Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Zakopanem Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Kamila Waśko-Greczek

Protokolant: Urszula Gniadek

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2023 r. w Zakopanem na rozprawie

sprawy z wniosku S. K.-K.

z udziałem E. C. i M. K. (1)

o zasiedzenie służebności gruntowej

postanawia

I.  oddalić wniosek;

II.  nakazać ściągnąć od S. K.-K. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Zakopanem 2 177,90 złotych (dwa tysiące sto siedemdziesiąt siedem, 90/100) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa;

III.  zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki E. C.

497,00 złotych (czterysta dziewięćdziesiąt siedem, 0/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV.  orzec, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestniczki ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sędzia Kamila Waśko-Greczek

Sygn. akt: I Ns 322/21

UZASADNIENIE

postanowienia sadu Rejonowego w Zakopanem z 26 czerwca 2023 r.

S. K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adw. M. K. (2) wniosła o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej, której treścią jest prawo przechodu i przejazdu przez całą działkę nr (...) obr. (...), K., dla której Sąd Rejonowy w Zakopanem prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz część działki nr (...),

obr. (...), dla której Sąd Rejonowy w Zakopanem prowadzi księgę wieczystą

nr (...) przez każdoczesnego właściciela działki nr (...), obr. (...) K. z dniem 2 września 2012 r. Domagała się również wzajemnego zniesienia kosztów postępowania.

Uzasadniając zgłoszone roszczenie wskazała, że wraz z córką M. K. (1) jest współwłaścicielką m.in. działek ewidencyjnych nr (...) i nr (...). Podała że działki (...) oraz niewielki wchodzący w nią klin stanowiący samodzielną działkę nr (...), a dalej jego kontynuacja na obszarze działki nr (...)- działki

nr (...) i (...) wraz z odpowiednia częścią działki nr (...) tworzą integralny ciąg pieszo-jezdny, który zawsze wykorzystywany był celem skomunikowania budynku

nr (...) z drogą publiczną.

Wskazała dalej, że własność nieruchomości stanowiącej działki

nr (...) i (...) nabyła w sierpniu 1982 r. i od tamtego czasu jedynym wykorzystywanym ciągiem pieszo jezdnym służącym komunikacji jej nieruchomości z drogą publiczną był szlak oznaczony granicami działek (...) i dalej kontynuowany po części działki (...). Argumentowała, że przez cały ten czas utwardzała i odśnieżała drogę przy czym konsekwentnie podtrzymywała, że droga była również urządzona po działce (...), która stanowi niewielki klin. Podała nadto, że jakkolwiek jej nieruchomość posiada usankcjonowane prawnie połączenie z drogą publiczną, to jest ono zbyt wąskie, by przejechać samochodem i nie spełnia norm wynikających z przepisów budowlanych. Powołała się również na fakt, że

w świetle całej drogi na działce nr (...) odkąd S. K. jest właścicielką nieruchomości władnącej, wzniesiona jest brama wjazdowa wraz z furtką- z jednej strony będąca manifestacją wykonywania prawa, z drugiej świadcząca o tym, że przejazd i przechód odbywał się całą szerokością ciągu pieszo jezdnego, tj. całą powierzchnią działki nr (...) i dalej po działce nr (...).

W odpowiedzi na wniosek (k. 59) E. C. domagała się jego oddalenia

i zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania.

Uzasadniając zajęte stanowisko wskazała, że nie istniała i nie istnieje służebność gruntowa do działki nr (...) po działkach wskazanych we wniosku. Podniosła, że sąsiadująca z działką nr (...) działka nr (...) należy do niej, S. K.-K. i M. K. (1) i stanowi w terenie drogę dojazdową. Natomiast działki nr (...) nigdy nie były używane przez S. K.-K.. Podała, że poprzedni właściciel działek (...) wyodrębnił jako osobną własność działkę nr (...) celem dojazdu do nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), by ta miała zapewniony niezależny, swobodny i wyłączny dojazd do nieruchomości wspólnej jednocześnie nie kolidujący z dojazdem znajdującym się na działce nr (...) do nieruchomości nr (...). W następstwie utwardził działkę nr (...) płytami betonowymi, po których odbywał się wjazd do jego nieruchomości i na których jednocześnie znajdowało się miejsce parkingowe. E. C. wskazała nadto, że działki nr (...) oddzielone były od siebie płotem z siatki. Na dowód, że działka nr (...) nigdy nie pełniły funkcji drogi dojazdowej do nieruchomości S. K.-K., E. C. odwołała się do dołączonych do odpowiedzi na wniosek zdjęć.

