Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pabin

Protokolant: Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2024 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. U.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz K. U. 81.432,96 zł (osiemdziesiąt jeden tysięcy czterysta trzydzieści dwa złote dziewięćdziesiąt sześć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od dnia 12 maja 2017r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz K. U. 7.689 zł (siedem tysięcy sześćset osiemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. 8.489,86 zł (osiem tysięcy czterysta osiemdziesiąt dziewięć złotych osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem kosztów sądowych.

Sygn. akt IC 388/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 sierpnia 2018 roku (k.3) wniesionym pierwotnie do Sądu Rejonowego w Łasku powód K. U. reprezentowany przez r.pr. M. G. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa– (...) Zarządu (...) w B. na jego rzecz kwoty 20.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 16 maja 2017 roku do dnia zapłaty, w tym kwoty 3.000 zł tytułem pokrycia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na nieruchomości strony powodowej położonej w C. gmina B., powiat (...) składającej się z działek gruntu nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) a także kwoty 17.000 zł tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości tej nieruchomości oraz nieruchomości położonej w C. gmina B., powiat (...) składającej się z działek gruntu nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) w związku z ustanowieniem dla pobliskiego lotniska obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. nr (...), opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) w dniu 22.11.2016 r., poz.4929.

Uzasadniając swoje żądanie strona powodowa wskazała, że dochodzone kwoty stanowią odszkodowanie za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości strony powodowej znajdujących się na terenie podobszaru A ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. wprowadzonego uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. nr (...) opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z dnia 22 listopada 2016 r. poz. 4929. Zdaniem strony powodowej nieruchomość znalazła się w strefie A obszaru wyznaczonego uchwałą i została objęta szeregiem zakazów i nakazów w wyniku czego jej wartość uległa obniżeniu. Ponadto, w związku ze zwiększonym poziomem hałasu generowanym przez lotnisko koniczna jest przebudowa budynków mieszkalnych w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. Roszczenie obejmuje zatem także koszty rewitalizacji akustycznej zabudowy przeznaczonej na zwykły pobyt ludzi.

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez r.pr. M. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz od przeciwnika zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany przyznał fakt utworzenia dla lotniska wojskowego w Ł. obszaru ograniczonego użytkowania. Potwierdził również to, że nieruchomość powodów położona jest w podobszarze A. Tym nie mniej zdaniem pozwanego, po jego stronie nie istnieje obowiązek zapłaty odszkodowania albowiem sam fakt utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania nie spowodował zmniejszenia wartości znajdujących się na nim działek.

W piśmie z dnia 21 listopada 2022r. (k.107) a następnie z dnia 2 czerwca 2023r. (k.146-153v) strona powodowa rozszerzyła powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 81.432,96 zł w tym 62.470 zł tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości oraz 18.962,96 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 maja 2007 roku do dnia zapłaty.

W związku ze zmianą wartości przedmiotu sporu, sprawa została przekazana do Sądu Okręgowego w Sieradzu (k.157).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Uchwałą Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 roku nr (...) opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z dnia 22 listopada 2016r. poz. 4929 dla lotniska wojskowego w Ł. utworzono obszar ograniczonego użytkowania (OOU). Obszar ten został podzielony na dwa podobszary tj. podobszar A (OOU) którego wewnętrzną granicę wyznacza granica terenu lotniska, natomiast zewnętrzną granicę izolinia równoważnego poziomu dźwięku wynoszącego w porze dziennej 60dB a w porze nocnej 50 dB, oraz podobszar B (OOU) którego wewnętrzną granicę wyznacza zewnętrzna granica podobszaru A, natomiast granicę zewnętrzną izolinia równoważnego poziomu dźwięku wynoszącego w porze dziennej 55dB a w porze nocnej 45 dB. W obszarze ograniczonego użytkowania dla podobszaru A wprowadzone zostały ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, sposobie korzystania z terenu oraz wymagania techniczne dotyczące budynków tj. m.in. zakaz przeznaczenia terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zakaz tworzenia terenów rekreacyjno– wypoczynkowych, zakaz tworzenia stref ochronnych A, uzdrowisk; zakaz przeznaczenia terenu pod budowę szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży; zakaz budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży; zakaz zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych na budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne, zamieszkania zbiorowego, szpitale domy opieki społecznej, obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz obowiązek zapewnienia w w/w obiektach właściwego klimatu akustycznego poprzez zastosowanie w istniejących budynkach zabezpieczenia zapewniającego izolacyjność ścian zewnętrznych, dachów i stropodachów zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. W obszarze ograniczonego użytkowania dla podobszaru B wprowadzone zostały ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, sposobie korzystania z terenu oraz wymagania techniczne dotyczące budynków tj. zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk, zakaz przeznaczenia terenu pod budowę szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży; zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży; zakaz zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych na szpitale domy opieki społecznej, obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz obowiązek zapewnienia w w/w obiektach właściwego klimatu akustycznego.

