Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód - P. K. domagał się zasądzenia od pozwanego - (...) kwoty 2.444,00 złotych z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 9 października 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż jest nabywcą wierzytelności przysługującej D. B. w zakresie zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowanego z tytułu najmu pojazdu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 21 czerwca 2014 roku wyrządzoną w pojeździe marki M. o numerze rejestracyjnym (...) przez kierowcę ubezpieczonego w firmie pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów. Powód wskazał, iż w dniu 1 lipca 2014 roku zawarł z poszkodowanym umowę najmu pojazdu zastępczego. Powód podał, iż okres najmu pojazdu wyniósł 21 dni. Stawka za jeden dzień najmu pojazdu wynosiła 299,99 złotych. Łączny koszy najmu pojazdu zastępczego wyniósł 6.299,94 złotych brutto. Powód zawiadomił pozwanego o dokonanym przelewie wierzytelności oraz o szkodzie poniesionej przez poszkodowanego. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność, co do zasady i wypłacił odszkodowanie w wysokości 3.856,05 złotych, uznając za zasadne 15 dni najmu pojazdu oraz określając zasadną stawkę za dzień najmu pojazdu w kwocie 257,07 złotych brutto. Powód podniósł, iż pozwany obliczając odszkodowanie zastosował zaniżone stawki dzienne najmu pojazdu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż roszczenie powoda o zasądzenie dalszego odszkodowania na pokrycie kosztów najmu pojazdu jest nieuzasadnione. Argumentował, że gdyby poszkodowany rzeczywiście potrzebował pojazdu zastępczego wynająłby go bezpośrednio po szkodzie, zaś skoro poszkodowany wynajął pojazd dopiero 1 lipca 2014 roku, to oznacza, że miał on inny środek komunikacji, a pojazd zastępczy był zbędny. Co więcej po zakończeniu okresu najmu pojazdu zastępczego poszkodowany wystąpił o przeprowadzenie dodatkowych oględzin, co powodowało konieczność uznania, iż proces naprawy dopiero został rozpoczęty. Pozwany zarzucił, iż poszkodowany nie współpracował z zakładem ubezpieczeń w zakresie likwidacji szkody, gdyż z winy poszkodowanego doszło do przesunięcia terminu oględzin do dnia 4 lipca 2014 roku. Jednocześnie pozwany zarzucił, iż w trakcie oględzin pojazdu ustalono, że od momentu zdarzenia powodującego szkodę do skierowania pojazdu do naprawy uszkodzony pojazd przejechał 67 kilometrów. Pozwany zakwestionował stawkę stosowaną przez powoda, wskazując, iż jest ona rażąco zawyżona,

Wyrokiem z dnia 30 października 2015 r., sygn.. akt VIII GC 348/15 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.443,89 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 października 2014 r. do dnia zapłaty, a także kwotę 1.440 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie.