W piśmie z 29 grudnia 2021 r. (k. 66) S. K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adw. J. K. podtrzymała dotychczasowo prezentowaną argumentację. Wskazała, że strony postępowania mieszkały poza Z. i zdjęcia z zaparkowanymi

w świetle drogi pojazdami nie dowodzą, że blokowały one przejazd, gdyż niewykluczone, że S. K. nie pozostawała w tym okresie na miejscu.

W piśmie z 3 stycznia 2022 r. (k. 77) S. K. sprecyzowała swój wniosek domagając się stwierdzenia nabycia z dniem 2 września 2021 r. przez nią i jej męża Z. K. po ½ do majątków osobistych z uwagi na pozostawanie w ustroju rozdzielności majątkowej służebności gruntowej opisanej szczegółowo w pierwotnie sformułowanym wniosku.

Na rozprawie w dniach 21 kwietnia 2022 r. i 26 czerwca 2023 r. strony podtrzymały prezentowane wcześniej stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

E. C. jest właścicielką nieruchomości składającej się z działek ewid.

nr (...) i (...), dla których Sąd Rejonowy w Zakopanem prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość ta od wschodniej i północno-wschodniej strony graniczy z działką ewidencyjną nr (...), która pozostaje ujawniona w prowadzonej przez Sąad Rejonowy w Zakopanem księdze wieczystej

nr (...) i której współwłaścicielkami są w udziałach po ½

S. K. i M. K. (1). Działka ewid.

nr (...) zabudowana jest budynkiem mieszkalnym i od 1981 r, użytkowana była początkowo przez S. K.-K. i jej męża Z. K., a po jego śmierci przez S. K.-K.. Od strony północno zachodniej nieruchomość E. C. graniczy z nieruchomością stanowiącą działkę ewid.

nr(...), dla której Sąd Rejonowy w Zakopanem prowadzi księgę wieczystą

nr (...) i której właścicielami pozostają S. K., M. K. (1) i E. C.. Działka ta pełni funkcję skomunikowania nieruchomości, w skład której wchodzi działka ewid. nr (...) i nieruchomości,

w skład której wchodzi działka ewid. nr (...) z drogą publiczną.

Dowód: wydruk KW nr (...), k. 8-12, wydruk KW nr (...), k. 12-17, wyrys z mapy ewidencyjnej, k. 18 i 38, treść KW (...) dostępna w elektronicznej przeglądarce, akt poświadczenia dziedziczenia

Rep. A nr (...), k. 24-26, wypis z rejestru gruntów, k. 37.

Działki ewid. numer (...) powstały z podziału działki ewid. numer (...), natomiast działki ewid. nr (...) z podziału działki ewid. nr (...) Oba podziały zostały dokonane na zlecenie ówczesnego właściciela nieruchomości

J. B. w 1981 r. i zobrazowane operatem nr (...).

Dowód: mapa z projektem podziału, w dokumentach księgi wieczystej nr (...), fakt znany Sądowi z urzędu.

Działka ewid. nr (...) stanowi w terenie wąski pas gruntu, który w swojej zachodniej części ulega zwężeniu z uwagi na wcinanie się w niego działki ewidencyjnej nr (...). Po ok. 2/3 długości działki ewid. nr(...), na całej jej szerokości, znajduje się brama wjazdowa. Brama oraz wjazd są szerokie na ok 3,5 m. Od punktu granicznego działek ewid. nr (...) który znajduje się w bramie do północnej jej krawędzi odległość wynosi ok. 2 m.

Dowód: oględziny nieruchomości, wyrys z mapy ewidencyjnej, k. 38, mapa z projektem służebności w skali 1:250, k. 145

Kiedy w 1981 r. S. K. i Z. K. zakupili od J. B. działkę ewid. nr (...) dojazd do niej obywał się po działce ewidencyjnej nr (...) i dalej bramą z metalowej siatki posadowioną w tym samym miejscu, w którym znajduje się obecna brama. Już wówczas droga była utwardzona- wysypana kamieniami, przez które przebijała jednak trawa. W późniejszym okresie S. K. i Z. K. wysypywali na wskazany podjazd kamienie, jeżeli mieli odpady w tej postaci.