bezsporne

W dacie wejścia w życie uchwały K. U. był właścicielem nieruchomości położonych na terenie podobszaru A (OOU) zlokalizowanych w miejscowości C. gmina B. powiat Ł., w tym składającej się z zabudowanej działki nr (...) o powierzchni 0,1357 ha oraz niebudowanej działki nr (...) o pow. 0,2321 ha dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą nr (...) i drugiej składającej się z niezbudowanych działek gruntu nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na podstawie obowiązującego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B. uchwalonego przez Radę Gminy B. Uchwałą Nr V/38/07 z dnia 15.02.2007r., działki nr (...) stanowią grunt rolny (oznaczony symbolem R) natomiast działki nr (...) są przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową (oznaczone symbolem Mr);

Dowód: odpis zwykły księgi wieczystej (k.11-12v), wypis z rejestru gruntów (k.9-10); zdjęcie domu (k.16); zaświadczenie wójta gminy B. wraz mapą (k.14-15); opinia biegłej B. M. zasadnicza (k.126-136) i uzupełniająca (k.178-179, 205-206v, 244-245v);

Na działce nr (...) znajduje się murowany, parterowy, niepodpiwniczony dom wolnostojący wybudowany w 1972 roku o powierzchni użytkowej 154,80 mkw w dobrym stanie technicznym. Na działce znajduje się także stodoła, garaż i drewniana altana.

Dowód: opinia biegłej B. M. zasadnicza (k.126-136) i uzupełniająca (k.178-179, 205-206v, 244-245v);

W dacie wejścia w życie uchwały stan techniczny i konstrukcja domu gwarantowała spełnienie wymogów w zakresie izolacyjności akustycznej obowiązujących przez wprowadzeniem OOU. Utworzenie obszaru, a co za tym idzie podwyższenie dopuszczalnych norm hałasu w środowisku w porze nocnej i dziennej spowodowało konieczność przeprowadzenia w domu strony powodowej prac budowalnych w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego zgodnego z normą PN-B- (...)-2:1987 oraz izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych zgodnie z normą PN-B- (...)-3:2015-10. Konieczność utrzymywania okien w stanie zamkniętym jest konsekwencją wprowadzania OOU, zatem kompensacja tego ograniczenia wymaga nakładów zaliczanych do grupy nakładów na dostosowanie budynków do uchwały z 2016 r. Ograniczenie funkcjonalności okien prowadzi między innymi do tego, że w okresie występowania wysokich temperatur nie można zapewnić pożądanego mikroklimatu w pomieszczeniu. To ograniczenie musi być skompensowane odpowiednim rozwiązaniem technicznym. Uwzględniając nasłonecznienie budynku zalecane jest zainstalowanie wentylatorów sufitowych. Wentylatory powinny być wyposażone w możliwość regulacji kierunków obrotów i prędkości obrotowej. Powyższe prace rewitalizacyjne, przy minimalnym ich nakładzie powinny objąć: wymianę trzech okien na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej, wymianę szyb zespolonych w dwóch oknach na szyby zespolone o zwiększonej izolacyjności akustycznej oraz montaż sześciu wentylatorów sufitowych. Łączny, szacowany koszt prac budowlanych to 18.962,96 zł.