W dniu 21 czerwca 2014 roku samochód poszkodowanego D. B. marki M. o numerze rejestracyjnym (...) został uszkodzony przez kierowcę ubezpieczonego w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody spowodowane ruchem pojazdów u pozwanego. Poszkodowany w dniu 1 lipca 2014 roku zawarł z powodem umowę najmu samochodu zastępczego marki L. (...), na mocy, której koszt najmu pojazdu wynosił 299,99 złotych brutto. Poszkodowany zwrócił pojazd w dniu 21 lipca 2014 roku. Powód wystawił poszkodowanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 6.299,94 złotych z tytułu najmu pojazdu zastępczego marki L. (...). Poszkodowany za najem pojazdu zapłacił gotówką. W dniu 1 lipca 2014 roku poszkodowany D. B. zbył powodowi swoją wierzytelność wobec pozwanego z tytułu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Poszkodowany zawiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności, zgłaszając formalnie szkodę w dniu 8 września 2014 roku. Poszkodowany nie posiadał innych środków transportu mogących zastąpić uszkodzony pojazd marki M., zaś wynajęcie pojazdu zastępczego było konieczne w celu dojazdu do F., gdzie poszkodowany zamieszkuje. W M. poszkodowany posiadał pojazdy dostawcze, którymi mógł się poruszać. Pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne i wypłacił powodowi odszkodowanie w wysokości 3.856,05 złotych tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pozwany uznał za zasadny czas wynajmu pojazdu zastępczego w okresie 15 dni oraz jeden dzień na pozostałe czynności organizacyjne oraz uznał za zasadną stawkę za każdy dzień najmu po cenie średniej w wysokości 257,07 złotych. Całkowity czas najmu pojazdu zastępczego związany z brakiem możliwości użytkowania pojazdu przez poszkodowanego w wyniku kolizji z dnia 21 czerwca 2014 roku, zgodnie z technologią naprawy, zalecaną przez producenta pojazdu wyniósł 21 dni kalendarzowych. Średni koszt wynajmu samochodu zbliżonego ze względu na markę, typ i model wynosi 275,20 złotych brutto za dobę. Sąd Rejonowy dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów prywatnych oraz w oparciu o pisemną opinię biegłego sądowego S. G.. Sąd dał wiarę zeznaniom poszkodowanego, uznając je za logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Jednocześnie Sąd Rejonowy w całości zaaprobował analizę i wnioski pisemnej i ustnej opinii biegłego sądowego S. G.. Wydana ona została w sposób rzetelny i pełny. Biegły w jasny i logiczny sposób odpowiedział na zawarte w tezie dowodowej pytania. Biegły zgodnie z wydanym postanowieniem podał średnią stawkę najmu oraz całkowity czas najmu pojazdu zastępczego. Sąd nie znalazł podstaw do zanegowania wniosków opinii biegłego, zwłaszcza po jej uzupełnieniu na rozprawie w dniu 21 października 2015 roku.

Sąd I instancji podkreślił, że poszkodowany zawarł umowę najmu samochodu zastępczego zbliżonego ze względu na markę, typ i model z powodem, na mocy, której poszkodowany miał ponosić za każdą dobę koszt wynajmu w wysokości 299,99 złotych brutto. Czas najmu pojazdu zastępczego ostatecznie wyniósł 21 dni. Po zwróceniu przez poszkodowanego pojazdu zastępczego, powód wystawił poszkodowanemu fakturę VAT nr nr (...) na kwotę 6.299,94 złotych. W sprawie bezsporne było, że pozwany wypłacił odszkodowanie tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 3.856,05 zł, a sprawca zdarzenia miał zawartą z pozwanym towarzystwem ubezpieczeń umowę w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe z ruchem tych pojazdów (polisa OC). Pozwany odmówił wypłaty dochodzonej pozwem należności jako części kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. W toku procesu jednak pozwany zakwestionował zasadność najmu pojazdu zastępczego, zatem sporne pomiędzy stronami były zasada odpowiedzialności oraz czasookres najmu oraz dobowy koszt najmu pojazdu zastępczego. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy odwołał się do treści art. 509 kc, art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli, art. 363 § 1 k.c., art. 361 k.c., art. 805 § 1 i 2 k.c i art. 822 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy podkreślił, że poszkodowany może żądać zwrotu wydatków poniesionych na najem pojazdu zastępczego przez czas potrzebny do naprawy albo nabycia pojazdu, jeżeli z okoliczności wynika, iż w tym czasie rzeczywiście korzystałby z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, a zarazem nie miał dogodnej i bardziej ekonomicznej możliwości posłużenia się innym pojazdem. Ze względu na to, że korzystanie z samochodu jest obecnie standardem, co do zasady rzeczywiście nie można, zdaniem Sądu I instancji, uznać, iż w ramach obowiązku nie powiększania szkody poszkodowany jest zobowiązany do przemieszczania się komunikacją miejską. Sąd Rejonowy podzielił jednocześnie stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 maja 2015 r., sygn. akt I ACa 15/15, gdzie wskazano, iż „w granicach normalnego następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, mieści się obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowanego na sfinansowanie korzystania z rzeczy zastępczej zgodnego z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Na pozwanym ubezpieczycielu ciąży wobec poszkodowanego będącego właścicielem pojazdu uszkodzonego w wypadku drogowym i korzystającego z wynajmu pojazdu zastępczego obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych.”