Dowód: przesłuchanie S. K.-K., k. 101.

Po zakupie nieruchomości od J. B. mąż

S. K.-K. kosił drogę, a także odśnieżał ją, o ile była taka potrzeba. Wysypywał też na nią popiół z pieca. Opisanym wyżej wjazdem do domu

S. K.-K. dowożono opał na zimę przy pomocy samochodów typu s..

Dowód: przesłuchanie S. K.-K., k. 101.

W latach 90 do domu letniskowego na działce ewid.(...) przyjeżdżała

M. Z.. Parkowała ona wówczas swój samochód za bramą wjazdową na specjalnie utworzonych do tego celu betonowych płytach, kończyły się one nieco dalej niż na wysokości wskazanego wyżej drewnianego domu. Na końcu płyt znajdowała się specjalna blokada uniemożliwiająca stoczenie się samochodu. Podjazd z płyt betonowych od wjazdu na działkę ewid. nr (...) oddzielało niewielkiej wysokości ogrodzenie z metalowej siatki. Od wskazanych płyt betonowych tworzących w praktyce miejsce parkingowe, do wejścia do drewnianego domu na działce ewid. nr (...) prowadziły schody wykonane z betonowych stopni.

Dowód: zeznania M. Z., k. 101 verte, fotografie oznaczone nr 1, 2 i 3, k. 56-59.

W 2019 r. S. K. przeprowadzała prace porządkowe

i budowlane na swojej nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...).

W związku z powyższym, pismem z 30 kwietnia 2019 r. J. C. zwrócił się

z prośbą o uprzątnięcie terenu. W piśmie tym wskazywał, że na działce wokół letniskowego drewnianego domu zalegają różne materiały budowlane, dostęp do domu jest bardzo utrudniony, miejsce parkingowe praktycznie niedostępne, a schodki w połowie nie istnieją.

Dowód: pismo z 30 kwietnia 2019 r., k. 54.

Przedstawiony powyżej stan faktyczny wynika z okoliczności znanych Sądowi z urzędu i powołanych w nim dowodów, z których część stanowiła dokumenty. Ich wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu. Za autentyczne uznać należy również przedłożone przez E. C. fotografie.

Istotnym materiałem dowodowym był ten pochodzący z osobowych źródeł.

Za wiarygodne ocenia Sąd zeznania M. Z., która w spójny i logiczny sposób przedstawiła fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Jako stosunkowo częsty gość E. C. swoją wiedzę czerpała z bezpośrednich obserwacji

i doświadczenia. Przedstawiony przez nią opis spornego terenu znajduje odzwierciedlenie w fotografiach, jakie załączono do odpowiedzi na wniosek.

Jako szczerą ocenia również Sąd wersję przedstawioną przez

S. K.-K.. Cechuje ją bowiem wewnętrzna spójność i zgodność

z zasadami logiki. Wnioskodawczyni bez zbędnej egzaltacji i w sposób rzeczowy przedstawiła sposób, w jaki wraz z mężem gospodarowała nieruchomością

w Z. i jak do niej dojeżdżała. W aktach brak materiału dowodowego, na podstawie którego możliwe byłoby nie dać wiary jej słowom.

Ustalając stan faktyczny Sąd pominął zeznania S. B., albowiem były one na tyle ogólne, że nie wskazywały na możliwość ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Nie posłużył Sądowi do ustaleń faktycznych także dowód z opinii biegłej

z zakresu uczytelniania zdjęć lotniczych, a to z uwagi na fakt, że w datach ich wykonywania oceniany przez biegłą teren był w znakomitej części porośnięty drzewami, co uniemożliwiło zaobserwowanie jakichkolwiek szczegółów istotnych.

Sąd pominął także dowód z zeznań J. C., który podając się za pełnomocnika uczestniczki E. C. na zasadzie trwałego zarządu jej nieruchomością, brał udział w postępowaniu. Co prawda finalnie nie przedłożył on stosownej umowy, jednakże na datę decyzji w przedmiocie wniosku dowodowego

z jego zeznań powoływał się na takową i zobowiązywał do jej doręczenia Sądowi.

Sąd zważył, co następuje.

Stosownie do treści art. 292 Ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U.2022.1360), dalej k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Z uwagi na odesłanie w zdaniu 2 powołanego artykułu wskazać przyjdzie, że dodatkowe przesłanki nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie uregulowane są w art. 172 i 173 k.c.

W art. 172 k.c. określono przesłanki nabycia nieruchomości przez zasiedzenie. Jest ono uwarunkowane posiadaniem samoistnym trwającym 20 lat,

o ile samoistny posiadacz nieruchomości nie uzyskał jej w złej wierze. W przypadku uzyskania posiadania w złej wierze nabycie nieruchomości przez zasiedzenie następuje po upływie 30 lat.

Spostrzeżenia powyższe prowadzą do wniosku, że do przesłanek nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie należy nieprzerwane posiadanie służebności, korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości, która w wyniku nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie stanie się nieruchomością obciążoną oraz upływ czasu, którego długość zależy od dobrej lub złej wiary tego, kto uzyskał posiadanie służebności. Jednocześnie istotnym jest, że wymienione przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie (zob. A. Wąsiewicz,

w: System Prawa Cywilnego, t. II, s. 684-685).

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy istotną była przesłanka korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. W orzecznictwie podkreśla się, że urządzenie, którego używanie może prowadzić do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie, winno być efektem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego mającego na celu przystosowanie do korzystania z gruntu służebnego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 1969 r., sygn. akt: II CR 516/68, LEX nr 931). Za takie uznać należy zatem utwardzone żwirem koleiny drogi wyznaczające jednoznacznie jej przebieg, gdyż ich celem jest wyraźne wskazanie przebiegu szlaku drożnego po cudzym gruncie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2000 r., sygn. akt: I CKN 273/00, LEX 51335 i z 24 maja 1974 r., sygn. akt: III CRN 94/74, LEX 1804).

W orzecznictwie prezentowane są dwa różne poglądy co do tego, kto może wykonać trwałe i widoczne urządzenie tak, aby możliwe było zasiedzenie służebności. Zgodnie z pierwszym z nich niedopuszczalne jest, aby do skutku

w postaci zasiedzenia prowadziło wykonanie trwałego urządzenia przez właściciela nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 1974 r., sygn. akt: III CRN 94/74, LEX nr 1804), co skutkuje uznaniem za przesłankę nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza służebności (postanowienia Sądu Najwyższego z 10 marca 1998 r., sygn. akt: I CKN 543/97, LEX 78419, z 20 października 1998 r., sygn. akt: III CKN 379/98, LEX 1125074, z 9 marca 2004 r., sygn. akt: I CK 434/03, LEX 1284684, uchwała z 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt: III CZP 10/11, LEX 862939). Prezentowany jest również pogląd odmienny, a mianowicie, że wykonanie widocznego i trwałego urządzenia przez właściciela nieruchomości obciążonej nie wyłącza możliwości nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2006 r., sygn. akt: III CSK 38/05, LEX 203945 i z 9 lutego 2011 r., sygn. akt: V CSK 218/10, LEX 1225308).

Sąd rozpoznający sprawę podziela ten pierwszy pogląd, gdyż przyjmuje, że jak w każdym przypadku prawnej możliwości ograniczenia prawa własności, przesłanki ku temu winny być interpretowane restrykcyjnie i ściśle. Nie ulega wątpliwości, że sama instytucja zasiedzenia oraz stosunkowo długi czas wymaganego posiadania dla stwierdzenia, że do zasiedzenia w ogóle doszło, pełni ostrzegawczą funkcję w stosunku do właściciela nieruchomości. Z tego też względu wymóg wzniesienia widocznego urządzenia przez posiadacza służebności w tą funkcję się wpisuje. Nie ulega wątpliwości, że urządzenie przez osobę trzecią na gruncie właściciela jakichkolwiek urządzeń i korzystanie z nich daje temu właścicielowi wyraźny sygnał, że jego prawo własności może być ograniczone, jeżeli stan taki utrzyma się przez stosunkowo długi okres, niż kiedy osoba trzecia korzysta z urządzenia, które właściciel sam wykonał.