Dowód: opinia (...) (k.53-67); opinia biegłego C. D. (k.74-83);

Decyzją nr (...) z dnia 10 sierpnia 2023r. Wójt Gminy B. odmówił powodowi ustalenia warunków zabudowy dla działki nr (...) z uwagi na fakt, że jest ona zlokalizowana w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania lotnika wojskowego w Ł.. Z tego samego powodu, analogicznymi decyzjami nr (...) z dnia 10 sierpnia 2023r. wójt odmówił ustalenia warunków zabudowy dla działek nr (...).

Dowód: decyzja nr (...) (k.210-217); decyzja nr (...) (k.218-225); decyzja nr (...) (k.226-233);

W następstwie objęcia nieruchomości strony powodowej składającej się z zabudowanej działki nr (...) oraz niebudowanej 169 dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) podstrefą A obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego uchwałą z 2016 r. jej wartość uległa obniżeniu o 40.090 zł. W następstwie objęcia nieruchomości strony powodowej składającej się z między innymi niezabudowanych działek nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) podstrefą A obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego uchwałą z 2016 r. jej wartość uległa obniżeniu o 22.380 zł.

Dowód: opinia biegłej B. M. zasadnicza (k.126-136) i uzupełniająca (k.178-179, 205-206v, 244-245v);

Po zaistniałym zdarzeniu, w związku z wejściem w życie w dniu 06 grudnia 2016 roku Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., strona powodowa w piśmie z dnia 4 maja 2017r. zgłosiła pozwanemu szkodę żądając zapłaty w terminie 7 dni kwoty 300.000 zł tytułem utraty wartości nieruchomości oraz 100.000 zł tytułem koniecznych prac rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego. W piśmie z dnia 16 maja 2017 r. pozwany odmówił uznania zgłoszonych roszczeń.

Dowód: pismo z zgłoszeniem roszczeń wraz z wezwaniem do zapłaty (k.24-24v); odpowiedź pozwanego (k.25).

Powyższy stan faktyczny, został ustalony w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy nieosobowy materiał dowodowy. Sąd w całości uznał za wiarygodne dokumenty urzędowe oraz prywatne zgromadzone w toku postępowania w tym opinie biegłych sądowych zważywszy na fakt braku jakichkolwiek dowodów przeciwnych zgłoszonych przez stronę pozwaną.

Jako w pełni prawidłowe sąd uznał opinie Politechniki (...) oraz biegłych C. D. i B. M.. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem orzecznictwa, Sąd dokonując oceny opinii biegłego w świetle art. 233 k.p.c. nie ocenia jej wiarygodności (albowiem w tym zakresie nie posiada wiadomości specjalnych) lecz prawidłowość rozumowania biegłego zawartą w jej uzasadnieniu, przyjmując jako kryterium zasady logiki i doświadczenia życiowego. Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że biegli w wydanych przez siebie opiniach w sposób logiczny i zgodny z doświadczeniem życiowym uzasadnili prezentowane stanowisko. Opinie były kompletne, jednoznaczne i konsekwentne. Ich prawidłowość nie budzi zdaniem sądu żadnych wątpliwości. Ponadto biegli opracowaną przez siebie opinie obszernie uzasadnili i wyczerpująco odpowiedzieli na pytania Sądu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z treścią art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2022.2556 tj.) jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla (…), lotniska (…) tworzy się obszar ograniczonego użytkowania (OOU). Pod pojęciem „standardów jakości środowiska” należy rozumieć poziomy dopuszczalne substancji lub energii oraz pułap stężenia ekspozycji, które muszą być osiągnięte w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze (art. 3 pkt 34 ustawy). Przy czym w świetle ustawy jedną z postaci energii jest hałas (art. 3 pkt 4 b ustawy).

