduje nadal istotne ograniczenia w funkcjonowaniu zawodowym i społecznym czyniąc go częściowo niezdolnym do pracy. Nie można pomijać w ocenie zasadności żądania wnioskodawcy, iż stan ten istniał od wczesnego dzieciństwa, skutkując już w tym czasie powstaniem częściowej niezdolności do pracy, która trwa nadal w stopniu niezmienionym i nieprzerwanie. Istniejąca u wnioskodawcy okresowa całkowita niezdolność do pracy skutkująca w okresie minionym prawem do renty socjalnej była wynikiem pogorszenia stanu zdrowia w zakresie układu sercowo – naczyniowego i koniecznością przeszczepu serca, okresem koniecznej rekonwalescencji. Ten jednak stan rzeczy na przestrzeni lat (10 lat) uległ istotnej zmianie, poprawie, stabilizacji, co wprost wynika z dokumentacji medycznej i opinii kardiologicznej, nie sprowadzając już ograniczeń w funkcjonowaniu organizmu. Natomiast dostrzec należy, iż ograniczenia w funkcjonowaniu organizmu wnioskodawcy są wynikiem schorzenia dermatologicznego, ale w stopniu sprowadzającym częściową niezdolność do pracy od wczesnego dzieciństwa. Nie wyłączają całkowicie ubezpieczonego z możliwości świadczenia pracy zarobkowej na otwartym rynku pracy. W okresie relewantnym dla powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy stan zdrowia ubezpieczonego nie uległ pogorszeniu w ramach tego samego stopnia niezdolności do pracy. Samo istnienie schorzeń powodujących nawet konieczność pozostawania w stałym leczeniu, kontroli nie stanowi samodzielnej przyczyny uznania częściowej niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2005 r., II UK 288/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 99), nawet wtedy, gdy może powodować okresowo czasową niezdolność do pracy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., II UK 316/11, LEX nr 1215151). Krótkotrwała (czasowa) niezdolność do pracy może stanowić przesłankę przyznania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (takich, jak zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne), a nie z ubezpieczenia rentowego. Jak skonstatował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2009 roku, II UK 106/09 (LEX nr 558589), o wystąpieniu niezdolności do pracy nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, lecz w istocie decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwość zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne danej osoby. I te aspekty rozważył Sąd pierwszej instancji opierają się na opiniach biegłych, dokumentacji medycznej i mając w polu widzenia poziom kwalifikacji wnioskodawcy, a ten wyznaczony jest przez wykształcenie średnie - technik mechanik maszyn lotniczych. Pracy w tym zakresie, na tym poziomie wnioskodawca wykonywać nie może, co skutkuje częściową niezdolnością do pracy (opinia biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy). Natomiast stan zdrowia wnioskodawcy nie czyni go całkowicie niezdolnym do pracy w zaoczeniu, iż nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy. Ubezpieczony wykonuje pracę jako operator obrabiarek sterowanych, na stanowisku nie wymagającym specjalnego, z uwagi na stan jego zdrowia przystosowania (oprzyrządowania, specjalnie stworzonego stanowiska pracy, odpowiednio przystosowanego do stopnia i charakteru naruszenia sprawności jego organizmu).

Podsumowując ten wątek rozważań należy skonstatować, iż w realiach rozpoznawanej brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutów ubezpieczonego wskazujących na nieprawidłową interpretację zebranego materiału dowodowego. Zarzuty tak sformułowane są bezzasadne w badanej sprawie. Nie można bowiem mówić o przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji starannie zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nie naruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów.

Także za nietrafny należy uznać zarzut skarżącego o niewywołaniu opinii biegłych sądowych, psychiatry i psychologa czy kolejnej opinii uzupełniających biegłych sądowych z zakresu medycyny pracy oraz dermatologii. Sąd pierwszej instancji wywołał opinie zasadnicze, uzupełniające w których biegli wypowiedzieli się do zgłaszanych zastrzeżeń. Wnioskodawca nie leczył się psychiatrycznie, nie wymagał wsparcia psychologicznego. Zatem wywoływanie opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii nie znajdowałoby żadnego uzasadnienia realiami sprawy. Postępowanie dowodowe winno być prowadzone w zakresie koniecznym i wystarczającym dla rozstrzygnięcia istoty sporu zawisłego przed sądem, a wywoływanie opinii biegłych sądowych musi być uzasadnione okolicznościami sprawy, wymagającymi wiadomości specjalnych dla rozpoznania zagadnienia mającego wpływ na meritum rozstrzygnięcia.

Podobnie niezasadne było wywodzenie o potrzebie opinii uzupełniających. Opinie biegłych sądowych w zgromadzone w sprawie są jak podniósł wyżej Sąd Apelacyjny zgodne, spójne, logicznie uzasadnione, oparte na właściwej podstawie badawczej i znajdują oparcie w dokumentacji medycznej.

Okoliczność, iż zgodnie z art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, wcale nie oznacza, że w każdym przypadku jest to konieczne, potrzeba taka może bowiem wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Dlatego nie ma uzasadnienia wniosek o wywoływanie dodatkowej opinii biegłego (biegłych) w sytuacji, gdy złożone już opinie są niekorzystna dla strony. Zgłaszając taki wniosek, strona winna wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w złożonych do akt sprawy opiniach biegłych, które dyskwalifikują je, uzasadniając tym samym powołanie dodatkowych opinii, a takich zasadnych zarzutów apelant nie podniósł. Potrzeba powołania innego biegłego powinna zatem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej złożonej opinii. Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy.

Wobec uznania przez Sąd Apelacyjny prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji i oceny dowodowej nie można też mówić o naruszeniu przepisów prawa materialnego art. 57, art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. 2024 poz. 1631 tekst jednolity).

Sąd Okręgowy prawidłowo odkodował treść normatywną art. 57 ust. 1 i art. 12 ustawy emerytalnej. Oczywiście ma racje apelant, iż jeśli pracownik, który podjął zatrudnienie jako osoba niezdolna do pracy (częściowo czy całkowicie) i jeśli w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej nastąpiło u niego istotne pogorszenie stanu zdrowia w ramach tego samego stopnia niezdolności do pracy, uniemożliwiające kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia zasadne byłoby ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2024 r., III UZ 5/24, LEX nr 3768828; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30 listopada 2023 r., II USKP 106/22 lx NR 3636479; z dnia 1 grudnia 2016 r. I UK 424/15 LEX nr 2194884; z dnia 24 czerwca 2915 r. I UK 357/14 LEX nr 1771400; z dnia 6 sierpnia 2014 r., II UK 513/13 OSNP 2016 Nr 1, poz. 10). Rzecz jednak w tym, iż taki stan rzeczy w sprawie nie występuje. Ubezpieczony podjął pracę zarobkową na otwartym rynku pracy w 2016 roku, na stanowisku, które nie wymaga żadnego dostosowania specjalistycznego do stopnia jego niepełnoprawności i w czasie tego zatrudnienia nie nastąpiło istotne pogorszenie jego stanu zdrowia.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc prawu, a apelacja wnioskodawcy jako bezzasadna podlegała oddaleniu, czemu Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. dał wyraz w sentencji wyroku.

Iwona Jawor-Piszcz