Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Artur Żymełka

Sędzia SO Marcin Rak (spr.)

SO Anna Hajda

Protokolant Aleksandra Sado - Stach

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. R.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

oraz sprawy z powództwa A. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 12 października 2016 r., sygn. akt I C 857/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że oddala powództwo T. R.;

b)  w punkcie 3 w ten sposób, że nie obciąża powoda T. R. kosztami procesu;

c)  w punkcie 4 w ten sposób, że oddala powództwo A. L.;

d)  w punkcie 6 w ten sposób, że nie obciąża powódki A. L. kosztami procesu;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. nie obciąża powodów kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda SSO Artur Żymełka SSO Marcin Rak

Sygn. akt III Ca 1168/17

UZASADNIENIE

Pozwem z 17 lutego 2016 roku powódka domagała się od pozwanej kwoty 400 euro z ustawowymi odsetkami od 6 sierpnia 2014 roku oraz kosztami sporu tytułem odszkodowania za przekraczające 3 godziny opóźnienie lotu, który odbył się w dniu 5 sierpnia 2014 roku na trasie F. – K..

Pozwem z 22 lutego 2016 roku powód domagał się od pozwanej kwoty 400 euro z ustawowymi odsetkami od 6 sierpnia 2014 roku oraz kosztami sporu tytułem odszkodowania za przekraczające 3 godziny opóźnienie lotu, który odbył się w dniu 5 sierpnia 2014 roku na trasie F. – K..

W sprzeciwach od wydanych w sprawach nakazach zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów sporu podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia, a nadto zarzucając, że do opóźnienia doszło z przyczyn, za które nie ponosiła odpowiedzialności i którym nie mogła przeciwdziałać mimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Sąd Rejonowy połączył te sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z 12 października 2016 roku Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej roszczenie główne pozwu z odsetkami – w stosunku do powoda od 28 kwietnia 2015 roku, zaś w stosunku do powódki od 23 września 2015 roku, w pozostałej części powództwa oddalił i zasądził od pozwanej na rzecz powodów po 1.251,20 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że powodowie w dniu 5 sierpnia 2014 roku odbyli lot samolotem pozwanej na trasie F. – K.. Opóźnienie lotu wyniosło ponad trzy i pół godziny. Rejs, którego uczestnikami byli powodowie, zaplanowany był jako drugi odcinek rotacji K. – F. – K., co oznacza, iż samolot najpierw wykonywał lot na trasie K. – F., a następnie na trasie F. – K.. Jeszcze wcześniej samolot odbywał lot na trasie D. – K.. Z uwagi na warunki pogodowe w K. (niska podstawa chmur), samolot oczekiwał na zmianę pogody na lotnisku w D., po czym poleciał do W.. W dniach 4 i 5 sierpnia 2014 r. trzy rejsy zostały przekierowane z lotniska w K. – P. na lotniska zapasowe z powodu warunków atmosferycznych; wśród nich nie było spornego rejsu.

Uwzględniając te ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy wskazał, że zasada odpowiedzialności pozwanej określona została w rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Dalej wskazał, że art. 7 w zw. z art. 5 i 6 tego rozporządzenia przyznaje prawo do odszkodowania dla pasażera jeżeli ten przybędzie do miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po planowanej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Wykładnia przepisów w tym zakresie dokonana została wyrokami Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu z 19 listopada 2009 roku w sprawie C-402/07 oraz z 23 października 2012 roku w połączonych sprawach C - 581/10 i C - 629/10.

Według Sądu Rejonowego, w rozpoznawanej sprawie nie zaszły przesłanki do zwolnienia pozwanej z odpowiedzialności albowiem wskazanej przez nią przyczyny opóźnienia lotu nie stanowiły nadzwyczajnej okoliczności. Tę ostatnią powinny bowiem cechować nieprzewidywalność, brak możliwości uniknięcia oraz zewnętrzny charakter. Wobec warunków pogodowych, które zaistniały na lotnisku w K. – P. już w dniu 4 sierpnia 2014 r., a zatem dobę przed planowanym rejsem, z którym związane jest dochodzone roszczenie, pozwana nie podjęła praktycznie żadnych czynności, które umożliwiłyby planową realizację lotu, lecz po prostu realizowała planowane połączenia. W szczególności, nie skierowała na lotnisko w K. dodatkowego samolotu, który mógłby obsłużyć planowane rejsy, bez konieczności oczekiwania na opóźniony samolot. Pozwana w żaden sposób nie wykazała przy tym, że nie dysponowała statkiem powietrznym, który mogłaby skierować celem obsłużenia opóźnionego rejsu.