Analiza treści wskazanych przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że utworzenie OOU dla lotniska nie jest obligatoryjne. Jest ono uzasadnione tylko wówczas gdy zastosowane na lotnisku środki techniczne nie pozwalają (z uwagi na intensywność i rodzaj ruchu lotniczego) na dotrzymanie poza terenem lotniska dopuszczalnych poziomów hałasu określonych z załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. (Dz.U.2014.112 tj.) które dla terenów: zabudowy mieszkaniowej, rekreacyjno – wypoczynkowej, mieszkaniowo – usługowej i śródmiejskiej miast pow. 100 tys m wynoszą 60 dB w ciągu dnia i 50 dB w nocy a dla terenów obejmujących uzdrowiska, szpitale, DPS i tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 55 dB w ciągu dnia i 45 dB w nocy. Należy bowiem podkreślić, że zgodnie z art. 144 k.c. właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno- gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Dlatego też w sytuacji gdy właściciel nieruchomości podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2022.2556 tj.). Tak więc normatywnie akceptowalna możliwość negatywnego oddziaływania jednej nieruchomości na grunty sąsiednie (sąsiadujące środowisko), jest wyjątkiem od zasady i została przewidziana jedynie dla najistotniejszych z punktu widzenia funkcjonowania gospodarki obiektów tj. oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej, obiektów sieci gazowej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej. Usankcjonowanie tej negatywnie oddziałującej na środowisko działalności następuje poprzez ustanowienie OOU.

Utworzenie OOU zwalnia podmiot prowadzący lotnisko z obowiązku dochowania na obszarze OOU dopuszczalnych poziomów hałasu określonych w Rozporządzeniu z dnia 14 czerwca 2007r. i rzutuje bezpośrednio na sytuację prawną właścicieli nieruchomości objętych OOU, stanowiąc jedną z przewidzianych ustawą form ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, w związku z ochroną środowiska (Dział IX ustawy). Zalegalizowanie możliwości przekraczania przez lotnisko na obszarze OOU dopuszczalnych poziomów hałasu wywołanego ruchem lotniczym powoduje, że właściciele sąsiadujących nieruchomości nie mogą się w żaden sposób przeciwstawić tym ponadnormatywnym immisjom. Immisja hałasu przekraczającego dopuszczalne normy przestaje być bowiem bezprawna. W konsekwencji, z uwagi na brak możliwości przypisania podmiotowi prowadzącemu lotnisko bezprawności działania, właściciele nieruchomości położonych na obszarze OOU zostają pozbawieni możliwości dochodzenia odszkodowania zarówno na zasadach ogólnych (art. 415 kc w zw. z art. 322 ustawy) jak i na podstawie art. 323 ustawy. Nie mogą także żądać zaniechania immisji hałasu lotniczego i przywrócenia stanu poprzedniego na podstawie art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 144 k.c. i art. 363 § 1 k.c.

Należy zatem uznać, że wprowadzenie OOU nakłada na właścicieli położonych tam nieruchomości prawny obowiązek (nakaz) znoszenia ponadnormatywnych immisji hałasu. Co więcej, organy tworzące OOU określają nie tylko granice obszaru, ale także ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego (art. 135 ust. 3a ustawy).

Ponieważ utworzenie OOU sprawa, że ponadnormatywne emitowanie hałasu przez lotnisko na terenie OOU nie stanowi naruszenia prawa, co wyklucza możliwość poszukiwania ochrony prawnej na zasadach ogólnych, ustawodawca przewidział szczególne środki ochrony. Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2022.2056 tj.) właściciel nieruchomości może żądać odszkodowania za szkodę poniesioną w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z tej nieruchomości. Przy czym szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. W razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania (art. 136 ust. 1 i 2 ustawy). W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie (art. 136 ust. 3 ustawy).

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, nieruchomość strony powodowej została uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. nr (...) włączona do obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego dla lotniska Ł. i znalazła się w podobszarze A. W następstwie tego ograniczony został dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości, zniesieniu uległy dopuszczalne normy hałasu, wprowadzone zostały ograniczenia w możliwości jej zabudowy oraz użytkowania w wyniku czego jej wartość uległa obniżeniu. Niezależnie od innych ograniczeń sam prawny obowiązek (nakaz) znoszenia ponadnormatywnych immisji hałasu i brak możliwości przeciwdziałania temu zjawisku musi rzutować na wartość nieruchomości strony powodowej, co znajduje swoje potwierdzenie w opinii biegłego. W zakresie dotyczącym zabudowanej działki nr (...) i niezabudowanych nr 169, 110 i 133 wartość nieruchomości uległa obniżeniu łącznie o 62.470zł.