W rozpatrywanej sprawie z zeznań wnioskodawczyni wynikało, że kiedy kupiła nieruchomość od J. B., wjazd na nieruchomość za bramą był już utwardzony. Skoro tak, nie można przyjąć, że to wnioskodawczyni i jej mąż utwardzili drogę, a przez to wykonali trwałe i widoczne urządzenie. Za spełnienie omawianej

w tym miejscu przesłanki nie sposób uznać również faktu, że okazjonalnie, jeżeli dysponowali odpadami w postaci gruzu, wysypywali go na podjazd. Podobne uwagi odnieść należy w zakresie słów wnioskodawczyni o wykaszaniu drogi i jej odśnieżaniu.

W ocenie Sądu, nawet jeżeli przyjąć, że zasadnym jest pogląd odmienny

i zasiedzenie służebności gruntowej może też nastąpić w przypadku korzystania

z widocznego urządzenia wykonanego przez właściciela nieruchomości, nie sposób przyjąć, że na działkach nr (...) i wąskim klinie na północnej granicy działki (...) istniał podjazd, który zapewniał komunikację działki nr (...) z drogą publiczną.

Działki nr (...) powstały na skutek podziału nieruchomości stanowiących działki (...) zainicjowanego przez ówczesnego ich właściciela J. B.. Logicznym jest zatem uznać, że wydzielając działkę ewidencyjną nr (...) i pozostawiając ją we współwłasności nowych nabywców działki nr (...) i swojej (jako właściciela działki ewidencyjnej nr (...)) kierował się zapewnieniem dojazdu dla obu nieruchomości. Racjonalnym jest też przyjęcie, że skoro wydzielił niewielką działkę ewidencyjną nr (...) na wysokości budynku, który w tamtym okresie wznosił, czynił to z myślą o potrzebach nowej inwestycji. Powyższe znajduje potwierdzenie w fotografiach i zeznaniach M. Z., która konsekwentnie twierdziła, że na gruncie, który znajduje się w granicach działki ewidencyjnej nr (...), parkowane były zawsze samochody osób przyjeżdzających do domu letniskowego na działce ewidencyjnej nr (...), że owo miejsce parkingowe oddzielone było od wjazdu na działkę nr (...) metalowym płotkiem i polegało na wykonaniu betonowych kolein z blokadami na ich końcach. Gdyby uznać, że na działce nr (...) i częściowo(...), jak wskazywała wnioskodawczyni, znajdował się podjazd, wydzielanie odrębnej działki, wykładanie jej płytami betonowymi

i urządzanie blokady uniemożliwiającej stoczenie się samochodu, a już na pewno stawianie w świetle takiego wjazdu ogrodzeń z siatki metalowej, byłoby całkowicie nieracjonalne. W końcu, jak wynika z materiału dowodowego, po wszczęciu przez wnioskodawczynię remontu na jej posesji J. C. pisemnie zwracał uwagę na konieczność doprowadzenia jego gruntu do stanu poprzedniego wskazując na miejsce parkingowe i schody do drewnianego domu. W ocenie Sądu powyższe dowodzi, że takie elementy zagospodarowania terenu faktycznie na działkach (...)

i (...) istniały.

Z tych wszystkich względów Sąd oddalił wniosek, o czym orzekł w punkcie

I postanowienia.

W toku procesu tymczasowo wydatki pokrywał Skarb Państwa- Sąd Rejonowy w Zakopanem. Powyższe dotyczy części wynagrodzenia biegłego M. M. (504,74 zł + 2956,60 zł +986,48 zł) i wynagrodzenia biegłej

M. K. (3) (730,08 zł). W wyniku omyłkowego dwukrotnego wydania postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego geodety i dwukrotnego wezwania wnioskodawczyni do uiszczenia zaliczek, uiściła ona w sumie z tego tytułu 3 000,00 zł. Z tego względu Sąd stosując przepisy art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 Ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2022.1125) nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawczyni 2 177,90 zł.

O kosztach częściowo w punkcie III postanowienia orzekł Sąd na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Z uwagi na to, że interesy uczestniczki E. C. były różne od interesów wnioskodawczyni, co wyrażało się w tym, że uczestniczka od samego początku sprzeciwiała się uwzględnieniu wniosku, Sąd nakazał wnioskodawczyni zapłatę na rzecz uczestniczki kosztów postępowania w zakresie wynagrodzenia pełnomocnika, które Sąd ustalił na podstawie § 5 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

O pozostałych kosztach postępowania orzekł sąd na podstawie

art. 520 § 2 k.p.c. w punkcie IV postanowienia.

Sędzia Kamila Waśko-Greczek