Dalej Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 22 listopada 2012 roku w sprawie C – 139/11, terminy przedawnienia roszczeń określonych w art. 5 i 7 rozporządzenia 261/2004 należy ustalać zgodnie z wewnętrznymi przepisami krajowymi każdego państwa członkowskiego. Sąd Rejonowy w dalszych rozważaniach ocenił, że roszczenie powodów ulegało przedawnieniu według ogólnego 10 – letniego terminu z art. 118 k.c., który to termin nie upłynął w sprawie. Nie upłynął też 3 – letni termin z art. 442 ¹§1 k.c., co wyłączało możliwość ewentualnego przyjęcia przedawnienia na podstawie tego przepisu.

Orzeczenie o odsetkach uzasadnił art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c. zaś o kosztach orzekł z powołaniem na art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana zarzucając naruszenie:

- art. 118 k.c. poprzez jego zastosowanie i przyjęcie 10 – letniego terminu przedawnienia roszczenia powodów;

- art. 778 k.c. w zw. z art. 775 k.c. poprzez jego niezastosowanie gdy roszczenie powodów uległo przedawnieniu z upływem rocznego terminu liczonego od dnia wykonania spornego lotu,

- art. 5 ust 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez jego niezastosowanie pomimo wykazania przez przewoźnika, że opóźnienie było skutkiem nadzwyczajnych okoliczności, za które nie ponosił odpowiedzialności i którym nie mógł przeciwdziałać.

Formułując te zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu za obie instancje.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji, a w razie jej uwzględnienia o zastosowanie normy art. 102 k.p.c. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje;

Fakty istotne dla rozstrzygnięcia nie były w sprawie sporne. W toku postępowania nie było kwestionowane to, że w ramach zawartej zarówno przez powódkę jak i powoda z biurem podróży usługi turystycznej, pozwana świadczyła przewóz lotniczy w dniu 5 sierpnia 2014 roku na trasie F. – K.. Samolot, którego pasażerami byli m.in. powodowie, przybył do K. z ponad trzyipółgodzinnym opóźnieniem w stosunku do planowej godziny przylotu.

Podstawowy zarzut apelacji sprowadzał się do zakwestionowania prawidłowości dokonanej przez Sąd Rejonowy wykładni norm prawa materialnego dotyczących przedawnienia roszczeń objętych rozpoznawanymi wspólnie pozwami.

W tym aspekcie zaznaczenia wymaga, że – jak już zauważył Sąd Rejonowy – zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 22 listopada 2012 roku w sprawie C – 139/11, terminy przedawnienia roszczeń określonych w art. 5 i 7 rozporządzenia 261/2004 należy ustalać zgodnie z przepisami krajowymi każdego państwa członkowskiego. Uzasadnienie tego wyroku wskazuje nadto, że kwestie przedawnienia nie mogą być rozstrzygane na podstawie art. 29 Konwencji o ujednolicaniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, podpisanej w W. 12 października 1929 roku i art. 35 sporządzonej w M. w dniu 28 maja 1999 roku Konwencji o ujednolicaniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego. Pomimo zatem, że druga z wymienionych konwencji została ratyfikowana i stanowi część polskiego porządku prawnego, to jej stosowanie jest wyłączone zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości C – 139/11.

Dalej wskazać trzeba, że zgodnie z art. 205 ust 1 ustawy z 3 lipca 2002 roku Prawo lotnicze (Dz. U. z 2016 r., poz. 605), do umowy przewozu lotniczego, w tym czarteru lotniczego oraz do innych stosunków cywilnoprawnych związanych z przewozem lotniczym, nieuregulowanych przepisami tej ustawy, stosuje się przepisy prawa cywilnego. Skoro ustawa prawo lotnicze nie normuje kwestii związanych z przedawnieniem roszczeń, to w sprawie zastosowanie mieć powinny przepisy kodeksu cywilnego.

Ogólne terminy przedawnienia roszczeń określone są w art. 118 k.c. i wynoszą minimum 3 lata. Stosowanie tej regulacji jest jednak wyłączone, gdy przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Kwestie związane z umową przewozu regulują art. 774 i nast. k.c. Zgodnie z art. 775 k.c. przepisy k.c. dotyczące umowy przewozu stosuje się do poszczególnych rodzajów tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany innymi przepisami. Art. 778 k.c. stanowi natomiast, że roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania umowy przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia kiedy miał być wykonany. Skoro kwestie związane z przewozem lotniczym reguluje cytowana ustawa z 3 lipca 2002 roku Prawo lotnicze, to mogłoby się wydawać, że stosowanie art. 778 k.c. jest wyłączone, zaś kwestie przedawnienia powinny by oceniane na postawie art. 118 k.c. Niemniej jednak, odesłanie do stosowania innych przepisów nie ma w kodeksie formy jednorodnej. Zakres odesłania może być różny i polegać na tym, że określonych przepisów nie stosuje się w ogóle gdy reguluje je inny akt normatywny albo na tym, że stosuje się je wtedy gdy są uregulowane w innych przepisach ale nie regulują konkretnej kwestii.