Podwyższenie dopuszczalnych norm hałasu w środowisku w porze nocnej i dziennej spowodowało, że budynek mieszkalny przestał spełniać wymagania w zakresie właściwego klimatu akustycznego zgodnego z normą PN-B- (...)-02:1987 oraz izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych zgodnie z normą PN-B- (...)-3:2015-10. W efekcie, w celu przywrócenia właściwego klimatu akustycznego wewnątrz budynku wykorzystywanego na cele mieszalne, konieczne jest wykonanie prac budowlanych i remontowych. Łączny koszt rewitalizacji akustycznej wynosi 18.962,96 zł.

W tym miejscu należy stwierdzić, że sądowi znane są uchwały Sądu Najwyższego w sprawach III CZP 80/22, III CZP 81/22 i III CZP 100/22. Odnosząc się do zawartych tam tez należy stwierdzić, że uchwała Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 roku nr (...) wprowadza konkretne ograniczenia w możliwości korzystania z nieruchomości strony powodowej w dotychczasowy sposób a nadto nakłada na nią wynikający z ustawy prawny obowiązek (nakaz) znoszenia ponadnormatywnych immisji hałasu. W efekcie ograniczenia te rzutują na cenę rynkową nieruchomości, która jest niższa od tej jaką miałaby gdyby tych ograniczeń nie doznawała. Spadek wartości nieruchomości wynikający z wprowadzonych ograniczeń jest szkodą w rozumieniu art. 129 ust. 2 ustawy podlegającą naprawieniu.

Objęcie nieruchomości strony powodowej obszarem ograniczonego użytkowania nie spowodowało pogorszenia stanu technicznego domu. Tym, nie mniej pogorszyły się jego cechy użytkowe. Cechą domu jest bowiem ochrona domowników przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych (w tym hałasu). Zalegalizowanie możliwości przekraczania przez lotnisko na obszarze OOU dopuszczalnych poziomów hałasu wywołanego ruchem lotniczym powoduje, przy braku możliwości żądania zaniechania immisji, że dom strony powodowej przestał chronić domowników przed hałasem lotniskowym. Wprowadzenie OOU pozbawia stronę powodową możliwości żądania od pozwanego na podstawie art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 144 k.c. i art. 363 § 1 k.c. zaniechania immisji hałasu lotniczego i przywrócenia stanu poprzedniego. W efekcie, jedynym sposobem ochrony przed naruszeniem własności dostępnym dla strony powodowej jest wykonanie prac budowalnych w jej domu, co uzasadnia na podstawie art. 361 k.c. i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. art. 129 ust. 2 i art. 322 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, żądanie od pozwanego kwoty odpowiadającej szacowanym kosztom tych prac.

W ocenie sądu możliwość żądania odszkodowania z tego tytułu nie jest uzależniona od uprzedniego poniesienia przez stronę powodową wydatków na koszty rewitalizacji akustycznej budynku. Zgodnie bowiem z treścią art. 136 ust. 3 ustawy w razie określenia na OOU wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Przy czym szkodą o której mowa w art. 136 ust. 3 ustawy będą nie tylko wydatki na zakup materiałów i usług niezbędnych do wykonania samej przebudowy budynku, lecz także wszystkie inne wydatki poniesione w celu wypełnienia wymagań przez istniejący budynek (np. z tytułu opłat administracyjnych w celu uzyskania uzgodnień i pozwoleń niezbędnych w procesie budowlanym). Wprowadzenie do porządku prawnego, normatywnego mechanizmu ustalania wysokości szkody (tj. według kosztów/wydatków rzeczywistych) nie jest niczym szczególnym. Podobne do zastosowanego w art. 136 ust. 3 ustawy rozwiązanie przewiduje np. art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2023.2500 tj.).

Tym nie mniej, wprowadzenie przez ustawodawcę normatywnego mechanizmu ustalania wysokości szkody o którym mowa w art. 136 ust. 3 ustawy nie oznacza, że do powstania szkody po stronie właściciela nieruchomości dochodzi dopiero z chwilą poniesienia przez niego wydatków na rewitalizację akustyczną. Szkoda powstaje bowiem w momencie utraty przez budynek cech pozwalających chronić domowników przez hałasem lotniczym w dotychczasowy sposób. Przywrócenie budynkowi pożądanych cech użytkowych (izolacyjności akustycznej) wymaga zatem nakładów finansowych co przekłada się na powiększenie pasywów w ogólnej masie majątkowej strony powodowej i stanowi o powstaniu w jej majątku szkody. Zgodnie bowiem z utrwalonym poglądem doktryny i orzecznictwa szkoda to wymierny finansowo i wyrażalny w pieniądzu uszczerbek w całym majątku poszkodowanego niezależny od tego którego składnika dotyczy. Pojęcia szkody nie można zatem zawężać jedynie do konkretnego składnika, którego wartość uległa obniżeniu wskutek uszkodzenia lub zniszczenia. Szkoda stanowi bowiem różnicę pomiędzy obecnym stanem majątkowym, a stanem majątkowym, jaki zaistniałby, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę. Szkoda, nawet jeśli dotyczy konkretnego składnika majątkowego osoby poszkodowanej, winna być zatem rozumiana szeroko tj. jako uszczerbek majątkowy w całej masie majątkowej tej osoby, a nie w składniku dotkniętym uszczerbkiem. W tym stanie rzeczy działania poszkodowanego mające na celu przywrócenie możliwości korzystania ze składnika dotkniętego uszczerbkiem (np. rewitalizacja akustyczna domu czy też naprawa uszkodzonego w wypadku pojazdu) finansowane z innej części majątku poszkodowanego, nie prowadzą do zmniejszenia lub zwiększenia rozmiaru jego szkody, lecz stanowią wyłącznie transfer środków majątkowych z jednego składnika na drugi, w ramach tej samej masy majątkowej. Innymi słowy mówiąc działania naprawcze poszkodowanego, nawet jeśli finansowane są z jego masy majątkowej, nie mogą rzutować ani na zwiększenie ani na zmniejszenie rozmiaru szkody. W wyniku podjęcia takich działań saldo masy majątkowej poszkodowanego nie ulega bowiem zmianie. Szkoda nie powstaje zatem dopiero w momencie poniesienia przez poszkodowanego wydatków w celu przywrócenia stanu poprzedniego, lecz z chwilą zaistnienia sytuacji uzasadniającej przywrócenie stanu poprzedniego. Tak więc, zdaniem sądu, w rozpoznawanej sprawie obowiązek naprawienia szkody aktualizuje się na podstawie art. 361 k.c. i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 129 ust. 2 i art. 322 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. z chwilą powstania sytuacji uzasadniającej przywrócenie stanu poprzedniego (utraty przez dom właściwości chroniących przez ponad normatywnym hałasem) a nie z chwilą poniesienia przez właściciela wydatków na rewitalizację akustyczną budynku, co stanowi jedynie warunek dochodzenia na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy szczególnego roszczenia zwrotnego (tj. zwrotu kosztów rzeczywiście poniesionych a nie kosztów szacowanych).

Tak więc w ocenie sądu przepis art. 136 ust. 3 ustawy nie wyłącza co do zasady stosowania art. 129 ust.2 art. 361 k.c. i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. art. 129 ust. 2 i art. 322 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska lecz stanowi w stosunku do niego lex specialis skutkujący rozszerzeniem a nie zawężeniem odpowiedzialności podmiotu obowiązanego do wypłaty odszkodowania. Znajduje on bowiem zastosowanie i deroguje przepis ogólny z art. 129 ust 2 ustawy tylko wówczas gdy właściciel nieruchomości dochodzi zwrotu kosztów rzeczywiście poniesionych na rewitalizację akustyczną budynku. Na podstawie wskazanego przepisu właściciel nieruchomości, który dokonał przebudowy budynku w celu dostosowania go do nowych wymagań technicznych w celu zapewnienia właściwego, zgodnego z normami komfortu akustycznego, nabywa bowiem prawo do żądania zwrotu kosztów „rzeczywiście poniesionych” (tj. rzeczywistych wydatków potwierdzonych rachunkami) a nie jedynie kosztów „szacowanych” ustalanych w sposób najbardziej prawdopodobny i odpowiadając rozmiarowi szkody o której mowa w art. 129 ust. 2 ustawy. Jak wynika bowiem z ustawy, uprzednie poniesienie kosztów rewitalizacji istniejącego budynku jest warunkiem roszczenia o ich zwrot w pełnej wysokości, w przypadku gdy w uchwale zostały określone wymagania techniczne dotyczące budynków, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie (art. 136 ust. 3 ustawy). W takiej sytuacji właściciel zabudowanej nieruchomości może więc żądać zwrotu kosztów rzeczywiście poniesionych, które mogą okazać się wyższe od kosztów szacowanych, nawet jeśli nie miał obowiązku rewitalizacji akustycznej budynku.

Powyższe nie pozbawia jednak właściciela nieruchomości prawa do żądania naprawienia szkody z tytułu koniecznej (lecz nie przeprowadzonej jeszcze) rewitalizacji akustycznej budynku na zasadach ogólnych o których mowa w art. 129 ust.2 art. 361 k.c. i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. art. 129 ust. 2 i art. 322 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, w których wysokość szkody ustalana w sposób hipotetyczny (szacunkowy) w celu uzyskania zgodnie z art. 363 § 1 k.c. „odpowiedniej sumy pieniężnej” kompensującej powstałą szkodę.

Zgodnie z treścią art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej - umożliwiającej przywrócenie stanu poprzedniego. Biorąc pod uwagę treść opinii biegłych Sąd uznał, że naprawienie szkody powinno nastąpić poprzez zapłatę przez zarządcę lotniska wojskowego w Ł. na rzecz powoda kwoty 81.432,96 zł tj. kwoty 62.470 zł z tytułu obniżenia wartości nieruchomości oraz kwoty 18.962,96 zł z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku w celu dostosowania jego stanu technicznego do takiego, który zapewnia właścicielom klimat akustyczny zgodny z normami po wprowadzeniu OOU.

Odsetki Sąd zasądził na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 359 k.c. i art. 455 k.c.. Zgodnie bowiem z treścią art. 455 k.c. normującego kwestię terminu wykonania wszelkich zobowiązań, w tym także zobowiązań z czynów niedozwolonych, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Bez wątpienia, zobowiązanie strony pozwanej mające charakter odszkodowania pieniężnego, jest świadczeniem bezterminowym, płatnym na wezwanie wierzyciela. Charakteru tego zobowiązania nie zmienia okoliczność, że ostateczne potwierdzenie i konkretyzacja jego wysokości następuje w wyroku sądowym. Wyrok ten nie ma bowiem charakteru prawo-kształtującego tj. kreującego nowe, nieistniejące wcześniej zobowiązanie, lecz charakter deklaratoryjny – potwierdzający stan rzeczy wynikający z prawa materialnego. W tym stanie rzeczy opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego dochodzonego niniejszym pozwem powstało po stronie pozwanego po upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty. Żądana kwota stała się wymagalna z dniem upływu 7 dniowego terminu wyznaczanego w wezwaniu do zapłaty (k.24-24v) opiewającego na kwotę 400.000 zł (300.000 zł + 100.000) tj. w dniu 11 maja 2017r. W konsekwencji sąd uznał, że pozwany popadł w opóźnienie od następnego i zasądził odsetki zgodnie z żądaniem (k.146) tj. od dnia 12 maja 2017r.

Mając powyższe na względzie sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 98 k.p.c. uznając, że pozwany który przegrał spór w 100 % zobowiązany jest zgodnie z wnioskiem zawartym w pozwie zwrócić w całości poniesione przez powoda koszty procesu tj. 7.689 zł w tym opłata od pozwu 1000 zł (k.27) i jego rozszerzenia 2.524 zł (k.88) + 548 zł (k.140), opłata od pełnomocnictwa – 17 zł (k.8), koszty zastępstwa prawnego obliczone od wskazanej w pozwie pierwotnie wartości przedmiotu sporu – 3.600 zł na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za radców prawnych. Ponadto stosownie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

O kosztach należnych Skarbowi Państwa Sąd orzekł stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu obciążając nimi w całości pozwanego. W konsekwencji sąd nakazał pobrać od pozwanego, który z mocy ustawy pozostaje zwolniony od opłat, kwotę 8.489,86 zł tytułem zwrotu wydatków Skarbu Państwa poniesionych na koszty opinii biegłych (k.69,86,138,181,247). W tym stanie rzeczy Sąd orzekł jak w pkt. 2 i 3 wyroku.