Sąd Rejonowy zważył, że poszkodowany zamieszkuje i prowadzi działalność gospodarczą na terenie F., zatem centrum jego aktywności życiowej znajduje się w M. i uzasadnionym jest przemieszczanie się przez poszkodowanego w tym kierunku. Zachowania takiego nie sposób, w ocenie Sądu Rejonowego, uznać jako nieuzasadnione zmierzanie do zwiększenia zaistniałej szkody. Nie ulegało ponadto, zdaniem tego Sądu, wątpliwości, iż drzwi pojazdu uszkodzonego w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 21 czerwca 2014 roku nie domykały się, co wyklucza jednoznacznie dalszą podróż. W tym zakresie niesłusznym jest, według Sądu Rejonowego, twierdzenie pozwanego, że poruszanie się na odcinku kilkudziesięciu kilometrów zmusza do ustalenia, iż poszkodowany nie miał potrzeby korzystania z pojazdu zastępczego. Poruszanie się bowiem uszkodzonym pojazdem nie było jednoznaczne z możliwościami, jakie w ramach codziennych obowiązków dawał poszkodowanemu fakt dysponowania samochodem.

Sąd Rejonowy zważył ponadto, że na etapie przedprocesowego postępowania likwidacyjnego pozwany nie kwestionował zasady swej odpowiedzialności, a wręcz dokonał wpłaty części należności z tego tytułu, a zatem uznał co do zasady roszczenie poszkodowanego w zakresie odszkodowania z tytułu kosztów najmu zastępczego. Za niesłuszny przy tym Sąd Rejonowy uznał zarzut pozwanego co do tego, że poszkodowany miał korzystać z linii lotniczych, mniej kosztownych niż wynajem pojazdu zastępczego.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał, że poszkodowany miał prawo do żądania należności z tytułu odszkodowania za korzystanie z pojazdu zastępczego. Odnośnie natomiast kwestii czasu niezbędnego dla naprawy pojazdu, Sąd Rejonowy w całości uznał za właściwe i uzasadnione ustalenia biegłego, który wskazał, że czas najmu pojazdu zastępczego związany z brakiem możliwości użytkowania pojazdu przez poszkodowanego w wyniku kolizji z dnia 21 czerwca 2014 roku, zgodnie z technologią naprawy, zalecaną przez producenta pojazdu, wyniósł 21 dni kalendarzowych. W ocenie Sądu Rejonowego, biegły w sposób jasny określił również koszt wynajmu samochodu zbliżonego ze względu na markę, typ i model do pojazdu poszkodowanego i oszacował ją na 275,20 zł brutto za dobę. Sąd Rejonowy zaznaczył przy tym, że koszt poniesiony przez powoda (299,99 zł brutto na dobę) przekracza jedynie o 9 % średni rynkowy koszt najmu pojazdu zastępczego, a zatem nie odbiega znacząco od średnich cen obowiązujących na rynku lokalnym i tym samym nie dochodzi do zerwania związku przyczynowego pomiędzy należnością czynszową uiszczoną na poziomie wskazanym przez powoda a zdarzeniem, z którego obowiązek zapłaty odszkodowania wynikał. Poza tym, zdaniem Sądu Rejonowego, poszkodowany nie jest zobligowany do poszukiwania najtańszego usługodawcy na rynku. Istotne jest jedynie, by poniesione przez poszkodowane koszty nie były rażąco wygórowane, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda za uzasadnione i na podstawie art. 361 § 2 k.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji. W punkcie II sentencji wyroku Sąd Rejonowy orzekł o kosztach postępowania, opierając swoje rozstrzygnięcie o przepisy art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Pozwany w apelacji zaskarżył w/w wyrok w części, tj. w zakresie pkt I w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda ponad kwotę 943,79 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 października 2014 r. do dnia zapłaty, a ponadto w pkt II i III w zakresie całości rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1/ naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zgromadzonych dowodów w sprawie i przyjęcie, że na ich podstawie okres trwania najmu pojazdu zastępczego należy uznać za najem celowy i ekonomicznie uzasadniony i uwzględnić roszczenie powoda w całości, podczas gdy:

1/ z przedłożonej opinii biegłego sądowego nie wynika, z jakich przyczyn biegły uwzględnił czas trwania najmu przekraczający 16 dni kalendarzowych i z jakich przyczyn biegły sądowy dokonał arbitralnych ustaleń, które nie znajdują swojego potwierdzenia w zgromadzonych dowodach, przez co biegły sądowy niezasadnie „dopasował” czas trwania najmu w przedłożonej opinii tak, by odpowiadał on okresowi najmu pojazdu zastępczego wskazywanym przez powoda,

2/ zgodnie z „Protokołem przekazania samochodu zastępczego i oświadczenia, przedłożonym przez powoda okres najmu pojazdu zastępczego był uzależniony od czasu naprawy auta, jednak ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że te dwa procesy były od siebie całkowicie niezależne i się nie pokrywały, co wskazuje że z przeprowadzonego postępowania dowodowego i zgromadzonych dowodów nie sposób wywieść, że okres najmu przekraczający 16 dni kalendarzowych był najmem celowym i ekonomicznie uzasadnionym.

2/ naruszenie prawa materialnego, tj. :

1/ art. 354 § 2 kc w związku z art. 362 kc w zw. Z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, polegające na niewłaściwej ocenie zachowania poszkodowanego i przyjęciu, że jego uprawnienie do skorzystania z najmu pojazdu zastępczego nie podlega ograniczeniom i jest uniezależnione od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy, podczas gdy poszkodowany mieszkał i pracował we F. i pojazd zastępczy (wg jego zeznań, które Sąd I instancji uwzględnił w całości) był mu jedynie potrzebny do dojazdu do F., gdzie mógł korzystać z posiadanych pojazdów, co wskazuje że poszkodowany w sposób zawiniony przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody poprzez nieskorzystanie z o wiele tańszych możliwości dotarcia do F. (np. przelotu samolotowego), które to działanie nie może obciążać pozwanego;

2/ art. 361 § 1 kc w związku z art. 6 kc polegające na przerzuceniu praktycznie całości ciężaru dowodzenia na pozwanego, podczas gdy to zadaniem procesowym powoda było wykazanie, że przyjęty przez niego okres najmu stanowił najem celowy i ekonomicznie uzasadniony i pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem odszkodowawczym, któremu to obowiązkowi powód nie sprostał;

3/ art. 361 § 1 kc poprzez przyjęcie, że okres najmu trwający 21 dni jest najmem celowym i ekonomicznie uzasadnionym, podczas gdy zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że najem przekraczający 16 dni kalendarzowych zasługuje na uwzględnienie i pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem odszkodowawczym.

W tych okolicznościach skarżący domagał się zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa ponad wskazaną kwotę, a ponadto zasądzenia kosztów postępowanie na swoją rzecz za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Nie budzi wątpliwości, że poszkodowanemu przysługuje prawo do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez czas naprawy uszkodzonego pojazdu. Szkodę, za którą odpowiada ubezpieczyciel, należy ujmować zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania z art. 361 § 2 k.c. obejmującego ekonomicznie uzasadnione wydatki potrzebne do przywrócenia stanu poprzedniego. W tych ramach mieści się kwota wynajmu pojazdu zastępczego przez okres niezbędny do dokonania naprawy uszkodzonego samochodu. Poszkodowany nie powinien bowiem znaleźć się w sytuacji gorszej niż wówczas, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Trzeba jednak zaznaczyć, że jakkolwiek korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego stanowi normalne następstwo szkody komunikacyjnej, to koszty najmu tego pojazdu obejmować mogą wyłącznie okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu (por. wyrok SN z dnia 5.11.2004 r., II CK 494/03). Zobowiązany do zapłaty odszkodowania odpowiada za pozbawienie właściciela pojazdu możliwości korzystania z niego, przy czym zakres tej odpowiedzialności ograniczony jest do czasu jaki normalnie konieczny jest w danych okolicznościach do naprawienia pojazdu.

Zgodnie z art. 233 kpc, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W doktrynie i orzecznictwie przyjęte jest, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 r. (sygn. akt I ACa 180/08, LEX nr 468598), jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia powyższego przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając.

W ocenie Sądu Okręgowego, skarżący w sposób nieuzasadniony kwestionuje wydaną w sprawie opinię biegłego sądowego. Jak podkreśla się w orzecznictwie opinie biegłych podlegają, jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia je pod tym względem, to szczególne dla tych dowodów kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii , sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (wyrok SN z 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, opubl. w LEX nr 77046). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące (wyrok SN z 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, LEX nr 151656).

Stąd jedynie polemika oraz dezaprobata pozwanego w stosunku do wniosków biegłego - niekorzystnych z punktu widzenia jego interesów w sprawie - nie mogły, w ocenie Sądu Okręgowego, stanowić skutecznej podstawy apelacji. Jeżeli zatem opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, a nadto biegły ustosunkował się do zgłoszonych zarówno pisemnie, jak i na rozprawie zastrzeżeń pozwanego, pozwala uznać, że znaczące dla istoty sprawy okoliczności zostały wyjaśnione, a zatem nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok SN z 21 listopada 1974 r., II CR 638/74, opubl. w OSP 1975/5/108).

Z ustaleń przedmiotowej opinii jednoznacznie wynika przyjęty okres najmu pojazdu zastępczego, który, w ocenie Sądu Okręgowego, uznać należy za celowy i ekonomicznie uzasadniony. Zdaniem biegłego, zasadny w niniejszej sprawie najem pojazdu zastępczego wynosił nawet 28 dni kalendarzowych (od dnia 1 do 28 lipca 2014 r.), przy czym w okresie tym znajdują się dni wolne od pracy, w czasie których zakłady naprawcze nie świadczą swoich usług, a także okres oczekiwania na dokonanie oględzin pojazdu po szkodzie, co miało miejsce w dniu 4 lipca 2014 r., tj. w czwartym dniu najmu. Świadek D. B. (poszkodowany) wyjaśnił przy tym na rozprawie, że – wbrew stanowisku strony pozwanej – nie przekładał terminu pierwszych oględzin. Wskazał, że to pozwany zaproponował mu dwie daty to wyboru, a on wybrał tę drugą jako bardziej odpowiadającą. Świadek zaznaczył, że nie był informowany przez pozwanego o tym, że może z tego tytułu ponieść jakieś negatywne konsekwencje (k. 50-51).

Okoliczność, że opinia przedstawiona przez biegłego nie jest korzystna dla pozwanego i jako taka została przyjęta przez sąd pierwszej instancji za podstawę ustaleń nie oznacza, w ocenie Sądu Okręgowego, że została ona niewłaściwie oceniona przez sąd.

Ponadto, zauważyć należy, że przedstawiciel pozwanego, pomimo prawidłowego zawiadomienia o terminie, nie pojawił się na posiedzeniu, na którym biegły S. G. złożył ustne wyjaśnienia, tym samym pozbawiając się możliwości zadawania pytań biegłemu. Tymczasem biegły na rozprawie podtrzymał analizę i wnioski zawarte w pisemnej opinii. Ponadto, pozwany, pomimo zastrzeżeń do opinii, nie wnosił o dopuszczenie dowodu z kolejnego biegłego z dziedziny techniki samochodowej i ruchu drogowego.

W dalszej kolejności wskazać należy, że istotnie, powód w dokumentacji dotyczącej najmu pojazdu używa sformułowania, że najem jest zawierany „na czas naprawy pojazdu poszkodowanego”. Rzecz jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, w tym, że w sprawie niniejszej okres najmu był krótszy (a nie dłuższy) niż technologiczny czas naprawy pojazdu (który trwał dwa miesiące). Przede wszystkim zaś, jak wynika z niezakwestionowanych skutecznie ustaleń biegłego sądowego, uzasadniony okres najmu pojazdu wynosił nawet 28 dni kalendarzowych. Poszkodowany zaś korzystał z najmu pojazdu zastępczego jedynie w części okresu związanego z likwidacją szkody w jego pojeździe.

Niezasadny także, w ocenie Sądu Okręgowego, okazał się zarzut naruszenia przez powoda art. 354 § 2 kc w związku z art. 362 kc. Zgodnie z przepisem art. 362 kpc, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody ma miejsce wówczas, gdy szkoda jest skutkiem nie tylko zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy innego podmiotu, ale także zachowania się samego poszkodowanego. Zachowanie się poszkodowanego jest więc w konstrukcji przyczynienia traktowane jako adekwatna współprzyczyna powstania lub zwiększenia szkody. U podłoża tej konstrukcji tkwi założenie, że jeżeli sam poszkodowany swoim zachowaniem wpłynął na powstanie lub zwiększenie szkody, słusznym jest, by poniósł konsekwencje swego postępowania. Przyczynienie się w ujęciu art. 362 k.c. oznacza, że pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy. Wina lub oczywista nieprawidłowość (albo ich brak) po stronie poszkodowanego podlegają uwzględnieniu przy ocenie, czy i w jakim stopniu przyczynienie się uzasadnia obniżenie odszkodowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 października 2014 r. I ACa 352/14).

Tymczasem w sprawie niniejszej pozwany nie złożył żadnego wniosku dowodowego na okoliczność wykazania, że mniej kosztownym rozwiązaniem w sprawie byłoby skorzystanie przez poszkodowanego z samolotu niż wynajęcie pojazdu zastępczego (art. 6 kc, art. 232 kpc). Powód (jako cesjonariusz) wykazał zaś niezbędność najmu samochodu zastępczego (i to w czasie krótszym niż rzeczywisty czas naprawy pojazdu), wykazał jaką poniósł w związku z powyższym szkodę majątkową. Na rozprawie poszkodowany D. B. wyjaśnił przyczyny, dla których potrzebował samochodu, w związku z tym można było jednoznacznie stwierdzić, że najem pojazdu zastępczego w żądanym okresie był konieczny. Poszkodowany podkreślił, że prowadzi działalność gospodarczą we F., gdzie wprawdzie posiada samochody dostawcze, ale nie zawsze może się nimi poruszać. Wyjaśnił, że auto zastępcze najmował przez trzy tygodnie, gdyż później już go nie potrzebował , bo mógł liczyć na pomoc siostry w tym zakresie (k.50 v).

Należy przypomnieć, że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez zobowiązanego do naprawienia szkody tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (por. przywołany wyżej wyrok SN w sprawie IV CK 672/03).

Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu. Poszkodowany nie ma zatem obowiązku w ramach art. 826 § l kc poszukiwania jak najtańszego środka zastępczej lokomocji, tylko winien obracać się w realiach rynkowych, co w sprawie niniejszej miało miejsce, co potwierdziła opinia biegłego.

Reasumując, brak jest w sprawie niniejszej podstaw do postawienia zarzutu przyczynienia się przez poszkodowanego w sposób zawiniony do zwiększenia rozmiaru szkody, którego skarżący upatruje w nieskorzystaniu przez niego z transportu lotniczego.

Z przedstawionych względów Sąd Okręgowy apelację pozwanego oddalił (art. 385 k.p.c.), o kosztach postępowania odwoławczego orzekając na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c.

Marek Tauer Artur Fornal Elżbieta Kala