Wobec tego uznać trzeba, że cytowana ustawa prawo lotnicze nie reguluje wprost przedawnienia roszczeń związanych z umową przewozu odwołując się do unormowań konwencji warszawskiej i montrealskiej przewidujących dwuletni termin przedawnienia. Stosowanie tych konwencji jest jednak wyłączone, a zatem zastosowanie w sprawie poprzez art. 775 k.c., do ustalenia terminu przedawnienia znaleźć powinna norma art. 778 k.c. Wskazany w art. 775 k.c. brak uregulowania odrębnymi przepisami dotyczy bowiem jedynie kwestii przedawnienia. Przyjęcie odmiennej interpretacji nakazywałoby wyłączenie stosowania do przewozu lotniczego wszystkich przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy przewozu pomimo, że brak jest możliwości stosowania wynikających z prawa lotniczego norm dotyczących przedawnienia. Przyjęcie 10 – letniego terminu przedawnienia z art. 118 k.c. byłoby też nieracjonalne w świetle zasady pewności obrotu prawnego. Nadto termin z art. 778 k.c. jest zbliżony do terminu wynikającego z konwencji warszawskiej i montrealskiej.

Wniosek dotyczący normy prawnej właściwej dla oceny terminu przedawnienia roszczenia powodów znajduje nadto potwierdzenie w treści uchwały Sądu Najwyższego z 17 marca 2017 roku, III CZP 111/16 stwierdzającej, że roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art. 778 k.c.

Jako, że opóźniony lot odbył się w dniu 5 sierpnia 2014 roku , a powódka wystąpiła z roszczeniem w dniu 17 lutego 2016 roku zaś powód w dniu 22 lutego 2016 roku, to w dacie wytoczenia powództw sporne roszczenia były przedawnione. Podniesienie przez pozwaną zarzutu przedawnienia skutkować musiało zastosowaniem normy art. 117§2 k.c. pozwalającej na zwolnienie z obowiązku świadczenia przedawnionego roszczenia.

W okolicznościach sprawy skorzystanie z zarzutu przedawnienia nie było przy tym nadużyciem prawa o jakim mowa w art. 5 k.c. Roczny termin na dochodzenie roszczeń był wystarczający, a strona powodowa nie wykazała aby został on przerwany albo aby istniały okoliczności uniemożliwiające jego dochodzenie w tym terminie.

Zasadny zarzut przedawnienia roszczenia czynił zbędnym rozważanie, czy w sprawie zachodziły inne podstawy do zwolnienia się przez pozwaną z obowiązku wypłaty spornego świadczenia.

Skutkować musiało to zmianą wyroku i oddalenia obu powództw w części uwzględnionej przez Sąd Rejonowy, a to na podstawie art. 386§1 k.p.c.

Sąd Okręgowy podzielił jednakże wniosek powodów co do powinności zastosowania w sprawie normy art. 102 k.p.c. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach. Wskazać bowiem trzeba, że kwestia przedawnienia roszczenia wynikającego z rozporządzenia 261/2004 roku wzbudzała wątpliwości w orzecznictwie, a wykładnia przepisów prowadzić mogła do różnych wniosków co do długości tego terminu, których w zależności od przyjętej wykładni mógł wynosić, rok, dwa, trzy lub dziesięć lat. Wątpliwości te wyjaśnione zostały uchwałą Sądu Najwyższego wydaną już po zaskarżeniu wyroku. Co też istotne uchwała ta przyjęła najkrótszy z możliwych terminów przedawnienia, a powodowie z roszczeniem wystąpili w 21 miesięcy po zrealizowaniu opóźnionego lotu. Nie można było też pomijać, że powodowie mieli w sprawie status konsumentów. Okoliczności te przesądzały o istnieniu podstaw do nie obciążania ich kosztami procesu.

W tej więc części Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i nie obciążył powodów kosztami procesu na podstawie art. 386§1 k.p.c, w tej też części wnioski apelacji pozwanej domagającej się obciążenia powodów kosztami procesu podlegały oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na tej samej zasadzie z art. 102 k.p.c. uznając, że opisane podstawy do jej zastosowania w postępowaniu przed Sądem Rejonowym pozostawały aktualne także w postępowaniu odwoławczym zwłaszcza gdy zważyło się na datę uchwały Sądu Najwyższego wyjaśniającej podstawy oceny zarzutu przedawnienia.

SSO Anna Hajda SSO Artur Żymełka SSO Marcin Rak

Z: